مصاحبه با دکتر محمد حسین کاظمی مرد رباتیکی صنعت و دانشگاه
مصاحبه با دکتر محمد حسین کاظمی مرد رباتیکی صنعت و دانشگاه
به علت طولانی بودن مصاحبه ، ممکن است از حوصله ی خوانندگان خارج باشد. بدین دلیل در این جا گلچینی از آن درج گردیده است. جهت مشاهده متن کامل به منبع مراجعه نمایید.
* علم ربات و رباتیک صنعتی در جهان مسیر تکاملی خود را با یک شیب تندی طی می کند. بنابراین ما از هر نقطه ای که شروع کنیم از جهان عقب مانده ایم.
* مسئله ساخت ربات نیز خود یک مسئله جداگانه ای است که به آن خواهیم پرداخت. اما اینکه شما تجهیزات به همراه بازوی ربات را خریداری و به طراحی سلول بپردازید، خود یک دانش و توانایی است.
* در زمینه رباتیک نقش مدیران و مدیریت ها بسیار مهم است. یکی از ایراداتی که در صنعت رباتیک کشور وجود دارد، عدم وجود فرهنگ و دید مناسب در زمینه استفاده از ربات است. دید رباتیک مدیران کشور ما ضعیف است و خیلی با آنچه که ما فکر می کنیم، متفاوت است.
* با توجه به همان مسئله فرهنگی و اختلاف دیدگاه ها در مورد ربات، در ایران دچار مشکلاتی هستیم. بحث ساخت ربات در ذهن بعضی از مدیران صنایع ما بوده و هست. بعضی از آنها نیز وارد این حیطه می شوند. اما به دلیل برداشت غلطی که از ربات دارند و سیاستگذاری های اشتباه در این زمینه، بعد از چند سال با شکست مواجه می شوند.
* وارد شدن به عرصه ساخت ربات یک پروژه ساده ای نیست که بتوان با یک تیم چند نفره در یک نقطه از کشور آن را شروع و به انجام رساند. این پروژه نیاز به افراد متخصص در زمینه های مختلف و به یک نگاه ملی و بودجه بالایی نیاز دارد.
* ما برای شروع و ورود به ساخت ربات های بومی بهتر است به چگونگی ورود شرکت های بزرگ جهان به این عرصه توجه کنیم. اگر ما بدین شکل به مسئله نگاه کنیم که یک ربات را از صفر تا صد آن را خودمان بسازیم، شاید کار خوبی باشد ولی باید توجه کنیم که آیا این رویه ما را به هدفمان می رساند یا نه؟ ربات سازان معروفی مانند Kuka، Hyundai و ABB برای ساخت ربات های خود از قطعات و بخش هایی استفاده می کنند که ساخت دیگر شرکت هاست. نحوه ورود ما به این عرصه باید شبیه به ربات سازان معروف جهان باشد و نباید به دنبال این باشیم که صفر تا صد آن را خودمان انجام دهیم. البته این به معنای مخالفت با این مسئله نیست، ولی این رویه باعث می شود که سالهای زیادی طول بکشد و در همین مدت زمان ربات ها در جهان دگرگون شده اند.
* تحریم ها در این زمینه هم اثرات مثبتی داشته و هم اثرات منفی. از اثرات منفی آن، این است که خیلی از شرکت ها نتوانسته اند به راحتی به قطعات کمکی و تجهیزات مورد نیاز خود دسترسی داشته باشند.چه برای تعمیر و نگهداری ربات ها و چه برای پروژه های جدیدی خود نتوانسته اند با مرکز اصلی ربات های مورد استفاده تماس برقرار کنند و از آنها خدمات بگیرند. اما جنبه مثبت آن، تکیه بیشتر بر شرکت های داخلی بوده که این شرکت های داخلی با راهکارهایی که دارند توانسته اند بسیاری از قطعات مورد نیاز را تامین کنند. این باعث می شود شرکت های داخلی بیشتر در زمنیه ربات ها، به خصوص تامین قطعات آنها فعال باشند.
* در زمان کنونی، حتی با وجود تحریم ها، تامین ربات امکان پذیر است و در این زمینه مشکلی وجود ندارد و فقط سختی کار زیادتر شده است. شما هر مدلی را بخواهید، راهی برای تامین آن وجود دارد. اما شرکت های اروپایی کمی مشکل تر شده اند. تامین ربات های ABB و kuka خیلی سخت شده است و در زمان کنونی، ربات های Hyundai خیلی مناسب تر و راحت تر از بقیه مدل ها قابل دسترسی و تامین است.
* وقتی وضعیت ربات در ایران و جهان را با هم مقایسه می کنیم، مشاهده می شود که بازار ایران دارای پتانسیل بسیار بالایی در زمینه ربات است.
* سه فاکتور اصلی برای استفاده از ربات مطرح است. 1. بالا بردن کیفیت محصولات، 2. بالا بردن میزان تولید و 3. خطرناک بودن محیط کاری، از جمله دلایل اصلی هستند که یک تولید کننده را مجبور به استفاده از ربات می کند.
* پیش بینی من این است که در 3-4 سال آینده، شاهد رشد بسیار بالای ربات در کشور خواهیم بود. در زمان کنونی تعداد ربات های صنعتی در کشور ایران، تعدادی کمتر از 2000 است. از آنجایی که هر روز قیمت ربات های صنعتی کاهش یافته و کیفیت آنها نیز افزایش می یابد، منجر به رشد ربات های صنعتی در ایران خواهد شد.
* در کشور ما کارگاه های کوچک زیادی داریم که به ساخت قطعات مشغول هستند و استفاده از ربات های صنعتی در این مکان ها شاید بسیار بهتر و کارآمدتر باشد.
* ربات دارای کاربردهای زیادی است. اما اینکه چرا در ایران شاهد این کاربردها نیستیم، بیشتر به دلیل ناآگاهی است. یعنی بسیاری از مدیران از این کاربردها و پیشرفت ها آگاهی ندارند. این بیشتر به دلیل ضعف اطلاع رسانی است.
* شاید ده سال پیش استفاده از ربات با استفاده کنونی از ربات خیلی فرق دارد. نسل ربات ها کاملا عوض شده و قیمت های آنها بسیار پایین آمده است. از طرفی هزینه کارگر و نیروی انسانی حداقل در همین ایران افزایش زیادی داشته است. بنابراین دلایلی که در گذشته باعث مخالفت می شد و یا توجیه اقتصادی نداشت، امروزه کاملا این دلایل عوض شده اند و می توان گفت استفاده از این ربات ها توجیه اقتصادی کافی دارد. شاید در گذشته، این یکی از دلایلی بوده که مانع از رشد کافی ربات در ایران شده است.
* به صرف استفاده از یک ربات صنعتی در خط تولید خود، نمی توانید شاهد افزایش کیفیت تولید نهایی باشید. چون ربات تنها تضمین کننده کیفیت فعالیتی است که خود ربات عهده دار است.بنابراین این دیدگاه که با استفاده از ربات در کارخانه همه مشکلات حل می شود و کیفیت بالایی خواهیم داشت، نادرست است.
* ارتباط صنعت ما با دانشگاه ضعیف است و ربات در دانشگاه با ربات در صنعت متفاوت است. در زمان کنونی ما اساتیدی در دانشگاه ها داریم که زمینه تخصصی آنها رباتیک است و در زمینه رباتیک مقالاتی در ژورنال های مختلفی نوشته اند، ولی شاید خیلی از آنها حتی یک بازوی صنعتی را از نزدیک ندیده اند.
* افراد زیادی از دانشگاهیان را دیده ام که از صنعت گلایه داشته اند که در صنعت از کارهای ما استقبال نمی شود و همین افراد وقتی وارد صنعت شده اند و به مقامی رسیده اند همان رفتاری را داشته اند که منتقد آن بوده اند.
* برای مقاله دادن، می توان در خانه نشست و با مطالعه تئوریک و کار با کامپیوتر پس از چند ماه به نتیجه رسید و این راحتتر است تا اینکه یک پروژه صنعتی تعریف کنم و پس از به نتیجه رساندن آن، در مورد نتایج کار مقاله بدهم. چون دانشگاه ها به کار اول بیشتر بها می دهند و یا روال و راهی که در دانشگاه برای انجام کار دوم وجود دارد، خیلی سخت است، خود به خود اساتید ترجیح می دهند کار اول را دنبال کنند و کارهای خود را در حد تئوریک و کارهای شبیه سازی با کامپیوتر ادامه دهند و حداکثر آن را به صورت کار آزمایشگاهی انجام دهند.
* موضوع مسابقات، بحث خاص خود را دارد و خیلی به صنعت ما مربوط نمی شود. بحث مسابقات در ایران، متاسفانه حالت چشم رو هم چشمی پیدا کرده و بین دانشگاه ها رخ داده است و بیشتر تبدیل به یک بازی و ورزش تفریحی شده است تا یک بحث علمی.
* بعضی از افراد دوست دارند که در مسابقات شرکت کنند اما از پاس کردن درس رباتیک خوششان نمی آید.
* بعضی از دانشگاه ها هزینه های زیادی را برای شرکت در مسابقات می پردازند و دانشگاه هایی هستند که این هزینه ها را نمی کنند. نمی توان گفت که کدامیک کار درست و کدامیک کار غلط را انجام می دهد، بلکه می توان گفت که تخصیص بودجه کار خوبی است اما از طرفی هدفمند نیست و از جمله فواید آن آشنایی افراد به بعضی مفاهیم فنی و عملی است.
* دانشگاه هایی را می شناسم که آزمایشگاه های رباتیک گران قیمتی دارند. اما تجهیزاتی که در آنجا وجود دارد، خیلی مفید نیست. اگر بحث رباتیک در دانشگاه ها، بخواهد با رباتیک در صنعت ارتباط بیشتر و نزدیکتری پیدا کند، تجهیز آزمایشگاه رباتیک به یک بازوی صنعتی واقعی، البته در اندازه آزمایشگاهی، ضروری است که به کمک آن می توانند کارها و پروژه های صنعتی را در سطح آزمایشگاهی انجام دهند.
* معمولا تمام ربات سازان، ربات هایی با همان ساختار واقعی ربات های صنعتیشان تولید می کنند ولی در اندازه کوچک که برای آزمایشگاه ها و مراکز آموزشی مناسب است و دانشگاه ها بر اساس بودجه خود می توانند یک یا دو تعداد از آنها را خریداری کنند. این یعنی دقیقا فرد با یک ربات صنعتی کار می کند، چون ساختار، برنامه نویسی، ارتباطات آن دقیقا مطابق با رباتی است که در خطوط تولید استفاده می شود و این فرد می تواند دانش های مفیدی بدست بیاورد که در صنعت نیز به کار بیاید. بنابراین این فرد در هر محیط دیگری که با بازوی صنعتی مواجه می شود چه از همان مدل باشد یا برای تولید کننده دیگری باشد، می توانند به راحتی خود را با آن تطبیق دهد و با آن کار کند.
* بعضی از شرکت های خارجی وجود دارد که بعضی از ربات ها را خاص آزمایشگاه می سازند و شاید قیمت ارزان تری دارند. چون این ربات ها کاربرد صنعتی ندارند، استفاده از آنها در دانشگاه ها خیلی مفید نیست و تنها دانشجو با شکل و شمایل ربات آشنا می شود و دانش ابتدایی کسب کند.
* من شخصا با ارائه رشته مجزا برای هر تخصص مورد نیاز صنعت مخالف هستم.
* شرکت Hyundai تولید کننده بازوهای صنعتی است و نیاز است که هر چند سال یکبار بازوهای تولیدی خود را ارتقاء دهد و مدل های جدیدی تولید کند. بنابراین نیاز به یک مرکز تحقیقاتی و تئوریک دارد که در این بخش فارغ التحصیلان رباتیک خود را به کار می گیرند.
* در ایران چون تولید کننده ربات نیز نیستیم، وجود این دانش در دانشگاه های ما، در همان حد ارائه مقاله در ژورنال ها و کنفرانس ها باقی خواهد ماند و شاید خیلی کاربرد صنعتی پیدا نکند.
* اگر روزی وارد ساخت ربات های بومی شویم، وجود فارغ التحصیلان رباتیک و به تبع آن ایجاد رشته مجزا نیز توجیه می یابد. زیرا فقط تاسیس یک کارخانه و تولید بازو کافی نیست و اگر ربات های چه از نظر سخت افزاری و چه از نظر نرم افزاری به روز نشوند و تولیدات جدیدتر و بهتری ارائه نشود، پس از چند سال این کارخانه با شکست مواجه می شود و درنتیجه برای موفقیت در این کار به یک تیم مهندسی قوی و آموزش دیده نیاز است.
* اگر شما فارغ التحصیل رشته رباتیک باشید در شرکتی که به یک متخصص مکانیک احتیاج دارند، استخدام نخواهید شد در حالیکه شاید توانایی انجام آن کار را نیز داشته باشید.
* تخصص موردنیاز مهندس رباتیک در صنعت با آن چیزی که در دانشگاه ها ارائه می شود یکسان نیست. چون در صنعت بیشتر بحث درباره ربات های صنعتی و کاربرد آنها در صنعت است و خیلی وارد بحث تئوری ربات صنعتی نمی شویم و به طور مثال در صنعت لازم نیست که شما سینماتیک مستقیم و وارون ربات را حل کنید. بلکه لازم است با یک ربات صنعتی مانند kuka به راحتی کار کنید و آن را راه اندازی کنید و همچنین بتوانید سلول ربات طراحی و در صورت خرابی قادر به عیب یابی و رفع عیب آن باشید. این تخصص هایی است که در صنعت مورد نیاز است و در هیچ یک از دانشگاه های ایران این دانش به افراد داده نمی شود.
* یک مهندس رباتیک از نظر من، فردی است که دارای دانش مکانیکی، برقی و کامپیوتری باشد. این فرد می تواند یک فارغ التحصیل مکانیک باشد، یک فارغ التحصیل برق باشد، یک فارغ التحصیل کامپیوتر باشد که بقیه مطالب را یاد بگیرد و یا اینکه، یک دانشگاه به صورت رشته ای مجزا فردی را با این توانایی ها تربیت کند.
* تیمی که ما در شرکت سیکو داشتیم، بیشتر متشکل از افرادی با مدرک فوق لیسانس بوده است. اما در پروژه های رباتیکی که داشتیم و افرادی از خارج به ایران می آمدند، از نظر تئوریک شاید در حد فوق دیپلم های ما بوده اند اما از نظر فنی و دانش نصب و راه اندازی یک ربات بسیار کاردان بودند و بیشتر از فوق لیسانس های ما نیز به آنها بها داده می شد. این کشورها به این سمت و سویی که ما می رویم، نمی روند و مثلا برای تامین نیروی متخصص خود برای نصب، راه اندازی، پروگرام یک ربات، یک مهندس را استخدام نمی کنند و به جای آن مثلا از یک فوق دیپلم استفاده می کنند که به او آموزش های لازم داده شده است. بنابراین این فرد در زمینه یک ربات به خصوص تخصص پیدا می کند و برای اجرای پروژه ها فرستاده می شود. وقتی که این افراد از میزان تحصیلات بالای تیم ما آگاه می شدند، بسیار تعجب می کردند. مسئله مدرک گرایی در ایران به جای یادگیری یک تخصص، زیاد شده است.
منبع:
کد:
http://www.robotics-engineering.ir/robotics-news/53-other-robotics-news/400-interview-with-dr-kazemi
