حمام‌های سنندج نماد فرهنگ و آئین پاک مردمان کرد
فارس گزارش می‌دهد
حمام‌های سنندج نماد فرهنگ و آئین پاک مردمان کرد
خبرگزاری فارس: حمام‌های قدیمی شهرستان سنندج با تزئینات منحصر به فرد و رعایت مسائل بهداشتی و شرعی در آن جزو نمادهای فرهنگی و آئینی این خطه محسوب می‌شوند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
به گزارش
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
از سنندج، یکی از مهم‌ترین افتخارات هر کشوری وجود تمدن و فرهنگ اصیل و کهن آن جامعه است و از مصادیق بارز این تمدن کهن در استان کردستان حمام‌های قدیمی و دارای ارزش هنری بالاست. از حمام‌های مشهور شهرستان سنندج می‌توان حمام خان، درویش‌آقا، دو خزینه، شیشه، ممتاز، پاشاخان و وکیل را نام برد.ا
اجزای تشکیل‌دهنده حمام‌های تاریخی کردستان را سردرب، هشتی، بینه و سربینه( حمام سرد و گرم)، میان‌در، گرم‌خانه، خزینه و خلوتی می‌باشند که فضای خلوتی در برخی حمام‌ها بیشتر و در بعضی دیگر کمتر است.
پوشش داخلی این حمام‌ها اغلب از آهک بوده و دلیل استفاده از آن مقاومت مطلوب در برابر آب بوده است که این آهک‌بری‌ها در برخی حمام‌ها از جمله خان و شیشه موجب به وجود آمدن تزئینات و نقوش زیبا شده است.
بیشتر سیستم‌های سازه‌ای حمام‌ها به صورت طاق و گنبدی شکل بوده که موجب تهویه مطلوب و مناسب در بنا شده است؛ بیشتر بناها نیز به شکل زیرزمینی ساخته شده‌اند که دلیل عمده آن تبادل مناسب هوا با محیط بیرون است به گونه‌ای که کمترین اتلاف گرما و انرژی در آن وجود داشته باشد.
از دیگر تزئینات حمام‌های سنندج می‌توان به کاشی‌کاری از نوع هفت رنگ و بینه و سربینه‌های متوالی در قسمت ازاره اشاره کرد.
نقوش آهک‌بری حمام‌ها گیاهی و به صورت اسلیمی و هندسی است که در دوران معاصر و بویژه اوایل پهلوی از نقوش انسانی و حیوانی برای ساخت آن استفاده کرده‌اند.
سیستم گرمایش در آنها به شکل جالبی از طریق کانال‌هایی که دود آتش تند(آتشدانه) را به خارج از حمام هدایت می‌کرده ساخته شده است.
از دیگر نکات جالب توجه این حمام‌ها که با مسائل شرعی و اعتقادات مردمان این منطقه همراه بوده است دسترسی به حمام به صورت زاویه 45 درجه در محل‌ها بوده تا علاوه بر کمترین اتلاف گرما، از لحاظ دید هم محرمیت خاص آنها حفظ شود.
در حال حاضر حمام‌های خان و عبدالخالق در تملک سازمان میراث فرهنگی و حمام شیشه در تملک شهرداری است؛ در ادامه گزارش معرفی چند حمام تاریخی شهرستان سنندج از نظرتان می‌گذرد.
حمام خان:
به گزارش فارس، حمام خان یکی از حمام های تاریخی شهر سنندج است که در دوره قاجاریه ساخته شده و به شماره ثبت 2603 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این حمام در ضلع شمال غربی بازار سرپوشیده در خیابان انقلاب شهر سنندج واقع است.
این حمام دارای بخش های مختلفی از جمله سردر ورودی، سربینه، حمام گرم، و خزینه است. تزئینات آهک‌بری داخل حمام و نقوش موجود بر روی دیوار آن در نوع خود بی‌نظیر و جالب می‌باشد.
بر طبق کتیبه سنگی موجود در سردر ورودی، حمام در سال 1220 هجری قمری به دستور "امان الله خان اردلان" ساخته شد و بعدها به سبب تملک آن توسط "امین التجار" در سال 1296 هجری قمری (دوران حکومت فرهاد میرزای معتمدالدوله ، عموی ناصرالدین شاه ) مورد مرمت و بازسازی عمده قرار گرفته است. این حمام در بین حمام‌های باقیمانده از گذشته بزرگترین و زیباترین حمام شهر است.
حمام دو خزینه:
این حمام که بر اثر عوامل متعدد از جمله عوامل انسانی و احداث بلوار کردستان ویران شده و به صورت مخروبه درآمده است متعلق به دوره صفویه و در بافت مرکزی شهر قدیم سنندج و نزدیک به بسیاری از بناهای باارزش ثبت شده، که در فهرست آثار ثبت ملی قرار داشته و بر ارزش مکانی آن افزوده است.
در این حمام به جز چند عدد ستون سنگی و دیوار با پوششی از آهک‌بری‌های گیاهی هندسی دیگر چیز خاصی از آن باقی نمانده است؛ هرچند که طی سال‌های گذشته با اتخاذ تدابیر حفاظتی و بازسازی برخی قسمت‌ها مطابق اسناد و بقایای با معماری حمام‌های عصر انجام شده است.
حمام، همان‌گونه که از اسم آن پیداست مشتمل بر دو خزینه است که از منحصر به فرد بودن آن حکایت دارد.
به گزارش فارس این حمام در پشت موزه سنندج و در کنار بلوار کردستان قرار دارد که بر اثر ایجاد این بلوار بخش زیادی از آن از بین رفته و تنها خزینه و خلوت‌ها باقی مانده است.
به نظر می‌رسد تمامی بخش‌های حمام به استناد مدارک موجود دارای تزئینات آهک‌بری پرکار، نقوش حیوانی و اسلیمی بوده و در دوره زندیه ساخته شده است.
این حمام که با دیوار سنگی، ملات‌های آبی و آهکی احداث شده است با صرف اعتبار مناسب امکان بازسازی و احیای آن وجود دارد.
حمام ممتاز:
این حمام در یکی از ورودی‌های اصلی بازار آصف سنندج بنا شده و با سردرب بلند خود و با نمای آجری قرار گرفته بر ورودی آن پس از گذر از چندین پله سنگی وارد هشتی شده که شکل نامناسب طاق و گنبد آن در حال حاضر نشان از تخریب سقف هشتی در گذشته بوده که بازسازی نامناسب آن در زمان‌های پیش از این بر روند تخریب آن افزوده است.
به گزارش فارس پس از گذر از هشتی و راهرو پر پیچ و خم، بینه و سربینه مشاهده می‌شود که با وسعت مکان و قطر 8 متری داخل گنبد بسیار جالب است؛ ارتفاع کم پا تا قوس‌های بینه نشان از کف‌سازی‌های مکرر در سالیان گذشته بر روی هم دارد به گونه‌ای که اثری از کفش‌کن‌ها باقی نمانده است.
پوشش سقف سربینه‌ها از نوع طاق و تویز است. پیش از این دسترسی به گرم‌خانه از طریق دهلیزی از بینه تامین شده است که در حال حاضر از قسمتی که سابقا سرویس‌های بهداشتی در آنجا قرار داشته تامین می‌شود.
سقف آن نیز از تاق و تویزه بوده که اتاقک‌های دوش نمره در آن ایجاد شده و پس از آن عبور از گرم‌خانه میسر می‌شده است. تمام ویژگی‌های معماری آن شبیه به بینه حمام است به غیر از برخی ازاره‌های سنگی از سیمان سفید که دیوارها و سقف را پوشانده است.
این حمام که با توجه به نوع ساخت آن به دوره قاجاریه مرتبط است مثل بسیاری دیگر از حمام‌های قدیمی در تراز ارتفاعی پائین‌تری از سطح زمین واقع شده است و در گذشته دارای یک خزینه و سه گرم‌خانه فعال بوده است که دو گرم‌خانه آن با ورودی‌های جداگانه به فضایی با کاربری تجاری تبدیل شده است.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که یکی از حمام‌های بسیار فاخر و با قدمت سنندج یعنی حمام پاشاخان در محله قطارچیان این شهرستان قرار دارد که تاریخ ساخت آن به دوران صفویه باز می‌گردد و نزدیک به 100 سال به صورت متروکه باقی مانده است که جا دارد متولیان توجه بیشتری به آن داشته باشند.
==============
گزارش از کیوان قاسمی
==============
انتهای پیام/79012/ت30
