16 پيوست (پيوستها)
به بهانهٔ «شوالیهٔ تاریک به پا می‌خیزد»: آشنایی با آیمکس
آیمکس چیست؟
(مخفف IMAGE MAXIMUM) نام یک شرکت کانادایی فعال در زمینه صنعت فیلم و سینما است که قالبی منحصر به فرد را برای ضبط و نمایش فیلم‌ها ابداع کرده. از ویژگی‌های این قالب می‌توان به اندازه بسیار بزرگ تصاویر و وضوح بالای آنها اشاره کرد. کلمهٔ آیمکس در عین حال به فرمتی از تصاویر متحرک و مجموعه‌ای از استانداردهای انحصاری پخش سینمایی نیز گفته می‌شود. این فرمت ظرفیت ضبط و نمایش تصاویر در اندازه و رزولوشنی به مراتب بزرگتر از سیستم‌های مرسوم را دارد.
از سال 2002، فرمت نمایش برخی از فیلم‌های برجسته ارتقا پیدا کرده و به فرمت آیمکس تبدیل شده تا قابلیت پخش در سالن‌های آیمکس را داشته باشند. تصویربرداری بخش‌هایی از برخی از فیلم‌ها هم با این تکنولوژی انجام گرفته، ولی حتی در چند سال اخیر نیز حجم آن چشم‌گیر نبوده. اما برای اینکه داستان را سرسری تعریف نکرده باشیم، بیایید نگاهی سریع به گذشته بیاندازیم.
تاریخچه‌ای کوتاه
تلاش برای افزایش تأثیرگذاری بصری فیلم‌ها داستان درازی دارد. در سال 1929، کمپانی Fox فرمت
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
را معرفی کرد که اولین فرمت تصویربرداری 70 میلیمتری بود، ولی خیلی زود دچار زوال شد. در دهه 1950،
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
و
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
ابعاد تصاویر را از 35 میلیمتر بزرگتر کردند، و به دنبال آن سیستم‌های دارای چند پروژکتور مثل
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
پا به عرصه گذاشتند. Cinerama گرچه فوق‌العاده بود، ولی نصب و راه‌اندازی‌اش مشکل بود و پوشاندن درزهای میان تصاویر مجاور -که تصویر کلی را تشکیل می‌دادند- تقریباً ممکن نبود.
در جریان همایش
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
که در سال 1967 در مونترال برگزار شد، رومن کرویتور با فیلم «در لابیرنت» و گرام فرگوسن با فیلم «انسان و مناطق قطبی» حضور یافتند که هر دو مورد، با استفاده از پروژکتورهای چندگانه و سیستم‌های چند صفحه‌ای پخش می‌شد. هر دو نفر با مشکلات فنی متعددی روبرو بودند که آنها را به سمت تأسیس کمپانی Multiscreen سوق داد، هدف اصلی این کمپانی رسیدن به یک رویکرد ساده‌تر بود.
اما آنها بر خلاف شروع با سیستم‌های چندگانه، سرانجام با کمک «ویلیام سی. شاو» و «رابرت کِر» موفق به طراحی و توسعه سیستمی تک‌پروژکتوری-تک‌دوربینی شدند. و سپس زمانی که دریافتند تأثیر و کارکرد سیستم تک پروژکتوری بسیار بیشتر از سیستم‌های برخوردار از چندپروژکتور است، نام کمپانی را از Multiscreen به IMAX تغییر دادند.
در Expo سال 1974 در واشینگتن، یک پردهٔ بزرگ آیمکس با ابعاد 90 متر در 65 متر در بزرگترین بخشِ مجموعهٔ میزبانِ Expo بر پا شد و تقریباً 5 میلیون نفر از آن بازدید کردند. چنین پرده‌ای تمام گستره دید تماشاچی را می‌پوشاند و یک احساس حرکت و جنبش را در جلوی چشمش به وجود می‌آورد
آیمکس در خدمت ساخت مستندهایی از فضا
آیمکس پیش از آنکه به سینما راه پیدا کند، مسیر درازی را پیمود. یکی از فرصت‌هایی که برای کمپانی آیمکس پیش آمد تا نامی برای خودش دست‌و‌پا کند مستندهای فضا بود. از سال 1984، ناسا در عملیات‌های شاتل فضایی وسیله‌ای را قرار داد که سفرهای فضایی را با کیفیتی مافوق آنچه پیش‌تر ثبت شده بود ضبط کند. و آن چیزی نبود جز دوربین آیمکس که امکان تصویربرداری در قاب‌های گسترده، ثبت تصاویری شگرف از زمین و همچنین ضبط دقایقی از زندگی فضانوردان در بی‌وزنی را میسر ساخت.
تصاویر ضبط شده در 17 مأموریت، برای ساخت 6 فیلم مستند به کار رفتند، از جمله «
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
» و «
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
» که سینماروها را تا حد امکان به تجربهٔ حضور در مدار زمین نزدیک کردند.
ورود آیمکس به بخش سرگرمی
فرمت آیمکس به طور سنتی برای کاربردهای خاص -مثل مستندسازی- مورد استفاده قرار می‌گیرد. هزینه‌های بالا و پشتیبانی لجستیکی مورد نیاز برای تولید و پخش فیلم‌های آیمکس منجر به این شده که فیلم‌های تمام-آیمکس تقریباً 40 دقیقه کوتاه‌تر از فیلم‌های معمولی بشوند. دوربین‌های آیمکس در مدار زمین چرخیده‌اند، از اورست بالا رفته‌اند، به قعر اقیانوس اطلس فرستاده شده‌اند، و حتی سرمای قطب را نیز تجربه کردند. اما تا مدت‌ها جای آنها در صنعت سرگرمی خالی بود. تا اینکه اولین جرقه با تصویربرداری کنسرت رولینگ استونز (
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
) در سال 1991 زده شد.
سپس در ادامه، فیلم‌های سرگرمی‌ساز بیشتری ساخته شدند، تا اینکه در سال 1995، کارگردان فرانسوی «
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
» در جریان ضبط فیلم «
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
» اولین حضور سینمایی آیمکس را رقم زد. سپس در دو سال پیاپی، 1998 و 1999، فیلم‌های کوتاهِ «
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
» و «
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
» تبدیل به اولین فیلم‌های کوتاه ساخته شده با فرمت آیمکس شدند که به بخش نهایی جایزه اسکار راه می‌یافتند، و «پیرمرد و دریا» در نهایت این جایزه را کسب کرد.
استفاده از دوربین آیمکس در فیلم‌های بلند هالیوود
هنوز فیلمی در قالب سینمایی وجود ندارد که کل آن توسط دوربین‌های آیمکس فیلمبرداری شده باشد. زیرا مشکلاتی از جمله وزن زیاد دوربین و تجهیزات، محدودیت فیلمبرداری بدون وقفه، و صدای زیاد دوربین -که در صحنه‌های داخلی، ضبط دیالوگ‌ها را مشکل می‌کند- وجود دارند. البته کمپانی آیمکس این وعده را داده که به زودی دوربین‌های کم‌صدایی را برای ضبط صحنه‌های داخلی در اختیار فیلمسازان قرار خواهد داد.
در سال 2008 شش سکانس از «شوالیهٔ تاریک» (در مجموع 30 دقیقه) با دوربین آیمکس فیلمبرداری شد و این نخستین باری بود که چنین حجم زیادی از یک فیلم مهم با این دوربین‌ها ثبت می‌شد. البته قبل از آن هم نولان قصد داشت که یک فیلم را به طور کامل با دوربین آیمکس ضبط کند، ولی در مورد «شوالیهٔ تاریک» سرانجام از آن استفاده کرد. زیرا به قول خودش «صحنه‌های خاصی بودند که فکر می‌کردیم به لحاظ بصری باید خیلی جذاب از کار در بیایند.»
یک سال بعد، «
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
» تحت تأثیر استفاده از آیمکس در «شوالیهٔ تاریک» از آن برای ضبط صحنه‌هایی از
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
استفاده کرد. در نهایت حدود 10 دقیقه از نسخهٔ اکران این فیلم با دوربین آیمکس ضبط شده بود.
دو سال بعد «برَد بِرد» در ساخت «
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
» حدود 30 دقیقه از فیلم را با دوربین‌های آیمکس ضبط کرد. او معتقد بود که استفاده از فرمت آیمکس باعث بالا رفتن «سطح تبلیغاتی» اکران فیلم‌های هالیوودی خواهد شد. چیزی که صنعت سینما به خاطر اکران فیلم‌ها در مجموعه‌ها -یا به قول خودمان پردیس‌ها-ی سینمایی از آن دور افتاده بود.
و دوباره در سال 2012 نوبت به کریستوفر نولان رسید تا سطح استفاده از دوربین‌های آیمکس در فیلم‌های سینمایی را به رتبه‌ای جدید سوق دهد. بیش از یک ساعت از فیلم «شوالیهٔ تاریک به پا می‌خیزد» با استفاده از دوربین آیمکس ضبط شده که تا این لحظه یک رکورد بزرگ به شمار می‌رود
عجایب هفتگانهٔ آیمکس
تعداد سالن‌های سینمایی آیمکس در دنیا، تا مارس 2012 میلادی ، معادل 643 سالن در 52 کشور بوده است. بیایید نگاهی به معماری خارجی هفت سالن دیدنی آیمکس در چهارگوشهٔ دنیا بیندازیم:
1- سالن Cinesphere در تورنتو، کانادا
آیمکس یک کمپانی کانادایی است بنابراین منطق حکم می‌کند که اولین سالن آیمکس هم در کانادا باشد. سالنی با 752 صندلی در کنار دریاچه اونتاریو.
2- سالن L'Hemisferic در والنسیا، اسپانیا
شاید زیباترین طراحی را در بین سالن‌های سینما در کل دنیا، سالن آیمکس در والنسیا داشته باشد. طرح آن شبیه یک چشم بزرگ است و خودِ سالن مردمک چشم را تشکیل می‌دهد. این سالن دارای 306 صندلی است.
3- سالن Futuroscope در پوآتیه، فرانسه
Futuroscope که در پارکی به همین نام واقع شده از تمام سالن‌های آیمکس دنیا متمایز است زیرا توانایی پخش آیمکس عادی، آیمکس doom، و آیمکس سه بُعدی را دارا است. تعداد صندلی‌های آن هم 420 عدد است.
4- سالن The Golden Snail در جاکارتا، اندونزی
یکی از زیباترین سالن‌های آیمکس را در زیر می‌بینید که بین سال‌های 1985 تا 1991 بزرگترین پرده سینمایی آیمکس را داشته و هم‌اکنون نیز با 930 صندلی پر گنجایش‌ترین سالن آیمکس دنیا است.
5- سالن موزه علوم Minnesota، امریکا
این سالن چند ویژگی خاص دارد. نخستین ویژگی قابلیت تعویض پرده ساده (صاف) و پردهٔ خمیده است. دومین ویژگی، میزبانی بزرگترین پروژکتور -ثابت- الکترونیکی دنیا است. اما چیزی که آن را در این لیست قرار داده فقط اینها نیست. تجهیزات فنی نصب شده در این ساختمان آنقدر بزرگ هستند که در زمان ساخت سالن، سازندگان مجبور به قرار دادن آنها در دل مجموعه و سپس ساختن دیوارهای جانبی به دوُر محوطه در نظر گرفته شده برای سالن شدند.
6- سالن Prasads، حیدرآباد، هند
اگر از معماری زیبای بنا بگذریم، پرده‌ای با ارتفاع 22 و عرض 29 متر، سالنی با 635 صندلی و یک سیستم صوتی 12 هزار واتی دلایل کافی برای قرار گرفتن «پرمخاطب‌ترین سالن آیمکس دنیا» در این لیست هستند.
7- سالن Darling Harbour، سیدنی، استرالیا
و اما رئیس بزرگ وارد می‌شود. سالنی با ظرفیت 540 نفر که میزبان بزرگترین پرده آیمکس دنیا با ابعاد 29.5 در 35.7 متر است. پروژکتور این سالن نه از یک، بلکه از دو لامپ 16 هزار واتی برای نوررسانی به پرده استفاده می‌کند و اگر فکر می‌کنید این کار راحتی است، باید بدانید که برای خنک کردن این دو لامپ، یک سیستم خنک‌کننده طراحی شده که در هر دقیقه 1600 متر مکعب هوا را با 36 لیتر آب مخلوط و به داخل اتاقک لامپ‌ها پمپ می‌کند.
دوربین و نوار فیلم آیمکس
دوربین آیمکس با استفاده از فیلمی با قطع بزرگ، تصاویری با رزولوشن بسیار بالا را برای نمایش روی پرده سینما ضبط می‌کند. در دوربین‌های معمولی، نوار فیلم به صورت عمودی از پشت لنز عبور می‌کند اما در دوربین آیمکس برای دستیابی به کیفیت بالا، نوارِ فیلم به صورت افقی عبور می‌کند. فیلم‌های 65 میلیمتری معمولی، محدودهٔ عکسی معادل 48.5 در 22.1 میلیمتر دارند، حال آنکه در آیمکس این محدوده 69.6 در 48.5 میلیمتر است. برای برابری با سرعت استاندارد ضبط فیلم که 24 فریم در ثانیه است، طولی معادل سه برابر فیلم‌های معمولی از پشت لنز دوربین آیمکس عبور می‌کند و یکی از دلایل این که هر برداشت بدون وقفه‌ای با استفاده این دوربین‌ها نمی‌تواند بیش از 3 دقیقه باشد نیز همین است.
از خودتان می‌پرسید که هر فریم آیمکس چقدر بزرگتر از فریم‌های معمولی است؟ تصویر بالا به تنهایی گویا است. نوارهای فیلم آیمکس از ساختار ESTAR (اسم تجاری متعلق به کداک برای نوارهای PET) استفاده می‌کنند که دلیل آن دقت بالای آنها است و در وهله دوم نیز استحکام. به نوار فیلم آیمکس 15/70 گفته می‌شود. عدد 15 اشاره به 15 سوراخ بالا و پایینِ فریم دارد که در نوارهای 35 میلیمتری فقط 5 تا است. و عدد 70 اشاره به عرض 70 میلیمتری نوار دارد.
فیلم‌های آیمکس به طور معمول داخل یک پلاتر (عکس بالا) قرار می‌گیرند تا حین جابجایی یا قرار گرفتن در پروژکتور صدمه نبینند. برای مثال، یک فیلم سینمایی که مدت زمانش 2 ساعت و 40 دقیق است، در پلاتری با قطر 183 سانتی‌متر جای می‌گیرد و وزن مجموع آنها به 240 کیلوگرم می‌رسد.
صدا
سالن‌های آیمکس برای خلق افکت‌های صوتی قابل باور و ارائه کیفیت صدایی فراتر از تصور، نیازمند یک سیستم صوتی توانمند و قابل اعتماد هستند. در سال 1988 شرکت آیمکس، کمپانی Sonics Associates را در اختیار گرفت تا از تجربیات 26 سالهٔ آن برای خلق کیفیت‌های مورد انتظار خود استفاده کند.
شش کانال صوتی که برای سیستم پخش آیمکس در نظر گرفته شده‌اند هر یک بیش از 2000 وات قدرت دارند و قدرت خروجی کل سیستم چیزی بیش از 15000 وات است. البته بسته به بزرگی سالن، سیستم صوتی نیز می‌تواند گسترده‌تر باشد. در سالن‌های آیمکس، بلندگوها در پشت، طرفین و بالای پرده نمایش قرار می‌گیرند تا یک افکت سه بُعدی را ایجاد کنند. مختصات نصب آنها در سالن بر طبق فرمول‌های خاص محاسبه می‌شود و بدین شکل بهترین صدای ممکن به گوش تماشاچیان می‌رسد.
جالب است که بدانید برای استفاده بیشتر از سطح هر فریم، نوار فیلم آیمکس صدا را در خود جای نمی‌دهد و در عوض از فیلم‌های مغناطیسی جداگانه به این منظور استفاده می‌شود. نوارهای صوتی آیمکس از نوع 35 میلیمتری شش کاناله هستند و با سرعت 45.7 سانتی‌متر بر ثانیه از روی هِدِ صوتی عبور می‌کنند. همگام سازی نوار فیلم و نوار صوتی به صورت فریم به فریم و توسط پروژکتور آیمکس صورت می‌گیرد.
پروژکتور
در عکس بالا واحد کنترل یک سینمای آیمکس را مشاهده می‌کنید، جایی که پروژکتور آیمکس مستقر است. غلتاندن و کشیدن نوار فیلم آیمکس در داخل پروژکتور سینما خود یک چالش بزرگ است. سیستم‌های 70 میلیمتری معمول برای بزرگنمایی 586 برابری مورد نیاز در آیمکس به اندازه کافی با ثبات نبودند. در نتیجه ویلیام شاو از یک پتنت استرالیایی برای این موارد استفاده کرد که به آن «حلقهٔ گردان» گفته می‌شود که با استفاده از «دمیدنِ» هوای فشرده بر شتاب عبور فیلم می‌افزاید. پروژکتور یک لنز سیلندری در قسمتِ روزنه نمایش دارد. یک بخش مکشی ویژه وظیفه برقراری تماس دقیق میان فیلم و این لنز را بر عهده دارد.
لنز پروژکتور آیمکس ارتفاعی دو برابر عرض فیلم دارد و به یک پیستون گازی متصل است که امکان حرکت به پایین و بالا در حین پخش فیلم را میسر می‌کند. با این تکنیک چنانچه ذراتی که روی فیلم می‌نشینند به لنز بچسبند، مسئول پروژکتور می‌تواند با فشار یک دکمه از بخش تمیز لنز استفاده کند و در این فرصت بخش دیگر را تمیز نماید.
کمپانی آیمکس چهار نوع پروژکتور برای پخش فیلم‌های 15/70 ارائه کرده است: GT (مخفف Grand Theater) برای سالن‌های بزرگ، GT 3D برای پخش سه بُعدی در سالن‌های بزرگ، SR (مخفف Small Rotor) برای سالن‌های کوچک و MPX برای به روز رسانی سینماهای معمولی. انواع سالن‌های سینمایی آیمکس نیز بر اساس همین چهار نوع پروژکتور تقسیم‌بندی می‌شوند. در سال 2008 نیز آیمکس یک پروژکتور دیجیتالی عرضه کرد که برای مجموعه‌های دارای چند سالن با پرده‌هایی با حداکثر عرض 21.3 متر مناسب است.
سالن و پردهٔ نمایش آیمکس
ساختار سالن‌های آیمکس به طور مشخصی با سالن‌های معمولی تفاوت دارد. رزولوشن بالاتر این فرمت به مخاطبین امکان می‌دهد که خیلی نزدیک به پرده بنشینند. به طور معمول تمام ردیف‌ها در داخل محدوده پرده نمایش قرار می‌گیرند و هر صندلی با زاویه‌ای ملایم (نهایتاً تا 30 درجه) نسبت به سطح افق قرار دارد تا مخاطبین مستقیم در مقابل پرده قرار بگیرند.
شاید جالب‌ترین ویژگی پرده‌های آیمکس، انحنای آنها رو به داخل باشد که بدون در نظر گرفتن محل نشستن تماشاگر در سالن، به او یک دید حداکثری را می‌دهد. روکش صدفی پردهٔ آیمکس باعث درخشندگی بیشتر تصاویر می‌شود.
در بخش صدا بیان شد که بلندگوهایی در پشت پرده نمایش قرار دارند. به منظور عبور بدون نقص صدای این بلندگوها از پرده، منافذی بر روی پرده ایجاد شده که البته قابل مشاهده نیستند ولی به شنیدن بهترِ صدا کمک می‌کنند. استفاده از بلندگوهای پشت پرده به واقعی شدن صدا، به خصوص موقع ادای دیالوگ توسط بازیگران کمک ویژه‌ای می‌کند.
یک پرده استاندارد آیمکس دارای اندازه‌های 22 در 16.1 متر است ولی نمونه‌های بزرگتر هم وجود دارد. بزرگترین پرده آیمکس متعلق به LG IMAX Theatre یا همان Darling Harbour در سیدنی است که تقریباً به اندازه ارتفاع یک ساختمان هشت طبقه بلندا دارد: ابعاد دقیق آن 35.73 در 29.42 متر است و مساحتش بیش از 1051 متر مربع می‌شود.
البته کمپانی آیمکس برای فراگیر کردن تکنولوژی خود، به نصب پرده‌های کوچکتر از استاندارد در سالن‌های معمولی نیز اقدام کرده است. همان‌طور که در عکس بالا مشاهده می‌کنید ابعاد پرده آیمکس قابل قیاس با پرده‌های سینماهای معمولی نیست.
دستاوردها
در سال 1997 آیمکس مفتخر به دریافت جایزه دستاورد علمی و فنی آکادمی علوم و هنرهای تصویری (اسکار) شد. جایزه‌ای به خاطر نوآوری‌های آیمکس در ساخت و توسعه یک شیوه فیلمبرداری و پخش در ابعاد بزرگ.
تاکنون فیلم‌های برخوردار از فرمت آیمکس 10 بار نامزد دریافت جایزه آکادمی اسکار شده‌اند و از این بین تنها یک فیلم موفق به کسب جایزه شده. حال آن که در زمینه دستاوردهای فنی فیلمبرداری با سیستم آیمکس، فقط
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
برای فیلم «
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
» توانسته نامزد شود. باید دید آیا آقای فیستر این بار با «
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
» که آخرین اثر او در مقام مدیر فیلمبرداری هم هست، خواهد توانست آیمکس را به جایگاه شایسته‌ای برساند یا خیر.
کارگردان‌ها و آیمکس
آقای نولان فیلم‌سازِ با دانشی است و گرچه توانایی بالایی در ساخت فیلم‌های
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
دارد، ولی در ساخت همین فیلم‌ها هم زیاد خود را به جلوه‌های ویژه وابسته نمی‌کند. او درست بر عکس کارگردانی جیمز کامرون، هیچ علاقه‌ای به تصویربرداری سه بعدی ندارد. زیرا ترجیح می‌دهد مثل فیلمسازان قدیمی، سکانس‌ها را روی نگاتیو ضبط کند.
آقای نولان در ساخت آخرین قسمت از سه‌گانهٔ حماسی Batman اصرار به استفاده از تکنولوژی آیمکس داشت. و همان‌طور که پیش‌تر بیان شد، این اصرار نه فقط ناظر بر فرمتِ تصویری و نمایش در سالن‌های مخصوص آیمکس، بلکه شامل تصویربرداری بیش از 1 ساعت از صحنه‌های فیلم با استفاده از دوربین‌های آیمکس بود.
فیلم‌های گیشه‌ساز امسال مثل «مأموریت: غیرممکن - پروتکل شبح» «انتقام‌جویان» و «مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز» تنها پس از فیلمبرداری با دوربین‌های معمولی، با استفاده از تکنولوژی آیمکس به فرمت آیمکس تبدیل شده‌اند و در آنها خبری از فیلمبرداری با دوربین‌های مخصوص کمپانی آیمکس نبوده. از این نظر فیلم جدید آقای نولان منحصر به فرد است. در دو سال اخیر هیچ فیلمی نبوده که پیش از اکران این قدر مورد توجه مردم و منتقدین قرار بگیرد و همه پیگیر خبرهای تولید و اکرانِ آن باشند.
«شوالیهٔ تاریک به پا می‌خیزد» در 20 جولای (30 تیر) اکران خواهد شد و استانداردهای تصویربرداری با دوربین آیمکس را به رخ خواهد کشید. استانداردهایی که البته با تماشای فیلم بر روی پرده‌های خمیدهٔ آیمکس، بیشتر خودنمایی می کنند. پیش‌تر در سال 2008 نیز حدود 40 دقیقه از فیلم «شوالیهٔ تاریک» -قسمت دوم از سه‌گانهٔ حماسی بتمن- که رکوردهای فروش در اولین آخر هفتهٔ اکران را جا به جا کرده بود، با دوربین‌های آیمکس تصویربرداری شده بود.
این روزها استودیوهای فیلمسازی، مدیران اجرایی کمپانی آیمکس را به مجموعهٔ خود دعوت و تاریخ‌های اکران را جا به جا می‌کنند تا درباره اکران مناسب فیلم‌ها در سالن‌های ویژه آیمکس اطمینان حاصل کنند. سالن‌هایی که به خاطر پرده‌های عظیمِ خمیده‌ای که از سقف تا کف سالن بلندا دارند، و همین‌طور صندلی‌های بزرگ و سیستم صدای فراگیر مشهورند. قیمت هر بلیت آیمکس حدود 30 درصد از بلیت سالن‌های استاندارد بیشتر است.
امروزه که همه می‌توانند در خانه به تماشای فیلم‌ها در تلویزیون‌های بزرگ خود بنشینند، تمایل مردم به سالن سینما کم شده و به همین خاطر هر چیزی که بتواند مردم را با سالن‌های سینما آشتی دهد مورد توجه استودیوهای معتبر فیلمسازی است. و چه چیزی وسوسه‌انگیزتر از آیمکس.
مهم‌ترین مطلب این است که نسلی از کارگردان‌ها مثل جِی. جِی. آبرامز (استار ترک)، برَد بِرد (مأموریت: غیرممکن -پروتکل شبح) و مایکل بِی (ترنسفورمرز) به کیفیت تصویربرداری آیمکس علاقمند شده‌اند و به طرز فزاینده‌ای از آیمکس برای تصویربرداری صحنه‌ها استفاده می‌کنند، و این نمی‌بود مگر به خاطر استفاده موفق «کریستوفر نولان» از این دوربین‌ها.
باب مور نائب رئیس پارامونت پیکچرز می‌گوید: «فکر می‌کنم مردم هم کم کم دارند آیمکس را به عنوان شریک ساخت فیلم‌های بزرگ در نظر می‌گیرند.» البته طبق سنت معمول در هالیوود، ممکن است ورق برگردد. زیرا صاحبان سینما مشغول ساخت پرده‌های نمایش بزرگ برای خودشان هستند تا هزینه کمتری بپردازند. تکنولوژی‌های جدید هم که هر لحظه ممکن است از راه برسند.
در گذشته نیز خیلی از کارگردان‌ها مایل به استفاده از دوربین‌های آیمکس بوده‌اند، اما استودیوهای فیلمسازی علتی برای تن دادن به این میل نیافتند. چرا که این دوربین‌ها تنها سه دقیقه تصویر پیوسته فیلم را در خود جای می‌دهند، و صدای دوربین بسیار زیاد است، طوری که در صحنه‌های خلوت و داخلی، روی کیفیت کار بازیگران اثر می‌گذارد و بعد از ضبط صحنه‌ها نیز باید صدا را اصلاح کرد. ضمن اینکه دوربین حدود 41 کیلوگرم وزن دارد که عملاً روی قدرت مانور مدیر فیلمبرداری تأثیر می‌گذارد و تقریباً امکان فیلمبرداری روی دست را از فیلم‌بردار می‌گیرد.
اما آقای نولان این نگرانی‌ها را رد می‌کند: «مقاومت زیادی وجود داشت طوری که به ما می‌گفتند ضبط یک فیلم هالیوودی با آیمکس که تجهیزات دوربین و پایه‌های آن خیلی بزرگ است، بسیار مشکل خواهد بود. این دوربین‌ها قبلاً به بالای اورست، ته اقیانوس و بیرون جوّ زمین فرستاده شده بودند، اما دیگران فکر می‌کردند که نمی‌شود یک فیلم سینمایی با آنها ساخت. حرف نامعقولی بود.»
برَد بِرد (کارگردانِ مأموریت: غیرممکن -پروتکل شبح) می‌گوید نکته در این است که مجموعه‌های سینمایی معمولی که دارای چند سالن هستند، دیگر هیچ جذابیتی ندارند. این نظر را در کنار آمارهای سال 2011 که قرار دهیم، خیلی چیزها روشن می‌شود. در سال گذشته حضور در سالن‌های سینما با 4 درصد کاهش، به 1.3 میلیارد نفر رسید که کمترین میزان در 16 سال گذشته بود. فروش گیشه‌ها هم با کاهشی مشابه به 10.2 میلیارد دلار رسید.
این اولین بار نیست که هالیوود به کاهش آمار حضور در سالن‌ها و درآمد، واکنشی از این دست نشان می‌دهد. در دهه 1950 و 60 هم استودیوها به سراغ فرمت‌های تصویری بزرگ مثل VistaVision و Panavision رفتند تا مردم را دوباره به سالن‌ها بکشانند، واکنشی مقارن با انفجارِ آمارهای خرید تلویزیون.
ورود پرده‌های نمایش عظیم به سالن‌ها، از دید استاد «مارتین اسکورسیزی» یک دگرگونی طبیعی است. او می‌گوید: «من هرگز تماشای " جویندگان" (وسترن کلاسیک جان فورد) در قالب VistaVision را فراموش نمی‌کنم. دیدنِ آن فیلم روی آن پردهٔ بزرگ، یک حس مقدس بود.»
بَری سانِنفِلد کارگردان «مردان سیاه‌پوش 3» می‌گوید این کاری است که فیلمسازها از سالن‌دارها می‌خواهند: «بزرگ کردن پرده‌های نمایش.» او می‌گوید: «یا پرده‌ها بزرگ می‌شوند یا مردم توی خانه‌ها می‌مانند. به خصوص که الآن مردم به سالن‌هایی می‌روند که ساب‌ووفرها خراب است، بلندگوها وز وز می‌کنند و تصویر پروژکتور هم خیلی تاریک است.»
منبع: نیما دادگستر narenji.ir
