دانستنی ها در مسافرت به مناطق کویری
امیر صدیقی
این نوشته حاصل تجربیات گروهی و مطالعه برخی مقالات و صفحات اینترنتی است که در آن سعی داریم شما را با مواردی که به هنگام سفرهای خارج از جاده باید رعایت کنید آشنا سازیم. آنجا که کیلومترها از تمدن دور هستید، حتی اشاره هایی ضعیف نیز می تواند راهنمایی خوب باشد.
دور شدن از شهرها و راهها، و بهره گیری از شرایط طیبعی و چگونگی گذر از مصائب راه و حفظ امنیت خود و دیگران، مهارتهایی است که انسان ماشینی در گذر زمان به فراموشی سپرده است.
این فراموشی، در نظر آدمی، بیابانها و صحرا ها را به مکانهایی رعب آور و پر خطر بدل کرده است. هر چند امروزه یافتن جایی که خالی از آدمیزاد، دشوار است، ولی نزدیکی به طبیعت بکر و دوری از شهرنشینی، تجربه ای بیادماندنیست که با رعایت اصولی ساده و برخورداری از دانش و امکانات می تواند، بخیر و خوشی بپایان رسد. با وجودی که سفر بدون وسیله نقلیه تجربه ای دلچسب و ورزشی مفرح است، در اینجا بر سفر با وسیله نقلیه موتوری دو دیفرانیسل تکیه می کنیم.
مواردی که باید قبل از حرکت رعایت کنید
• چک لیست تهیه کنید
مدتی قبل از سفر چک لیستی از تمامی کارهایی که باید قبل از سفر به انجام برسانید و تمامی وسایل و تجهیزاتی که می بایست به همراه ببرید تهیه کنید. تاریخی برای انجام هریک ذکر کنید تا در ساعات پایانی دچار مشکل نگردید. تمامی مطالبی که در ادامه می آید، بسته به نوع سفر و نیازهای شما می تواند در قالب چک لیستی که تهیه می کنید گنجانده شود. اگر با چند خودرو سفر می کنید می توانید با سرنشینان دیگر خودرو ها چک لیست خودرا مقایسه نموده و نسبت به کفایت آمادگی خود و دیگران برای سفر اطمینان حاصل کنید.
• بی گدار به آب نزنید
در مورد مسیری که انتخاب کرده اید شرایط فصلی و امکانپذیر بودن سفر، با راهنمای خبره مشورت کنید و به توصیه های او عمل کنید. بدون وی جاده را ترک نکنید. بهره گیری از GPS امکان فوق العاده ایست. ولی لزوم بهره گیری از راهنما و نقشه های دقیق با بزرگنمایی مناسب را منتفی نمی کند.
• تجهیزات سنگین را فیکس کنید
تجهیزات سنگین مثل جعبه آچار، جک و دیگر وسایل را در صورتی که درون خودرو و یا روی باربند قرار دارند، محکم کنید. برای چنین کاری می توانید از جعبه های فلزی و مستعمل مهمات استفاده کنید. کافیست در فضای زیر صندلی و یا محل قرار دادن بار، جعبه های مهمات را توسط پیچ و مهره به بدنه فیکس کنید.
حال می توانید از جعبه های فوق برای حمل تجهیزات سنگین و یا برنده در درون خودرو بهره ببرید. در صورتی که از چنین روشی بهره نمی برید، به هر نحو ممکن از بازی و لق زدن وسایل سنگین درون خودرو جلوگیری کنید. در صورت استفاده از باربند، سعی کنید تجهیزات را کاملا توسط طناب و یا کشهایی که برای بستن بار بر روی موتور سیکلت استفاده می شود فیکس کنید. به این ترتیب از میزان صدمه دیدن سرنشینان و تجهیزات در تکانهای شدید کاسته می شود.
• سلامت خودرو را کنترل کنید
با وجودی که کنترل کامل خودرو غیر عملی است ولی هرگز بدون اطمینان از سلامت بخشهای زیر جاده را ترک نکنید.
مراقب باشید شاسی اتومبیل به گل نرود که در آنصورت
بیرون آوردن آن بسیار دشوار است a. موتور
b. سیستم فرمان
c. سیستم ترمز و کلاچ
d. شاسی
e. فنرها، کمک فنرها و نقاط اتصال به شاسی و محورها
f. دسته موتورها
g. گاردان جلو و عقب
h. دیفرانسیلها، کمک و گیربکس
i. تسمه های پروانه،هیدرولیک و کولر
j. دینام و استارتر و سیستم جرقه زنی
k. چراغها، باتری
l. بخاری
m. بوق (سالم و با صدایی رسا)
n. تایرسالم و مناسب با مسیر
• تجهیزاتی که برای سفرهای خارج از جاده به همراه می برید
هنگامی که فرسنگها از راههای اصلی، پمپ بنزین و مکانیک دور هستید و از زمینهایی دشوار عبور می کنید، می بایست تنها روی خود و امکانات خود حساب کنید. در چنین شرایطی ضرب المثل "هر چه خوار آید، روزی به کار آید" صادق است.
شاید سفرهای زیادی را بدون نیاز به تجهیزات زیر پشت سر گذاشته باشید، ولی حادثه رخ می دهد. برخی از وسایل زیر بسته به نوع خودرواختصاصی هستند، ولی برخی دیگر می توانند مورد استفاده دیگر وسایل نقلیه نیز واقع شوند. بنابراین حمل تمامی آنها توسط تمام خودروها الزامی نداشته و تنها کافیست که تیم از وسایل زیر بهره ببرد.
- فهرست لوازمی که برای سفر مورد نیاز است.
روانکاری
روغن ترمز و کلاچ روغن موتور، روغن گیربکس، روغن کمک و واسکازین دیفرانسیلها و تمامی گریس خورهای گاردان و فرمان را کنترل و درصورت لزوم روانکاری کنید. در زمستان از دارا بودن ضدیخ اطمینان حاصل کنید.
نکته، رینگهای آلومینیومی برای سفرهای خارج از جاده، مناسب نیستند و احتمال شکستن آنها وجود دارد، رینگهای فابریک خودرو در چنین سفرهایی بهترین انتخاب است. همچنین لاستیکهایی که دارای گلهای جهت دار هستند و برای سرعت های بالا طراحی شده اند، برای خارج از جاده مناسب نبوده و علاوه بر اینکه به سرعت صدمه می بینند از کارایی مطلوبی برخوردار نیستند.
مواردی که باید به هنگام رانندگی رعایت کنید
• چهار چرخ
سفر خارج از جاده با خودرو سواری و یا تک دیفرانسیل اشتباه است. از سوی دیگر دو دیفرانسیل هم معجزه نمی کند. همواره به قابلیتهای خود و خودرو خود آگاه باشید و از ماجراجویی و ریسک محاسبه نشده، بپرهیزید.
• گروهی سفر کنید
وسوسه سفر با یک خودرو را از سر بیرون کنید. اگر موفق نشدید، بیش از همیشه احتیاط کنید. همواره کارهای تیمی موفقیت بیشتری در بردارد.
• چیدمان خودردوها
در صورتی که گروهی سفر می کنید، تمامی افراد گروه بخصوص رانندگان باید از روحیه همراهی و همکاری تیمی برخوردار باشند. تکروی و سرکشی همواره حادثه ساز است. اولین و آخرین خودرو می بایست همواره مشخص بوده و دیگران نباید بدون همانگی از اولین یا آخرین خودرو عبور کند.
خودرویی که در پیشاپیش حرکت می کند می بایست با همراهی راهنما یا فردی محلی که با ناحیه آشنایی دارد، حرکت کند. خودروهای دیگر به دنبال خودرو اول و حتی المکان دقیقا از روی مسیر خودرو جلویی ، به حرکت ادامه می دهند. حرکت خودروها در کنار یکدیگر می تواند حادثه ساز باشد. آخرین خودرو از وضعیت خودروهای جلو گزارش می دهد. در صورت توقف هر یک از خودرو ها، کاروان متوقف می گردد. هر راننده باید از تعداد سرنشینان خود آگاهی داشته باشد، و همواره قبل از حرکت، از حضور همه سرنشینان اطمینان حاصل کند.
• امن ترین و آسان ترین مسیر را انتخاب کنید
با انتخاب مسیر های امن و آسان خود را با کم ترین هزینه به مقصد برسانید. چه بسا مسیرهای مشکل شما را از رسیدن به هدف بازداشته و یا با مشکلات جدی مواجه کنند. این موضوع که برای رانندگی خارج از جاده اقدام کرده اید دلیلی برای خودکشی نیست. برای سلامت خود و همراهان خود، و وسیله نقلیه احترام قائل باشید و از ماجراجویی بپرهیزید، قبل از انتخاب مسیر به عملی بودن، و قابل بازگشت بودن آن فکر کنید. حتی الامکان از جاده ها برای طی مسیر استفاده کنید. همواره کوره راه بهتر از بی راهه است.
در صورتی که ناچار به خروج از راه هستید، نسبت به کیفیت زمین از نظر رطوبت، سنگلاخ یا ماسه ای یودن و شیب و عوارض آن تحقیق کنید. گاه لایه ای نازک و خشک بر روی خاک تشکیل می گردد که برای پیاده کاملا استوار و قابل اعتماد بنظر می رسد، ولی هنگام عبور خودرو لایه خشک شکسته و خودرو در گل و یا ماسه گرفتار می شود.
در کشور ما بسیاری مسیرهای خارج از جاده پوشیده از گدازه ها آتشفشانی است. در این نواحی سنگهایی تیره رنگ با لبه های تیز مشاهده می گردد. عبور از چنین مسیر هایی احتمال پنچری را افزایش می دهد.
• آرام و بدون شتابزدگی رانندگی کنید
شرایط حاکم بر زمینهای غیر هموار خارج از جاده، با جاده های خاکی، بزرگراهها و پیستهای اتوموبیل رانی متفاوت است.رانندگی با سرعت بالا در بهترین شرایط موجب محروم شدن شما و سرنشینان از مشاهده طبیعت می گردد. رانندگی سریع ممکن است به آسیب دیدن سرنشینان در اثر تکانهای خودرو و یا شکستگی قطعات خودرو منجر گردد. همچنین سرعت در راههای خاکی و یا خارج از جاده، احتمال واژگونی خودرو را افزایش می دهد.
-رعایت فاصله با خودر جلویی
همواره فاصله خود با خودرو جلویی را کنترل کنید. ترمز ناگهانی در جاده های خاکی موجب لغزش خودرو می گردد. همچنین ترمز ناگهانی در نواحی ماسه ای و گلی منجر به فرو رفتن چرخهای جلو در خاک نرم، ماسه و یا گل می گردد. در چنین شرایطی راه اندازی مجدد خودرو با مشکلاتی همراه می گردد. در این شرایط حرکت آهسته در مسیر قبلی رو به عقب کار ساز است.
• عبور آرام از برآمدگی ها و چاله ها
با عبور آرام از چاله ها و برآمدگی های زمین می توانید از فشار غیر متعارفی که به سیستم تعلیق و جلوبندی و شاسی وارد می شود بکاهید. خودروهای شاسی بلند و دودیفرانسیل عموما از شاسی مستحکمتر و قطعات قوی تری بهره می برند، استحکام بیشتر منجر به افزایش وزن قطعات خودرو می گردد. وزن زیاد قطعات، اینرسی آنهارا افزایش می دهد. هنگامی که با سرعت زیاد عرض جویبارها و چاله ها را می پیمائید، در حال ضربه زدن به سیستم تعلیق و فرمان، و شاسی خودرو می باشید.
از چاله های آبگرفته عبور نکنید و برای عبور از نهرها نیز، محلهایی که بستر سنگی است، انتخاب کنبد. در نواحی مرطوب از خط القعر دوری کنید.
• کمربند ایمنی را ببندید
کمربند ایمنی با محکم نگه داشتن سرنشینان بر روی صندلی، از برخورد آنها با سقف یا ستونهای اتاق، هنگام عبور ازعوارض زمین جلوگیری می کند. چسبیدن به صندلی تسلط شما بر وسیله نقلیه را افزایش می دهد.
پوسته خشک روی زمین فریب دهنده است، چرا که
خاک زیر آن سست و متزلزل است. • مراقب بوته ها و درختان باشید
به اتوموبیل خود بیاموزید که برای زندگی احترام قائل باشد و به هیچ وجه از روی بوته ها عبور نکند، بوته ها مامن پرندگان، و برخی جانوران بیابانی است. نابود کردن موجوداتی که برای ادامه حیات در کویر، مبارزه می کنند، در زیر چرخهای خودرو ویا بدست من و شما، بسیار غم انگیز و توجیه ناپذیر است. به طبیعتی که پذیرای شماست، احترام بگذارید.
• بالا و پائین رفتن از تپه ها
مرکز ثقل خودردو های شاسی بلند، از خودرو های سواری بالاتر است. همچنین بر خلاف تصور عامه با افزایش وزن خودرو، گرانیگاه خودرو شاسی بلند، بیشتر از زمین فاصله می گیرد. این امر موجب می گردد، واژگونی خودرو های شاسی بلند، بسیار ساده تر از سواری رخ دهد.
برای بالا رفتن از شیبهای تند، هرگز شیب را بصورت مایل بالا نروید. بلکه کاملا مستقیم از شیب بالا روید. در صورتی که خودرو شما قادر به بالا رفتن از شیب نبود، از پیمودن مسیر خودداری کنید. حرکت بصورت مایل منجر به واژگون شدن وسیله نقلیه می گردد.
همچنین هرگز بر روی شیب های تند اقدام به دور زدن ننمائید. بلکه شیب را با دنده عقب به پائین بازگردید. در این شرایط خودرو را خلاص نکنید. هرگز از تپه یا شیبی که از آن سوی آن خبر ندارید، سرازیر نشوید. هنگام پائین آمدن از شیب، خودرو را در دنده سنگین قرار داده و طی مسیری مستقیم از شیب پائین بیایید. برای اطلاعات بیشتر در اینترنت به جستجو بپردازید.
به خاطر سپردن مسیر و نشانه گذاری راه تکیه بر ادوات الکترونیکی مسیر یابی کافی نیست. می بایست نشانه هایی را جهت بازگشت به خاطر بسپارید. از سوی دیگر با توجه به طبیعت متغیر کویر، تکیه بر ردپا و اثر چرخها برای طی مسیر بازگشت، چندان قابل اطمینان نیست. بنابراین از نشانه ها و عوارض زمین مانند کوهها، تپه ها و یا درختان جهت نشان کردن مسیر بازگشت استفاده کنید. همچنین محل خروج خود از جاده و مسیر خود را قبلا به محیط بانان و یا افراد محلی اعلام کنید تا در صورتی که بازنگشتید، محدوده معینی را به جستجو بپردازند و طی زمان کوتاهتری شما را بیابند.
• چیزی به جای نگذارید
به هیج عنوان زباله های خود را در صحرا رها و یا دفن نکنید. از ریختن روغن موتور بر روی زمین جدا خودداری کنید. هرچه باخود برده اید بازگردانید. گویی آنجا نبوده اید.
دانستنی ها در مسافرت به مناطق کویری
رفع تشنگی بدون آب
مسعود مهرابی دهقلی
آب مایه حیات است و اغلب جانداران توانایی چندانی در مقابله با بی آبی ندارند . این احساس در مناطق گرمسیری و کویری در انسان تشدید می شود . همانطور که می دانیم تنها راه متصور رفع عطش و تشنگی , نوشیدن آب است , اما این تنها ترین راه نیست چرا که گاه باید تشنگی را در طبیعت به نحوی دیگر کاهش داد هرچند که بدن نیازمند آب باشد . اگر شما شکارچی یا طبیعتگرد هستید حتما این نکته را بخاطر بسپارید در مواقع بی آبی و تشنگی مفرط کت یا تن پوش خود را در بیاورید و از قسمت سینه و شکم (نیم تنه بالا ) روی سنگی که بیشتر ساعات روز در سایه بوده است و کمی سرد و نمناک است , دراز بکشید و در همان حالت تا20 دقیقه بمانید .
با این عمل احساس تشنگی فرو کش خواهد کرد و تا مدتی در حدود نصف روز (8-6 ساعت) احساس تشنگی نمی کنید . با وجود اینکه در خلال این زمان بدن به آب نیاز دارد , اما احساس شما نسبت به این احتیاج آزار دهنده نیست . این عمل در شب هنگام در کویر که یافتن آب مشکل است بسیار کارایی دارد . اگر باور ندارید امتحان کنید .
راه های تهیه آتش و پناه گاه در کویر
هیه آتش
شاید قرار دادن آتش در لیست اولین اقدامات پس از قرار گرفتن در شرایط بحران کمی عجیب باشد ولی آتش در نجات شما از اهمیت بسزایی برخوردار است . آتش فقط برای گرم کردن فرد مورد استفاده قرار نمی گیرد بلکه می تواند به عنوان سیگنال کمک , تصفیه آبی که در کویر بدست می آورید و همچنین طبخ غذا مورد استفاده قرار گیرد . علاوه بر این آتش از نظر روانی اعتماد به نفس فرد را افزایش می دهد و عاملی موثر در کاهش ترس محسوب می شود . فرد در کنار آتش احساس تنهایی کمتری می کند . شب کویر در کنار زیبایی محسور کننده اش می تواند در شرایط بحرانی فرد را دچار توهم و ترس شدیدی کند ( شاید یکی از دلایلی که بسیاری از مناطق کویری نامهای مخوفی دارند به همین دلیل باشد . مناطقی مانند ریگ جن , جندق و جن کوه که در مناطق دور دست کویری قرار دارند از اینگونه مکانها هستند .) . آتش در دور کردن حیوانات موذی نیز بی تاثیر نیست . مار , عقرب , گرگ , شغال , پلنگ و کفتار از آتش دوری می کنند .
بسیار مهم است که هر فرد نحوه تهیه آتش در شرایط بحرانی را بداند . روش اصطکاکی که از تماس دو تکه چوب استفاده می شود روشی بسیار سخت است و نیاز به تمرین فراوان دارد . این روش در صورتی که فرد با آن آشنایی نداشته باشد چندان کار ساز نخواهد بود .
روشن کردن آتش crazyhikers
سرخ‌پوست‌ها آتش كوچك روشن مي‌كنند و از نشستن دور آن لذت مي‌برند
ابزار‌هاي آتش‌زنه بهترين گزينه براي استفاده در هنگام روشن‌نمودن آتش هستند
مطمئن شويد اطراف آتش به شعاع 1 تا 5/1 متر عاري از موجود زنده است.
اگر نتوانستيد چنين مكاني را پيدا كنيد از گودال كوچك بر روي زمين استفاده كنيد
براي روشن كردن آتش ابتدا از مواد زود مشتعل‌شونده استفاده كنيد
ريشه‌هاي خشك‌شده، چوب‌هاي كوچك يا خرده چوب‌ها براي روشن كردن آن بايد در زير يا بالاي لايه دوم قرار داده شود
از پوست درخت‌هاي خشك‌شده و يا سرشاخه چوب‌هاي خشك نيز مي‌توانيد به عنوان مواد زود اشتعال‌زا استفاده كنيد
بايد به نسبت زيادي از چوب‌هاي خشك استفاده كرد، چوب‌هايي كه از زمستان مانده‌اند خوب مي‌سوزند
روشن كردن يك كپه بدون شكل مشكل بوده و هرگز خوب نمي‌‌سوزد
بايد بصورت هرمي ايجاد شود تا آتش به اطراف پخش نشود
بهترين روش، ايجاد خيمه سرخ‌پوستي با استفاده از چوب است
به ياد داشته باشيد كه آتش خيلي بلند يا خيلي هرمي به سرعت سوخته و مي‌ميرد
حداقل بايد به اندازه 3 برابر مصرف اوليه چوب اضافي جمع كنيد تا تمام عصر را آتش داشته باشيد
در برپا كردن آتش بويژه در فصل پاييز بايد نهايت دقت را به خرج دهيد
در مورد كمپهاي سريع تنها لازم است شما ديگ غذاي خود را از يك چوب تر آويزان كنيد؛ اين يعني يك آشپزخانه كامل
در كمپهاي طولاني‌تر چهار تكه الوار سبز كوچك را روي هم قرار دهيد؛ فاصله بين دو الوار در يك‌طرف 8 سانتيمتر و در طرف ديگر 25 سانتيمتر باشد. وسط دو الوار بالايي بايد كمي خالي باشد تا ديگ غذا به راحتي روي آن بنشيند
اين آتش مي‌تواند روي سطح زمين ايجاد گردد و حتي مي‌توان از سنگ‌هاي هم شكل و اندازه براي اين كار استفاده كرد. اما سنگ به گرما هيچ كمكي نمي‌كند و مديريت آن نيز مشكل تر است
پناه گاه محسن ادیب
در شرایط بحرانی دسترسی به یک پناه گاه بسیار مهم است . در مناطق کویری پناه گاه برای در امان مانده از تابش خورشید اهمیت بسزایی دارد . علاوه بر این عواملی مانند باران , برف و سرما نیز می توانند نیاز به یک پناه گاه را دو چندان کنند . در مناطق کویری سعی کنید دمای بدن را در شرایط نرمال نگه دارید تا از تعرق و از دست دادن آب جلوگیری شود . یک روش مناسب برای ایجاد پناه گاه در مناطق کویری , پهن کردن کیسه خواب بر روی بوته های بزرگ و استراحت در زیر سایه آن است تا هم از تابش خورشید در امان باشید و هم از نسیم کویر استفاده کنید . سعی کنید بر روی زمین داغ ننشینید . مقداری از خاک و یا شن را بکناری بزنید و سپس بر روی زمین بنشینید . سعی کنید پناه گاهی را که برای خود می سازید قابل رویت برای جویندگان شما باشد . بهترین مکان برای ایجاد پناه گاه در بلند ترین نقطه قابل دسترس شماست .
روشهای اعلام نیاز به کمک ( signals )
روشی که برای اعلام نیاز به کمک استفاده می کنید باید به گونه ای باشد که از طبیعت قابل تشخیص باشد . سیگنال آینه بهترین روش در روز آفتابی و گرم کویر است . سیگنال آینه از کیلومترها دورتر قابل رویت است . در مواقعی که هواپیما و یا گرد و غباری می بینید ( ممکن است 1 خودرو باشد ) شروع به سیگنال دهی کنید .
آتش زدن لاستیک می تواند دود بسیار غلیض و سیاه رنگی ایجاد کند که از فواصل بسیار دور قابل رویت است .
پرتاب منور در شب روش نسبتا مناسبی است . سوت بهترین نوع سیگنال صوتی است , در سفرهای کویری حتما یک سوت به همراه داشته باشید .
نوشتن بزرگ حروف sos بر روی زمین یکی از نشانه های بین المملی نیاز به کمک است از این کار غافل نشوید همیشه در سفرهای کویری مجهز باشید چون حادثه خبر نمی کند .
