فیبریلاسیون دهلیزیی ( atrial fibrillation )
فیبریلاسیون دهلیزی ( atrial fibrillation ) عبارت است از یک نوع ضربان قلب کاملاً نامنظم. لغت فیبریلاسیون به معنی حالت لرزش رشته‌های عضلانی قلب است. آن قسمت‌هایی که درگیر می‌شوند عبارتند از عضله قلب؛ دهلیز قلب (محفظه‌ای از قلب که به بطن چپ ، محفظه اصلی راه می‌یابد)؛ و سیستم هدایت الکتریکی قلب.به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، آریتمی قلبی به معنی غیرطبیعی بودن ریتم قلب است. در حالت طبیعی ریتم قلب از گره سینوسی آغاز شده و پس از انتقال به گره دهلیزی-بطنی در بطنها منتشر میشود. در نتیجه این نحو هدایت تحریک الکتریکی، ابتدا دهلیز و با فاصله کمی بطنها منقبض می‌شوند و همچنین ابتدا عضلات دهلیزها شل شده و سپس بطنها شل می‌شوند.
فیبریلاسیون دهلیزی
موج P که نمایانگر دپولاریزاسیون دهلیزها است در فیبریلاسیون دهلیزی دیده نمی‌شود
فیبریلاسیون(Fibrillation) نوعی از آریتمی قلبی است که تحریک الکتریکی مسیر مشخصی را در قلب طی نمی‌کند. فیبریلاسیون دهلیزی (AF) هنگامی رخ می‌دهدکه در دهلیزها موج الکتریکی تحریک جهت مشخصی نداشته باشد یعنی سلولهای عضلانی دهلیز به صورت نامنظم تحریک و شل می‌شوند. در نتیجه این مشکل ما اولا انقباض منظم دهلیز نداریم پس دهلیزها نمی‌توانند خون را به صورت کامل به بطنها پمپاژ کنند، ثانیا اغلب ضربانهای بطن از دهلیز تبعیت نمی‌کند و بطن برای خودش منقبض میشود.
● علل بیماری :
۱. پرکاری تیرویید
۲. نارسایی احتقانی قلب
۳. بیماری روماتیسمی قلب که در نتیجه تب روماتیسمی ایجاد میشود.
۴. آترواسکلروز (تصلب شرایین) در رگ‌های قلبی، با یا بدون سابقه سکته قلبی
● عوامل افزایش دهنده خطر :
۱. استرس
۲. آمبولی ریوی
۳. سیگار کشیدن
۴. مصرف الکل
۵. چاقی
۶. بیماری دریچه‌ای قلب؛ جراحی قلب اخیر
۷. اختلالات الکترولیتی، به خصوص کاهش پتاسیم
۸. استفاده بیش از حد از بعضی داروها، مثل هورمون‌های تیروئیدی، کافئین و غیره
● پیشگیری :
۱. ترک سیگار
۲. ورزش منظم
۳. استرس حتی‌المقدور به حد قابل تحمل کاهش داده شود.
۴. اگر دیابت (مرض قند) دارید یا فشار خونتان بالا است، برنامه درمانی مربوط را به دقت اجرا کنید.
۵. رعایت توصیه‌های ارایه شده در قسمت رژیم غذایی. برای فرزندان والدینی که دچار این بیماری هستند ممکن است رژیم کم چربی بهتر باشد.
● عواقب مورد انتظار :
در حدود ۵۰% از بیماران، می‌توان با کمک شوک الکتریکی، ریتم ضربان قلب را به حالت عادی در آورد. در ۵۰% بقیه، بعضی از علایم را می‌توان با دارو کنترل کرد. کسانی که ریتم قلبشان به حالت عادی بر می‌گردد، عمر طولانی‌تر و قدرت و انرژی بیشتری دارند تا کسانی که ریتم قلبشان به صورت فیبریلاسیون دهلیزی باقی می‌ماند.
● عوارض احتمالی :
۱. نارسایی احتقانی قلب
۲. ادم حاد ریوی (آب آوردن ریه به طور ناگهانی)
۳. ترومبوز (لخته) یا آمبولی (لخته کنده و جابجا شده) در سرخرگ‌ها
۴. سایر نامنظمی‌های ضربان قلب که شاید باعث ایست قلبی شوند.
● درمان :
۱. آزمایشات تشخیصی عبارتند از: نوار قلب، و آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح خونی داروهای مورد استفاده در درمان
۲. بستری در بیمارستان (گاهی)
۳. شوک الکتریکی، که شاید باعث طبیعی شدن ضربان قلب شود.
۴. کاری کنید که اعضای خانواده و دوستانتان روش احیای قلبی ـ ریوی را یاد بگیرد تا در صورتی که خدای ناکرده دچار ایست قلبی شدید، بتوانند به کمکتان بشتابند.
۵. سیگار نکشید، از داروهای روان‌گردان استفاده نکنید، الکل هم ننوشید.
۶. روش بررسی نبض خود را از لحاظ تعداد ضربان قلب، ریتم قلب (منظم یا غیرمنظم)، و قدرت نبض فرا بگیرید. در صورت تغییر مشخصات فوق با پزشک خود تماس حاصل نمایید.
۷. استرس را به حداقل برسانید.
۸. از مصرف داروهای ضدگرفتگی و آبریزش بینی خودداری کنید.
● داروها :
داروهای قلبی، مثل دیژیتال، کینیدین، مسدودکننده‌های کانال کلسیمی، یا بتا بلوکرها. از این داروها برای منظم کردن ضربان قلب استفاده میشود. داروهای ضدانعقادی برای جلوگیری از تشکیل لخته.
روش‌های درمانی: (Procedure
1- کاردیورژن: در صورت عدم درمان به داروها انجام میشود. پس از یک بیهوشی کوتاه مدت از جریان الکتریکی استفاده میشود.
۲- ریشه‌کنی گره AV: با استفاده از امواج رادیویی گره AV را تخریب می‌کنند. در نتیجه ایمپالس‌های رسیده از دهلیز به بطن منتقل نمی‌شود و بیمار به پیس احتیاج دارد. در این روش ضربان قلب بیمار هم کاهش پیدا می‌کند. این روش تنها می‌تواند علائم AF را کاهش دهد ولی بهبودی کامل ایجاد نمی‌کند. امروزه به دلیل روش‌های جایگزین کمتر استفاده میشود.
۳- دفیبریلاتورهای کاشتنی دهلیزی: وقتی بیمار علائم AF را احساس می‌کند وسیله را روشن می‌کند. این وسیله قابلیت کارکرد اتوماتیک را نیز دارد. در زمان AF مقدار اندکی انرژی توسط دستگاه ایجاد شده که علائم AF را از بین می‌برد.
۴- (Maze Procedure
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
New technology Maze به معنای مارپیچ جهت نشان دادن مسیر جریان الکتریکی قلب بکار می‌رود.
کسانی که AFطولانی مدت دارند که به دارو پاشخ نمی‌دهند یا باعث بزرگی دهلیز شده است کاندیدا‌های خوبی برای این عمل هستند. از حدود ۱۰ سال گذشته انجام این روش رو به فزونی است. پس از باز کردن قفسه سینه و وصل بیمار به CPB و پمپ قلب کار آغاز میشود. در روش‌های قبلی جراح از ایجاد بر‌ش‌هایی در بافت قلب استفاده می‌کرد.پس از ترمیم قلب اسکار ایجاد شده در قلب مانع از هدایت جریان الکتریکی شده و در نتیجه ایمپالس‌ها بلاک می‌شوند. در روش‌های جدید از امواج رادیویی- لیزر یا امواج ماکروویو و در نهایت از سرما جهت ایجاد این اسکارها استفاده میشود.محل‌های که بیشترین احتمال ایجاد ایمپالس‌های ناجا را دارند شامل: اطراف (گوشک) دهلیز چپ Lt. Atrial Appendage – آنولوس دریچه میترال- اطراف ریشه‌های سینوس‌های کرونری و در امتداد مسیری که ورید‌های ریوی را به آنولوس میترال می‌کنند می‌باشد.محققان به این نتیجه رسیده‌اند که انجام این روش فقط در دهلیز چپ به همان اندازه انجام روش در هر دو دهلیز موثر است. بیمار پس از عمل ۲۴ تا ۴۸ ساعت به مانیتورینگ کامل احتیاج دارد. برخی داروهای کنترل کننده فشار خون و ضربان به همراه آسپرین تجویز می‌شوند.بیمار برای ۴ روز تا یک هفته بستری است. پس از ترخیص معاینات دوره‌ای لازم است. پزشکان ترجیح می‌دهند این عمل را برای بیمارانی انجام دهند که به سایر اعمال قلب مثل دریجه یا کرونر نیز نیاز دارند. مگر اینکه بیمار بطور مدام از این آریتمی رنج ببرد و به دارو پاسخ ندهند.● عوارض:حمله قلبی یا Stroke – نارسایی کلیه- مرگ و سایر عوارض ناشی از عمل قلب باز عوارض در کسانی که تنها عمل Maze انجام داده‌اند ۱% یا کمتر بوده نسبت به کسانی که سایر عمل‌ها روی آنها بهمراه این عمل صورت گرفته است.● فعالیت :
به محض بهبود علایم، فعالیت‌های عادی خود را از سر گیرید. انجام ورزش به طور منظم توصیه میشود.
● رژیم غذایی :
اگر چاق هستید، وزن خود را کم کنید، اما از داروهای کاهش‌دهنده اشتها استفاده نکیند. این داروها ممکن است خود باعث بدتر شدن اختلالات ریتم قلب شوند. برای کنترل بیماری زمینه‌ساز قلب ممکن است نیاز به رژیم کم نمک یا کم چربی و مکمل پتاسیم وجود داشته باشد.
● در این شرایط به پزشک خود مراجعه فرمایید :
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان علایم فیبریلاسیون دهلیزی را دارید. اگر به هنگام درمان، یکی از مشکلات زیر رخ دهد: تغییر در تعداد ضربان قلب، ریتم، یا قدرت ضربان، درد قفسه سینه، تعریق، و ضعف، تنگی نفس، و تورم پا و مچ پا، درد در پشت ساق پا به هنگام راه رفتن. اگر دچار علایم جدید و غیرقابل کنترل شده اید. توجه داشته باشید که داروهای مورد استفاده در درمان ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشند.
● فیبریلاسیون دهلیزی چیست ؟
در شرایط طبیعی قلب با ضربان منظمی دچار انقباض شده و سپس شل می شود . برخی از سلولهای قلب، پیامهایی الکتریکی ایجاد می کنند که سبب انقباض قلب و پمپ خون می شود . این سیگنال های الکتریکی در نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) یا ECG نشان داده می شوند . پزشک شما ECG شما را خوانده و مشخص می کند که آیا پیامهای الکتریکی قلب شماطبیعی هستند یا خیر .
در فیبرلاسیون دهلیزی دو حفره فوقانی قلب یعنی دهلیزهای قلب، فاقد ضربان مطلوب می باشند . بجای ضربان منظم و الگوی طبیعی ، دهلیزها به شکل غیر منظم و تند منقبض می شوند . پمپ کردن مناسب خون توسط قلب مهم است چرا که با پمپ مناسب خون توسط قلب ،نیازهای اکسیژن و تغذیه ای بدن تامین می شوند . شما می توانید با فیبریلاسیون دهلیزی زندگی کنید ، اما این مشکل منجر به سایر مشکلات ریتم قلبی ، خستگی مزمن ، نارسایی قلبی و بدتر از همه افزایش احتمال سکته مغزی می شود . جهت کنترل این مشکل مراجعه منظم به پزشک ضروری می باشد .
قلب شما دارای یک ضربانساز طبیعی است که گره سینوسی نامیده می شود و پیامهای الکتریکی را ایجاد می کند . این پیامها سبب انقباض قلب و پمپ کردن خون می شوند .
● من چگونه بفهمم که مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی هستم ؟
دراین قسمت برخی از علایمی که ممکن است شماتجربه کنیدذکر میشود :
- ضربان سریع و نامنظم.
- تپش قلب یا احساس ضربه سریع درداخل قفسه سینه.
- سرگیجه ، تعریق و درد یا فشار در قفسه سینه.
- تنگی نفس ، اضطراب.
- خسته شدن زودرس به هنگام ورزش .
- غش کردن (سنکوپ).
● چه چیزی می تواندفیبریلاسیون دهلیزی رااصلاح نماید ؟
برخی مواقع فیبریلاسیون دهلیزی را با شوک الکتریکی می توان درمان نمود . ممکن است این شوک ضربان قلب را به شکل طبیعی در آورد .
- ممکن است شماازداروهایی مانندمهارکننده های بتایا داروهای ضدآریتمی جهت کمک به برگشت ریتم قلبتان به حالت طبیعی، یاازداروهای دیژیتال، مهارکننده های کانال کلسیم یاآمیودارون جهت کمک به آهسته نمودن ضربان قلبتان استفاده کنید.
- ممکن است شما نیاز به جراحی ، ضربان ساز یا سایر اعمال پزشکی داشته باشید . این امر بستگی به علت زمینه ای و سطح ناتوانی شما دارد .
● من چگونه می توانم خطر سکته مغزی را کاهش دهم ؟
ممکن است پزشک شما داروهایی را جهت پیشگیری از ایجاد لخته خون برای شما تجویز نماید . ۲ نمونه از این داروها ، داروهای ضدانعقادی و ضدپلاکتی مانند وارفارین وآسپرین می باشند .
- همواره به پزشک ، دندانپزشک و داروساز خود بگویید که از وارفارین یاآسپرین استفاده می کنید .
اگر دچار هر گونه خونریزی یا کبودشدگی غیر طبیعی یا سایر مشکلات شدید، فورا با پزشک خود مشورت کنید .
اگر قرص وارفارین مصرف می نمایید در فواصلی که پزشکتان ان را تعیین می نماید ازمایش خون
(PT و INR)بدهید.این فواصل نباید بیشتر از یک ماه باشد.
● من چگونه می توانم بیشتر یاد بگیرم ؟
با پزشک ، پرستار یا مشاور سلامتی خود مشورت کنید . اگر مبتلا به بیماری قلبی می باشید یا قبلا دچار سکته مغزی شده اید، ممکن است اعضای خانواده شما در معرض خطر باشند . ایجاد تغییرات در شیوه زندگی آنها جهت کاهش میزان خطر مهم است .
شما می توانید از کتابچه ها و بروشورهای علمی جهت انتخاب زندگی سالمتر و کاهش میزان خطر ، کنترل بیماری و مراقبت از افراد مورد علاقه تان استفاده کنید .دانایی توانایی است بنابراین بیشتر بیاموزید و بیشتر زندگی کنید.
