-
درباره چکاپ آقايان
گفتگو با دکتر ايرج خسرونيا رييس جامعه متخصصان داخلي ايران
چند سالي است که اولين پنج‌شنبه در هفته اول اسفند را به نام «روز سلامت مردان» نامگذاري کرده‌اند. به همين بهانه با دکتر ايرج خسرونيا، رييس جامعه متخصصان داخلي ايران و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، درباره سلامت آقايان و راه‌هاي پيشگيري از بيماري‌ها در ايشان، گفتگو کرده‌ايم....
سلامت: آقاي دکتر! آيا شما هم با اين جمله موافق‌ايد که: «آقايان در مقايسه با خانم‌ها چندان به سلامتشان توجه نمي‌کنند؟»
بله؛ گرفتاري‌هاي روزمره و اشتغال آقايان باعث مي‌شود که آنها کمتر به سلامتشان توجه کنند. البته بسياري از خانم‌ها هم سر کار مي‌روند و در خانه هم به کارهاي خانه مي‌پردازند و کمتر از آقايان کار نمي‌کنند اما با شما موافق‌ام که دقت‌نظر خانم‌ها در مراقبت از خودشان، فرزندشان و همسرشان بيشتر از آقايان است. معمولا خانم‌ها به آقايان يادآوري مي‌کنند که قدري براي کنترل سلامتشان وقت بگذارند.
سلامت: آقايان در غربالگري‌ها و آزمون‌هاي سلامت بايد به چه نکاتي توجه کنند؟
آزمايش‌ها و معاينات غربالگري منظم بهترين راه شناسايي بيماري‌ها يا مشکلات احتمالي در همان مراحل ابتدايي هستند؛ يعني زماني که احتمال موفقيت درمان در بالاترين سطح خود قرار دارد. معاينات غربالگري اغلب در خلال معاينات جسماني معمول صورت مي‌گيرند.
سلامت: چه نوع آزمايش‌ها يا معاينات غربالگري به آقايان توصيه مي‌شود؟
البته تصميم‌گيري کلي در مورد غربالگري شما از عهده پزشک خانواده شما برمي‌آيد زيرا اين فرد از پرونده سلامت شما اطلاعات فراواني دارد اما با اين وجود چند رهنمود کلي در اين زمينه ارايه مي‌کنم. برخي از اين آزمايش‌ها و نکات براي خانم‌ها و آقايان يکسان است اما در حال حاضر مي‌خواهم بيشتر، آقايان را مخاطب قرار دهم. يکي از مهم‌ترين مواردي که آقايان بايد به آن توجه کنند اندازه‌گيري فشارخون است. فشارخون براساس ميزان خوني که قلب شما پمپ مي‌کند و مقاومتي که شريان‌هاي شما در برابر آن نشان مي‌دهند اندازه‌گيري مي‌شود. در اين آزمون فشار سيستول يعني بالاترين فشاري که قلب شما خون را به وسيله آن به داخل شريان‌ها پمپ مي‌کند و فشار دياستول يعني مقدار فشار موجود در شريان‌ها زماني که قلب در فاصله بين دو ضربه در حال استراحت است.
سلامت: و هدف از آزمون فشارخون در افراد سالم چيست؟
تشخيص زودهنگام پرفشاري خون! به طور کلي هر چه قلب شما بخواهد خون بيشتري پمپ کند و شريان‌هاي شما هم تنگ‌تر باشند، قلب براي پمپ کردن همان ميزان خون بايد کار بيشتري انجام دهد. هر چه بالا بودن فشارخون ديرتر تشخيص داده شود، خطر حمله قلبي، سکته مغزي، نارسايي قلبي و آسيب‌هاي کليوي هم افزايش مي‌يابد.
سلامت: کي و هرچند وقت يکبار بايد فشارخون را اندازه‌گيري کنيم؟
مي‌توانيد هرگاه که به هر دليلي پيش پزشک رفتيد از او بخواهيد فشارخون شما را اندازه‌گيري کند و سپس هر شش ماه يک بار آن را تکرار کنيد.
سلامت: بعد از فشارخون، چه آزمايش‌هاي ديگري را به آقايان توصيه مي‌کنيد؟
آزمايش قندخون ناشتا. اين آزمايش، سطح قندخون را پس از يک دوره 8 ساعته امساک، اندازه‌گيري مي‌کند. هدف از اين آزمون، يافتن ردپايي از قندخون بالاست که مشخصه ديابت مي‌باشد. اين آزمون را در سن 45 سالگي حتما انجام دهيد و بعد از 50 سالگي اين آزمايش را هر دو سال تکرار کنيد. چنانچه به دليل سابقه خانوادگي يا عوامل ديگر در معرض خطر ديابت قرار داريد، پزشک شما ممکن است زودتر از موعد يا با فواصل کوتاه‌تر اين آزمايش را براي شما درخواست کند.
سلامت: و آزمايش‌هاي چربي خون، چه؟
سلامتبله، آزمون کلسترول خون نيز توصيه مي‌شود. آزمون کلسترول خون عملا متشکل از چند آزمايش مختلف است. در آزمون غربالگري کلسترول خون، کلسترول توتال (کلي) همين‌طور ldl (کلسترول بد) و hdl (کلسترول خوب) و تري‌گليسيريد که نوع ديگري از چربي خون است اندازه‌گيري مي‌شوند. Ldl باعث رسوب مواد چرب بر جدار شريان‌هاي شما مي‌شود و hdl اين رسوبات چرب را از جدار شريان‌ها پاک و به کبد منتقل مي‌کند تا مقدمات دفع آنها از بدن فراهم شود. مشکل زماني بروز مي‌کند که ldl خون شما، چربي زيادي را بر جدار شريان‌ها بنشاند يا hdl خون شما توانايي چنداني در پاک‌سازي اين رسوبات نداشته باشد. اين مساله به تشکيل رسوبات چرب حاوي کلسترول (پلاک) در شريان‌هاي شما منجر مي‌شود که اصطلاحا به آن اترواسکلروز (تصلب شريان) مي‌گويند.
سلامت: هدف از اين آزمون چيست؟
ارزيابي سطح کلسترول و تري‌گليسيريد خون! چنانچه اين سطوح به‌صورت غيرمطلوب بالا باشند، خطر حمله قلبي و سکته مغزي در شما افزايش مي‌يابد. اين آزمون در 30 سالگي توصيه مي‌شود و سپس هر 5 سال يک بار بايد آن را تکرار کنيد و ببينيد در محدوده طبيعي هست يا نه. در صورتي که نتايج آزمايش غيرطبيعي باشد لازم است اين آزمايش را زود به زود تکرار کنيد.
سلامت: چه آزمايش ديگري را براي آقايان الزامي مي‌دانيد؟
آقايان بايد با مدنظر قرار دادن آزمون پروستات به ويژه بعد از 50 سالگي از سلامت آن اطمينان حاصل کنند؛ اگر چه برخي کشورها اين آزمون‌ها را از 40 سالگي نيز شروع مي‌کنند. اين آزمايش موسوم به آنتي‌ژن اختصاصي پروستات و معاينه انگشتي راست‌روده است. اين آزمايش برخلاف مواردي که در بالا ذکر کرديم به‌طور اختصاصي براي آقايان صورت مي‌گيرد. در اين آزمايش با معاينه انگشتي مي‌توان بزرگي غيرسرطاني پروستات شامل هيپرپلازي خوش‌خيم پروستات و حتي سرطان پروستات را تشخيص داد. آزمون psa يا همان آنتي‌ژن اختصاصي پروستات نيز قادر به رديابي سرطان پروستات است اما سطوح بالاتر از حد طبيعي مي‌تواند ناشي از بزرگي خوش‌خيم پروستات يا ديگر بيماري‌هاي غيرسرطاني هم باشد.
سلامت: اين آزمون را کي بايد انجام داد؟
همان‌طور که اشاره کردم، در اين مورد که قبل از 50 سالگي چند وقت يک بار بايد معاينه انگشتي مقعد و آزمون psa صورت گيرد، توصيه‌ها و نظرات متفاوتي وجود دارد. لذا باز هم تاکيد مي‌کنم با پزشک خانواده‌تان صحبت کنيد اما پس از 50 سالگي آزمون psa و معاينه انگشتي را هر ساله جزو برنامه‌هاي خود قرار دهيد. در صورتي که چندان در معرض خطر نيستيد و آزمايشات کلي از وجود الگويي از سطوح پايين psa حکايت دارند و در معاينات هم مشکل غيرطبيعي وجود نداشته باشد پزشک شما ممکن است پيشنهاد کند فاصله زماني بين آزمون‌هاي psa را طولاني‌تر کنيد.
سلامت: در خصوص آزمون‌هاي داخلي و گوارشي، چه اقداماتي را توصيه مي‌کنيد؟
آزمون سرطان کولون يا روده بزرگ هم بايد انجام شود. اين آزمون شامل يک يا چند آزمايش براي جستجوي سلول‌هاي پيش‌سرطاني يا علايم سرطان در آن قطعه مي‌باشد. اين آزمون انواع مختلفي دارد. به طور مثال مي‌توان با عکس باريوم يا کولونوسکوپي کل روده بزرگ را مشاهده کرد. گاهي اوقات با آزمايش خون مخفي در مدفوع نيز مي‌توان اين مشکلات را رديابي کرد.
سلامت: و هدف از اين آزمون؟
از اين آزمون براي رديابي سرطان و توده‌هاي پيش‌سرطاني (پوليپ‌ها) در جدار داخلي روده بزرگ که ممکن است بعدها سرطاني شود، استفاده مي‌شود. بسياري از افراد به دليل ترس از درد و ناراحتي يا خجالت کشيدن در هنگام آزمايش، از خير آن مي‌گذرند اما اين غربالگري مي‌تواند با رديابي توده‌هاي بدخيم قبل از سرطاني شدن آنها يا شناسايي سرطان در مراحل اوليه، يعني زماني که فرصت زيادي براي درمان موفقيت‌آميز آن وجود دارد جان شما را نجات دهد. براي افرادي که خطر متوسطي آنها را تهديد مي‌کند انجام اين آزمون بعد از سن 50 سالگي هر 5 سال توصيه مي‌شود. اينکه هرچند وقت يکبار آن را تکرار کنيد بستگي به نوع آزمون، توصيه‌هاي پزشک و نتايج آزمون دارد. چنانچه به دليل سابقه خانوادگي يا عوامل ديگر شما در معرض خطر بالاي سرطان روده بزرگ قرار داريد ممکن است پزشک خانواده‌تان به شما توصيه کند اين آزمون را قبل از 50 سالگي آغاز کنيد.
سلامت: معاينه اعضاي بدن، چه‌طور؟
بله؛ مثلا معاينه چشم يکي از مواردي است که بايد به آن توجه کرد. در خلال معاينه چشم، چشم‌پزشک يا بينايي‌سنج بينايي و حرکت چشم شما را بررسي مي‌کند و در پي علايم خاص مي‌گردد. هدف از اين معاينه تعيين قدرت بينايي و احيانا نياز به عينک است، در ضمن مشخص مي‌شود که آيا شما در معرض خطر بيماري‌هايي مثل گلوکوم، آب‌مرواريد و دژنراسيون ماکولا هستيد يا خير. به همين دليل تا 50 سالگي هر سه سال براي معاينه چشم نزد چشم‌پزشک برويد، مگر اينکه دکتر چشم توصيه کند زودتر از اين براي معاينه برويد و بعد از 50 سالگي هر يک تا دو سال براي معاينه به چشم‌پزشک مراجعه کنيد. اين آزمون‌ها و معاينات جزو موارد ضروري براي آقايان بود که توصيه مي‌کنم آنها را به دقت مراعات کنند.
سلامت: و اگر بخواهيم يک درجه پايين‌تر برويم و از آزمايش‌هاي کمتر ضروري هم اسم ببريم؛ چه؟
از آزمون‌هاي درجه بعد مي‌توان به معاينه کل پوست اشاره کرد. در اين آزمايش، پزشک از فرق سر تا نوک انگشت پا را معاينه کرده و به دنبال خال‌هاي گوشتي يا ساير توده‌هايي که شکل نامنظم دارند و به رنگ‌هاي مختلف هستند يا در مقايسه با ويزيت قبلي بزرگ‌تر شده يا تغيير کرده‌اند، مي‌پردازد. هدف از اين آزمون پيدا کردن علايمي از سرطان پوست است. همان‌طور که مي‌دانيد آقايان در مقايسه با خانم‌ها در معرض شديد نور خورشيد هستند و امکان ايجاد سرطان پوست در آنها بيشتر از خانم‌هاست بنابراين در دهه 20 و 30 هر سه سال يکبار انجام اين آزمون را در برنامه‌هاي خود قرار دهيد. با ورود به 40 سالگي هر دو سال و بعد از 50 سالگي سالي يکبار اين آزمون را مدنظر داشته باشيد. آزمون شنوايي هم از اولويت‌هاي بعدي است که هدف از آن تشخيص کم‌شنوايي است.
-
با این حساب احتمال ابتلا به چربی و فشار و قند تو مردا بیشتره
درسته؟
