ذخاير تبخيري ايران

ذخاير تبخيري ايران :

حوضه رسوبي كوير بزرگ حوضه اي است بين قاره اي (Intercontinental) كه از زمان ائوسن تاكنون توسط رسوبات تبخيري پر گرديده است . ضخامت اين رسوبات 6 تا 7 كيلومترمي باشد. به غير از خود حوضه كوير كه داراي گنبدهاي نمكي در قسمت شمال غربي است ، دو حوضچه ديگر در اطراف حوضه كوير وجود دارد كه هر كدام از آنها داراي مركز رسوبگذاري نمكي و گنبد نمكي جداگانه مي باشند . اين حوضه عبارت از حوضه قم در غرب و حوضه گرمسار در شمال غرب است . البته حوضه جانبي سومي هم وجود دارد ( دامغان ) ولي در اين حوضه تبخيري هاي ترشيري شناخته شده اند . فرونشست حوضه كوير از كرتاسه پيشين يعني زماني كه بازشدگي مهمي فلات ايران را تجديد ساختمان نمود ، آغاز كرديده است . ريفت بوجود آمده در امتداد شرقي-غربي ، با سكوي مقاوم كرتاسه خور در جنوب و سكوي مشابه ديگري در شمال فرق نمايان داشته است . حوضه كوير بزرگ در چنين ناحيه اي گسترش يافته است و رسوبات و يا سنگ هاي ولكانيكي ائوسن تا زمان حال را در خود جاي داده است . در منطقه دياپيري كوير 53 گنبد نمكي توسط فرسايش بريده شده و رخنمون يافته اند . ابعاد اين گنبدها متفاوت مي باشد و از يك كيلومتر تا 10 كيلومتر عرض دارند . دو گروه گنبد نمكي در اينجا تشخيص داده شده اند كه داراي فواصل منظمي مي باشند :

گروه شرقي شامل 12 گنبد تكي و دو تايي است كه 4/7 كيلومتر از هم فاصله دارند .
گروه غربي داراي 12 گنبد نمكي است به فاصله 9/5 كيلومتر از يكديگر . در غرب و شرق اين گروه 30 عدد گنبد نمكي ديگر قرار دارند كه ظاهرا در طول گسل هاي منطقه متمركز گرديده اند .

دياپيرهايي كه به داخل گسله هاي ناحيه اي نفوذ كرده اند طويل شده ، مسطح ويك يا دو طرف آنها زاويه دارند و بقيه آنها مدور است . دياپيرهايي كه ارتباطي با گسل هاي منطقه اي ندارند مدور هستند ( كروي ، اليپسوئيدي و تخم مرغي ) كوتاه شدگي ناحيه اي و دياپيريسم امروزه نيز ادامه دارد . مجموعه حد جنوبي وشمالي هنوز بالا آمدگي هاي متفاتي دارند (ناحيه تراستي كوه گوگرد ) . گنبدهاي نمكي بين صفر تا 420 متر نسبت به تپه هاي مجاور ارتفاع دارند . برجستگي هاي متغير گنبدهاي نمكي نشانگر اين موضوع است كه در داخل يك دياپير ، مركز ان كه از نمك كهنتر تشكيل گرديده است ، عليرغم قابليت انحلال بيشتر آن با سرعت بيشتري نسبت به نمك جوانتر بالا مي آيد . ميزان بالا آمدگي دياپير ها در حدود 10 ميليمتر در سال است (رحيم زاده 1373(
گسترش و توزيع رسوبات تبخيري در ايران در شكل زیر نشان داده شده است، اين رسوبات بر اساس سن و جايگاه زمين شناسي به چهار گروه به شرح زير طبقه بندي مي شود:

1- نمك هاي هرمز شامل تعداد بسيار زيادي گنبد نمكي در زاگرس و در خليج فارس.
2- حوضه راور در ايران مركزي كه از غرب طبس به سمت جنوب- جنوب شرق تا كرمان حدود 300 كيلومتر گسترش دارد.
3- تعداد زيادي حوضه رسوبي منفصل از هم در جنوب كمربند البرز كه در طول 1000 كيلومتر از غرب درياي خزر تا جنوب مشهد پراكنده اند. بعضي از آنها عبارتند از ناحيه زنجان-خوي، قم، گرمسار، دامغان، حوضه كوير بزرگ نمك، غرب و جنوب غرب مشهد
ناحيه كلوت اردكان ممكن است تنها براساس سن و استراتي گرافي در اين گروه طبقه بندي شود.
4- در حوضه راور، در بخش هايي از حوضه كوير بزرگ نمك و در ساير حوضه ها از قبيل قم نمک در درياچه ها يا پهنه هاي نمکي که پلايا ناميده مي شود در حال رسوبگذاري است.

کد:

http://www.ngdir.ir/Data_SD/GeoportalInfo/Subjects/Pics/20266_1.jpg