بی تجربگي راز شكست آنها بود
آبان 1356، ناو فضايي سايوزـ25 از ايستگاه فضايي بايكونور و از همان سكويي به سوي ايستگاه فضايي ساليوت‌ـ6 رهسپار شد كه اسپوتينك‌ـ1 در 20 سال قبل از آن به مدار فرستاده شده بود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
فرماندهي ناو فضايي سايوز 25 را ولاديمير كوالنك 35 ساله و مهندسي پرواز را والري ريومين 38 ساله به‌عهده داشتند. هر دوي آنها براي نخستين بار به فضا مي‌رفتند.
ماموريت سايوزـ25 انجام اتصال به ساليوت‌ـ6 و انجام برخي آزمايش‌هاي مشترك با گروه‌هاي بعدي فضانوردان اعلام شده بود.
عده‌اي از كارشناسان غربي معتقد بودند يك برنامه هيجان‌انگيز در حال نمايش است و احتمالا آنها ركورد سايوزـ 18 را كه حدود 63 روز اقامت در فضا بود خواهند شكست.
ريومين درباره احساسش در نخستين پرواز مداري مي‌گويد: موشك از زمين كنده شد. فشار جاذبه افزايش يافت و من احساس مي‌كردم كس ديگري هستم. گويي زمين را براي هميشه ترك مي‌كردم. هيچ نيروي وجود نداشت مرا برگرداند. برنامه پرواز اتصال به ساليوت-6 در روز بعد بود كه بايد از سكوي اتصال اول انجام مي‌شد. مدت اقامت ما هم يكصد شبانه روز پيش‌بيني شده بود.
قرار بود يك ماه بعد، كوالنك و ريومين براي نخستين بار در جهان طي اقامت در يك ايستگاه مداري، از دو مهمان پذيرايي كنند.
گروه، مهمان ولاديمير ژانيبكف و پيوتر كلودين بودند. آنها پس از رسيدن مهمانان و حدود دي ماه بايد اولين ماموريت بين‌المللي شوروي ـ چكسلواكي را انجام مي‌دادند؛ اما همه چيز طبق برنامه پيش نرفت. ماجرا از اين قرار بود كه تقريبا يك شبانه روز بعد از پرتاب، فضانوردان ايستگاه مداري ساليوت‌ـ6 را ديدند.
در فاصله صد متري از ايستگاه مداري، كوالنك هدايت دستي سفينه را به عهده گرفت و آن را به ساليوت نزديك كرد.
در فاصله 50 متري ايستگاه، فضانوردان متوجه شدند دارند به پهلوي سفينه نزديك مي‌شوند و سفينه در زاويه درستي به ايستگاه نزديك نمي‌شود و مجبور شدند ترمز كنند.
بعدا مشخص شد در آن لحظه آنها فقط 1.5 متر تا برخورد با ايستگاه مداري ساليوت‌ـ6 فاصله داشتند سپس فضانوردان تصميم گرفتند ايستگاه فضايي را دور بزنند و مجددا عمل اتصال را با استفاده از دستگاه خودكار ايگلا انجام دهند.
اين دستگاه سوخت زيادي مصرف مي‌كرد و مركز هدايت پرواز از كيهان‌نوردان خواست شخصا، هدايت ناو را به‌عهده گيرند. اين‌بار آنها توانستند بدرستي به ساليوت‌ـ6 نزديك شوند و حتي ضربه كوچكي هم وارد كنند كه نشان مي‌داد دو سفينه فضايي در مرحله قفل قرار گرفته‌اند؛ اما چراغ اتصال روشن نشد بلكه مشخص گرديد كه ناو كيهاني در اثر ضربه خيلي آهسته از ايستگاه فضايي دور مي‌شود.
كيهان‌نوردان از 30 متر دورتر از ايستگاه و به منظور بار سوم براي اتصال به ساليوت‌ـ6 به آن نزديك شدند، چون ارتباط با زمين در آن لحظه قطع بود كيهان‌نوردان خود ابتكار عمل را به دست گرفتند.
اين بار نيز اتصال انجام نشد. يك‌بار ديگر آنها به فاصله 20 متري ايستگاه بازگشتند. 15ـ10 كيلوگرم سوخت بيشتر باقي نمانده بود.
كوالنك مي‌گويد: «طبق قوانين بايد كار را متوقف مي‌كرديم و براي بازگشت به زمين آماده مي‌شديم.به والري نگاه كردم . مي‌خواستم به او بگويم بياييم خطر كنيم و چهارمين عمليات را هم انجام دهيم، چون هنوز بخش ذخيره وجود داشت. مي‌شد براي فرود از امكانات اضطراري استفاده كرد. او هم تصميم مرا قبول داشت. چشمانش چنين مي‌گفت. فرمان هدايت را بار ديگر به دست گرفتم.»
نزديك شدن خيلي خوب صورت گرفت؛ اما چهارمين كوشش نيز بي‌فايده بود. ضربه اتصال به ايستگاه، سفينه را 6 تا 8 متر عقب راند. سوخت سيستم اصلي كاملا تمام شده بود و حالا آنها چاره‌اي جز بازگشت نداشتند.
يك روز پس از پرتاب و در 19 آبان راديو مسكو از قول تاس اعلام كرد : «الحاق خودكار ناو سايوزـ25 و ايستگاه مداري ساليوت ـ6 از فاصله 120 متري شروع شد؛ اما به علت انحرافاتي كه در برنامه رخ داد، از الحاق با ساليوت‌ـ6 انصراف حاصل شد و كيهان‌نوردان به انجام عمليات فرود اقدام كردند.»
كميسيون دولتي نتوانست دليل اتصال نيافتن را روشن كند، چون بخش اتصالي در قسمت مداري ناو قرار داشت كه به زمين باز نمي‌گردد؛ اما به طور كلي عدم موفقيت را به دليل بي‌تجربگي در سفر به فضا دانستند و تصميم گرفتند در هر گروه فضانوردان اعزامي يك نفر حتما تجربه پرواز فضايي داشته باشد و اين تصميم كه سرنوشت خيلي از فضانوردان بعدي را تغيير داد، هنوز به عنوان يك قانون رعايت مي‌شود.
اتصال در فضا
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
براي اتصال دو ناو كيهاني به يكديگر در فضا بايد ماژول اتصال يكي از دو ناو، نر و ديگري ماده طراحي شود.
ناو كيهاني با ماژول اتصال نر به ناو فعال يا اتصال‌دهنده و ناو كيهاني با ماژول اتصالي ماده به ناو منفعل يا پذيرنده اتصال معروف است.
به اين ترتيب كه ميله اتصالي ناو كيهاني فعال (نمونه‌سمت راست تصوير) با حسگرهايي كه به انتهاي آن وصل شده بود و مانند يك جوي استيك (دسته بازي) عمل كند و به محض برخورد با دهانه ماژول منفعل، كنترل موتورهاي كوچك كنترل‌كننده وضعيت ناو فعال را در دست مي‌گرفت و با فشار دادن خود به داخل ناو پذيرنده اتصال، تلاش مي‌كند عمليات اتصال نهايي يا قفل شدن زبانه در حفره ماژول ناو منفعل را با روشن و خاموش كردن موتورها و راندن خود به سمت آن و در مسير درست به سرانجام برساند.
در انتها و زماني كه هر دو ناو به هم متصل مي‌شوند، سيستم‌هاي كنترلي دو ناو توسط شش زبانه الكتريكي دور رينگ اتصالي به هم وصل مي‌شوند و ناو بزرگ‌تر كه براي مثال مي‌تواند يك ايستگاه فضايي باشد، از آن به بعد كنترل موتورهاي ناو مهمان را نيز در دست مي‌گيرد تا از هرگونه اختلال در تصميم‌گيري مجزا و جداگانه رايانه‌هاي فضايي دو ناو جلوگيري كند.
