-
محافظت از پوست بدن
پوست بزرگ‌ترین و وسیعترین عضو بدن موجودات زنده است. پوست انسان مرز نازک میان بدن او و محیط اطراف است و، علاوه بر انجام برخی اعمال حیاتی، فرد را در مقابل آسیب‌ها و صدمات گوناگون محافظت میکند.به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، پوست یک عضو زنده است که تنفس کرده خود را بازسازیکرده، اعمال فیزیولوژیک مختلفیانجام میدهد. چنانچه به عنوان یک چتر، یک سایبان یا یک پوشش محافظ عمل میکند. پوست از سلولهای کاملا“ تمایز یافته تشکیل شده که به سه لایه مشخص تقسیم میشود . بطور متوسط این سه لایه با هم ۲mm عمق دارند.پوست وسیعترین، سنگین ترین و نیز موثرترین و پیچیده ترین عضو بدن میباشد. بطور متوسط کل سطح پوست فرد بالغ سطحیمعادل ۲ – ۱٫۷ متر مربع و وزنیمعادل ۱/۴ کیلوگرم دارد. اولین وظیفه پوست عملکرد بعنوان یک مانع بین بدن و محیط میباشد.- ساختار پوستپوست ما شامل سه بافت اصلیاست که هر کدام وظیفه خاص خود را انجام میدهند.اپیدرم : خارجیترین لایه پوست، که نازک بوده از اپیتلیوم سنگفرشیساخته شده است. این بافت خارجینقش اساسیدر محافظت بازیمیکند.کراتینه شدن یکیاز اعمال اصلیاپیدرم است. سلولهایبازال (کراتینوسیت) هر ۲۸ روز میتوز (تقسیم سلولی) انجام میدهند و تقریبا“ جایگزین سلولهایدیگر میشوند. این سلولها با مسطح شدن و سنتز مواد جدید به تدریج متمایز میشوند. در پایان تکامل سلولهایشاخیساخته میشوند. در ابتدا سلولها با کمک یک “ سیمان “ به هم میچسبند سپس پوسته پوسته میشوند یا پوسته ریزیمیکنند.زیر اپیدرم لایه درم میباشد که حاویعروق خونی، رشته هایعصبیو غدد پوست (سباسه و عرق ) میباشد. این لایه هم یک بافت تغذیه ایو هم محافظ میباشد که اجزایاصلیآن کلاژن ، الاستین و هیالورونیک اسید انعطاف پذیریو الاستیسینه پوست را تامین کرده، پوست را در مقابل از دست دادن آب محافظت میکند.عمیق ترین لایه پوست هیپودرم میباشد که بطرف پایین کشیده شده، به عضلات و بافتهایزیرین متصل است. هیپودرم شامل سلولهایچربیمیباشد که به نام آدیپوسیت شناخته میشوند و کار آنها محافظت از ارگانهایداخلیبدن و ایزوله کردن ساختارهایزیرین در مقابل تغییرات ناگهانیدماییمیباشند.- پوست اعمال مختلفیانجام میدهد از قبیل :۱-nbsp; 1- محافظت :
چتر، سایبان و پوشش همگیدر یکجا علاوه بر ضدآب بودن پوست، در واقع عمده سلولهایسطحیکه Corneocyte ها هستند یک محافظ طبیعیدر برابر تهاجمات خارجیبشمار میروند . کراتین مقاومت پوست در برابر مواد شیمیاییرا افزایش میدهد و از طرف دیگر کلاژن و الاستین مقاومت در برابر تاثیرات مکانیکیو کشش را تامین میکند. چربیموجود در هیپودرم هم از ارگانهایداخلیدر برابر ضربات و صدمات خارجیمحافظت میکند.در مجاورت نور آفتاب، پوست با ضخیم شدن بطور طبیعیدر برابر اشعه UV مقاومت میکند.اپیدرم با فیلم محافظتیکه از ترشحات غدد سباسه و عرق تشکیل میگردد پوشیده شده است (امولسیون W/O ) فیلم آب – چربی
PH پوست :
فیلم آب – چربیبالانس PH پوست را در حدود ۴٫۲ – ۶٫۴ (متوسط ۵٫۵ ) نگاه میدارد. سطح پوست همیشه در اسیدیته پایین نگاه داشته میشود بنابراین از رشد میکروب جلوگیریمیکند. صابون به علت خاصیت قلیاییکه دارد با پوست واکنش میدهد و باعث تخریب فیلم محافظ آب – چربیمیشود.
۲- درک
پوست یکیاز ۵ ارگان حسیاست که برایحسن لامسه تخصص یافته است پایانه هایعصبیکه در پوست میباشد قادر به درک :
- درد
- حس لامسه و فشار
- دما میباشد
۳- سنتز
مواد ذیل توسط پوست سنتز میشوند :
- ملانین —– طبیعیکه قسمتیاز اشعه خورشید را جذب میکند.
- ویتامین D3 , D2 اثر ضد پوکیاستخوان
- کلاژن و الاستین جهت ثبات و انعطاف پذیریپوست
- لیپیدهایدرون سلولیجهت بهبود سد پوستی
۴- تبادل
- تنظیم درجه حرات ( از طریق تعریق)
- تبادلات تنفسی
- جذب و نفوذ از طریق پوست
- خورشیـد و پـوست
طیف خورشیدیبه چند دسته تقسیم میشود : اشعه کیهانی، اشعه گاما، اشعه ایکس، اشعه UV (UVA, UVB)، نور مرئیو مادون قرمز
-UV در پوست
۹۰% اشعه UV در پوست جذب میشود و فقط ۱۰% آن به درم میرسد. UVA تا انتهایدرم نفوذ میکند و نورمرئیو مادون قرمز حتیعمیق تر در پوست نفوذ میکند.
علاوه بر اثرات مطلوب از قبیل: برنزه شدن، سنتز ویتامین D، احساس گرما، بهبودیبعضیمشکلات پوستی( پسوریازیس) خورشید اثرات مضرینیز دارد که به طول موج، شدت نور، طول مدت مواجهه با نور، نوع پوست و سن بستگیدارد.
- در بچه هایکوچک
۱۰ سال اول زندگیاز اهمیت بالاییبرخوردار است. ۹۰% سرطانهایپوستیدر مناطقیاز پوست که در مجاورت نور آفتاب است رخ میدهد. به همین دلیل نباید بچه ها در مقابل نور آفتاب باشند. بچه ها باید در مقابل نور آفتاب به خوبیمحافظت شوند.- در پوست نرم و شکننده :
این پوست ها مستعد لک شدن و قرمز شدن هستند. این علائم در اثر قرار گرفتن در معرض نور تشدید میشوند. به همین دلیل این نوع پوستها باید در مقابل نورآفتاب به خوبیمحافظت شوند.
- در پوستهایآکنه ای:
پوستهاییبا استعداد بروز آکنه نباید به مدت طولانیدر معرض نورآفتاب باشند. گر چه این یک واقعیت است که پوست تحت نفوذ نور خورشید ابتدا خشک تر میشود، این بهبود ظاهریبه سرعت منجر به بروز و افزایش جدیآکنه خواهد شد.
با نفوذ اشعه UVA به عمق درم، پوست واکنشیبسمت پیریپوستینشان میدهد. نفوذ UVA متناسب با اشعه دریافتیو جمع شده است.
مواجهه زیاد با اشعه هایUV میتواند باعث پیریزودرس پوست شود که با موارد زیر مشخص میشود :
- پوست خشک و پوسته پوسته
- لکه هایقهوه ایواضح
- تغییرات در درم
- کاهش سنتر و پایین آمدن کیفیت فیبرهایکلاژن و الاستین
پیریزودرس پوست که در اثر نور خورشید ایجاد میشود عمدتا“ موجب پیگمانتاسیون نامنظم پوست من جمله پارگیمویرگهایخونی(تلانژکت �زی) میشود.
- تختخواب های خورشیدی و UVA :
امروزه بیشتر سازندگان معروف تختخواب هایخورشیدیفقط از لولهایتشعشع UVA استفاده میکنند. با این وجود، میزان UVA جهت برنزه شدن در تختخواب هایخورشیدیبه میزان قابل توجهیبیشتر از UVA مورد نیاز جهت برنزه شدن در نور طبیعیخورشید میباشد. اگر چه خطر UVB از UVA کمتر میباشد ولیتختخوابهایخورشیدیاثرات بسیار نامطلوبیبر پیریزودرس میگذارند
محافظت طبیعیپوست در مقابل نور خورشیدپوست مکانیزیهایدفاعیطبیعیدر برابر اشعه مضر نور خورشید دارد.- تولید ملانین
پوست به کمک تشکیل ملانین جلوینفوذ اشعه UV را میگیرد و با جذب این اشعه توسط پیگمانها تا حدودیاز اثرات مضر UV جلوگیریمیکند. ملانین از ملانوسیت ها که در پوست هستند تشکیل میشود و در محل اتصال درم و اپیدرم جایگزین میشود.
میزان پیگمانهایروشن هرشخص، بسته به ژنیتک افراد میباشد. افراد با پوست خیلیروشن و کک و مک دار با موهایقرمز، عموما“ پیگمانهایروشن سنتز میکنند. برنزه شدن این افراد بسیار مشکل و حتیغیر ممکن میباشد. افرادیکه به آسانیبرنزه میشوند، تعداد بیشتریپیگمانهایتیره تولید میکنند.
- ضخیم شدن پوست
- یوروکانیک اسید، ماده اصل عرق (عمل خفیف حفاظتی)
رطـوبت پـوست
جهت حفظ خصوصیات طبیعیپوست، رطوبت پوست باید متعادل نگه داشته شود.
وقتیلایه فوقانیاپیدرم تقریبا“ ۱۳% آب داشته باشد. میزان رطوبت آن مطلوب میباشد.
- عوامل شیمیایی: پاک کننده ها، کف ها و غیره
- عوامل فیزیولوژیک : پیریژنتیکی، به همراه کم شدن عناصریکه استراتوم کورنئوم (لایه بالایپوست) را میسازند
- عوامل پاتولوژیک : اگزما، ایکتیوز، پسوریازیس و غیره
- عوامل محیطی: باد، سرما، آفتاب، رطوبت کم و غیره
- محافظت از پوست در برابر عوامل نامساعد محیطی(باد- سرما-خورشید-تهویه هوا و غیره)
- عدم استفاده از صابونها و پاک کننده هایمورد استفاده که چربیطبیعیپوست را تخریب میکند.
- عدم استفاده از لوسیونهایجمع کننده حاویالکل که فیلم آب- چربیرا تخریب میکنند.
- استفاده از مرطوب کننده ها (صبحها و / یا عصرها)- پیر شـدن پوست
پیرییک حادثه فیزیولوژیک طبیعیاست. در حال حاضر ثابت شده است که متوسط سن جمعیتها در دنیا رو به افزایش است در اروپا ۵۶% زنان بالای۳۰ سال عمر دارند. در بلژیک این نسبت ۷۰% است. در این راستا، پوست و مخصوصا“ پیریپوست اهمیت بیشتریمییابد. اگر چه تمام اعضایبدن پیر میشوند ولیپوست تنها عضویاست که فرآیند پیریرا بصورت کاملا“ مشهود نمایان میسازد. بنابراین ظاهر پوست برایبیشتر خانمها از اهمیت فوق العاده ایبرخوردار است. پیرینتیجة اجتناب ناپذیر رشد میباشد و تغییرات مکانیکیو فیزیولوژیکیرا در قسمتهایمختلف پوست منعکس میکند.
- چند علت مختلف سالخوردگی:
پیریژنیتکیپوست و تمام فاکتورهایداخلی
مواجهه با آفتاب
سایر عوامل خارجی، نظیر عادات زندگی، مصرف داروهایخاص، غفلت از محصولات محافظ پوست و غیره
خورشید تمام انواع اشعه ها را از خود ساتع میکند. از جمله آنها اشعه ماوراء بنفش است که به سه باند تجزیه میشود. اشعه هایUVC, UVB, UVA. خوشبختانه اشعه UVC که امواج کوتاهیدارد و برایزندگیموجودات زنده بسیار مضر است توسط لایه ازن جذب شده، به زمین نمیرسد.
بنابراین وقتیما خودمان را در مقابل نور آفتاب قرار میدهیم، پوست ما اشعه UVB ( با طول موج متوسط ) و UVA ( با طول موج بلند) را دریافت میکند.اثرات بیولوژیک اشعه ماوراء بنفشاشعه هایUV پوست را به تیره شدن وا میدارند. که این نتیجة تاثیر UV رویسلولهایتخصص یافته اپیدرم به نام ملانوسیت ها میباشد. ملانوسیت ها سلولهایستاره شکل هستند که در لایه بازال اپیدرم با قرار گرفته اند. ملانوسیت ها پیگمانهایتیره ملانین را میسازند که در زیر سلولهایکوچک بنام ملانوزوم کپسوله میشوند. این ملانوزوم ها از ملانوسیت ها به سلولهایاصلیاپیتلیال (کراتینوسیت ها) منتقل میشوند.اشعه خورشید ملانوسیت ها را تحریک کرده موجب تکثیر آنها میشود و تولید ملانین را در آنها افزایش میدهد، اشعه خورشید همچنین انتقال ملانوزومها از ملانوسیت ها به کراتینوسیت ها را تسریع میکند. بنابراین یک پوست تیره نتیجه افزایش جمعیت ملانوسیت ها و افزایش ملانین در کراتینوسیت ها میباشد.مهمترین کار پیگمانتاسیون ملانین محافظت در برابر اشعه UV است.به همین دلیل است که پوست ما در اولین روزهایکنار ساحل به آسانیمیسوزد و پوست افراد تیره نمیسوزد.مواجهه با آفتاب یکیاز فاکتورهایاصلیپیریپوستیمیب اشد. که پیرینوریPhotoaging نامیده میشود. پیرینوریمربوط به تغییرات عمیق در فیبرهایپوست (کلاژن و الاستین) و نیز بینظمیپیگمانتاسیون میباشد. نتیجه پیرینوریچین و چروکها و لکه هایپیگمانته پوستیاست. اشعه خورشید همچنین موجب تغییر مولکولهایDNA حامل اطلاعات ژنتیکیسلولهایپوست ما میشود. این تاثیرات میتوانند باعث مرگ سلولییا تغییر در DNA شوند که نتیجه اش سرطانهایپوستیاست.در واقع، بیشتر سرطانهایپوستیدر نقاطیاز بدن است که در معرض نور خورشید هستند. شواهد زیادیوجود دارد که بعضیسرطانهایپوستیدر بزرگسالان ممکن است با مواجهه زیاد با نور خورشید در دوران کودکیمرتبط باشد.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، تا این اواخر UVA به عنوان اشعه بیضرر تلقیمیشد. بهر جهت UVA به وفور در نور طبیعیوجود دارد و عمیق تر از UVB در پوست نفوذ میکند. در حال حاضر شواهدیوجود دارد که UVA بیضرر نیست و بسیاریاز اثرات مضر اشعه خورشید با UVB و همچنین UVA بوجود میآید. اما اشعه ماوراء بنفش فقط اثرات مضر ندارد. بلکه موجب آرامش روحیشده و نیز در تشکیل ویتامین D موثر است. اشعه ماوراء بنفش همچنین در درمان بعضیمشکلات پوستیاز جمله پسوریازیس (نور درمانی) استفاده میشود.
اولین و مهمترین کار در حفاظت از پوست اجتناب از نور خورشید تا حد امکان میباشد. این نکته مخصوصا“ در مورد اطفال و در ساعات گرم روز باید رعایت شود. همچنین پوششهایمحافظ (کلاه، بلوز آستین بلند……..) موثرند.
یک راه حل بسیار موثر پوشاندن سطح پوست توسط یک لایه نازک ضد آفتاب است. ضد آفتابهایمختلفیدر بازار موجودند که در سالهایاخیر نیز پیشرفت چشمگیریجهت افزایش اثر بخشیو نیز تاثیر بر زیباییحاصل شده است. درجه حفاظت یک ضد آفتاب که برایمقابله با UVB پیشنهاد میشود با فاکتور حفاظتیدر برابر خورشید (SPF) اندازه گیریمیشود.اگر یک ضد آفتاب SPF معادل ۱۰ داشته باشد بدان معنیاست که میتوانیم ۱۰ باز از نظر زمانیبیشتر از زمانیکه پوست بدون محافظ قرمز میشود در برابر خورشید بمانیم. بنابراین هر چه SPF بالاتر باشد، اثر حفاظتیآن در برابر UVB بیشتر است. برایمحافظت در برابر UVA از تست هایمتفاوتیاستفاده میشود.یک ضد آفتاب خوب و موثر باید جلویهر دو اشعه UVB, UVA را بگیرد و داراییک فاکتورحفاظتیمناسب در برابر هر دو باشد. همچنین باید با یک بار استفاده بر رویپوست هم در برابر اشعه خورشید هم در برابر آب و شستشو موثر باشد. اثر بخشیمداوم محصولات ضد آفتاب در طول چندین ساعت دوام ضدآفتاب نامیده شده، پارامتر بسیار مهم و تعیین کننده ایدر حفاظت در برابر آفتاب میباشد.سایر اثرات مضر آفتاب
- دهیدراتاسیون
- آفتاب سوختگی
در یک روز معین ، اشعه UVB میتواند باعث قرمزیشود. این قرمزی۲۴ ساعت بعد از در معرض نور قرار گرفتن مشخص میشود
- تغییر سیستم دفاع طبیعیپوست
- واکنشهایفتو شیمیاییغیر نرمال
- حساسیت نوری
- درماتوز نوری
- سرطانهایپوستیجوانی با پوستی بدون چروکپوست در تمام طول عمر، از بدو تولد تا مرگ، نیاز به مراقبت و رسیدگی دارد و هرگز نباید به حال خود رها شود. در غیر این صورت، به‌سرعت پیر و فرسوده میشود و کارآیی‌اش را از دست میدهد. پوست انسان آیینة تمام‌نمای جسم و روان اوست.
فردی که پوستی سالم و شاداب دارد از لحاظ جسمی، روانی و عاطفی در وضعیت مطلوبی است. ا‌زجمله عمده‌ترین تظاهرات پیری پوست، پیدایش چین و چروک در مناطق مختلف آن است.
امروزه روش‌های متعددی برای درمان چین و چروک‌های پوستی وجود دارد. بنابراین به‌راحتی می‌توان پیر شدن پوست را به تأخیر انداخت و از ایجاد چروک‌های پوستی جلوگیری کرد.
فرآیند پیری پوستپوست سالمْ لطیف، شاداب و بدون لک است، رنگی یکنواخت و روشن دارد و هیچ‌گونه نشانه‌ای از تغییر رنگ و پوسته پوسته شدن بر روی آن مشاهده نمی‌شود.
پوست از خارج به داخل دارای سه بخش است:۱٫ اپیدرم (روپوست)، که خارجیترین لایة پوست را تشکیل میدهد؛۲٫ درم (پوست)؛۳٫ هیپودرم (زیرپوست)، که حاوی ضمائم پوستی، عروق و اعصاب است.
در طول زمان، همراه با افزایش عمر، در تمامی لایه‌های پوست تغییراتی به‌وجود میآید که منجر به پیری میشود. در لایة اپیدرم (روپوست)، علاوه بر سلولهای تشکیل‌دهندة آن، دو نوع پروتئین رشته‌ای‌شکل به‌نام کلاژن و الاستین وجود دارد. این دو نوع پروتئین مسئول قوام، استحکام، سفتی، ارتجاع و انعطاف‌پذیری پوست هستند.
پیدایش چین و چروک‌های پوستی عمدتاً ناشی از تغییراتی است که در سطح سلولها و بافت‌های لایة درم (لایة دوم) پوست رخ میدهد؛ مثلاً تعداد و حجم الیاف انعطاف‌پذیر کلاژن و الاستین کاهش می‌یابد و عملکرد آن دو ضعیف میشود، همچنین سلولهای سازندة آنها کم میشود. در نتیجه، از حالت ارتجاعی و کشسانی پوست کاسته میشود.
در پوست یک فرد جوان، رشته‌های کلاژن متعدد است، به‌طور منظم قرار گرفته و شبکة بیضی‌شکلی را تشکیل میدهد. در زیر این الیاف کلاژن، رشته‌های دیگری به‌نام الاستین وجود دارد. رشته‌های الاستین در زیر محل اتصال لایة دوم و اپیدرم در تمام سطوح پوست پراکنده شده‌اند.
اما در پوست یک فرد پیر، این رشته‌ها دچار تغییرات فیزیکی و شیمیایی میشوند که به دنبال آن، چین و چروک پوستی ظاهر میشود. در پوست پیر، ضخامت لایه‌ها کاهش می‌یابد که ناشی از کم شدن تعداد و اندازة رشته‌های قوام‌دهنده و سفت‌کنندة پوست است.
در فرآیند پیری، رشته‌های کلاژن به مرور زمان قطعه‌قطعه و ازهم‌گسیخته میشوند. تمامی این تغییرات تدریجی و اجتناب‌ناپذیر در طول زمان و همراه با افزایش سن در هر فرد ایجاد میشود.در لایة خارجی پوست (اپیدرم) هم طی فرآیند پیری تغییراتی به‌وجود میآید. تعداد سلولهای این لایه نسبت به اپیدرم فرد جوان کمتر میشود.
همچنین، در اندازه، شکل و عملکرد سلولهای لایة اپیدرم تغییراتی ایجاد میشود. سرعت تکثیر و ازدیاد سلولی، و میزان سوخت‌‌وساز آنها کاهش می‌یابد. نفوذپذیری این لایه نسبت به مواد خارجی و عوامل محیطی اعم از ترکیبات شیمیایی و غیرشیمیایی بیشتر میشود.
در کل، پوست آسیب‌پذیرتر میشود و، در صورت پیدایش زخم، دیرتر بهبود می‌یابد.
تغییرات دیگری هم در روند پیری رخ میدهد:
تغییر رنگ پوست، سفید شدن موها، کاهش عملکرد و فعالیت غدد چربی‌ساز (سباسه) و غدد عرق، تغییرات بافت تغذیه‌کنندة پوست، کاهش بافت عروقی و کاهش خون‌رسانی پوست. همچنین تغییراتی در سطح سلولهای ایمنی پوست، که مسئول دفاع از بدن در مقابل عوامل محیطی و میکرو‌ب‌ها هستند، رخ میدهد که ماحصل آن کاهش قدرت دفاعی و مقاومت نسبت به بیماری‌ها و افزایش آسیب‌پذیری پوست در مقابل عوامل آسیب‌رسان فیزیکی و شیمیایی است.
طی فرآیند پیری، فعالیت غدد چربی‌ساز و غدد عرق کم میشود. فرد پیر کمتر چربی میسازد، بنابراین، پوست او خشک‌تر به‌نظر میرسد. به‌علاوه، قدرت تعریق پوست پیر در پاسخ به محرک‌های خارجی کم میشود.
سفید شدن موها نیز از جمله علائم پیری است. بجز در موارد نادری که عامل سفید شدن موها جهش ژنی و در نتیجه انتقال ژن‌هاست، این پدیده حاصل کاهش قدرت رنگدانه‌سازی در پوست و فولیکول‌های موست.
چروک صورت، نماد پیریدر پیری پوست، پوست صورت بیشتر مورد توجه قرار میگیرد، زیرا در معرض دید همگان است و نقش مهمی در برقراری روابط اجتماعی، فردی و شغلی افراد دارد.طول عمر و گذر زمان تغییراتی را در پوست صورت ایجاد میکند که از علائم پیری است.
مهمترین آنها عبارت است از:
شلی و افتادگی پوست، آتروفی (لاغری پوست)، پیدایش چین و چروک، پیدایش لک‌های تیره یا قهوه‌ای‌رنگ، ایجاد فرورفتگی‌های متعدد، و تغییرات عروقی که منجر به کدر شدن رنگ پوست میشود. شلی پوست نشان‌دهندة تغییرات استحاله‌ای و تخریبی در بافت‌های نگهدارنده و بافت‌های همبند پوست است.
این تغییرات دو نوع است:
تغییرات پاتولوژیک، که در سلولها و اجزای تشکیل‌دهندة سلولهای پوست و بافت‌های نگهدارندة آن رخ میدهد؛ و تغییرات کلینیکی (بالینی)، یعنی تغییراتی که با چشم آنها را می‌بینیم.
تغییراتی که با افزایش سن در پوست صورت ایجاد میشود عبارت است از:
ـ جذب و تحلیل تدریجی بافت چربی زیرجلد؛
ـ کم شدن تدریجی ضخامت پوست یعنی نازک‌تر شدن آن؛
ـ کاهش خاصیت ارتجاع و انعطاف‌پذیری پوست؛
ـ سست شدن اتصالات و چسبندگی پوست به بافت‌های حمایت‌کننده و نگهدارنده؛
ـ تغییر شکل اسکلت، رباط‌ها و ماهیچه‌ها.
مجموعة عوامل ذکر شده تغییراتی در ظاهر و چهرة فرد ایجاد میکند.پیری پوست فرآیندی طبیعی و ذاتی و تدریجی است و در نهایت به تغییر شکل ظاهری و اختلال در عملکرد طبیعی این عضو منجر میشود. در نتیجة تغییرات ذکرشده، به‌‌دلیل اثر دائمی نیروی جاذبة زمین، پوست شل و افتاده میشود. ضعف عضلات صورت و گردن نیز در کنار مجموع این عوامل باعث پیدایش چین و شکن بر روی پوست صورت میشود.
عوامل دخیل در تسریع پیری پوستعوامل متعددی پیری سلولها را تسریع میکنند که به دو دسته تقسیم میشوند:
الف. عوامل ذاتی (داخلی)، که همان ژن یا واحدهای وراثتی است. افزایش خطاهای ژنتیکی در طول زمان همراه با افزایش سن، باعث تجمع اثرات تخریبی میشود و پیری در سلولها بروز میکند. در زنان، عوامل هورمونی هم بر این موارد اضافه میشود و فرآیند پیری را تسریع میکند.
ب. عوامل محیطی (خارجی) که مهمترین آنها اشعة ماورای‌بنفش نور آفتاب است.نور خورشید، اگرچه مفید و حیات‌بخش است، دارای اثرهای زیانباری نیز هست.
پوست انسان عضوی حساس است و آسیب‌ها و صدمات وارده بر آن در اثر تابش نور خورشید پیری زودرس این عضو را به دنبال دارد.
آفتاب‌سوختگی، خشک و کدر شدن پوست، بروز ضایعات پیش‌سرطانی، پیدایش چروک‌های ریز و درشت پوستی، و حتی ابتلا به بدخیمی‌های پوستی از عوارض تابش پرتو فرابنفش نور خورشید است. امروزه با مصرف ضد آفتاب‌ها می‌توان تا حدودی از بروز این عوارض جلوگیری کرد.
مبارزه با پیری پوستمبارزه با پیری از طریق استفاده از داروها یا روش‌های درمانی طبی و غیرطبی (جراحی) امکان‌پذیر است. از جمله روش‌های درمانی طبی می‌توان به مصرف ضد آفتاب‌ها، استفاده از اسیدهای میوه‌ای و ترکیبات ویتامین A یا رتینول (Retinol) اشاره کرد.
امروزه از نظر علمی ثابت شده است که این ترکیبات بخصوص رتینول و مشتقاتش در صورت مصرف موضعی طولانی‌مدت اثر ضد پیری دارند.در طی فرآیند پیری، پیدایش چین و چروک پوستی، بخصوص در پوست صورت، بسیار ناخوشایند است.
چروک‌های پوستی را به سه نوع تقسیم میکنند:
۱٫ چین و چروک طبیعی که بیان‌کنندة حالات روانی، روحی، احساسات درونی، و تنش‌های هیجانی و عاطفی هستند. این چین‌ها در اطراف بینی و لب‌ها به‌وجود می‌آیند.
۲٫ چین‌هایی که در اثر پدیدة پیری در سنین ۲۵ تا ۳۰ شروع به ظاهر شدن میکنند، مانند عمیق‌تر شدن خطوط خنده، خطوط اخم و خطوط افقی پیشانی.۳٫ چین و چروک‌هایی که بعد از دهة پنجم زندگی و عمدتاً در اطراف لب‌ها یا روی گونه‌ها پدیدار میشوند.
درمان‌های مختلفی برای از بین بردن این نوع چین و چروک‌های پوستی وجود دارد. مهمترین و بهترین درمان ضایعات ناشی از پیری پوست جراحی است که اصطلاحاً به آن لیفتینگ (lifting) گفته میشود. جراحِ پوست صورت را برش میدهد و پوست را به سمت عقب و خارج می‌کشد، سپس لبه‌های پوست را در محلی که از پیش طراحی شده ثابت میکند و می‌دوزد.
ضمن عمل کشیدن پوست و ثابت کردن آن در محل جدید، عضلات و بافت‌های نگهدارندة زیرین هم اصلاح و ترمیم میشوند. هیچ‌کدام از روش‌های درمانی ضد پیری را نمی‌توان جایگزین روش جراحی لیفتینگ کرد.
در طی عمل لیفتینگ، ظاهر چروکها بهبود می‌یابد و فرد جوان‌تر به‌نظر میرسد؛ ولی این عمل باعث توقف شل‌شدگی و سستی پوست نمی‌شود و با تشخیص جراح شاید پس از گذشت چند سال نیاز به عمل جراحی تکمیلی یا عمل مجدد باشد.
عمل لیفتینگ زمانی انجام میشود که فرد احساس کند نیاز به چنین عملی دارد، ولی سن استاندارد برای آن ۳۵ ـ ۴۵ است، یعنی درست زمانی که چروک‌های دور لب هنوز ایجاد نشده‌اند.
از روش‌های درمانی دیگر می‌توان به عمل ساییدن یا تراشیدن پوست با مواد شیمیایی (peeling) و وسایل مکانیکی (dermabrasion) اشاره کرد. طی عمل درم‌ابریژن، پوست با کمک مواد زبر و خشن تراش داده و ساییده میشود. پس از بهبودی زخم ناشی از این عمل، پوست جدید تشکیل میشود که به‌مراتب جوان‌تر و زیباتر از پوست قبلی خواهد بود.
روش دیگری که به منظور جوان‌سازی پوست پیشنهاد میشود و انواع خاصی از چروکها بخصوص چروک‌های ظریف، ریز و سطحی را برمی‌دارد درمان با اشعة لیزر است. لیزر نوعی نور تقویت‌شده با طول موجی خاص است.
پوست آسیب‌دیده در اثر تابش مستقیم نور آفتاب، ضایعات و چروک‌های ناشی از افزایش سن، جوشگاه‌ها یا اسکار عمل جراحی، ضایعات سالک و آبله‌مرغان، همگی، با اشعة لیزر برداشته میشوند.
در روش درمان با اشعة لیزر، برش و لایه‌برداری پوست آن‌قدر ادامه می‌یابد تا به لایه‌های زیرین پوست برسیم. در طی این مراحل، پوست مجدداً ترمیم میشود و پس از بهبودی زخم، پوستی جدید و جوان جایگزین میشود. این روش تا حدود زیادی چروک‌های قبلی را از بین می‌برد.
در ضمن، پوستْ صاف، یکدست، شفاف و خوش‌رنگ میشود.از دیگر روش‌های درمانی جوان‌سازی پوست، استفاده از مواد پرکننده است. این مواد عمدتاً کلاژن‌های تزریقی‌اند که به‌طور صناعی یا نیمه‌صناعی ساخته شده‌اند و، از طریق تزریق با وسایل و سرنگ‌های مخصوص در اتاق عمل با شرایط استریل،
چروک‌های عمیق، فرورفتگی‌ها، چین و شکن‌ها، خطوط عمیق اخم، پیشانی یا اطراف لب‌ها پر خواهد شد.امروزه روش درمانی نسبتاً جدیدی برای درمان چروک‌های صورت ارائه شده و اخیراً محبوبیت یافته است.
استفاده از سم بوتولیسم (Botox) باعث فلج شدن ماهیچه‌های حالت‌دهندة صورت میشود.
در پوست صورت انسان ماهیچه‌های ظریف سطحی بسیاری وجود دارد که انقباض پی‌درپی و ممتد این عضلات باعث ایجاد چین و شکن و پیدایش چروک میشود.این ماهیچه‌ها با انقباضات خود باعث تغییر در حالات چهرة فرد میشود (حالت اخم، شادی، هیجان، خنده،…). این عضلات به منظور افزایش قدرت عضلانی ساخته نشده‌اند، به این معنی که هرچه این عضلات کمتر کار کنند (کمتر منقبض شوند) چروک‌های کمتری در پوست صورت ایجاد خواهد شد.
ورزش‌های صورت که این قبیل عضلات را منقبض میکنند باعث ایجاد چروک میشوند و چروک‌های موجود را برجسته‌تر و عمیق‌تر میکنند و نباید انجام گیرند.
سم بوتولیسم باعث فلج موقتی (چند ماهة) این ماهیچه‌ها میشود. فلج شدن این عضلات و عدم انقباض آنها باعث جلوگیری از پیدایش چروک جدید و از بین رفتن چروک قبلی خواهد شد؛ مثلاً خطوط پیشانی، خطوط اخم و خطوطی که در اثر حرکات عضلات چشم ایجاد میشود با این روش درمانی از بین می‌رود
:13::13::13::13:
