( شابک ) سرنام عبارت شماره استاندارد بین‌المللی کتاب† شمارهٔ استاندارد شناسایی بین‌المللی است که به کتاب‌های منتشرشده منسوب می‌شود. این استاندارد در سال ۱۹۶۶ در کشور انگلیس توسط صنف کتابداران پایه گذاری شد.
این شناسه از سال ۱۹۶۰ تا پایان سال ۲۰۰۷ ده‌رقمی بوده‌است و از آغاز این سال برای افزایش دامنهٔ اختصاص شناسه، سیزده‌رقمی شده‌است.†
شابک را در زبان‌هایی که از خط لاتین استفاده می‌کنند با سرواژهٔ ISBN نشان می‌دهند.
این کد در ابتدا دارای نه رقم بوده که کتاب فروشی‌های انگلیس برای فروش کتابهایشان و همچنین جلوگیری از گردش اضافه و کنترل راحت تر موجودی، آن را به کار می‌برده‌اند ولی اکنون این کد زیر نظر سازمان بین‌المللی استانداردسازی به ده رقم افزایش یافته تا در سطح جهان قابل کاربرد بشود. این استاندارد تحت نام ایزو ۲۱۰۸ در سالهای ۱۹۷۴ (نه رقمی) و ۱۹۹۷ (ده رقمی) و پس از سال ۲۰۰۷ به صورت سیزده رقمی عرضه شده‌است.
هر ویراست از یک کتاب دارای شماره شابک خاص خود می‌باشد و این شماره دارای ۱۰ تا ۱۳ رقم است و دارای پنج بخش است:
1. اگر شماره ۱۳ رقمی باشد دارای یک عدد ۹۷۸ یا ۹۷۹ می‌باشد.
2. هر زبان یا کشور دارای شماره خاص خود است.
برای مثال کد کشور انگلیس صفر یا یک، فرانسه دو، آلمان سه و برای ایران ۹۶۴ می‌باشد. اگر شابکی این کد را نداشته باشد در جهان رسمی شناخته نمی‌شود. این کد برای کشورها حداکثر پنج رقم خواهد بود.
1. هر انتشارات دارای شماره خاص خود است.
2. هر کتاب دارای شماره خاص خود است.
3. یک نویسه وارسی که در مبنای یازده خواهد بود و در اصل یک مجموع مقابله‌ای (Checksum) از تمام شناسه‌است. به‌وسیلهٔ این نویسه می‌توان صحت شابک موردنظر را بررسی کرد.
1. هر یک از نویسه‌های شناسهٔ شابک (از چپ به راست) در وزنی که از ۱۰ تا ۲ بترتیب برای هر یک از آنها در نظر گرفته می‌شود، ضرب می‌گردد.
2. حاصل نتایج ضرب‌ها با هم جمع می‌شود.
3. نویسهٔ وارسی با استفاده از حاصل نتایج ضرب در مبنای ۱۱ تعیین می‌شود (یعنی برای مقدار مجموع حاصلضرب‌های برابر با ۱۰، نویسهٔ X استفاده می‌شود)
در سال ۱۳۷۲، با افزایش روزافزون نیاز به استفاده از یک شناسهٔ استاندارد برای کتاب، ایران به به عضویت موسسه جهانی شابک درآمد و شمارهٔ خاص کشور در این شناسه برای کشور ایران، عدد ۹۶۴ و ۶۰۰ تعیین گردید. با استفاده از شناسهٔ ۱۰ رقمی امکان ثبت یک میلیون کتاب در ایران وجود داشته است†.
The
International Standard Book Number (
ISBN) is a unique[1][2] numeric commercial book identifier based upon the 9-digit Standard Book Numbering (SBN) code created by Gordon Foster, Emeritus Professor of Statistics at Trinity College, Dublin,[3] for the booksellers and stationers W.H. Smith and others in 1966.[4]
The 10-digit ISBN format was developed by the International Organization for Standardization (ISO) and was published in 1970 as international standard ISO 2108.[4] (However, the 9-digit SBN code was used in the United Kingdom until 1974.) Currently, the ISO’s TC 46/SC 9 is responsible for the ISBN. The ISO on-line facility only refers back to 1978.[5]
Since 1 January 2007, ISBNs have contained 13 digits, a format that is compatible with Bookland EAN-13s.[6]
Occasionally, a book may appear without a printed ISBN if it is printed privately or the author does not follow the usual ISBN procedure; however, this is usually later rectified.[7][dubious – discuss]
A similar numeric identifier, the International Standard Serial Number (ISSN), identifies periodical publications such as magazines.
R.R. Bowker is the U.S. Agency of the International Standard Book Numbering Convention, as approved by the International Organization for Standardization. As such, it is the originator of ISBNs for U.S.-based publishers. Authors of self-published books can purchase an ISBN for $125.00.[8] Publishers in other countries can only obtain ISBNs from their local ISBN Agency, a directory of which can be found on the International ISBN Agency website
Overview
An ISBN is assigned to each edition and variation (except reprintings) of a book.[9] The ISBN is 13 digits long if assigned after January 1, 2007, and 10 digits long if assigned before 2007. An International Standard Book Number consists of 4 or 5 parts:
The parts of a 10-digit ISBN and the corresponding EAN-13 and barcode. Note the different check digits in each. The part of the EAN-13 labeled "EAN" is the Bookland country code
1. for a 13-digit ISBN, a GS1 prefix: 978 or 979 (indicating the industry; in this case, 978 denotes book publishing)[10]
2. the group identifier, (language-sharing country group)[11]
3. the publisher code,[12]
4. the item number, (title of the book)[12] and
5. a checksum character or check digit.[12]
The ISBN separates its parts (group, publisher, title and check digit) with either a hyphen or a space. Other than the check digit, no part of the ISBN will have a fixed number of digits.
Group identifier
The group identifier is a 1 to 5 digit number. The single digit group identifiers are: 0 or 1 for English-speaking countries; 2 for French-speaking countries; 3 for German-speaking countries; 4 for Japan; 5 for Russian-speaking countries, 7 for People's Republic of China. An example 5 digit group identifier is 99936, for Bhutan. The allocated group IDs are: 0–5, 600-617, 7, 80–94, 950–989, 9927–9989, and 99901–99967.[14] Some catalogs include books that were published with no ISBN but add a non-standard number with an as-yet unallocated 5-digit group such as 99985; this practice is not part of the standard. Books published in rare languages typically have longer group identifiers.[10]
The original standard book number (SBN) had no group identifier, but affixing a zero (0) as prefix to a 9-digit SBN creates a valid 10-digit ISBN. Group identifiers form a prefix code; compare with country calling codes.
Publisher code
The national ISBN agency assigns the publisher number (cf. the category:ISBN agencies); the publisher selects the item number. Generally, a book publisher is not required to assign an ISBN, nor is it necessary for a book to display its number (except in China; see below). However, most book stores only handle ISBN-bearing merchandise.
A listing of all the 628,000 assigned publisher codes is published, and can be ordered in book form (€558, US$915.46). The web site of the ISBN agency does not offer any free method of looking up publisher codes.[15] Partial lists have been compiled (from library catalogs) for the English-language groups: identifier 0 and identifier 1.
Publishers receive blocks of ISBNs, with larger blocks allotted to publishers expecting to need them; a small publisher may receive ISBNs of one or more digits for the group identifier code, several digits for the publisher, and a single digit for the individual items. Once that block of ISBNs is used, the publisher may receive another block of ISBNs, with a different publisher number. Consequently, a publisher may have different allotted publisher numbers. There also may be more than one group identifier used in a country. This might occur if a popular identifier has used up all of its numbers. The cited list of identifiers shows this has happened in China and in more than a dozen other countries.
By using variable block lengths, a large publisher will have few digits allocated for the publisher number and many digits allocated for titles; likewise countries publishing much will have few allocated digits for the group identifier, and many for the publishers and titles.[16] Here are some sample ISBN-10 codes, illustrating block length variations.
Check digits
A check digit is a form of redundancy check used for error detection, the decimal equivalent of a binary checksum. It consists of a single digit computed from the other digits in the message.
ISBN-10
The 2001 edition of the official manual of the International ISBN Agency says that the ISBN-10 check digit[18] — which is the last digit of the ten-digit ISBN — must range from 0 to 10 (the symbol X is used instead of 10) and must be such that the sum of all the ten digits, each multiplied by the integer weight, descending from 10 to 1, is a multiple of the number 11. Modular arithmetic is convenient for calculating the check digit using modulus 11. Each of the first nine digits of the ten-digit ISBN — excluding the check digit, itself — is multiplied by a number in a sequence from 10 to 2, and the remainder of the sum, with respect to 11, is computed. The resulting remainder, plus the check digit, must equal 11; therefore, the check digit is 11 minus the remainder of the sum of the products.
For example, the check digit for an ISBN-10 of 0-306-40615-? is calculated as follows:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
Thus the remainder is 9, the check digit is 2, and the complete sequence is ISBN 0-306-40615-2.
Formally, the check digit calculation is:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
The value x10 required to satisfy this condition might be 10; if so, an 'X' should be used.
The two most common errors in handling an ISBN (e.g., typing or writing it) are an altered digit or the transposition of adjacent digits. The ISBN check digit method ensures that these two errors will always be detected. However, if the error occurs in the publishing house and goes undetected, the book will be issued with an invalid ISBN.[19]
Alternative calculation
The simplest way to verify an ISBN number is to compute a running sum of a running sum:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
The ISBN-10 check-digit can also be calculated in a slightly easier way:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
This is simply replacing 11 with 0, and each subtraction with its complement:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
For example, the check digit for an ISBN-10 of 0-306-40615-? is calculated as follows:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
ISBN-13
The 2005 edition of the International ISBN Agency's official manual[20] covering some ISBNs issued from January 2007, describes how the 13-digit ISBN check digit is calculated.
The calculation of an ISBN-13 check digit begins with the first 12 digits of the thirteen-digit ISBN (thus excluding the check digit itself). Each digit, from left to right, is alternately multiplied by 1 or 3, then those products are summed modulo 10 to give a value ranging from 0 to 9. Subtracted from 10, that leaves a result from 1 to 10. A zero (0) replaces a ten (10), so, in all cases, a single check digit results.
For example, the ISBN-13 check digit of 978-0-306-40615-? is calculated as follows:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
Thus, the check digit is 7, and the complete sequence is ISBN 978-0-306-40615-7.
Formally, the ISBN-13 check digit calculation is:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
This check system — similar to the UPC check digit formula — does not catch all errors of adjacent digit transposition. Specifically, if the difference between two adjacent digits is 5, the check digit will not catch their transposition. For instance, the above example allows this situation with the 6 followed by a 1. The correct order contributes 3×6+1×1 = 19 to the sum; while, if the digits are transposed (1 followed by a 6), the contribution of those two digits will be 3×1+1×6 = 9. However, 19 and 9 are congruent modulo 10, and so produce the same, final result: both ISBNs will have a check digit of 7. The ISBN-10 formula uses the prime modulus 11 which avoids this blind spot, but requires more than the digits 0-9 to express the check digit.
Additionally, If you triple the sum of the 2nd, 4th, 6th, 8th, 10th, and 12th digits and then add them to the remaining digits (1st, 3rd, 5th, 7th, 9th, 11th, and 13th), the total will always be divisible by 10 (i.e., end in 0).
Errors in usage
Publishers and libraries have varied policies about the use of the ISBN check digit. Publishers sometimes fail to check the correspondence of a book title and its ISBN before publishing it; that failure causes book identification problems for libraries, booksellers, and readers.[21]
Most libraries and booksellers display the book record for an invalid ISBN issued by the publisher. The Library of Congress catalogue contains books published with invalid ISBNs, which it usually tags with the phrase "Cancelled ISBN".[22] However, book-ordering systems such as Amazon.com will not search for a book if an invalid ISBN is entered to its search engine.
EAN format used in barcodes, and upgrading
Currently, the barcodes on a book's back cover (or inside a mass-market paperback book's front cover) are EAN-13; they may have a separate barcode encoding five digits for the currency and the recommended retail price.[23] The number "978", the Bookland "country code", is prefixed to the ISBN in the barcode data, and the check digit is recalculated according to the EAN13 formula (modulo 10, 1x, and 3x weighting on alternate digits).
Partly because of a pending shortage in certain ISBN categories, the International Organization for Standardization (ISO) migrated to a thirteen-digit ISBN (ISBN-13); the process began January 1, 2005 and was to conclude January 1, 2007.[24] Thirteen-digit ISBNs are prefixed with "978" (and the check digit recalculated); as the "978" ISBN supply is exhausted, the "979" prefix will be introduced. This is expected to occur more rapidly outside the United States; originally, "979" was the "Musicland" code for musical scores with an ISMN, however, ISMN codes will differ visually as they begin with an "M" letter; the bar code represents the "M" as a zero (0), and for checksum purposes it will count as a 3.
Publisher identification code numbers are unlikely to be the same in the "978" and "979" ISBNs, like-wise, there is no guarantee that language area code numbers will be the same. Moreover, the ten-digit ISBN check digit generally is not the same as the thirteen-digit ISBN check digit. Because the EAN/UCC-13 is part of the Global Trade Item Number (GTIN) system (that includes the EAN/UCC-14, the UPC-12, and the EAN-8), it is expected that ISBN-generating software should accommodate fourteen-digit ISBNs.[25]
Barcode format compatibility is maintained, because (aside from the group breaks) the ISBN-13 barcode format is identical to the EAN barcode format of existing ISBN-10s. So, migration to an EAN-based system allows booksellers the use of a single numbering system for both books and non-book products that is compatible with existing ISBN-based data, with only minimal changes to information technology systems. Hence, many booksellers (e.g., Barnes & Noble) migrated to EAN barcodes as early as March 2005. Although many American and Canadian booksellers have been able to read EAN-13 barcodes before 2005, most general retailers could not read them. The upgrading of the UPC barcode system to full EAN-13, in 2005, eased migration to the ISBN-13 in North America. Moreover, by January 2007, most large book publishers added ISBN-13 barcodes alongside the ten-digit ISBN barcodes of books published before January 2007.[26]
.
.
.
.
.......
کد:
http://en.wikipedia.org/wiki/ISBN
در حال حاضر 5 هزار ناشر ایرانی جزو نظام شابك هستند.داریوش مطلبی مسئول شابك در خانه كتاب، ضمن بیان این مطلب در برنامه قلمرو افزود: از طریق شابك اطلاعات ناشران ایرانی را در سطح جهان اطلاع رسانی كرده و برای آنها شماره استاندارد بین المللی كتاب اختصاص داده شده است.«مطلبی» در ادامه افزود: شابك یك شماره استاندارد بین المللی كتاب است و در حقیقت نماینده ای برای سایر مشخصات كتاب بحساب می آید. شابك به شما كمك می كند كه یك كتاب را از میان حجم انبوهی از عناوین مختلف كتابها بدون آنكه به اسم كتاب، ناشر، نویسنده و یا سایر مشخصات دیگر كتاب نیاز داشته باشید از طریق این شماره بازیابی كنید و از آن استفاده نمائید. همچنین كارهای دیگر از قبیل سفارش انبار گردانی و توزیع كتاب هم از این طریق امكان پذیر می باشد.مسئول شابك در خصوص مشكلات در این زمینه گفت: بیشترین مشكلات در زمینه بحث مكانیزه كردن، فروش و انبار گردانی در ایران و همچنین عدم آشنایی لازم ناشران نسبت به مسأله شابك می باشد و نیز با توجه به اینكه تعدادی از ناشران از دانش روز و دانش مدرن نشر و زیرساختارهای آن آشنایی نداشته اند به استفاده نادرست از این نظام پرداخته اند و تلاش ما بیشتر این بوده كه مشكلات مربوط به استفاده نامعتبر از این شماره ها و همه گیر كردن استفاده از نظام را گسترش دهیم و سعی كنیم این مشكلات را كمتر كنیم و تاكنون تا حد توان توانسته ایم آنها را مرتفع گردانیم.
آی ِاس بی ِان که گاهی اوقات نیز با لفظ ایزبن خوانده می شود.شناسه ای است منحصر به فرد که به همهء کتاب ها وبه منظور استفادهء تجاری(تسهیل در سفارش دادن و یافتن کتاب شناسايي، سفارش، فروش، انبارگرداني، توزيع و اطلاع‌رساني ) به آن ها داده می شود و در پارسی آن را شابک می نامیم.شابک (آی ِاس بی ِان) نخست به سال 1966 در انگلیس توسط کتابفروشی ها و لوازم تحریر فروشی های WH SMITH ابداع شد و در ابتدا آن را که یک عدد 9 رقمی بود SBN یا شماره گزاری استانداردِ کتاب نامیدند .در سال 1970 آن را به عنوان استاندارد بین المللی (ISO(22108 پذیرفتند.شابک از یک ژانویهء سال 2007 میلادی به منظور افزایش ظرفیت سیزده (13) رقمی شده است.هر ویراست هر کتابی شابک مخصوص به خود را دارد.شابک های پیش از سال2007 ده(10) رقمی و شامل چهار بخش و شابک های پس از آن سیزده (13) رقمی و شامل پنج بخش می باشند:
1-در صورت 13 رقمی بودن دارای یک پیشوند GS1 می باشد که یکی از دو عدد 978 یا 979 می باشد2-کد کشور تولید(کشور مبداء)3-انتشارات4-شمارهء آیتم و5-چکسام مجموعه ی مقابله ای) یا چک دیجیت(رقم کنترل،رقم مقابله ای)
بخش های مختلف می توانند طول های متفاوت نیز داشته باشند و معمولا" توسط خط تیره و یا فاصله از یکدیگر مجزا می شوند
کد کشور برای ایران 964 می باشد برای کشور های انگلیسی زبان چه امریکا و انگلیس 0 یا 1 می باشد برای کشور های آلمانی زبان 3 می باشد برای کشور های ژاپنی زبان 4 می باشد برای کشور های روسی زبان 5 می باشد(SBN اولیه بخش کشور را کم داشت ،اما اضافه کردن 0 پیش از یک SBN نه(9) رقمی منجر به تولید یک ISBN(شابک) معتبر می گردد.کد کشور می تواند تا 5 رقم باشد برای مثال کد کشور بوتان 99936 می باشد.کد انتشارات را آژانس ملی ISBN(شابک) تعیین می کند وشمارهء آیتم توسط انتشاراتی انتخاب می گردد می گردد.نحوهء تخصیص کد انتشارات طوری است که ممکن است یک انتشارات بیش از یک کد داشته باشد.
بنا به اعلامات مقامات رسمی آژانس بین المللی ISBN (شابک) رقم مقابله ای(رقم کنترل) شابک های 13 رقمی به این صورت حساب می گردد که ابتدا هر یک از 12 رقم اول ISBN (شابک) را به صورت یکی در میان در 1 و 3 ضرب می کنیم، سپس مجموع حاصلظرب ها را تقسیم بر 10 کرده و باقیمانده ی آن را از 10 کم می کنیم(برای تفهیم بهتر موضوع به مثال زیر توجه کنید):
برای نمونه رقم مقابله ای شابک 978-964-8892-994-4 که شابک کتاب گلبرگهای عشق می باشد اینگونه محاسبه می گردد:
9*1 + 7*3 + 8*1+ 9*3 + 6*1 + 4*3 + 8*1 + 8*3 + 9*1 + 2*3 + 9*1 + 9*3 مساوی است با 166 که با تقسیم بر ۱۰ می شود 16.6 و در نهایت 10 منهای 6 مساوی است با 4 که همین طور که ملاحظه می فرمایید رقم آخر(همان رقم مقابله ای) این شابک می باشد.
اینجا یک نکته وجود دارد و آن اینست که اگر باقیمانده صفر(0) بشود ده(10) منهای صفر هم صفر می شود که اما ما برای صفر رقم مقابله ای را 10 می گیریم.
در آخر بد نیست بدانید امروزه آثار الکترونیک نیز می توانند شابک داشته باشند.ضمنا" ايران در سال ۱۳۷۲ رسماً به عضويت نظام بین المللی شابک درآمد و موسسه خانه کتاب نمايندگي اين نظام را بر عهده گرفت.
شماره استاندارد بین المللی کتاب شماره ای است که قبل از چاپ به کتاب یا ویرایش جدیدی از یک کتاب داده می شود که به وسیله ی آن می توان به آسانی در میان تعداد زیاد کتابها ،کتاب مورد نظر خود را بدون آنکه به مشخصات کتابشناسی از قبیل عنوان ، نویسنده ، ناشر یا بقیه ی موارد نیازی داشته باشیم ، پیدا کنیم . در واقع شماره ی استاندارد بین المللی کتاب که در زبان فارسی به آن شابک گفته می شود ویژگی منحصر به فردی است که به هر کتاب اختصاص دارد که از بروز اشتباهاتی که در اثر یکسان بودن عنوانها ، مشخصات نویسنده ، ناشر و نیز قطع های مختلف کتاب به وجود می آید ، جلوگیری می کند . شاید بتوان گفت آی . اس . بی . ان در کتابخانه ها مطمئن ترین عنصر شناسایی منابع منتشر شده است .
آی .اس. بی .ان در سال 1965 در کشور انگلستان به کار گرفته شد . در سال 1672 استاندارد مربوط به شابک توسط سازمان جهانی استاندارد ارائه شد و طبیعتا باعث شد که این شماره به یک شماره بین المللی تبدیل شود . در سال 1992 آخرین ویرایش استاندارد شکل گرفت و منتشر شد و برای سال 2007 نیز استاندارد جدیدتری مطرح شده است . در سال 1372 ش ایران به عضویت سازمان جهانی آی . اس .بی .ان درآمد و در سال 1373 رسما کار خود را آغاز کرد . ایزو ، سازمان جهانی استاندارد ، استانداردی را برای نظام شابک طراحی کرد با عنوان استاندارد 2108 که هدف آن همانند سازی و استاندارد کردن استفاده از شماره ها برای عنوان یا ویرایش خاصی از یک عنوان بود . در حقیقت با استفاده از این استاندارد هر عنوان با ویرایش جدید یک شماره ی منحصر به فرد را در سطح بین المللی خواهد داشت .
هر شماره ی استاندارد بین المللی کتاب از ده رقم تشکیل می شود که هنگام چاپ همیشه به دنبال حروف ISBN ظاهر می شود . این عدد ده رقمی به چهار قسمت تقسیم می شود و هر قسمت با خط تیره از قسمت دیگر جدا می شود . مثال : 2-7-92143-964 ISBN
· قسمت اول : شناسه ی گروه :یک ، دو یا سه رقم دارد که کشور ، منطقه یا زبان را مشخص می کند که برای ایران عدد 964 برای کشورهای انگلیسی زبان عدد 0و فرانسه عدد 2 است .
· قسمت دوم : شناسه ی ناشر : شامل 2 تا 7 رقم است که ناشر خاصی را در گروه شناسایی می کند مثلا 6192 شناسه ی خانه ی کتاب است .
· قسمت سوم : شناسه ی عنوان : عنوان خاص یا چاپ خاصی از یک عنوان را که به وسیله ی ناشر به چاپ رسیده است مشخص می کند .
· قسمت چهارم : رقم کنترل : آخرین رقم اعتبار آی . اس . بی .ان را کنترل می کند که همیشه یک عدد مفرد و گاهی اوقات عدد رومی X است .
v لازم به ذکر است که در ارقام این ساختار هیچ اشتباهی رخ نمی دهد زیرا نظامهای رایانه ای آن را به صورت خودکار ثبت می کنند و اگر رقمی بصورت نادرست وارد شود ، خطا می گیرند.
