انتقال آب درياي خزر اولويت ندارد
انتقال آب درياي خزر اولويت ندارد
پروفسور كردواني در گفت و گو با «جام جم» عنوان كرد
نويسنده: فرزانه صدقي
بنيانگذار مركز تحقيقات مناطق كويري و بياباني ايران گفت: نيازي به انتقال آب درياي خزر به كوير نيست، بلكه مي توان آب شور مناطق كوير را به وسيله آب شيرين كن هاي خورشيدي به آب شيرين تبديل كرد.
دكترپرويز كردواني با تاكيد بر ضرورت استفاده آب شيرين كن ها براي تامين آب مورد نياز آشاميدني و شرب گفت: امروزه تامين آب آشاميدني مناطق گرمسير به وسيله آب شيرين كن ها يكي از ضرورت هاي اين كشورها و مناطق محسوب مي شود كما اين كه هم اكنون كشور عربستان 20 درصد آب شيرين كن هاي دنيا را در اختيار دارد. مردمان سواحل و جزاير جنوبي كشور ما مانند كيش، قشم و... نيز 50 سال است كه از اين طريق آب آشاميدني و شرب شان را تامين مي كنند و ساير آب مصرفي خود را از ديگر جزاير و سواحل مي گيرند.
اين چهره ماندگار علمي كشور، رشد روز افزون جمعيت دنيا، توسعه علم و تكنولوژي، ارتقاي سطح فرهنگ و بهداشت و گسترش شهرنشيني را مهم ترين عامل افزايش مصرف آب دانست و گفت: هم اكنون مقدار آب هر كشور يا منطقه براساس ميزان بارندگي آن ناحيه تامين مي شود كه اين مقدار آب براي هر كشوري ثابت است مثلاميزان بارندگي كشور ما 250 ميليون متر مكعب تخمين زده شده است و تغييري در ميزان آن رخ نمي دهد، اما روز به روز مصرف و ميزان آلودگي آن افزايش مي يابد به همين دليل است كه در برخي از نواحي پرجمعيت كشور مواجه هستيم. در ضمن توقع مردم نيز نسبت به چند سال گذشته براي تامين آب مصرفي بيشتر شده است يعني افرادي كه در روستاها زندگي مي كنند اگر روزي از آب انبار و حوض آب مي خوردند امروزه خواستار آب آشاميدني و شرب هستند. اين عوامل باعث شده كه مساله تامين آب آشاميدني امروزه حادتر شود و براي تامين آن به سمت آب هاي نامتعارف يا غيرمتعارف برويم.
تصفيه مجدد آب از فاضلاب
وي سد زدن و برداشت از آب زيرزميني را از مهم ترين راه هاي تامين آب متعارف دانست و با ذكر اين مثال كه انسان هنگام زياد بودن غذا آن را دور مي اندازد، اما هنگام كمبود آن مجبور به استفاده از زباله نيز مي شود، گفت: تامين آب از فاضلاب يكي از راه هاي غيرمتعارفي است كه مي توان با تصفيه آن مجددا مورد استفاده قراردهيم. مثلاافرادي كه به مدت 10تا 20 روز در سفينه فضايي قرار دارند، مجبورند براي تامين آب آشاميدني شان ادرار خود را با استفاده از دستگاهي تصفيه كنند.
دكتر كردواني با اشاره به وجود 3رود فاضلاب سرخه حصار، فيروز آباد و كن تهران گفت: اين سه رود فاضلاب تهران بيش از رود كرج آب دارد كه مي توانيم با تصفيه مجدد، آن آب را مورد استفاده مردم قرار داد.
اين استاد دانشگاه جمع آوري آب باران را از ديگر راه هاي تامين آب شرب معرفي كرد و افزود: هم اكنون با وجود آسفالت خيابان ها و سنگفرش شدن پياده روها اين آب ها به هدر مي رود در حالي كه ساير كشورهاي مناطق خشك و بياباني مانند استراليا به اين صورت آب مورد نياز خود را تامين مي كنند.
وي تامين آب مصرفي از آب شور درياها و رودخانه ها و نواحي مانند چابهار كه رطوبت نسبي آن 30درصد است را از ديگر راه هاي تامين آب عنوان كرد و با تاكيد بر بهره برداري زياد آب برخي از مناطق مانند اصفهان، شيراز و گرمسار براي كاشت برنج و پنبه گفت: پيش بيني شده است كه اگر اين روند همين طور ادامه يابد، طي 50 سال آينده اين شهرها آب نداشته باشند و مردمان اين نواحي به مهاجرت اقدام كنند پس براي پيشگيري از اين معضل مجبوريم به سراغ آب هاي مجازي برويم، به اين صورت كه پول خود را در كشوري ديگر كه داراي بارندگي است، سرمايه گذاري و اقدام به كاشت برنج و پنبه كنيم.
انتقال داخلي آب شيرين و خريد آن
بنيانگذار مركز تحقيقات مناطق كويري و بياباني ايران، درباره انتقال آب شيرين تصريح كرد: هم اكنون انتقال آب به 2 صورت داخلي و خريد آب انجام مي شود. مثلاما براي انتقال داخلي از رود كرخه و كارون و دز آب گرفتيم و به اصفهان، كاشان و يزد داديم. در آخرين سفر آقاي لاريجاني به تاجيكستان نيز خريد آب از آن كشور مطرح شد. در سفر رئيس جمهور به اين كشور كه با حضور سران چند كشور به مناسبت عيد نوروز به انجام رسيد، اولين قرارداد خريد آب از اين كشور بسته شد، اما به دليل اين كه ما مرز مستقيمي با اين كشور نداريم بايد اين آب را از طريق افغانستان يا تركمنستان تهيه كنيم و طي مكاتباتي كه به انجام رسيد، قرار است از طريق كشور افعانستان اين آب انتقال يابد.
كردواني: اين كار بايد يك روزي به انجام برسد، اما هم اكنون انجام اين كار درست نيست، زيرا مردم شيوه درست مصرف آب را نمي دانند هرچقدر آب شيرين و پرهزينه به اين مناطق انتقال داده شود بار ديگر با مشكل كمبود آب مواجه خواهيم شد
دكتر كردواني شيرين كردن آب دريا و انتقال آن به نواحي سمنان، اصفهان، يزد و خريد آب از كشور ديگر و همچنين تامين آب مجازي را در حال حاضر اشتباه بزرگي دانست و با انتقاد از عملكرد وزارت جهاد كشاورزي در اعزام سرمايه داران به كشور گرجستان براي تامين آب مجازي در سال نامگذاري «توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني» از سوي رهبر معظم انقلاب گفت: با رفتن سرمايه داران به اين كشور كه داراي آب و خاك مناسبي است ضمن اين كه سرمايه زيادي در اين كشور صرف مي شود، توليدي در كشور نيز صورت نخواهد گرفت و از كارگران و نيروي كار گرجستاني استفاده خواهد شد، بنابراين توليد و سرمايه به آن كشور تعلق مي گيرد نه به كشور ايران.
فرهنگ درست مصرف كردن آب نهادينه شود
وي به دلايل مخالفت خود براي اجرايي شدن طرح انتقال آب درياي خزر به كوير پرداخت و گفت: اين كار بايد يك روزي به انجام برسد، اما هم اكنون انجام اين كار درست نيست، زيرا مردم شيوه درست مصرف آب را نمي دانند و از اين آب براي مصارفي چون شستشوي ماشين، آبياري به فضاي سبز و خيابان ها استفاده مي كنند، هرچقدر آب شيرين و پرهزينه به اين مناطق انتقال داده شود بار ديگر با مشكل كمبود آب مواجه خواهيم شد. به عنوان مثال از سد لار، كرج، جاجرود، طالقان، شاهرود و... آب را گرفتند و به تهران دادند. حتي تهران از آب هاي زيرزميني خود كه به عنوان پس انداز محسوب مي شود، برداشت كرده است، اما متاسفانه هنوز مصرف درست استفاده كردن از آن در بين مردم نهادينه نشده است بنابراين به نظر مي رسد بايد قسمتي از سرمايه و هزينه هاي ميلياردي اين طرح را صرف فرهنگسازي مردم كنند.
اين استاد دانشگاه با اشاره به اعلام وزارت نيرو مبني بر اين كه با انتقال اين آب، آب هاي زيرزميني كمتر بهره برداري خواهد شد، گفت: تجربه ثابت كرده است كه حتي با انتقال آب، آب زيرزميني هم برداشت مي شود به عنوان مثال آب ناحيه اليگودرز را به استان قم و آب زاينده رود را به شهر يزد دادند، اما دوباره اين شهرها از آب هاي زيرزميني خود استفاده مي كنند.
نيازي به انتقال آب نيست
وي به ديگر دلايل مخالفت خود از اين طرح پرداخت و گفت: هم اكنون مناطق گرمسير كشور مانند گرمسار و قم كه آب شربشان شور است، نيازي به انتقال آب ندارند، بلكه مي توانند با آب شور همان ناحيه به وسيله آب شيرين كن هاي خورشيدي آب مورد نياز خودشان را تامين كنند. متاسفانه آب شيرين كن هاي مناطق گرمسير مانند خوزستان و بندرعباس با وجود اين كه در بهترين موقعيت جغرافيايي هستند و مي توانند از انرژي خدادادي خورشيد بهره مند شوند با برقي كه از نفت و گاز گرفته مي شود، آب را شيرين مي كنند و اين گناه و ظلمي بزرگ است در صورتي كه كشورهاي غيرآفتاب خيز اروپايي هزاران هكتار از صحراي آفريقا را اجاره كرده اند تا از آفتاب آن ناحيه استفاده كنند.
دكتر كردواني افزود: برخي از نواحي كشورمان نيز مثل منطقه ميناب آب گرم گوگرددار و آذرين دارد كه در صورت تصفيه كردن ديگر نياز به انتقال اين آب نخواهيم داشت.
اين طرح، طرح ايران رود نيست
اين چهره ماندگار علمي كشور با انتقاد به دلايل مخالفت برخي از كارشناسان گفت: برخي تصور مي كنند كه اين طرح همان طرح ايران رود يا همان كشتي رو خليج فارس است كه درياي خزر را به خليج فارس وصل مي كند در صورتي كه اين تصور اشتباه است. برخي ديگر از منتقدان اين طرح نيز اظهار داشته اند كه با انتقال آب درياي خزر به كوير موجب گلايه كشورهاي سواحلي درياي مازنداران خواهد شد. مگر 500 ميليون مترمكعب آب كه هدف نهايي طرح است، چه مقدار است؟ اگر ما جلوي كل رودخانه هايي كه به درياي خزر مي ريزند را بگيريم فقط 5 درصد از آب اين دريا را تامين مي كند و تاثير آنچناني نخواهد داشت. در حال حاضر آپانديس درياي خزر منطقه قره بغاز (خليج تركمنستان) است، جايي كه درياي خزر در آنجا لبريز مي شود و مازاد آب از آنجا مي رود. داغستان روسيه نيز بيش از30 سال است كه از آب دريا براي انجام كارهاي كشاورزي استفاده مي كند پس اگر ما هم از اين آب بگيريم مشكلي به وجود نمي آيد. وي با اشاره به تصور اشتباه برخي كارشناسان مبني بر استفاده اين آب براي كشاورزي گفت: اين آب قرار نيست براي كشاورزي مصرف شود، بلكه اين آب قرار است به وسيله لوله آب كشي به شهر انتقال داده شود. اتفاقا شايد مصلحت بود كه به جاي شهرها اين آب را براي كشاورزي ببرند. البته نه از نوع كشاورزي كرتي يا غرقابي و گلخانه اي كه ما در ايران داريم، بلكه از نوع هيدروپونيك يا كشت آبي تا به اين طريق به امنيت غذايي برسيم چون طي 20 سال آينده مهم ترين مسائل دنيا امنيت غذايي خواهد بود.
كمترشدن عامل بيابان زايي
بنيانگذار مركز تحقيقات مناطق كويري و بياباني ايران گفت: اخيرا رئيس جمهور در مراسم افتتاحيه اين طرح اظهار داشته اند كه كويرها در حال پيشروي است و بايد برويم و كويرها را آباد كنيم اين حرف نيز انتقادهاي فراواني را همراه داشت. بايد بگويم كه خوشبختانه بيابان در كشور ما پيشروي نمي كند و عامل بيابان زايي ـ نابودي پوشش گياهي ـ نسبت به 20 الي 50 سال اخير كمتر شده است. وي گفت: بسياري از منتقدان نيز اظهار داشته اند كه در صورت عملياتي شدن اين طرح بسياري از جنگل هاي شمال كشور نابود خواهد شد مانند جنگل هاي گيلان كه بر اثر لوله كشي و انتقال گاز به كشورها و شهرهاي ديگر از بين رفته اند. اين اشتباه نيز به اين دليل است كه ما گاز را صادر مي كنيم در صورتي كه بايد آن را به برق تبديل كنيم و برق را راحت تر و بدون آلودگي به آن نواحي صادر كنيم. وزارت نيرو براي حل اين مشكل اعلام كرده است كه در كنار اين لوله ها، لوله كشي آب خواهد شد.
آب لوله كشي شده
دكتر كردواني اظهار كرد: يكي ديگر از ايراداتي كه براي اجرايي شدن اين طرح شده اين است كه اين آب با طي مسافت 3500 كليومتر دوباره شور خواهد شد. مساله مهم اين است كه اين آب در كانال نمي رود، بلكه به صورت لوله كشي است و روباز نيست.
اين استاد دانشگاه تصريح كرد: برخي ديگر نيز گفته اند، مسائل توپوگرافي مانع از انجام اين طرح مي شود، زيرا اين مسير پستي و بلندي زيادي دارد. در جواب بايد گفت كه اتفاقا امكان اجرايي شدن آن وجود دارد و مي توان براي آن شيب ها و فشارهايي قرار داد مانند طرح انتقال 50 كيلومتري آب اليگودرز به قم كه سرانجام ساخته شد.
روزنامه جام جم، شماره 3405 به تاريخ 19/2/91، صفحه 10 (پرونده)
