مراقب DVD ها باشيد

منبع: مجله شبكه شماره 51

بررسي ترك ها, خش ها و ساير مشكلاتي كه سبب غير قابل استفاده شدن DVD ها مي شوند


ساختمان ديسك

يك CD از يك صفحه پلي كربنات (به عنوان زير لايه) ساخته شده است كه روي آن 6 ميليارد حفره ريز به وجود آمده است. با اين كار ساختار و قالب اصلي ذخيره سازي اطلاعات روي CD به وجود مي آيد. سپس, اين قالب به وسيله يك ماده منعكس كننده نور ليزر مثل آلومينيوم پوشيده مي شود و مجموع آنها با ماده اي كه آنها را در برابر تابش فرابنفش محافظت مي كند پوشانده مي شود.

هنگامي كه CD را در درايو قرار مي دهيم, اشعه ليزر به CD تابانده شده و از لايه پلي كربنات مي گذرد, به آلومينيوم برخورد مي كند و سپس منعكس مي گردد و درايو براساس تغييرات ايجاد شده در مدت زمان انعكاس پرتو گذر كرده از حفره هاي كوچك, صفرو يك ها را تشخيص داده و اطلاعات را مي خواند.

تقريبا اغلب DVD هاي توليد شده نيز از فناوري مشابهي استفاده مي كنند ولي با چند تغيير كوچك. اول اين كه به جاي يك لايه كه در CD وجود دارد, در DVD از دو لايه استفاده مي شود. يك لايه كاملا منعكس كننده كه از ليزر دورتر است و يك لايه نيمه انعكاس دهنده (مثل طلا) كه به ليزر نزديك تر است.

اين نوع ساختار به درايو DVD اين امكان را مي دهد كه بر اساس لايه اول يا دوم, قدرت و مسافت تابانيدن پرتو ليزر را تنظيم كند.

دوم آن كه در DVD از تراكم بيشتري براي ثبت اطلاعات در هر لايه استفاده مي شود. در DVD امكان ثبت 7/4 گيگا بايت در هر لايه وجود دارد كه اين بسيار بيشتر از 650 يا 800 مگا بايت اطلاعاتي است كه مي توانيم در CD ها ذخيره كنيم.

اين بدان معني است كه با وجود تصحيح ساختار ذخيره سازي و كم شدن اشتباهات خواندن نسبت به CD, با به وجود آمدن كوچك ترين خوردگي و خراش به علت تراكم بالاي اطلاعات, اطلاعات ثبت شده روي DVD به سادگي مخدوش و غير قابل استفاده مي شوند. بنابراين آسيب پذيري DVD در مقابل CD, بسيار بيشتر است.

سوم آنكه بر خلاف CD كه از دو قطعه پلاستيكي ساخته شده است, در يك DVD, دو لايه پلي كربنات كه لايه هاي انعكاس دهنده و نيمه انعكاس دهنده هستند, مثل يك ساندويچ بين دو قطعه پلاستيكي قرار مي گيرند و حفاظت از DVD به عهده همين قطعات پلاستيكي است.
البته اين كار علاوه بر افزايش محافظت و ايمني DVD باعث آسيب پذيري بيشتر آن هم مي شود. زيرا فشارهاي زيادي كه در اثر خم كردن يا ضربه وارد شدن به لايه اي پلاستيكي, به لايه هاي اصلي منتقل مي شود و صدمات زيادتري را به آنها وارد مي كند.

نگهداري DVD

شايد DVD بيشتر از آنكه به نظر برسد ظريف باشد, ولي اين ظرافت مشكلات زياذي را براي استفاده كردن از DVD به وجود نمي آورد. با چند راه كار ساده مي توان از DVD ها بهتر نگهداري كرد. به نظر مي رسد بهترين حالت براي نگهداري از DVD قرار دادن آنها در قالب اصلي خود و البته به صورت عمودي در كتابخانه يا كشو يا كمد است.

در هر قاب تنها يك DVD قرار دهيد و البته اكثر قاب ها تنها براي يك DVD طراحي شده اند. نگهداري DVD در خارج از قاب و يا به صورت افقي براي مدت زمان طولاني باعث خم شدن و خرابي در لبه ها مي شود و اين پديده هنگام چرخش DVD در درايو در سرعت هاي بالا سبب به هم خوردن تعادل آن مي شود و مشكلاتي را براي خواندن اطلاعات به وجود مي آورد. هرگز DVD را در قاب CD نگذاريد چون با اين كار فشار زيادي را به DVD متحمل مي كنيد و به آن صدمه وارد مي كنيد. چون قاب هايي كه براي DVD طراحي شده اند مي توانند فشارهاي وارده بر آن را تا حد زيادي كاهش دهند و همين عامل تمايز قالب CD و DVD است.

لازم به ذكر است كه حتي كوچك ترين سهل انگاري در استفاده از DVD باعث از بين رفتن و غير قابل استفاده شدن آن مي شود.

براي خارج كردن DVD از برخي قاب هاي غير استاندارد مي بايست نيروي زيادي صرف شود كه حتي اگر شما رويه درستي را براي خارج كردن DVD از قاب در پيش گرفته باشيد, همين نيروي اضافي به DVD صدمه وارد مي كند. در صورتي كه اگر قاب شما مناسب و استاندارد باشد به آساني مي توانيد DVD را خارج كنيد.

براي حمل و نقل DVD و يا حمل به وسيله پست مي بايست دور قاب آن محكم بسته شده باشد. در بسياري از قاب هاي DVD, يك قفل و ضامن وجود دارد كه مركز DVD را در بر مي گيرد و در حالي كه اجازه مي دهد DVD در جاي خود آزادانه بچرخد, آن را در برابر صدمات و ضربات حفظ مي كند. البته هر تلاشي براي خارج كردن DVD از قاب خود بدون آزاد كردن ضامن موجب خم شدن و ترك خوردن آن مي شود. اما حتي با قابي با كيفيتي بيشتر از اين باز هم امكان خش افتادن و ترك خوردن روي سطح DVD وجود دارد. براي جلوگيري از اين امر, از صفحات چسبنده كه همانند نوار چسب روي سطح ديسك مي چسبند استفاده كنيد كه مانع از خش افتادن روي سطح آن مي شوند. ولي اگر DVD شما خش دار است مي توانيد به ماده هاي مخصوص پاك كردن و يا دستمال مرطوب و كمي خمير دنذان سفيد, اين خش ها را پر كنيد. در موارد متعددي يك جلاكاري خوب و صيقل دادن مناسب با مواد پاك كننده مخصوص DVD و يا خمير دندان مي تواند ديسك هاي غير قابل استفاده را دوباره احيا كند.

از نگهداري ديسك در پاكت هاي مقوايي يا كاغذي بپرهيزيد چون در حين گذاشتن داخل پاكت و برداشتن ديسك, كاغذ مي تواند خش هاي ريز ميكروسكوپي روي DVD به وجود آورد. ولي اگر ناچاريد از پاكت استفاده كنيد, بايد از پاكتي كه از الياف نرم ساخته شده و يا پارچه اي نرم دارد استفاده كنيد.

عوامل محيطي هم نقش به سزايي در پايين آوردن عمر ديسك خواهند داشت. بهتر است از تغييرات شديد و سريع دما و رطوبت در اطراف DVD پرهيز شود. به طور كلي مناسب ترين براي نگهداري DVD دمايي بين 7/12 تا 8/23 سانتيگراد و مناسب ترين رطوبت بين 20 تا 50 درصد است.

توجه شود كه هرگز نبايد به DVD برچسب يا ليبل بچسبانيم. درست است كه استفاده از برچسب روي CD مانعي ندارد, ولي همان طور كه گفته شد, مقدار ناچيزي برهم خوردن تعادل در DVD, در خواندن اطلاعات مشكل ايجاد مي كند. بهترين راه براي ليبل زدن روي DVD چاپ مستقيم روي آن توسط پرينترهاي ويژه اين كار است.

در DVD هايي كه قابليت هاي ثبت و ضبط مجدد اطلاعات را دارند (Recordable-Rewriteable) مخصوصا سطح ديسك نبايد لمس شود و از تابش مستقيم نور آفتاب بدون محافظ به آنها جلوگيري شود. ضمنا اگر DVD خام مي خريد, تا هنگامي كه نمي خواهيد از آن استفاده كنيد بسته بندي آن را باز نكنيد.

براي تتميز كردن سطح ديسك هم بهترين راه, شستشوي آن با آب است. ولي با يك دستمال نرم و مرطوب هم مي توان اين كار را انجام داد. ولي براي تميز كردن بهتر مي توان از محلول هاي رقيق مواد شوينده و استفاده از كمي الكل نيز بهره برد.

هرگز براي تميز كردن سطح ديسك از مواد آلي و مواد شوينده و پوليش استفاده نكنيد زيرا ممكن است به سطح پلاستيكي آن آسيب برسد. بعد از اينكه DVD با آب شسته شد, لازم است سطح آن را با يك دستمال نرم يا دستمال هاي مخصوص تميز كردن لنز دوربين كاملا پاك شود تا لكه اي روي آن نماند. توجه داشته باشيد كه خشك كردن با دستمال بايد در راستاي شعاع DVD انجام شود. يعني از داخل به سمت بيرون, خشك كردن به صورت دايره وار مي تواند خش هاي ريزي ايجاد كند و به DVD و اطلاعات روي آن صدمه وارد نمايد.

پديد آمدن يك شوك الكتريكي و يا يك واكنش شيميايي بين گرد و غبار موجود روي ديسك با سطح ديسك مي تواند باعث از بين رفتن اين لايه هاي محافظت كننده شده و راه عبور هوا به درون DVD را باز نماييد. اين اتفاق باعث اكسيد شدن لايه آلومينيومي و طلا مي شود كه سبب مي گردد تا نتوانند مثل گذشته پرتوي ليزر را بازتاب كنند.

همان طور كه پديده فرسودگي خود ليزر سبب بروز مشكلاتي در ديسك هاي ليزري مي شود, فرسودگي DVD هم باعث مي شود تا ديسك قابل استفاده نباشد.
البته خبر خوب اين كه در DVD هاي قابل نوشتن اتفاق مي افتد, چون فناوري ساخت آنها با ديگر DVD ها مقداري متفاوت است.

در مجموع عدم وجود يك خط توليد خوب و كنترل كيفيت مناسب سبب شده است كه كيفيت DVD ها در همين حد متوسط بماند و طول عمر آنها به اين بستگي دارد كه شما چقدر با DVD خوش رفتاري كنيد. پس با كمي دقت در به كار گيري و استفاده از روش هاي مناسب مي توان عمر آن ها را تا چند دهه افزايش داد.