اکتشافات جدید پرده از اسرار کهکشان ها بر می دارد
گرچه پروژه فرستادن انسان به سیارات دیگر، به علت بروز مشکلات فنی در شاتل های فضایی آمریکا به تاخیر افتاده است، اما سفینه های فضایی و دستگاه های روباتیک – که هزینه های ارسال و به کارگیری آن ها بسیار کم تر از شاتل های سرنشین دار می باشد – کشفیات جدید و حیرت انگیزی درباره سیارات همسایه ما در منظومه شمسی انجام داده اند
به اعتقاد دانشمندان آژانس فضایی آمریکا(ناسا)، مطالعه سیارات منظومه شمسی می تواند اطلاعات بسیار ذیقیمتی درباره چگونگی پیدایش و شکل گیری زمین و کائنات و همچنین آینده و سرنوشت جهان در اختیار ما قرار دهد.
بروس بانرت ، از دانشمندان پروژه ارسال کاوشگر به مریخ که دو کاوشگر هدایت شونده از راه دور را به سطح نزدیک ترین سیاره به زمین ارسال کرده اند، می گوید:" این پروژه ها با موفقیت در حال انجام هستند و به همین دلیل همه ما بسیار هیجان زده هستیم. این کاوشگرها اطلاعات بسیار زیادی را به زمین ارسال کرده اند که در نوع خود بی نظیر می باشند."
به غیر از پروژه ارسال کاوشگر به مریخ، ناسا برنامه هایی برای ارسال کاوشگر به سیاره های عطارد، زهره، زحل، ماه و دورترین سیاره منظومه شمسی، پلوتو، نیز در دست اقدام دارد. کاوشگر کاسینی که از ژوئن 2004 در مدار سیاره زحل قرار گرفته است، یک آتشفشان یخی را بر روی قمر زحل به نام تایتان، کشف نموده است. امسال نیز برای اولین بار، سفینه های فضایی ناسا موفق شدند که نمونه هایی از یک ستاره دنباله دار را به زمین ارسال نمایند.
بانرت می گوید که تمامی این تلاش ها و اکتشافات انجام گرفته به ما کمک می نماید که بفهمیم منظومه شمسی چگونه شکل گرفته است.
شاتل های فضایی ناسا که نقش اصلی را در قرار دادن این ماهواره ها و سفینه ها در مدار سیارات منظومه شمسی و همچنین انتقال تجهیزات لازم جهت ساخت ایستگاه بین المللی فضایی را بر عهده داشتند، به علت مشکلات پیش آمده، اکنون زمین گیر شده اند. در سال 1986، شاتل چلنجر، 72 ثانیه پس از پرتاب منفجر شد و تمامی سرنشینان آن کشته شدند. شاتل کلمبیا نیز در سال 2003، پس از جدا شدن قطعه ای از فوم مخزن سوخت و برخورد آن با لایه محافظ گرمای بال چپ شاتل، منفجر شد و 7 فضانورد آن کشته شدند.
با این که قرار است در سال 2006 شاتل ها مجددا به فضا ارسال شوند، زمان کافی برای ارسال محموله های لازم جهت تکمیل ایستگاه بین المللی فضایی وجود ندارد، زیرا طبق برنامه ریزی های انجام شده، این شاتل ها در سال 2010 بازنشسته خواهند شد و نسل جدید شاتل های قابل استفاده مجدد نیز تا قبل از سال 2014 آماده پرتاب نخواهند شد.
تریسی درین ، مدیر لابراتوارهای پیشرانش جت ناسا می گوید که هزینه های ارسال سفینه های فضایی بدون سرنشین بسیار کم تر از سفینه های سرنشین دار است و از دید علمی، ارسال تجهیزات و دستگاه های روبوتیک همراه با سفینه ها به مراتب ساده تر و مقرون به صرفه تر می باشد، اما در هر حال بعضی از کارها را انسان ها بهتر از ماشین انجام می دهند.
درین می گوید: "استفاده از دستگاه های خودکار و روبوتیک بسیار ساده تر و کم هزینه تر است، زیرا دیگر احتیاجی به حمل وسایل و لوازم مورد نیاز انسان ها مانند آب، غذا و اکسیژن نمی باشد و هم چنین دغدغه حفظ سلامتی و تامین شرایط مورد نیاز انسان ها در فضا وجود ندارد. این روبوت ها و ماشین های کنترل از راه دور کمک بزرگی در بسیاری از اکتشافات و پروژه های علمی می باشند."
این اکتشافات و شناسایی های سیارات منظومه شمسی، برای آینده پروژه های ارسال انسان به فضا بسیار حیاتی می باشند. زیرا هزینه ارسال سفینه های سرنشین دار به مدار سیارات دوردست منظومه شمسی بسیار سنگین و بالا می باشد و به همین جهت لازم است که مایحتاج مورد نیاز انسان ها جهت این گونه ماموریت های فضایی، در سیارات نزدیک به زمین مانند ماه و مریخ وجود داشته باشد.
درین می گوید:" پیش از رسیدن به آن مرحله و انجام چنین ماموریت های بزرگی، ما نیاز داریم که به صورتی آهسته و قدم به قدم جلو برویم."
پرسش و پاسخ
مصاحبه ای با بروس بانرت از اعضای تیم علمی پروژه ارسال کاوشگر به سطح مریخ
· چه تکنولوژی هایی در این گونه ماموریت های سفینه های فضایی بدون سرنشین به کار می رود؟
بارنت — نکات زیادی وجود دارند، اما می توان گفت که این سفینه ها به نوعی اوج علم نانوتکنولوژی می باشند. هرچه تجهیزات ما بزرگ تر و سنگین تر باشند، انتقال و قرار دادن آن ها در مدار سیارات، پرهزینه تر خواهد بود. این مطلب در مورد اطلاعات جمع آوری شده توسط این سفینه ها نیز صدق می کند، به همین علت افزایش پهنای باند حافظه به کاررفته در کامپیوترهای این سفینه ها، از اهمیت زیادی برخوردار است. هرچه قدرت محاسباتی کامپیوترها بیشتر باشد، نتایج بهتری به دست خواهیم آورد. البته این تحقیقات ما در زمینه تکنولوژی های پیشرفته، در دیگر صنایع، مانند لوازم الکتریکی خانگی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
· سابقه حضور ناسا بر روی مریخ چند سال است؟
بانرت — ما برای اولین بار در دهه 1970 سفینه "وایکینگ " را به مریخ فرستادیم. پس از آن در میانه دهه 90 دو سفینه "پیشرو " و "پیمایشگر مریخ " را به این سیاره ارسال کردیم. سفینه پیمایشگر مریخ هنوز هم در مدار اطراف مریخ در حال گردش و ارسال اطلاعات به زمین می باشد.
در گذشته ما برای هر ماموریت فضایی، چندین هدف تعیین می کردیم و در نهایت پس از چند سال، عمر مفید سفینه به پایان می رسید و از بین می رفت. سپس ما دوباره یک سفینه جدید را برای ماموریت های جدید آماده می کردیم. اما اکنون ما به صورتی پیوسته مشغول ارسال سفینه ها و کاوشگرهای جدید به نقاط مختلف منظومه شمسی هستیم. در یک دهه اخیر ما تجربیات زیادی به دست آورده ایم و اکنون به بهترین وجهی مشغول کسب اطلاعات و اکتشاف سیارات دیگر هستیم.
· به چه دلیل مریخ تا این اندازه اهمیت دارد؟
بانرت – به این دلیل که مریخ نزدیک ترین سیاره به زمین و هم چنین شبیه ترین سیاره به زمین در بین سیارات منظومه شمسی می باشد. شواهد حاکی از آن است که در گذشته های دور، بر روی سطح مریخ، آب وجود داشته است. مریخ یکی از اولویت های ما برای ارسال سفینه های فضایی می باشد، زیرا این امکان وجود دارد که در گذشته، بر روی سطح آن حیات وجود داشته است و اکنون نیز در لایه های زیرین سطح این سیاره، حیات وجود داشته باشد. ما بسیار علاقمند هستیم که مبدا و خاستگاه پیدایش حیات در منظومه شمسی را کشف کنیم و به همین دلیل برنامه هایی برای فرستادن انسان به مریخ ، در دست اجرا داریم.
· مطالعه سیاره مریخ، چه چیزهایی درباره زمین به ما می آموزد؟
بانرت – در حقیقت ما با مطالعه مریخ مطالب زیادی را درباره زمین خواهیم دانست. بررسی سیاره مریخ به ما اطلاعات زیادی درباره اوضاع جوی و اتمسفر زمین خواهد داد. هم اکنون ما درباره آب و هوا و طوفان های سطح زمین اطلاعات کامل و جامعی داریم، اما برای بررسی اوضاع جوی طی یک دوره زمانی بسیار طولانی مدت، تنها اطلاعات به دست آمده از زمین کافی نیست. برای بررسی مسایلی مانند گرم شدن هوای جهان، عصر یخ بندان و یا تغییرات کلی در وضیت جوی و درک علت این مسایل، ما باید درباره سیارات دیگر منظومه شمسی نیز اطلاعاتی داشته باشیم. مریخ به عنوان یک نمونه عملی، به ما امکان انجام این آزمایشات و مقایسه نتایج آن ها با آزمایشات زمینی را می دهد.
نویسنده: بروس گلدفارب
منبع:
