مشاركت جهاني در پاكسازي كره زمين
شايد به نظر مشاركت در امور مربوط به محيط زيست در قالب پاكسازي كار ساده‌اي باشد، اما همين كار به ظاهر ساده يك فرصت استثنايي است كه شايد هرگز تكرار نشود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
طرح مشاركت جهاني در پاكسازي محيط‌زيست فرصتي را به تك‌تك ساكنان كره زمين داده است تا براي يك‌بار هم كه شده بخواهند خطاهايشان را نسبت به آفرينش خداوند جبران كنند؛ جبراني هرچند كوچك و هرچند ساده اما بي‌شك بسيار سرنوشت‌ساز. حتي يك تصميم كوچك براي اقدامي عملي در اين خصوص مي‌تواند تاثير شگفت‌انگيزي در ابعاد جهاني براي حفاظت از محيط زيست داشته باشد.
پروژه مشاركت جهاني در پاكسازي كره زمين يك برنامه بين‌المللي است كه با مشاركت برنامه محيط‌زيست سازمان ملل (UNEP)شكل گرفته است، يونپ اين برنامه را كه با هدف مشاركت جهاني در جهت حفاظت از محيط‌زيست ايجاد شده از طريق اطلاع‌رساني، فرهنگ‌سازي، آموزش و درگير كردن گروه‌هاي مختلف مشاركتي در جهان هماهنگ مي‌كند. اين ايده اولين بار در سال 1993 يعني حدود 18 سال پيش توسط فردي به نام ايان كارنان كه برنده جوايز بين‌المللي در زمينه اقدامات زيست محيطي است، از استراليا شكل گرفت.
اين فعال زيست‌محيطي همچنين با ارائه طرحي در سال 1998 براي «بسيج ده‌ها ميليون نفر از مردم در سراسر جهان به منظور احياي حس مسووليت براي حفظ محيط زيست خود برنده جايزه ساساكاوا براي حفاظت از محيط زيست و نجات كره زمين شد.
35 ميليون داوطلب براي نجات كره زمين
مشاركت جهاني در پاكسازي كره زمين برنامه موفقي است كه با حدود 35 ميليون داوطلب از 130 كشور جهان مي‌تواند بزرگ‌ترين كمپيني باشد كه در سراسر جهان شكل گرفته است و بي‌شك اين بزرگ‌ترين حركت و همبستگي ميان ساكنان سياره زمين براي احياي دوباره آن است كه اقدامي شگفت‌انگيز و ستودني است.
شعار امسال اين برنامه «محل ما..... سياره ما.... مسووليت ما» در نظر گرفته شده بود كه به اين ترتيب تلاش كرده است با تاكيد بر فعاليت‌هاي محلي، فعاليت‌هاي جهاني را براي حفاظت محيط‌زيست مديريت كند.
بر اين اساس، هر ساله تعداد زيادي از افراد و گروه‌هاي مختلف از كشورهاي سراسر جهان به اين برنامه مي‌پيوندند و اين موج ايجاد شده هر ساله شتاب بيشتري مي‌گيرد.
بررسي‌ها نشان داده است كه گروه‌هاي داوطلب هر كدام برنامه‌ها و موضوعات متفاوتي را تنها با يك هدف جهت حفاظت از كره زمين در نظر مي‌گيرند كه در بخش حفاظت از محيط زيست مهم‌ترين آنها شامل حفاظت از حيات وحش، بازيافت، حفاظت از منابع آب، اطلاع‌رساني و آموزش مي‌شود. همچنين با توجه به اين‌كه امسال از سوي سازمان ملل، سال بين‌المللي جنگل‌ها نامگذاري شده است بيشتر فعاليت‌هاي اين گروه مشاركتي نيز در رابطه با حفاظت از جنگل‌ها و تنوع زيستي برنامه‌ريزي شد.
تاكنون گروه‌هاي متفاوتي از جمله مدارس، مراكز آموزشي، شركت‌ها، جوامع محلي، دولت‌ها و تشكل‌هاي غيردولتي و حتي گروه‌هاي خانوادگي به عضويت رسمي اين طرح در‌آمده‌اند تا بتوانند الهام‌بخش ديگران براي توجه به حفظ محيط‌زيست و نجات كره زمين باشند.
تشكل‌هاي غيردولتي، فعال‌ترين اعضا
براساس گزارش‌هاي عملكرد دريافت شده از سوي برنامه مشاركت جهاني در پاكسازي كره زمين، سال 2010 تاكنون موفق‌ترين سال براي پاكسازي كره زمين بوده است كه اين موفقيت تعداد مشاركت‌كنندگان و گستردگي مناطق جغرافيايي تحت پوشش را شامل مي‌شود.
بررسي‌ها نشان داده است تاكنون بيش از 800 سازمان دولتي و غيردولتي از 130 كشور جهان به اين طرح پيوسته‌اند و همواره بر تعداد آنها اضافه مي‌شود.
اين داوطلبان از سراسر جهان شامل الجزاير، زيمبابوه در آفريقا، استراليا، ويتنام در اقيانوسيه و آسيا، بحرين و امارات عربي متحده در غرب آسيا، آرژانتين و ونزوئلا در آمريكا و بلژيك و انگليس در اروپا مي‌شوند.
آمار نشان مي‌دهد، بزرگ‌ترين گروه مشاركت‌كنندگان به ترتيب شامل كشورهاي مناطق آمريكاي لاتين و كارائيب با 29 درصد، آسيا و اقيانوسيه با 28 درصد، آفريقا 26 درصد، اروپا 10 درصد، غرب آسيا 4 درصد و شمال آمريكا 3 درصد است.
همچنين اصلي‌ترين گروه‌هاي مشاركت‌كنندگان شامل تشكل‌هاي غيردولتي 42 درصد، جوامع محلي 18 درصد، مراكز آمورشي 15 درصد، دولت‌ها 6 درصد، شركت‌ها 3 درصد و ديگر سازمان‌ها 15 درصد است.
مشاركت‌كنندگان طي 18 سال گذشته موضوعات متفاوتي را براي فعاليت‌هاي خود در نظر گرفته‌اند كه شامل 37 درصد موضوع حفاظت از محيط‌زيست، 24 درصد موضوع آموزش، 19 درصد موضوع جوانان، 11 درصد موضوع سلامت و 10 درصد ديگر موارد بوده است.
كاشت درخت، آموزش چهره به چهره براي حفاظت از محيط‌زيست، آشنايي با گونه‌هاي جانوري و گياهي و نحوه حفاظت از آنها، پاكسازي سواحل، كمك به احياي مناطق تخريب شده و پاكسازي اعماق آب‌ها و كوهستان‌ها از جمله مهم‌ترين محورهاي بخش حفاظت از محيط زيست بوده است.
حضور تشكل‌هاي غيردولتي ايران
اما بد نيست گذري كوتاه به وضعيت ايران در اجراي اين طرح بين‌المللي داشته باشيم. با جستجو در وب‌سايت اين طرح بين‌المللي با عنوان ايران، نام 2 تشكل غيردولتي مشاهده مي‌شود كه به طور رسمي در ليست اعضاي برنامه قرار دارند. اگرچه فعاليت‌هاي پاكسازي و مشاركتي زيادي نيز در ايران براي حفاظت محيط‌زيست شكل مي‌گيرد و طرح‌هاي متعددي در قالب تشكل‌ها و گروه‌هاي متفاوت زيست‌محيطي در كشور انجام مي‌شود، اما اين فعاليت‌ها غالبا به صورت فعاليت‌هاي مناسبتي مانند گراميداشت روز زمين پاك و مانند آن انجام مي‌شود و از اين‌رو به نظر مي‌رسد بايد اين حركت‌هاي خودجوش با حضور هزاران علاقه‌مند به محيط‌زيست در چارچوب اهداف مشخص و با برنامه‌ريزي پيش برود، زيرا داشتن يك نقشه حركت برنامه‌ريزي شده مي‌تواند اين فعاليت‌ها را به گونه‌اي موثرتر جهت‌دهي كند. به عنوان مثال حتي ارتباط بيشتر با اين برنامه بين‌المللي مي‌تواند بخش‌هاي مختلف فعال در زمينه محيط‌زيست كشور را با استفاده از تجارب كشورهاي ديگر و ارتباط با متخصصان و كارشناسان زيست محيطي توانمند كند.
موسسه حيات‌وحش ميراث پارسيان و مجمتع آموزشي رباني، 2 گروهي هستند كه به عنوان اعضا نامشان در وب‌سايت اين طرح درج شده است.
موسسه حيات وحش ميراث پارسيان به عنوان نمونه پروژه پاكسازي سواحل ميانكاله را با كمك گروهي از سازمان‌ها و موسسات دولتي و غيردولتي انجام داده است.
نكته: مشاركت جهاني در پاكسازي كره زمين برنامه موفقي است كه با حدود 35 ميليون داوطلب از 130 كشور جهان مي‌تواند بزرگ‌ترين كمپيني باشد كه در سراسر جهان شكل گرفته است
اين موسسه با همكاري اداره محيط زيست بهشهر، توسط يك فراخوان عمومي، گروهي 200 نفره متشكل از افراد مختلف را براي پاكسازي ساحل شمالي ميانكاله عازم اين شبه‌جزيره كرد. اين شبه‌جزيره كه در جنوب شرقي درياي خزر واقع شده است «بهشت پرندگان مهاجر» ناميده مي‌شود و هر ساله ميزبان مهاجران زمستاني همچون فلامينگو و ديگر پرندگان نادر است. اما براساس گزارش اين موسسه زيست محيطي متاسفانه به علت پراكندگي انواع پسماندها در اين منطقه زندگي اين پرندگان به خطر افتاده و آلاينده‌هايي كه از طريق زباله‌ها وارد آب و زيستگاه پرندگان و ديگر جانداران مي‌شوند چرخه غذايي حيات وحش منطقه را آلوده كرده است. براساس اين گزارش، اين پسماندها كه بيشتر ازطريق آب دريا وارد ساحل مي‌شوند، شامل بطري‌هاي پلاستيكي، طناب و تور ماهيگيري، انواع كيسه‌هاي نايلوني، سرنگ و انبوه غيرقابل تصوري از انواع ديگر زباله‌ها بوده است. زباله‌ها پس از جمع‌آوري توسط افراد در كيسه‌هاي زباله قرار گرفت و در طول ساحل در فواصل مشخص گذاشته شد و سپس با همكاري سازمان بازيافت گرگان و كمپرسورهايي كه در اختيار قرار داده شد حدود 6 تن زباله جمع‌آوري و به كارخانه بازيافت گرگان انتقال يافت. به اين ترتيب موسسه حيات وحش ميراث پارسيان تلاش مي‌كند با مجموعه اقداماتي به شكل‌هاي مختلف به حفاظت از حيات وحش ايران و زيستگاه‌هاي آن كمك كند. همچنين مجتمع فرهنگي آموزشي رباني كه طرح حفاظت از محيط زيست را با شركت در برنامه‌هاي آموزشي ارائه كرده است، گروه ديگري است كه با عنوان مدارس پيشرو براي حفاظت از محيط زيست فعاليت مي‌كند.
هر ساله دانش‌آموزان اين مجتمع آموزشي در مسابقات بين‌المللي با موضوعات زيست محيطي شركت مي‌كنند و اطلاعيه‌هاي مرتبط در اين زمينه همواره به دانش‌آموزان اعلام مي‌شود. مسوولان اين مجتمع آموزشي معتقدند اين روش بسيار مهمي براي گسترش فرهنگ زيست‌محيطي و جلب توجه دانش‌آموزان به موضوعات محيط‌زيستي است، زيرا هر گروه از دانش‌آموزان مشكلات را از يك نقطه نظر و ديدگاه بررسي مي‌كند و سپس به تبادل اطلاعات خود با يكديگر مي‌پردازند. به اين ترتيب مشاهده نقاشي‌ها و طراحي‌ها به دانش‌آموزان انگيزه براي دقت و توجه بيشتري به حفظ طبيعت مي‌دهد.
از جمله فعاليت‌هاي ديگر اين مجتمع آموزشي مشاركت در برنامه‌هاي پاكسازي كوهستان، مراسم روز جهاني محيط‌زيست، آموزش روش‌هاي بازيافت و آشنايي با ديگر موضوعات زيست‌محيطي، شركت در برنامه‌هاي درختكاري با همكاري ديگر مجتمع‌هاي آموزشي و برگزاري كارگاه‌هاي آموزشي در زمينه حفاظت از تنوع زيستي و محيط زيست است.
در بعد جهاني اجراي اين برنامه با وسعتي بي‌نظير دستاوردهاي منحصر به فردي را به دنبال داشته است. يكي از نمونه‌هاي موفق اجراي مشاركت در پاكسازي جهاني، همبستگي گروه‌هاي داوطلب براي حل چالش آلودگي هوا و حفاظت از منابع آب در كشور اندونزي بوده است.
مطالعات نشان داد كه پايتخت اندونزي نيازمند 23 هزار هكتار فضاي سبز به منظور كنترل و پايش آلاينده‌هاي هواست كه اين وسعت حدود 35 درصد از بخش جاكارتا را شامل مي‌شود.
به اين ترتيب حدود 50 هزار نفر داوطلب اجراي اين طرح در يك سال اقدام به كاشت 10 هزار درخت در 48 موقعيت متفاوت كردند كه بي‌شك اين طرح تاثير مهمي در پالايش آلاينده‌هاي هوا داشته است.
نمونه موفق فعاليت اين گروه‌هاي داوطلب براي پاكسازي كوهستان در كشور ژاپن است كه تنها در يك روز در يكي از كوهستان‌هاي ژاپن 71 هزار قوطي و بطري جمع‌آوري شد. اين فعاليت‌ها نمونه‌هاي موفقي از همبستگي جهاني براي نجات كره زمين است كه شامل هزاران نمونه ديگر مي‌شود و مي‌تواند الگو و تجربه خوبي براي استفاده ديگر كشورها باشند به اين ترتيب مشاركت در اجراي اين برنامه بين‌المللي فرصتي است براي ساكنان كره زمين تا بتوانند با حركتي منطقه‌اي و انديشه‌اي جهاني هر كدام به تنهايي يك نگهبان زمين باشند.
منبع: Clean up the world
