شقاق و هموروئید

شقاق و هموروئید دو بیماری متفاوت در ناحیه مقعد هستند که دانستن اختلاف آنها از نظر علایم و تظاهرات و نحوه درمان به رغم شباهت های فراوان این دو بیماری ضروری است.
فیشر یا شقاق ترک و یا زخمی است که در ناحیه ابتدای مقعد رخ می دهد که بسیار دردناک بوده و گاهاً با خونریزی مختصر موقع اجابت مزاج همراه است. علل ایجاد این زخم متفاوت است ولیکن در اکثر بیماران با تغییر اجابت مزاج از قبیل یبوست و یا اسهال شدید همراه است.از نظر فیزیولوژیک مشکلات کاهش خون رسانی در قسمت پشتی مقعد را مطرح کرده اند و بعضی از محققان افزایش فشار داخل کانال آنال (مقعدی) را از علل فیزیولوژیک آن می دانند. شایع ترین محل این زخم در قسمت خلفی است و از نظر بروز فیشر در بین زنان و مردان هر دو به یک اندازه شایع است به خصوص در افراد بالغ جوان شایع تر مشاهده می شود ولیکن این بیماری از نوزادان تا افراد مسن را گرفتار می کند.
اصول درمانی فیشر: فیشر به دو فرم حاد و مزمن دیده می شود. فیشر حاد زمانی است که علایم طی یک ماه اخیر شروع شده است و با درد شدید مقعد به خصوص در موقع اجابت مزاج شروع شده و زخم به صورت حاد است. درمان فرم حاد فیشر به صورت مراقبتی و سرپایی است. اکثراً با تغییر عادات غذایی و مصرف فیبر و سبزیجات و تنظیم عادات اجابت مزاج و استفاده از پمادهای بی حس کننده درمان می شود.
فیشر مزمن وقتی است که علایم فیشر طولانی شود و گاهاً علایم تکرار شود در این حالت فیشر مزمن می شود در این حالت اکثراً یک زائده پوستی نیز در لبه مقعد ایجاد می شود که در این صورت اکثراً نیاز به درمان های بیشتر از قبیل جراحی دارد.
• درمان های جدید فیشر مقعد چیست
امروزه با توجه به عوارض مختصر و گاهاً جدی عمل جراحی که ممکن است با بی اختیاری همراه باشد اکثر مراکز درمانی معتبر دنیا ابتدا از درمان های مراقبتی از قبیل پماد نیتروگلیسیرین ۲/۰ درصد و یا پمادهای دیلتیازم استفاده می کنند که میزان موفقیت آن حدود ۶۵ ۶۰ درصد است. مشکلات تجویز این داروها سردرد و نیاز به مدت زمان طولانی مصرف و گاهاً عدم رضایت بیماران است. داروی دیگری که امروزه از آن استفاده می شود سم بوتولونیوم است که داخل عضله داخلی مقعد تزریق می شود و تأثیر آن بین ۸۵ ۷۰ درصد گزارش شده است و در تحقیقات اینجانب حدود ۷۷ درصد درد و علایم بیمار برطرف شده است و از محاسن آن سرپایی بودن و بدون عارضه بودن آن است و سریعاً قابل تزریق است و نیاز به بیهوشی و بی حسی ندارد و به صورت سرپایی قابل انجام است و از معایب آن هزینه بالای دارو در ایران است. راه نهایی درمان فیشر مزمن جراحی است که در این عمل معمولاً قسمتی از عضله اسفنگتر داخلی قطع شده و گاهاً نیاز به برداشتن زوائد پوستی نیز می شود. طبق آمار و تحقیقات انجام شده پاسخ به درمان نیز ۹۵ درصد است و نتیجه آن نیز سریع تر است و بایستی با دقت کافی انجام شود تا از عوارض احتمالی آن جلوگیری شود. معمولاً جراحی اسفنگتروتومی در دست جراح ماهر عوارض آن بسیار کم است.
• هموروئیدچیست
هموروئید یا بواسیر یکی از علل شایع خونریزی های روده بزرگ است. هموروئیدها اعضای طبیعی قسمت انتهایی روده بزرگ هستند که به دلایل متفاوت دچار عارضه هموروئید می شود و اصولاً در بروز هموروئید زمینه های ارثی و خانوادگی، بیماری های غددی، علل زمینه ای، تغذیه، شغل، آب و هوا، مسائل روانی، سن، دارو، عفونت، حاملگی، سرفه زیاد، زورزدن، استفراغ، و یبوست مؤثر هستند. البته در بروز هموروئید ممکن است بیش از یک عامل دخالت داشته باشد.در کشور آمریکا هر ساله یک میلیون بیمار جدید مبتلا به هموروئید شناسایی می شوند و معمولاً ۵۰ درصد افراد بالای ۵۰ سال طی سه سال این بیماری را تجربه می کنند. هموروئید به دو صورت داخلی و خارجی مشاهده می شود . نوع خارجی اکثراً با درد زیاد و تورم اطراف مقعد مشاهده شده و اکثراً در صورت وجود درد شدید نیاز به اقدام جراحی اورژانس دارند در غیر اینصورت درمان مراقبتی شده و خودبه خود برطرف می شوند. هموروئیدهای داخلی اکثراً با خونریزی موقع اجابت که به صورت دفع خون روشن پس از اجابت مزاج سفت است بروز کرده و معمولاً خون از مدفوع جدا بوده و روی کاسه توالت می چکد و از طرفی ممکن است با بیرون زدگی زائده ای از مخرج باشد که با اجابت مزاج بیرون زده و خونریزی کرده و یا خودبه خود جا می رود و یا نیاز به جااندازی دارد که جراحان با وجود این علایم آنها را دسته بندی می کنند:
درجه اول: خونریزی بدون بیرون زدن زائده
درجه دوم: خونریزی با بیرون زدن زائده ای از مخرج که خودبه خود جا می رود.
درجه سوم: خونریزی با بیرون زدن زائده که با دست جا می رود.
درجه چهارم: خونریزی به همراه بیرون زدن زائده از مخرج که با دست قابل جا رفتن نیست.معمولاً هموروئیدهای در درجه اول درمان مراقبتی انجام می شود که شامل اصلاح عادات اجابت مزاج و جلوگیری از یبوست و زور زدن موقع اجابت مزاج است که با تنظیم اجابت مزاج و مصرف سبزیجات و مواد پرفیبر و پمادهای ضد هموروئید درمان شوند. درمان هموروئیدهای درجه دوم ابتدا درمان دارویی و مراقبتی است و در صورتی که پاسخ مناسبی گرفته نشد ممکن است به روش های سرپایی دیگر از قبیل بستن هموروئید با حلقه کشی یا روش HAL متوسل شد.درمان هموروئید درجه سوم و چهارم تاکنون جراحی بوده است ولیکن امروزه با توجه به عوارض جراحی و مشکلاتی که اکثراً بیماران پس از این قبیل اعمال دارند و مدت زیادی طول می کشد تا زخم بهبود یابد سعی بر این است که از اقدامات آسان تر استفاده شود.
برای هموروئیدهای درجه دوم و بعضی از هموروئیدهای درجه سوم روش رابرباند (حلقه کشی) که اکثراً به صورت سرپایی و بدون بیهوشی و بدون نیاز به بی حسی در درمانگاه یا مطب قابل انجام است به کار می رود و نتایج آن نیز بسیار خوب است. روش بسیار جدید DG HAL روشی است که برای هموروئیدهای درجه دوم، سوم و بعضی از هموروئیدهای درجه چهارم مورد استفاده قرار گرفته است. در روش DG HAL به کمک داپلر عروق مربوط به هموروئید شناسایی و مشخص شده و به وسیله یک بخیه مسدود می شود که در این روش هیچگونه درد، خونریزی و عارضه حین و پس از عمل وجود ندارد و بیمار به راحتی می تواند به سرکار خود بازگردد و طی چهار هفته پس از این عمل هموروئیدها چروکیده شده و به تدریج علایم آن از قبیل درد و خونریزی برطرف می شود. در این روش که از سال ۱۹۹۵ در اروپا شروع شده است طرفداران بسیاری پیدا کرده است و نتایج و مقالات در ارتباط با نتایج آن امیدوار کننده است و در ایران نیز روش DG HAL انجام می شود و بیماران رضایت زیادی نسبت به راحتی پس از عمل دارند و هیچگونه دردی و ناراحتی پس از عمل نداشته اند. از محاسن این روش بازگشت سریع به سر کار است که در روش های جراحی به دلیل درد و زخم و ترشح بسیار با تاخیر انجام می شود و همچنین عوارض احتمالی تنگی و بی اختیاری در دفع در روش DG HAL وجود ندارد.
• آیا علایم فیشر و هموروئید می تواند علایم سرطان نیز باشد
از آنجا که سرطان های روده بزرگ اکثراً با خونریزی بروز می کنند و اگر سرطان هرچه به ناحیه مقعد نزدیک تر باشد علایم آن شباهت بیشتری به علایم فیشر و هموروئید خواهد داشت لذا هر بیمار مبتلا به هموروئید در سنین بالای ۵۰ سال بایستی از نظر احتمال وجود سایر بیماری های روده بزرگ مورد توجه و بررسی قرار گیرد. لذا آنوسکوپی و رکتوسکوپی و یا کولونوسکوپی با نظر پزشک مربوطه برحسب سن و سابقه بیمار الزامی است.
• آیا خوددرمانی فیشر و هموروئید مجاز است
خیر زیرا در مورد رد سایر علل پزشک متخصص بایستی نظر بدهد و گاهاً مشاهده شده است که بیماران به اشتباه سرطان ها و یا بیماری های التهابی روده را خودبه خود درمان کرده و بیماری اصلی کشف نشده و با عوارض شدیدتر و لاعلاج به پزشک مراجعه کرده اند.