به نام خدا
گزارش مختصری از طراحی تا ساخت خودروی هیبریدی سورانا
مقدمه:
سال 1388 من به اتفاق دو تا از دوستان هم دانشکده ای (دانشگاه تهران مرکز) به نمایشگاه پژوهشهای برتر دانشگاههای کشور رفتیم . چیزی که در قرفه های دانشکده های فنی بیشتر از همه جلوه میکرد، وجود خودروهای دو سرنشینه با شکلها و شمایل نسبتا عجیب با پیشرانه های برقی بود! با کمی پرس و جو متوجه شدیم دانشگاه صنعتی شریف با هدف بالفعل رساندن تواناییهای نخبگان دانشجویان فنی در زمینه تحقیق و پژوهش و طراحی و ساخت خودروهای هیبریدی دو سالی است که مسابقاتی در این راستا برگزار کرده است!
سال اول 1386-87 مسابقات خودروهای الکتریکی تک سرنشین
سال دوم 1387-88 مسابقات خودروهای الکتریکی دو سرنشین
و در این نمایشگاه برای سال آتی دانشگاه صنعتی شریف موضوع مسابقه را خودروهای هیبریدی 4 سرنشین اعلام کرد.
دانشکده ما نیز خودروی برقی با نام مهر آزاد را ساخته بود که در دومین سال مقامی کسب نکرده بود!
خودروی الکتریکی مهر آزاد بر پایه پراید که با تغییراتی در شاسی و بدنه ساخته شد و به علت نقص فنی در چند مرحله از ادامه مسابقات باز ماند(مثلا یکی از آیتم های مسابقه عبور از گودال آب بود که متاسفانه در بحث عایق کاری تدبیری نشده بود و به محض ورود آب به موتور،خودرو خاموش و از دور آف شد!!!
با آگاهی از این موضوع تصمیم گرفتیم که خودمان دست بکار شده و برای سال آینده تیمی قدرتمند از بچه های فنی (چون خودمان ناپیوسته بودیم و تقریبا دست به آچار) و نخبه تشکیل دهیم و با اقتدار هرچه تمام تر مقام اول را کسب کنیم.
البته تیم مهرآزاد که سابقه ای هم در شرکت در این مسابقات داشت هم بیکار ننشست و تصمیم داشت برای سال آینده شرکت کنه و از اونجایی که بودجه تخصیص داده شده برای پروژه های اینچنینی محدوده کار ما دشوارتر شد. زیرا مجاب کردن مسولین دانشکده برای شرکت دو تیم در یک مسابقه کار آسونی نیست.
با دوندگیهایی که انجام دادیم (مخصوصا مهندس فراهانی که به عنوان لیدر تیم نیز فعالیت میکردند) بالاخره مسئولین دانشکده فنی مهندسی تهران مرکز را راضی کردیم تا بودجه ای برای شرکت در مسابقات سال آینده برای سورانا درنظرگرفته بشه.
جا دارد از دکتر مهبادی(مدیر گروه مکانیک)،مهندس بزاز امینی و خانم انصاری(مسئول پژوهشکده دانشگاه)نیز یاد کنم که از حمایتهای ایشان بهره مند شدیم.
شروع کار:
پس از کسب مجوزهای مربوطه و برگزاری جلسات طولانی و کاغذ بازی های وقت گیر، و پس از مستقر شدن در یکی از اتاقهای کوچک دانشکده شروع به بررسی و جذب نیروهای لازم در زمینه های مختلف کردیم.
درنهایت تعداد 15 نفر جذب شدند و فعالیت رسمی تیم آغاز شد. مسابقه در سه مرحله انجام میشد:
مرحله اول: طراحی مفهومی ،شامل توجیه طرح از جمله چگونگی انتخاب سیستم و ...
مرحله دوم: طراحی اجزاء (شامل چگونگی ساخت تک تک اجزاء و دفاع از پروسه ساخت) + طراحی صنعتی ( دیزاین چهره ظاهری قسمت بدنه و اتاق خودرو)
مرحله سوم: ساخت کامل خودرو و شرکت در آیتم های مسابقه.
مرحله طراحی مفهومی:
خودروهای زیادی رو بررسی کردیم . از ماتیز و ال90 و ریو بگیر، تا اپل کورسا !! حتی این بحث که خودمون یک پلتفرم ساده و جدید بسازیم هم مطرح شد، ولی زمان و امکانات و مسایل این دست خیلی چالش برانگیزبود...
با کلی بحث و گفتگو و تحقیق بالاخره تصمیم گرفتیم بر پایه خودروی پراید 111 و نوع سیستم هیبریدی سری به دلیل ساده تر بودن در ساخت(با امکانات محدود کشور و زمان محدود امکان سیستمهای موازی یا سری – موازی نبود) کار بشه و به این ترتیب از مشخصات کلی پراید بگیر تا ریزترین مشخصه ها رو با زحمت فراوان بدست آوردیم!
از بخت خوش ما دکتر ریاحی،مدیر عامل مرکز تحقیقات سایپا استاد دانشگاه ما بود و اطلاعات فنی ریز و درشت پراید رو با کلی تعهد و ... از خود مرکز تحقیقات سایپا دریافت کردیم.(دکتر ریاحی خیلی به ما لطف داشتن. یادشون گرامی)
بعد از گذشت چند ماه از تلاشهای همه جانبه ی گروه که متشکل از گروه مکانیک،گروه الکترونیک،گروه برق قدرت وگروه طراحی صنعتی بود کتابچه مرحله اول (طراحی مفهومی) به سرانجام رسید و ما در دانشگاه صنعتی شریف برای دفاعیه حاضر شدیم
.
هرچند تدابیری برای ترسیم چهارچوبی خاص برای ارائه طرح ها انجام شده بود ولی باز هم تقریبا نتونسته بودند نواقص این قوانین رو رفع کنن و هیئت داوران سلیقه ای رای میدادند!!!
تیم ما با وجود شایستگی کامل قربانی برخی ناملایمات و برخی تقلبهایی شد! مثلا تیمی که اول شد مستقیما یک سیستم موجود در بازار و کپی شده رو از یک شرکت چینی گرفته بود!
خلاصه تیم ما به مقام سوم در مرحله طراحی مفهومی رسید و مرحله بعد که خیلی سخت تر از این مرحله بود استارت خورد.
مرحله طراحی اجزاء و مرحله طراحی صنعتی:
در این مرحله تیم وارد فاز انتخاب موتور و قطعات دیگه با مشخصات دقیق و موجود و قابل دسترسی شد! چه سختیهایی که کشیدیم و بچه ها چه خون دلهایی خوردن رو نمیشه تو چند خط بیان کرد ولی در حدی بود که گاهی از خودمون میپرسیدیم که آیا ارزش این همه سختی رو داره؟!!
برخی نرم افزارها ،مثل سیمولینک و Adams رو با کمک استاد خصوصی یاد گرفتیم و خیلی نرم افزارها رو کامل کردیم و کلی دوندگی کردیم که مثلا فلان قطعه رو میشه تو بازار پیدا کرد یا باید بسازیم و ... و چون این مرحله دوتا فاز داشت و خیلی مشکل بود،تا آخرین لحظات قبل از شروع جلسه دفاعیه مرحله دوم دانشگاه شریف چشم رو هم نگذاشتیم و کتابچه طراحی اجزاء و بنر و ماکت طراحی ظاهری خودرو رو آماده کردیم و راهی سالن دفاعیه شدیم...
درمرحله طراحی اجزاء پس از یک دفاعیه ی طاقت فرسا مقام دوم رو کسب کردیم و در سالن طراحی صنعتی داوران ویژه طراحی صنعتی از قبیل طراح های مطرح و گرافیستهای به نام ایران که از خودرو سررشته دارند به سورانا بالاترین امتیاز رو اهدا کردند و در این مرحله اول شدیم..
(به دلیل برخی ملاحظات به شرح چند و چون تیم های شرکت کننده و نحوه داوری نمیپردازم! تا سوء تعبیری پیش نیاد)
در ادامه برخی از 40-50 تا از طرح های تیم های شرکت کننده رو ملاحظه میکنید:
جهشی بزرگ در اهداف گروه:
پس از پایان مرحله دوم،کم کم توجه ها رو به خدمون جلب کردیم و از اونجایی که سورانا اسمی در کرده بود از اینور و اونور باهامون تماس میگرفتن و ازمون تقاضای همکاری میکردند. در طی یکی از همین تماسها با آقای وحید جنانی آشنا شدیم و در یک جلسه به ما راجع به کارهاش توضیح داد که در مسابقات خودروهای هیبریدی آتای ایتالیا در سال فکر کنم 2007 میلادی از طریق دانشگاه شریف شرکت کرده بودند و رزومه و تقدیرنامه ای دریافت کرده بودند.وحید جنانی از بچه های دانشگاه خواجه نصیر به همراه چند تا از دوستانش زحمات زیادی برای ساخت این ماشین کشیدند و حتی بخشی از بودجه ساخت رو از جیبشون پرداختند ولی به خاطر اینکه با اطلاعات و امکانات درخور وکامل و بودجه کافی جلو نرفته بودند آنچان که خودشون میگفتند از نتیجه کار راضی نبودند.
تصویر زیر خودروی هیبریدی شرکت کرده در سال 2007 آتای ایتالیا رو نشون میده . همونطور که از عکس پیداست طراحی ظاهری بدنه خودرو از لامبورگینی گالاردو گرفته شده. ناگفته نماند که برای همین خودرو هم بچه های تیمش(اسم تیم رو فراموش کردم) خیلی زحمت کشیدند و جسارت شرکت کردن در چنین مسابقاتی از یک تیم ایرانی برای اولین بار و امکانات محدود،قابل ستایشه. تا جایی که یادمه وحید میگفت اکثر اعضای تیم در دانشگاههای ایتالیا مشغول به ادامه تحصیل بودند.
!
وحید آقا از ما خواست که به جای شرکت در مرحله سوم ، در مسابقات فرمولا هیبرید ایتالیا شرکت کنیم تا دستاوردهای بزرگتری داشته باشه!
پیشنهاد خوبی بود. با کمی تحقیق و مکاتبه با برگزارکنندگان مسابقات جهانی آتای ایتالیا مصمم شدیم که حتما در این مسابقات شرکت کنیم.
حالا مجاب کردن دانشگاه،اون هم برای مسابقه ای با بودجه ای 100 میلیونی کار حضرت فیل بود که با دوندگیهای مکرر و نامه نگاریهای زیاد و جلسات گوناگون با مدیران ارشد دانشگاه در مرکز بالاخره با تلاشهای بچه ها و حمایت دانشکده از این سد هم به سلامتی گذشتیم.
خودروی فرمولای سورانا:
مسابقات آتای ایتالیا حدود 20 سالی هست تحت لیسانس فیات و اویکو برگزار میشه و در اون سال در سه کلاس برگزار میشد (انجین،الکتریکی و هیبریدی) ما در کلاس هیبریدی ثبت نام کردیم و کتابچه قوانین مسابقات رو دریافت کردیم و گروه میرفت که در یک رقابت خیلی بزرگتر خودش رو آماده کنه.
همه بچه ها از مطالعه و طراحی و بنچ مارکینگ بگیر،تا خرید و ساخت و نظافت و ... یکپارچه تلاش کردند و با هزار فراز و نشیب و چالش روبرو بودند
ابتدا کتابچه طراحی خودروی سورانای فرمولا رو با کلی وسواس و دقت آماده کردیم و فرستادیم به محل برگزاری مسابقات آتا. تا بعد از بررسی دقیق این کتابچه (از توجیه پایه تا طراحی اجزا) معلوم بشه که صلاحیت ساخت خودرو رو داریم یا نه!
بالاخره بعد از بررسی به ما مجوز ساخت و شرکت در ادامه مسابقات داده شد...
مرحله ساخت آغاز شد و همه اعضای گروه یکپارچه شروع به فعالیت کردند و هرکدام در زمینه های فعالیت خودشون داستانها و خاطره هایی دارن که در این گزارش نمیشه همشون رو گفت و برای اینکه در حق کسی اجحاف نشه از پرداختن به این موضوع صرف نظر میکنم...
چه روزهایی داشتیم با بچه ها.. گاهی غمگین.... و بیشتر اوقات شاد و خندان ....
از ناملایمتیهای برخی مسئولین بگیرید تا تنبلی ناشی از بزرگ دیدن هدف دیوارهایی بودند که جلوی راه گروه سبز میشدند! حتی چند بار بچه ها به خاطر شدت فشار کار باهم درگیر شدند(تصورکنید 15 تا جوون که هرکدوم مدعی اند و تقریبا، هم سطح، در شرایطی که لیدر گروه ابزار قدرت آنچنانی ای هم نداشت،اون هم تو ایرانی که فرهنگ تیم وورک جا نیافتاده چه اتفاقاتی میتونه بیافته؟!!) و بعضی به خاطر کم توانی بدنی مخصوصا تو 2 ماه آخر(ساخت خودرو) که کار شبانه روزی تو کارگاه دانشکده رو میطلبید، مریض شدنو بستری...!
خوشبختانه خدا کمکمون کرد و از تمام این موانع عبور کردیم و خودروی هیبریدی سورانا ساختش باز در دقیقه 90 و در وقتهای اضافه به پایان رسید و برای رفتن به شهر تورین ایتالیا ،عازم گمرک شد.
داستان ویزای شینگن هم که دیگه نگو!! همه کسانی که پاسبوردشونو آماده کرده بودن انتظار داشتند بی چون و چرا به ایتالیا برن!!!
بعد ازکلی دوندگی کردن در سفارت ایتالیا و ... در نهایت به 6 نفر ویزای شینگن دادند که یکی از این ویزاها متعلق به خود رئیس دانشکده(دکتر افتخاری) بود و باقی ویزاها هم برای کسانی که اونجا میتونستند کمک باشند دریافت شد ( وحید جنانی-راننده اول/امیر رواجی-تکنسین فنی و راننده دوم/عزیزالله فراهانی-سرپرست و مدیر فنی گروه/مهدیه خیابانی-مسئول فنی برق قدرت خودرو/حمید رضا زاهدی-تکنسین فنی)
من و چند نفر هم که اون زمان سربازی نرفته بودیم و کارمون در گرفتن پاسبورد گره خورده بود بی خیال رفتن بودیم و باقی بچه ها هم نتونستند برن!
تورین ایتالیا
تیم عازم ایتالیا شد
بعد از اینکه خودرو رو تحویل گرفتند متوجه شدند که به خاطر حمل غیر اصولی در هواپیمای باری، کامپوزیت بدنه خودرو آسیب جدی دیده و تنها راهی که میشد از این بحران گذشت، ترمیم سطحی با نوار چسب و ... بود . اگر در عکسها میبینید که بدنه موج زیادی داره و پارگی و شکستگی داره بیشتر به خاطر همین مسئله ست.
بعد از مستقر شدن بچه ها متوجه شدند که سیستم ترمز دچار نقص فنی شده و اگر تا قبل از شروع تستهای اولیه نمیتونستند این نقص رو برطرف کنند،از دور مسابقات باید حذف میشدیم!!
تیم اشتوتکارد آلمان که از امکانات فول بهره مند بود سورانا رو به همراه بچه ها به کمپ خودشون برد و تا صبح بچه ها از امکانات آلمانیها برای تعمیر ماشین استفاده کردند و در آخرین لحظات،ماشین آماده شد! به گفته بچه ها انگار حس آریایی آلمان ها گل کرده بود که اینجوری به کمک بچه هامون اومده بودند..
مسابقه شامل تست های مختلفی بود که در ادامه برخیشون که ازشون عکس موجوده رو ملاحظه میکنید:
روز اول به پایان رسید و بچه ها فرستی برای استراحت پیدا کردند.
روز بعد بچه های تیم برای ادامه مسابقات آماده شدند و عازم محل برگزاری...
روز بعد برای تست های تخصصی مربوط به هر کلاس بود و در کلاس هیبریدی، تست های مختص هیبریداسیون مد نظر داوران بود. به همین دلیل بچه ها باز هم دل و روده ماشین رو مخصوصا موتور بنزینی و... رو آوردن پایین تا هیچ نقص احتمالی ای نمونه! به دلیل عدم داشتن تجهیزات کافی و حرفه ای کار تیم ما طول کشید و داوران به ما فرصت بیشتری دادنو در آخرین لحظات این مرحله رو پشت سر گذاشتیم.
در کلاس هیبریدی 13 تیم از کشورهای گوناگون از قبیل ایتالیا،آلمان،روسیه،هند،پ اکستان،چین،ایران(سورانا)، فنلاند،فرانسه ،و چند تای دیگه که یادم رفته شرکت داشتند. هند و پاکستان که نرسیدند ماشینشون رو به مسابقات بیارند! و خودروی تیم ایتالیا به دلیل عدم رعایت ایمنی سرنشین از ورود به مرحله پیست باز موند(فاصله ی مین هوپ یا قوس استراکچر ایمنی بالای سر راننده از حد مجاز پایین تر بود و به دلیل امکان ضربه به سر راننده در اثر واژگونی احتمالی خودرو رد صلاحیت شد) و امتیاز این مرحله رو به طور کامل از دست داد
بعد از اتمام مسابقات بچه ها به ایران برگشتند و در دانشکده جشنی برگزار شد و اکثر مسئولین تهران مرکز از جمله دکتر بزرگی در این گردهمایی شرکت داشتند .
همچنین در جشنواره تجلیل از نخبگان دانشجویی تهران مرکز از اعضای تیم دعوت شد و جوایزی ناچیز ولی تقدیر نامه هایی ارزشمند دریافت کردیم.
در نمایشگاه پژوهشهای برتر دانشگاهها در سال 90 خودروی سورانا در قرفه تهران مرکز حضور داشت و شبکه دو در بخش گزارش مجله خبری گزارشی از خودروی سورانا و ما تهیه و پخش کرد.
البته ناگفته نماند که رئیس دانشکده ما قبل از اعزام تیم به ایتالیا وعده هایی از قبیل بورسیه تحصیلی و بدون کنکور در مقطع بالاتر در همین دانشکده خودمان و ... رو داده بود که بعد از اتمام مسابقات و برچیده شدن بساط میهمانی این موفقیت، همه این وعده ها به دست فراموشی سپرده شد!!!
شرحی از اعضای تیم سورانا:
اعضای اصلی تیم سورانا که در عکس زیر ملاحظه میکنید به همراه معاونت دانشکده فنی تهران مرکز آقای دکتر ترابی و مسئول پژوهشکده دانشگاه خانم انصاریان
از سمت راست 1- محمد سجاد صادق زاده 2- علی طیاری 3- سعید روئین 4 - مسعود دهقان 5- خانم انصاریان 6- دکتر ترابی 7- خانم منصوری 8- نشسته- خانم خدادوست 9- سجاد فاتحی 10- خانم خیابانی 11- محمد خیابانی 12- محمد قاسمی 13- نشسته- عزیزالله فراهانی 14- برزین آزموده 15- عکاس که از بچه های گروه بود و در عکس نیست- امیر رواجی
درضمن آقای وحید جنانی در عکس نیست و آقای نیما بنیادی در زمان بازگشت تیم در ترکیه مشغول انجام امور ثبت نام برای ادامه تحصیل بود و حضور نداشت.
عزیزالله فراهانی_ سرپرست تیم و به عنوان یک فرد موفق در مدیریت و فردی شایسته و فنی که خون دلهای زیادی را متحمل شدو در حال حاضر در چند شرکت بطور همزمان در سمت مدیریت فنی مشغول به کار میباشد.
محمد قاسمی_ طراح و نقشه کش صنعتی که انصافا با جان و دل کار کرد و فراتر از عنوان سمتی مانند همه بچه ها همه کاری کرد تا به این موفقیت رسیدیم. اکنون وی نیز به عنوان یک طراح حرفه ای مشغول به کار است.
امیر رواجی_ که دارای سابقه ی طولانی کار با انواع دستگاههای صنعتی در کارخانه پدرش و دید قوی مهندسی و ساختی مانند سایرین بی وقفه تلاش نمود و در حال حاضر در کاخانه پدرش مشغول به کسب و کار است.
محمد سجاد صادق زاده_ یکی از با پشتکار ترین و تلاشگرترین اعضای گروه که تقریبا 2 ماه در کارگاه ماند و رنگ خانه وبیرون از دانشگاه را ندید و امروز در سمت سرپرست کارگاه فنی واقع در یک کارخانه بزرگ فعالیت میکند.
وحید جنانی_ که سابقه ی شرکت در این مسابقات را داشت و از طراحی و ساخت تا انجام امور بین المللی و مکاتبات گوناگون با برگزارکنندگان مسابقات تلاشهای زیادی انجام داد و امروزه به همراه خانواده اش به استرالیا مهاجرت کرده و در حال ادامه تحصیل است.
نیما بنیادی_ فردی آرام ولی بسیار جدی در کار که بخشهای قابل توجهی از طراحی دینامیکی و هیدرولیکی کار را به نحو احسنت به انجام رساند . وی مدرک مستر (ارشد) خود را از دانشگاه میدل ایس آنکارا دریافت کرده و در حال ادامه تحصیل در مقطع دکتری در کانادا میباشد.
سعید روئین_ برخلاف نیما فردی بسیار پر جمب و جوش که وی نیز حد اکثر تلاش خود را در زمینه های گوناگون انجام داد مانند سیستم انتقال نیرو و فردی فنی و باهوش که در گروه ،گاهی استرس و شوک میداد تا بچه ها از سستی بیرون بیایند. وی تحصیلات مستر خود را در فرانسه به پایان رسانده و در حال اکسپت شدن در مقطع دکتری در یکی از دانشگاههای کانادا میباشد.
حمیدرضا زاهدی_ وی نیز در زمینه های گوناگون تلاش کرد و پس از به اتمام رساندن مستر در لیئون فرانسه بلافاصله بورسیه ی دکتری در یکی از دانشگاههای کانادا را دریافت کرده است.
مسعود دهقان_ او در زمینه های مختلف مانند جوشکاری اصولی آرگون استراکچر خودرو و تنش زدایی های خاص و ... بسیار به گروه کمک کرد و درحال تحصیل در مقطع مستر در یکی از دانشگاههای فرانسه میباشد.
برزین آزموده_ در تمام زمینه ها مخصوصا در قسمت موتور بنزینی و ... فعالیت مفیدی داشت و در حال حاضر در یکی از دانشگاههای کانادا مشغول به ادامه تحصیل است.
محمد مرادی_ طراح صنعتی گروه که پس از اتمام مرحله دوم برای ادامه تحصیل به آلمان با بورسیه تحصیلی سفرکرد.
فاطمه منصوری_ شخصی پرتلاش و متین و بسیار جدی در کار که در زمینه های کنترلی و الکتریکی فعالیت نمود و در حال حاضر اطلاعاتی از چگونگی روند پیشرفت ایشان ندارم ولی امیدوارم همیشه موفق باشند.
حورا خدادوست_وی نیز در بخش الکتریکی و برقی و کنترلی پا به پای اعضا کار و تلاش نمودند .
مهدیه خیابانی_محمد خیابانی. این خواهر و برادر نیز در زمینه برق و قدرت حتی با کمک پدر محترمشان فعالیت مفیدی داشتند و نکته جالب اینکه خانم خیابانی مثل یک مرد کارهای ماشین ابزاری و مکانیکی را به نحو احسنت انجام دادند. نکته خیلی جالبتر اینکه آقای محمد خیابانی و خانم حورا خدادوست با هم ازدواج کردند و همگی را خوشحال کردند. به امید اینکه همیشه درکنار هم خوشبخت باشند.
سجاد فاتحی_که خود بنده هستم و من هم به نوبه خود سعی کردم در کنار این دوستان مصمر صمر باشم و انصافا چیزهای زیادی را از این دوستان آموختم . تقریبا یک ماهی هست که خدمت سربازیم به پایان رسیده و برنامه های زیادی برای آینده دارم و به یاری خدا انشاالله به همه ی این اهداف دست پیدا خواهم نمود.
دیگر اعضای گروه که در مقاطع زمانی مختلف به یاری گروه شتافتند را نیز نباید فراموش کنیم. خانم کیوانیان ،آقای امیر باصری ، بهاره یوسفیان ، علی طیاری و محمد داود آبادی.
در پایان از اساتید و مسئولین محترمی که برای این تیم قدمی برداشتند و نامشان را از یاد برده ام تشکر و قدردانی میکنم.
تهیه گزارش توسط : سجاد فاتحی
در تاریخ : یکشنبه 17 شهریور 1392
