-
دیوکسین
دیوکسین‌ها گروهی از ترکیبات شیمیایی هستند که جزو آلاینده‌های پایدار محیط زیست محسوب می‌شوند. نام شیمیایی دیوکسین: ۲، ۳، ۷، ۸ – تتراکلروبنزو پارا دیوکسین (TCDD) است.اغلب نام دیوکسین‌ها به خانواده‌ای از مواد شیمیایی با شباهت ساختمانی و شیمیایی شامل “دیوکسین‌های پارا دی بنزو پلی‌کلرینه” (PCDDs) و دی‌بنزوفوران‌های پلی‌کلرینه (PCDFs) اطلاق می‌شود. به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، برخی از بی‌فنیل‌های پلی‌کلرینه (PCBs) شبیه به دیوکسین که خواص سمی مشابه با ان دارند، نیز گاهی در گروه دیوکسین‌ها قرار داده می‌شوند.
حدود ۴۱۹ نوع ترکیب دیوکسینی شناسایی شده‌اند، که تنها ۳۰ تای آنها سمیت قابل‌توجهی دارند، و TCDD از همه آنها سمی‌تر است. دیوکسین‌ها عمدتا ترکییاتی هستند که در فرآیندهای صنعتی تولید می‌شوند، اما ممکن است در نتیجه فرآیندهای طبیعی مانند فوران‌های آتشفشانی یا آتش‌سوزی جنگل‌ها به وجود آیند.
دیوکسین‌ها به طور ناخواسته در طیف گسترده‌ای از فرآیندهای صنعتی مانند ذوب فلزات، سفید کردن خمیر کاغذ با کلرین و تولید برخی از حشره‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها تولید می‌شود.
از لحاظ وارد شدن دیوکسین به محیط زیست، زباله‌سوزهای غیراستاندارد و کنترل‌نشده (زباله‌های جامد و زباله‌های بیمارستانی) به خاطر سوزاندن ناکامل، اصلی‌ترین مقصر محسوب می‌شوند. تکنولوژی‌های وجود دارند امکان سوزاندن کنترل‌شده زباله را می‌دهند و میزان گازهای خروجی آنها کم است.
دیوکسین‌ها در سراسر جهان در محیط زیست یافت می‌شوند و در زنجیره غذایی، عمدتا در بافت‌های چربی حیوانات تجمع پیدا می‌کنند.
بیش از ۹۰ درصد موارد قرارگیری انسان‌ها در معرض دیوکسین‌ها از طریق غذا عمدتا فراورده‌های گوشتی، لبنیات، ماهی و صدف خوراکی است. بسیاری از کشورها برنامه‌هایی برای نظارت بر صنعت مواد غذایی از لحاظ آلودگی به دیوکسین دارند.
دیوکسین‌ها بسیار سمی هستند و می‌توانند باعث عوارض در جنین و نوزاد، آسیب به دستگاه ایمنی، تداخل با هورمون‌های بدن، و نیز سرطان شوند.
از آنجایی که دیوکسین‌ها در همه جا وجود دارند، همه افراد سابقه‌ای از قرارگیری در معرض آن را دارند. با این حال به خاطر اثرات بالقوه بسیار سمی این دسته از ترکیبات لازم تلاش‌هایی به عمل آید تا حتی المقدور از این آلودگی زمینه‌ای کاسته شود.
بهترین شیوه برای پیشگیری از قرارگیری در معرض دیوکسین‌ها اقدامات در جهت رفع منابع آلاینده برای مثال کنترل فرآیندهای صنعتی برای کاهش تولید دیوکسین تا حد ممکن است.
