معرفي معماري اطلاعات

در دهه گذشته فناوري اطلاعات (Information Technology ) با سرعت چشم گيري در حال تحول بوده است . بعبارت ديگر ، فناوري هاي جديد اطلاعاتي ، هنوز از گرد راه نرسيده ، كهنه مي شوند و سازمانها براي مجهز نگهداشتن خود به آخرين فناوري ها ، ناگزير بطور مستمر هزينه هاي هنگفتي متحمل مي شوند. از طرف ديگر فناوري اطلاعات از يك فناوري براي كاهش هزينه ها و اطلاع رساني سريع ، فراتر رفته و بعنوان يك ابزار توانمندساز (Enabler ) مطرح است . معماري اطلاعات وسيله ايست براي برنامه ريزي توسعه كاربرد فناوري اطلاعات در سازمانها و به عبارت ديگر چارچوبي است براي يكپارچه سازي منابع IT .


تعريف معماري :

هر جا كه نياز به طراحي موجوديت يا سيستمي باشد كه ابعاد يا پيچيدگي آن از يك واحد معين فراتر رفته، يا نيازمنديهاي خاصي را تحميل نمايد، نگرشي ويژه و همه جانبه را لازم خواهد داشت كه در اصطلاح به آن ( معماري) گفته مي شود. معماري تركيبي است از علم، هنر و تجربه كه در رشته هايي نظير ساختمان داراي قدمتي چند هزار ساله است. معماري يعني ارائه توصيفي فني از يك سيستم كه نشان دهندة ساختار اجزاء آن، ارتباط بين آنها و اصول و قواعد حاكم بر طراحي و تكامل آنها در گذر زمان باشد.


معماري اطلاعات :

اساس معماري اطلاعات اين است كه رويكرد معماري را (كه سالها در ساير رشته هاي مهندسي بكار رفته است) در برنامه ريزي و توسعه فناوري اطلاعات در يك سازمان يا دولت بكار گيرد .

برنامه ريزي معماري اطلاعات در يك سازمان يا دولت (محلي يا ملي)در سه مرحله عمده انجام مي شود :
1. تدوين معماري موجود (وضعيت موجود سازمان از نظر فناوري اطلاعات را بررسي مي كند)
2. تدوين معماري مطلوب (وضعيت مطلوب سازمان از نظر فناوري اطلاعات را تعيين مي كند)
3. تدوين برنامه گذار از وضع موجود به وضع مطلوب (با توجه به امكانات ، منابع و محدوديتها)


هر معماري اطلاعات از چهار جنبه يا بعد تشكيل شده است :

1. كارومكان : يعني نحوه سازماندهي فرايندهاي كاري سازمانها و توزيع مكاني آنها
2. مجموعه هاي اطلاعاتي : يعني داده هاي لازم براي انجام فرآيندهاي كاري
3. برنامه هاي كاربردي : كه براي دسترسي به مجموعه هاي اطلاعاتي و كار با آنها مورد استفاده قرار مي گيرد.
4. زير ساخت فني : شامل سخت افزار ، شبكه و ارتباطات لازم براي اجراي برنامه هاي كاربردي

هنگامي كه از تعريف معماري موجود يا معماري مطلوب سازمان سخن مي گوئيم ، منظور توصيفي است كه بايد هرچهار جنبه فوق را در سطحي از كليت ، روشن سازد.


تاريخچه معماري اطلاعات :

درسال 1996 قانوني در كنگره آمريكا به تصويب رسيد كه به قانون كلينگر-كوهن معروف شد . مطابق اين قانون ، همه وزارتخانه ها و سازمانهاي فدرال آمريكا ملزم شدند معماريIT خود را تنظيم نمايند. مسئوليت تدوين ، اصلاح و اجراي معماري IT يكپارچه در هر سازمان مطابق اين قانون بر عهده مدير ارشد اطلاعاتي (CIO) آن سازمان قرار گرفت . قانون كلينگر- كوهن ، معماري IT را چنين تعريف مي كرد :

« يك چارچوب يكپارچه براي ارتقاء يا نگهداري فناوري موجود و كسب فناوري اطلاعاتي جديد براي نيل به اهداف راهبردي سازمان و مديريت منابع آن ».

بدنبال تصويب قانون كلينگر كوهن ، كه مهمترين سند قانوني در مورد الزام تنظيم معماري اطلاعاتي در سازمان هاي دولتي آمريكاست ، سازمان مديريت و بودجه ريزي آمريكا (OMB) نيز رهنمودي كه در سال 1996 منتشر ساخت ، بر لزوم هماهنگي طرح ها و هزينه هاي انجام شده توسط مؤسسات فدرال آمريكا ، از جمله وزارتخانه ها ، سازمانها ، نيروهاي نظامي و دانشگاهايي كه از بودجه دولتي استفاده مي كنند ، پروژه هايي را براي تنظيم و تدوين معماري اطلاعاتي خود به انجام رسانده اند.



برخي اصول راهبردي معماري اطلاعات :

1. بهينه سازي بودجه سازماني از طريق برنامه ريزي و هماهنگي منابع مديريت اطلاعات بين برنامه ها ، بخش ها و ادارات مختلف
2. تسهيل تصميم گيري مناسب از طريق تأمين اطلاعات مقتضي
3. پاسخ گويي سريع به نيازهاي اطلاعاتي از طريق ساماندهي پايگاه ها و سيستم هاي اطلاعاتي با هدف تأمين حداكثر دسترس پذيري ، تغييرو گزارش گيري
4. حل مسائل سازماني با راه حل هاي سازماني از طريق به حداقل رساندن افزونگي و دوباره كاري هاي اطلاعاتي بين برنامه ، بخش ها و ادارات مختلف
5. بهينه سازي سرمايه گذاري سازماني در IT از طريق تدوين برنامه ها و معماري جامع IT
6. حركت در جهت همگرايي و يكپارچه سازي اطلاعاتي ادارات محلي ، سازمان هاي تابع و پيمانكاران با تشويق به تبديل سيستم هاي قديم و ايزوله
7. مديريت صحيح و كارامد پروژه هاي فناوري اطلاعات
8. پاسخ‌گويي به شرايط در حال تغيير