دستگاه تنفس از راههاي عبور هوا (راه هاي فوقاني) و راههاي تحتاني تنفسي تشكيل شده است.
راههاي هوايي تحتاني
تراشه (Trachea)
تراشه مستقيماً در زير حنجره قرار گرفته و از مهره C6 تا مهره T4 يا T5 توراسيك امتداد دارد. تراشه لولهاي است الاستيكي كه خاصيت ارتجاعي دارد و بسيار متحرك است. به علت وجود غضروفهاي حلقوي جدارش فضاي آن هميشه باز مي ماند. طول تراشه در بالغين 10 تا 12 سانتي متر و ضخامت خارجي آن در مردان 2 سانتيمتر و در زنان 5/1 سانتي متر است. در صورتيكه قطر فضاي دروني آن در بالغين تقريباً 12 ميلي متر ولي در بچه هاي كمتر از يك سال، تقريباً 3 ميلي متر است و تدريجاً زياد مي شود.
غضروفهاي حلقوي كه در جدار تراشه قرار دارند ناقصند و به شكلU ميباشند كه قسمت مدور آن در جلو و قسمت باز آن در عقب قرار گرفته كه اين قسمت توسط يك غشاء عضلاني صاف بسته و تكميل مي گردد.
تراشه در محاذات زاويه Sternal و در برابر مهره T4-T5 توراسيك به دو برونكوس اصلي راست و چپ تقسيم مي شود. هريك از اين دو، بطرف Hilam ريه مربوطه رفته پس از ورود به داخل آن به برونكوس هاي داخل ريوي تقسيم مي شوند. برونش اصلي راست تقريباً در محور تراشه قرار گرفته و قطر و ضخامت آن بيشتر (به علت حجيم تر بودن ريه راست از ريه چپ) و كوتاهتر و عمودي تر است. به اين علت در صورت ورود جسم خارجي به تراشه اكثراً وارد برونش راست مي شود. طول برونش اصلي راست 5/2 تا 5/3 سانتي متر مي باشد. در صورتيكه برونش اصلي چپ با مسيري تقريباً افقي و قطري كمتر طولش بيشتر است و به 4 تا 5 سانتي متر مي رسد.
ريه ها (Lungs)
ريه ها دو عضو اصلي تنفس هستند كه قسمتهاي اصلي آنها از برونشها، برونشيولها و آلوئولهاي ريوي تشكيل مي شود. عمل اصلي آنها تنفس است كه به معني تبديل خون وريدي به خون شرياني (خون اكسيژن دار) مي باشد.
ريه راست، توسط يك شيار مايل و يك شيار افقي به سه لوب تقسيم شده است.
لوب فوقاني : شامل سه سگمان بنامهاي Anterior, Posterior, Apical است.
لوب مياني: شامل دو سگمان Lateral و Medial مي باشد.
لوب تحتاني: شامل پنج سگمان Lateral basal, Anterior basal, Medial basal, Apical (superior) و Posterior basal است.
ريه چپ، توسط يك شيار مايل به دو لوب فوقاني و تحتاني تقسيم شده است. سگمانهاي Superior Lingula و Inferior Lingula معادل سگمانهاي لوب مياني در ريه راست مي باشد.
در لوب فوقاني ريه چپ گاهي سگمانهاي Apical و Posterior را يكي به حساب آورده و آن را سگمان Apico Posterior مي نامند.
برونشهاي اصلي ابتدا تقسيم مي شوند به برونشهاي لوبار كه هريك هوارساني يك Lobe را به عهده دارد. برونشهاي لوبار به برونشهاي كوچكتري به نام برونشهاي سگمنتال تقسيم مي شوند كه هر يك هوا رساني يك Segment را به عهده دارد. اين تقسيمات ادامه مي يابد تا جايي كه جدار برونشها فاقد غضروف مي گردند. از اين به بعد آنها را Bronchioles مي نامند.
برونشيولها هم به شاخه هاي كوچكتري تقسيم مي شوند. كوچكترين برونشيول وارد يك lobule ريوي مي گردد و بلافاصله تقريباً به شش شاخه به نام Terminal Bronchioles تقسيم ميگردد. هر برونشيول ترمينال به تعداد Respiratory Bronchiole تقسيم مي شود. برونشيولهاي تنفسي به نوبه خود به برونشيولهاي تنفسي ترمينال تقسيم مي شوند كه هر برونشيول تنفسي ترمينال داخل چند مجراي پيچ در پيچ به نام مجاري آلوئولار(Alveolar Ducts) باز مي شود. هر مجراي آلوئولي چند شاخه مي دهد بنام Atrium كه از هر آتريوم چند كيسه هوايي (Air Sacules) مشتق مي گردد و هر كيسه هوايي شامل تعدادي Acini يا Alveoli است.
واحد تنفسي تشكيل شده است از يك برونشيول تنفسي و متعلقاتش
كيسه هاي هوايي فقط از يك طبقه سلول سنگفرشي تشكيل شده و جدار مويرگها هم از يك طبقه سلولي تشيكل شده و اين دو فقط توسط لايه نازكي از بافت همبند از هم جدا هستند. بدين ترتيب تبادلات گازي بين كيسه هاي هوايي و خون طبق قانون گازها به سهولت انجام مي شود.
