باستان‌شناسي آب و هواي مريخ
محققان انستيتو تكنولوژي كاليفرنيا براي نخستين بار توانستند به صورت مستقيم دماي سطح مريخ در روزگاران قديم را اندازه‌گيري كنند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
نتايج اين تحقيق با آنچه از گذشته گرم‌تر و مرطوب‌تر مريخ، مي دانيم اندكي در تناقض است.
دانشمندان با بررسي مواد معدني موجود در يك شهابسنگ چهارونيم ميليون ساله كه منشأ آن سياره مريخ است ، به اين نتيجه رسيدند كه اين تركيبات معدني در دماي حدود 18 درجه سانتيگراد شكل گرفته‌اند و اين دما، نه خيلي سرد و نه گرم است. اطلاع از دماي مريخ براي درك بهتر شرايط آب و هوايي گذشته آن، لازم و ضروري است.
كشف دلتاهاي قديمي، بستر رودخانه‌اي و رسوبات معدني توسط مريخ‌پيماها و فضاپيماهايي كه به دور مريخ گشته‌اند، حكايت از آن دارد كه براستي بايد آبي در آنجا جريان مي‌داشته است.
اطلاعاتي كه بتواند چنين گذشته‌اي را مستقيما و بدرستي تاييد كند، وجود ندارد. اما نكته‌اي كه در تحقيقات جديد به دست آمد، موضوعي است كه براي اولين بار كشف شده و ثابت مي‌كند در ابتداي تاريخ، مريخ حداقل يك بار به مدت چند ساعت در چند روز، آب و هوايي شبيه به زمين داشته است.
به منظور بررسي صحت اين موضوع، محققان يكي از قديمي‌ترين سنگ‌هاي روي زمين به نامALH84001 را كه شهابسنگي جدا شده از مريخ بوده و سال 1984 در تپه‌هاي ALLAN قطب جنوب كشف شده را مورد بررسي قرار دادند.
سال 1996 پس از كشف اجسام كروي شكل بسيار ريز در اين تكه سنگ سيب‌زميني شكل كه ظاهرا شبيه باكتري‌هاي فسيل شده مي‌آمد، غوغايي در جهان علم به پا شد و اين تكه‌سنگ در راس اخبار علمي قرار گرفت، اما اين فرضيه كه ممكن بود حيات در خارج از كره زمين هم وجود داشته باشد، مورد بررسي دقيق قرار نگرفت و منشأ اجسام كروي كوچكي كه حاوي كربنات معدني بود، به شكل راز باقي ماند.
پيش‌بيني فرآيندي كه طي آن، اين مواد معدني شكل گرفته‌اند، بسيار سخت بوده و در اين ارتباط، فرضيه‌هاي بي‌شماري وجود داشته است.
همه اين فرضيه‌ها بر پايه دماي شكل‌گيري اين مواد ارائه شده‌اند. به عقيده بعضي دانشمندان، اين مواد زماني شكل گرفته‌اند كه گدازه كربنات‌دار سرد و تبديل به كريستال شده است، بعضي ديگر بر اين باورند كه اين مواد در نتيجه فعل و انفعال شيميايي و فرآيندي گرمايي شكل گرفته.
نظريه ديگري هم مي‌گويد اين مواد در نتيجه رسوب محلول‌هاي نمكي به وجود آمده‌اند. طبق اين فرضيه‌ها، دماي لازم مربوط به اين فرآيند، از 700 درجه سانتيگراد شروع مي‌شود و تا دماي انجماد ادامه مي‌يابد.
براي يافتن دماي لازم به منظور شكل‌گيري اين مواد، محققان از روشي استفاده كردند كه براي اندازه‌گيري دماي بدن دايناسورها و تعيين تاريخچه آب و هوايي زمين قبلا استفاده شده بود.
در اين روش، غلظت ايزوتوپ‌هاي اكسيژن 18 و كربن 13 موجود در كربنات اندازه‌گيري شد. هرچه دماي شكل‌گيري پايين‌تر باشد، ايزوتوپ‌هاي بيشتري روي هم تلنبار مي‌شوند.
در نتيجه، تعيين ميزان انبوه شدن ايزوتوپ‌ها روي هم مي‌تواند به تعيين مستقيم دماي شكل‌گيري كمك كند. با اين روش محققان به دماي 4±18 درجه سانتيگراد رسيدند كه بسياري از فرضيه‌هاي ارائه شده در مورد شكل‌گيري اين مواد را رد مي‌كرد.
طبق نتايج به دست آمده، مي‌توان اثبات كرد كه حداقل يك‌بار و براي مدتي كوتاه در يك نقطه‌اي از سطح مريخ شرايط آب و هوايي مشابه زمين تجربه شده است.
منبع: physorg
