نفت ایران / مباحث اقتصادی

صنعت نفت یا طلای سیاه یا بلای سیاه یا هر عنوانی که در برهه های خوش و ناخوش به آن اطلاق میشود، مایۀ اصلی حیات و ممات اقتصادی ایران است.
از حرفهایی مثل آوردن سر سفره ها تا مسایل جدی مثل تحریـم نفتی که بسیاری از معادلات را تغییر میدهد، باعث میشود به یاد بیاوریم بخش بزرگی از درآمدهای ما با چرخیدن چرخ نفت است که تامین میشود.
در این تاپیک آخرین تحولات اقتصادی مرتبط با نفت ایران ، اوپک و جهان را پی میگیریم.

---

بعد از اتمام مقدماتی مذاکرات ایران در اروپا، [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] و [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] به صنعت نفت و گاز ایران، بیژن زنگنه اتمام حجتی داشت که:

  محتوای مخفی: اعلام جنگ نفتی ایران / فایننشال‌تایمز: زنگنه تن اعضای‌اوپک را به‌لرزه انداخت 

بیژن زنگنه وزیر نفت ایران گفت: تحت هر شرابطی ما به 4 میلیون بشکه در روز می‌رسیم، حتی اگر قیمت نفت به زیر 20 دلار برسد. فایننشال تایمز نوشت: ایران تهدید به ایجاد جنگی نفتی کرده و گفته است که قصد افزایش تولید نفت بدون توجه به انچه اوپک می گوید، را دارد.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

این موضوع می تواند موجب اختلاف در میان اعضا شود که سعی در تغییر ندادن سطح تولید نفت دارند. ایران در حال حاضر روزانه 2.8 میلیون بشکه نفت تولید می کند.


زنگنه تاکید کرد: ما در این مسئله از حقوق مان دست نمی کشیم.


نمایش قدرت ایران در نهایت می تواند موجب کاهش قیمت شود و اگر افزایش تولید از عدد فعلی بگذرد می تواند اوپک را وادار به کاهش تولید اعضا می کند تا از عرصه بیش از حد نفت در بازار اجتناب کند.


عراقی ها نیز سخنانی در مورد افزایش تولید تا 4 میلون بشکه مطرح کرده اند.


فایننشال تایمز در ادامه نوشت: عربستان سعودی احتمالا با بیشترین فشار برای کاهش تولید در مقابل افزایش تولید نفت توسط ایران و عراق قرار خواهد گرفت.

علی النعیمی وزیر نفت عربستان به خبرنگاران گفت: تهدید ایران می تواند ضربه ای فراتر از ضربه به اعضای اوپک داشته باشد.


وی افزود: می دانید اگر قیمت نفت به 20 دلار برسد چه اتفاقی می افتد؟ می دانید چند کشور دیگر تولید نخواهند داشت که شامل کانادا می شود؟

در این شرایط تحلیل زیر از دالغا خاتین اوغلو از خبرگزاری ترند شاید برای ترسیم آینده دور وضعیت نفتی روشنگر باشد:

نفت روسیه و عراق خطرناکتر از «نفت شیل» آمریکا برای ایران

وزیر نفت ایران در اجلاس اوپک که چهارشنبه 13 آذرماه برگزار شد، از همقطاران خود خواست که در بازارهای بین المللی "جا برای نفت ایران باز کنند"، چرا که این کشور می خواهد تولید نفت خود را در سال آینده به 4 میلیون بشکه در روز برساند.
عین این درخواست از طرف عراق نیز عنوان شد، بطوری که این کشور که ماه گذشته 3.1 میلیون بشکه تولید نفت داشت، می خواهد این رقم را به 4 میلیون بشکه در روز برساند، با این هدف که 400 هزار بشکه به صادرات خود اضافه کند و روزانه 700 هزار بشکه به مصرف داخلی خود برای فرآوری اضافه کند.
اگرچه اظهارات وزیر نفت هر دو کشور، بسیار بلند پروازانه است، نگاهی به واقعیتهای بازار نفت نیز این موید این واقعیت است که اهداف پیش روی ایران و عراق به احتمال زیاد محقق نخواهد شد.

بلندپروازی های عراق
در مورد عراق، این کشور با سه مشکل عمده برای افزایش تولید نفت و صادرات آن مواجه است. اولا وجود ناآرامیهای رو به گسترش و بی ثباتی در این کشور، همچنین کندی جذب سرمایه و پیشرفت پروژه های بالاستی و پایین دستی صنعت نفت این کشور.
برای نمونه، هم اکنون ظرفیت تولید نفت عراق بالای 3.2 میلیون بشکه در روز است، اما اخیرا بخاطر مشکلات امنیتی و صادراتی، تولید نفت این کشور از ماه اوت رو به کاهش نهاده است.
بر اساس گزارش آژانس بین المللی در نوامبر 2012، عراق تا پنج سال آینده برای افزایش تولید نفت خود به 9 میلیون بشکه در روز، نیاز به جذب 125 میلیارد دلار سرمایه دارد. البته ارزیابی آژانس حاکی است که روند سرمایه گذاری و توسعه پروژه ها نسبت به هدفگذاریهای مقامات عراق کند است.
برای نمونه شرکتهای اکسون موبیل آمریکا، رویال داچ شل، بریتیش پترولیوم و شرکت انی ایتالیا در جنوب عراق از سال 2010 بر اساس قراردادهایی که امضا کرده اند، تا اول سال جاری کلا 30 میلیارد دلار در عراق سرمایه گذاری کرده اند و که باعث افزایش روزانه 600 هزار بشکه نفت عراق شده است. در حالی که این سالها، بر خلاف وضعیت کنونی بی ثباتی روز افزون عراق، سالهای نسبتا آرامی بود.
بدین ترتیب، میزان سرمایه گذاری مورد نظر عراق بسیار پایینتر از اهداف مورد نظر این کشور بود. برای نمونه عراق در سال 2011 تنها موفق به جذب 9 میلیارد دلار سرمایه گذاری شده است، یعنی 2.5 برابر کمتر از اهداف پیش بینی شده و اگر با این میزان به پیش برود، بر اساس برآورد آژانس تولید نفت عراق در سال 2020 به 4 میلیون بشکه در روز خواهد رسید، اما در صورتی که پروژه ها با موفقیت انجام شود، این رقم می تواند به 6.1 میلیون بشکه افزایش یابد.
عراق قبلا گفته بود که تولید نفت خود را تا سال 2017 به 12 میلیون بشکه در روز خواهد رساند.

کاهش تقاضا برای نفت اوپک
بر اساس برآوردهای آژانس جهانی انرژی و اوپک، تقاضای جهانی نفت در سال آینده تا یک میلیون بشکه افزایش خواهد یافت، اما این تقاضا برای نفت کشورهای غیر اوپک خواهد بود.
خود اوپک می گوید که هم اکنون 12 کشور عضو نسبت به سال گذشته تولید نفت خود را روزانه یک میلیون و 128 هزار بشکه کاهش داده و در ماه نوامبر به 29 میلیون و 894 هزار بشکه رسانده اند، در حالی که طی این ماه تولید نفت لیبی بخاطر ناآرامیهای کشور نسبت به سال گذشته روزانه 920 هزار بشکه کاهش یافته است که البته لیبی در آینده دوباره می تواند تولید نفت خود را احیا کند.
اوپک می گوید که هم اکنون نیاز به نفت اوپک روزانه 29.9 میلیون بشکه است و در سال آینده این رقم به 29.6 میلیون بشکه کاهش خواهد یافت.
به عبارتی تقاضا برای نفت اوپک کاهش خواهد یافت.
ماریا وان درهوون، مدیر اجرایی آژانس بین المللی انرژی روز گذشته اعلام کرد که بر اساس آخرین برآوردها در ماه اکتبر، ایران ۳۷ میلیون بشکه نفت بی مشتری ذخیره شده در نفتکش ها دارد.
بر اساس توافق هسته ای اخیر در ژنو، قرار است حجم صادرات نفت ایران در میزان کنونی یک میلیون بشکه در روز ثابت بماند و عملیاتی کردن این توافق 6 ماه طول خواهد کشید. بنابر این ایران عملا تا نیمه دوم سال آینده نه می تواند تولید نفت خود را افزایش دهد و نه می تواند نفت روی آب خود را بفروشد.
در صورتی که این توافق با موفقیت به پایان برسد و غرب حتی تحریمهای نفتی ایران را لغو کند که البته لغو تحریمها خود زمان بر خواهد بود، همچنین اگر ایران حتی سریعا حجم نفت صادراتی خود را به میزان قبل از تحریمها، یعنی 2.2 میلیون بشکه در روز برساند که امری محال است، این کشور تا نیمه سوم سال آینده تنها می تواند از دست نفت ذخیره شده در نفتکشهای خود خلاص شود.
پروژه های پایین دستی نفت ایران از جمله پالایشگاهها و پتروشیمی ها نیز در وضعیتی نیستند که ایران بتواند مصرف داخلی را طی سال آینده افزایش دهد. بنابر این، افزایش تولید نفت ایران از حجم کنونی 2 میلیون و 650 هزار بشکه تا آخر سال 2014 بعید است.

افزایش تولید آمریکا، عراق و روسیه
آمریکا با توجه به استفاده از فن آوری تولید نفت از لایه های شنی (نفت شِیل) اخیرا از واردات نفت بی نیاز شد و بنا بر پیش بینی آژانس بین المللی انرژی، تولید نفت آمریکا در سال 2015 از تولید عربستان و روسیه پیشی خواهد گرفت.
تولید نفت نامتعارف (شیل) آمریکا و برخی کشورهای دیگر مانند کانادا، کابوس تولید کننده های نفت از منابع فسیلی شده است و انتظار می رود که قیمتهای جهانی نفت در سالهای پیش رو 15 تا 20 درصد کاهش یابد.
البته نوع نفت شیل آمریکا سبک و شیرین است و با نفت سنگین و نیمه سنگین ایران تفاوت کیفیت دارد، به همین خاطر مستقیما مشکلی برای بازارهای نفتی ایران نیست، اما نفت عراق و روسیه از نظر کیفیت بسیار نزدیک به نفت ایران هستند و به راحتی می توانند جایگزین نفت ایران در بازارهای بین المللی شوند، کما اینکه نفت مخلوط اورال روسیه (Urals blend) که 80 درصد کل صادرات نفتی این کشور را تشکیل می دهد، بعد از تحریمهای اروپا جایگزین نفت ایران در این قاره شد.
کشورهای آسیایی نیز نفت عراق و عربستان را جایگزین کاهش واردات نفت از ایران کرده اند.
درجه سبکی (API) نفت اورال روسیه 31.5 درجه با 1.25 درصد گوگرد است که بسیار نزدیک به نفت ایران با 28 تا 35 درجه سبکی است. کیفیت نفت عراق در مناطق جنوبی، خصوصا بصره که عمده تولید نفت کشور از این منطقه است، بسیار نزدیک به نوع نفت ایران است.
روسیه دهم آذرماه اعلام کرد که تولید نفت این کشور در ماه گذشته با رسیدن به روزانه 10 میلیون و 610 هزار بشکه یک رکورد بی سابقه از زمان فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی بر جای گذاشته است.
عراق نیز هم اکنون تولید نفت خود را به بالاتر از سه دهه گذشته رسانده و همچنان بالاتر می برد.
این در حالی است که بر اساس برآورد آژانس بین المللی انرژی، نیاز به نفت اوپک بعد از چند سال دیگر دوباره رشد خواهد کرد.