ضرروت مدیریت پسماندهای کشاورزی در راستای توسعه پایدار کشاورزی انکارناپذیر است
ضرروت مدیریت پسماندهای کشاورزی در راستای توسعه پایدار کشاورزی انکارناپذیر است
نماینده دفترمحیط زیست و توسعه پایدار کشاورزی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی بر ضرورت مدیریت پسماندهای کشاورزی برای رسیدن به توسعه پایدار کشاورزی تاکید کرد.
به گزارش گروه دریافت خبر خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)- منطقه آذربایجان شرقی، احمد بایبوردی در جمع خبرنگاران با بیان اینکه برآوردهای سازمان بهداشت جهانی حاکی است که نزدیک به سه میلیون مسمومیت ناشی از آفت کش‌ها در جهان اتفاق می‌افتد، ادامه داد: مصرف سموم دفع آفات و کودهای شیمیایی در مناطق کشاورزی ایران، باعث رشد فزاینده سرطان در این مناطق شده است.
وی گفت: سالانه 600 هزارماده شیمیایی از انواع آفت کش‌ها به میزان 5.2 میلیون تن در سراسر جهان مصرف می‌شود.
وی با بیان اینکه آمارهای موجود بخش کشاورزی درمبحث میزان مصرف کود، بسیار نگران‌کننده و سالانه حدود 4.5 میلیون تن اعلام شده است، افزود: این مواد به دلیل دارا بودن میزان بالایی از کادمیوم و نیترات، باعث افزایش نرخ سرطان درجامعه می‌شوند.
بایبوردی با اشاره به اینکه سموم و پسماندهای کشاورزی، خطرناک‌ترین آلوده کننده‌های آب و خاک هستند که تا سال‌ها در محیط باقی می‌مانند و صدمات جبران‌ناپذیری به حیات موجود در آن وارد می‌کنند، گفت: از سوی دیگر پساب‌های بخش کشاورزی، یکی از زیانبارترین منابع آلاینده محیط زیست هستند که به طور خطرناکی بر سلامت محیط و در نتیجه، کیفیت حیات بشر تاثیر می‌گذارند.
نماینده دفترمحیط زیست و توسعه پایدارکشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان ادامه داد:هر ماده‌ای که از دید تولیدکننده زائد تلقی و دور ریخته شود، پسماند نامیده شده و نیاز به مدیریت دارد، بر اساس قانون مدیریت پسماند، پسماندها در پنج گروه جای می‌گیرند و دو گروه پسماند کشاورزی و پسماند ویژه، مواردی است که پسماندهای کشاورزی را شامل می‌شود.
بایبوردی گفت: در کشور ما سالانه میلیون‌ها دلار صرف واردات موادی مانند انواع اسانسها، مواد رنگی و انواع کاغذ می‌شود، در حالی که در کشورهای پیشرفته برای تولید این مواد از ضایعات و پسماندهای کشاورزی استفاده می‌شود، سالانه هزاران تن از منابع تولید این مواد در ایران از بین می‌رود. استخراج رنگدانه از پسماند محصولات کشاورزی برای تولید رنگ‌هایی که در صنعت و صنایع غذایی کاربرد دارند علاوه بر مزایای اقتصادی و زیست محیطی، سبب صرفه‌جویی ارزی برای کشور می‌گردد لذا در این راستا در سازمان جهادکشاورزی استان قدم‌های موثری برداشته شده است.
وی با اشاره اینکه افزایش سریع جمعیت در دنیا و ایران و افزایش شهرنشینی، اهمیت توجه به غذا را دوچندان ساخته است، افزود: در این راستا تولید بیشتر مواد غذایی خصوصا از منشاء منابع دامی اهمیت قابل توجهی یافته است چراکه تولیدات دامی تامین کننده بخش عمده‌ای از نیازهای غذایی انسان بوده و معمولا ارزش غذایی بالاتری از منابع گیاهی دارند.
بایبوردی با اشاره به بهره‌برداری بی رویه و غیرصحیح ازمراتع گفت: این کار باعث افت کمّی و کاهش کیفیت تولیدات دامی شده و خسارات جبران‌ناپذیری را به مراتع کشور وارد می‌نماید، از سوی دیگر افزایش نرخ نهاده‌های دامی از جمله خوراک دام و طیور باعث عدم سودآوری تولید در برخی از واحدها گشته است چراکه حدود 60 الی 70 درصد از مخارج روزمره واحدهای دامداری را هزینه‌های مربوط به خوراک تشکیل می‌دهد، بنابراین، برای تولید در سطح مورد نیاز، بایستی کمیت و کیفیت جیره را مدنظر قرار داد که یکی از راهکارهای موجود استفاده از پسماندهای کشاورزی، صنایع غذایی و سایر مواد غذایی غیرمعمول ولی قابل مصرف در جیره دام و طیور است.
وی ادامه داد: مزایای استفاده از پسماندها در جیره دام و طیور از جمله کاهش آلودگی محیط زیست و کاهش هزینه دفع ضایعات و از طرف دیگر، ازدیاد جمعیت و توسعه سطح رفاه عمومی منجر به افزایش پسماندهای غذایی شده که از نظر کمی و کیفی مقدار آن قابل توجه است، عمده پسماندهای غذایی از منازل، رستوران‌ها و هتل‌ها، کارخانجات مواد غذایی و خوراکی و میادین میوه و تره بار تولید می‌شود لذا معرفی استفاده از پسماندها در خوراک دام و طیور و آبزیان و افزایش آگاهی جامعه دامپروری استان در این خصوص خود می‌تواند کمک موثری برای بخش دام کشور باشد.
بایبوردی اضافه کرد: کمبود مواد اولیه خام جنگلی برای استفاده در صنایع چوب و کاغذ موجب شده است تحقیقات گسترده دانشگاهی در زمینه استفاده از پسماندهای محصولات زراعی، انجام شود، نتایج تحقیقات نشان داده است که ضایعات لیگنوسلولزی حاصل از پسماندهای کشاورزی در بسیاری موارد قابلیت استفاده در صنایع چوب و کاغذ را دارا هستند. البته باید در نظر گرفته شود که محصولات نهایی حاصله از پسماندها، ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی در حد استاندارد را حفظ کنند.
وی افزود: در حال حاضر در ایران با استفاده از پسماندهای کشاورزی مانند باگاس، ساقه‌پنبه و در مقیاس صنعتی، تخته خرده چوب تولید می‌شود و در سطح آزمایشگاهی پسماندهای محصولات زراعی از جنبه‌های زیادی ازجمله اقتصادی، تکنولوژیکی و جغرافیایی قابل بررسی هستند، با این حال شناسایی و معرفی منابع لیگنوسلولزی جدید به واحدهای صنایع چوب و کاغذ نیازمند بررسی و تحقیقات جامع بر روی ماده اولیه و همچنین بررسی میزان تولید سالانه این محصولات است، از نظر تکنولوژیکی، تولید این محصولات شرایط ساخت خاص خود را دارند، بطوری‌که ساخت انواع صفحات فشرده و کاغذ از پسماند محصولات زراعی با اعمال تغییرات مختصری در شرایط و فرایند تولید مشابه با محصولاتی است که در تولیدشان از چوب به عنوان ماده اولیه استفاده می‌شود، البته گاهی هم در تولید محصولاتی که از این مواد به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کنند به دستگاه های جدید، نیاز دارد تا محصولات حاصل از آنها ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی مورد نظر را دارا باشد.
وی اظهار کرد: در بسیاری از موارد کشاورزان ترجیح می‌دهند که بقایای گیاهی در مزرعه آنها باقی بماند اما این کار در کنار مزایا، معایبی هم دارد، از منافع این کار می‌توان به تولید گیاه خاک (هوموس) که در اثر باقیماندن گیاهان در خاک به مرور زمان و با طی شدن فرآیند پوسیدگی حاصل می‌شود، نام برد؛ این عمل به غنی شدن خاک کشاورزی کمک می‌کند. در حال حاضر قیمت هر کیلوگرم گیاه خاک در بازار داخلی 80 تا 100 تومان است از طرف دیگر با مدیریت بقایای گیاهی باعث حفظ و ذخیره رطوبت خاک شده و همزمان باعث افزایش محسوس حاصلخیزی خاک می‌گردند.
وی با اشاره به اینکه متوسط علوفه باقیمانده در سطح مزارع غلات و ذرت در هر هکتار بین پنج تا ۱۰ تن است و پس از تبدیل این میزان علوفه به گیاه خاک ارزش آن معادل۱۵۰ تا ۸۰۰ هزار تومان می‌شود که این امر موجب کاهش مصرف انواع کودهای شیمیایی می‌گردد، ادامه داد: از طرف دیگر وجود بقایای غلات برداشت شده در خاک موجب حفظ و جذب آب و مواد غذایی در خاک شده و منافذ خاک را افزایش می‌دهد و تبدیل آنها به مواد آلی در خاک موجب افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی خاک می‌شود.
بایبوردی افزود: وجود بقایای گیاهی همچنین در کنار بهبود خواص فیزیکی خاک مانع از فرسایش خاک شده و به این ترتیب خاک با ارزش زراعی در اراضی کشاورزی حفظ می‌شود، بنابراین وجود این بقایای گیاهی در مزارع موجب افزایش تولید محصولات کشاورزی و کاهش هزینه‌ها و در نهایت بهره‌وری بیشتر در بخش کشاورزی می‌شود و از معایب وجود بقایای گیاهی غلات در اراضی کشاورزی، بوجود آمدن یک اکوسیستم زراعی یا کشاورزی یک اکوسیستم مصنوعی و انسان ساخت است که در محیط حالت طبیعی نداشته و منجر به جلب آفات می‌شود.
نماینده دفترمحیط زیست و توسعه پایدار کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان ادامه داد: مدیریت بقایا و پسماندهای گیاهی با شرایط بهتری نسبت به گذشته روبه رواست چراکه این نوع پسماند از 10میلیون تن به زیر 1.5میلیون تن رسیده و امیدواریم در آینده این میزان به صفر برسد، امروز کار تبدیل پسماند به کود توسط خیلی از کشاورزان انجام می‌شود و در این راستا سازمان جهادکشاورزی قدم‌های موثری برداشته است به نحوی که با تشکیل کلاس‌ها و کارگاههای آموزشی مخصوصا درحیطه زنان روستایی امکان تولید کمپوست و ورمی کمپوست را از پسماندهای کشاورزی فراهم کرده است.
وی افزود: این حرکت گام با ارزشی است که قابلیت اجرا در تمامی روستاها را داشته و علاوه بر افزایش روند اشتغال‌زایی می‌تواند تاثیر مهمی در مدیریت پسماندها در روستاها داشته باشد، این کار همچنین زمینه تولید محصولات سالم‌تر و تامین امنیت غذایی را که وظیفه اصلی بخش کشاورزی است تامین می‌کند.
بایبوردی در پایان خاطرنشان کرد: ساماندهی پسماندهای دامپزشکی در پی شناسایی انواع پسماندهای این حوزه در حال انجام بوده و در رده بخش‌های تخصصی این حوزه قرار است بتوانیم این شناسایی را در تمام کلینیک‌های دامپزشکی و عفونی اجرایی کنیم، طرح جامع مدیریت پسماند فرصت خوبی در اختیار بخش کشاورزی و تمام بخش‌های دیگر می‌گذارد که بتوانیم ساماندهی اصولی در مدیریت پسماند به انجام رسانیم.
انتهای پیام
