اولين دانشمند چه كسي بود؟

واژه ی دانشمند—scientist—در سال ۱۸۳۴ میلادی وارد زبان انگلیسی شد؛ و آن زمانی بود که مورخ و فیلسوف انگلیسیْ ویلیام وِوِل با ابداع این واژه سعی کرد نشان دهد دانشمند کسی است که به مطالعه ی ساختار و رفتار جهان فیزیکی ...و طبیعی می پردازد.

خُب برویم سراغ اصل مقاله..

می توان گفت که اولین دانشمندِ به اصطلاح مدرن کسی مثل چارلز داروین و یا مایکل فارادی می تواند باشد؛ دو چهره ای که از معاصرینِ ویلیام وول بودند. با این حال قبل از سال ۱۸۳۰ میلادی، بوده اند افرادی که در تعریف وول جای گیرند. برای یافتن اولین دانشمند می باید به عقب برگردیم؛ به دوره ی باستان در یونان؛ به زمان تالس میلتوس—ملطی—که در حدود سالهای ۶۲۴ تا ۵۴۵ قبل از میلاد می زیسته. تالس در ریاضیات و علوم دستاوردهای زیادی داشت، اما هنوز از وی به مانند هومر—چهره ی مشهوری که از اعتباری بسیار برخوردار است و شاید اصلا وجود نداشته!—هیچگونه نوشته ای برجای نمانده است. می توان به دیگر یونانیان باستان همچون اقلیدس—پدر هندسه—و بطلمیوس—ستاره شناسی که به اشتباه مرکز جهان را زمین می پنداشت—بیندیشیم. اگرچه این افراد از متفکران بزرگ بوده اند، اما برای اثبات و یا رد فرضیات موجود، بیشتر به مباحثات ذهنی اکتفا می کردند تا اجرای آزمایشات عملی.

برخی پژوهشگران بر این باورند که علم مدرنْ منشاء خود را در رده ای از فیلسوفان و ریاضیدانان تاثیرگذار عرب—البته منظور ایرانی هم هست—می یابد که در خاورمیانه، دهه ها پیش از آغاز رنسانس اروپا می زیسته اند. این گروه شامل افرادی چون خوارزمی، ابن سینا، بیرونی، و ابن هیثم است. البته بسیاری از کارشناسان ابن هیثم را که در بین سالهای ۹۶۵ تا ۱۰۳۰ میلادی می زیسته، به عنوان نخستین دانشمندِ مدرن می شناسند. او اولین دوربین فاقد لنز—pinhole camera—را اختراع کرد، و اولین کسی بود که به قوانین شکست نور پی برد، و به مطالعه ی بسیاری از پدیده های طبیعی از جمله رنگین کمان و گرفتگی—خسوف و کسوف—پرداخت. با این حال هنوز دقیقاً روشن نیست که مِتد او متدی مدرن بوده باشد و یا به مانند بطلمیوس و سایر یونانیان پیشتر از وی می اندیشیده. همچنین بر ما معلوم نیست که آیا پیرو مکتب صوفیگری بوده و یا خیر.



مترجم: فرامرز كشوري

toknow.ir