مام‌ها براي پوست ضرر دارند؟
اکرم خواجوند تهران/ پرسشي از دکتر محمدجواد ناظمي متخصص پوست و مو
مام‌ها از محصول‌هايي هستند که فروش آنها در تابستان بيشتر مي‌شود. دکتر محمدجواد ناظمي، متخصص پوست و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران درباره اين محصول‌هاي بهداشتي، توضيح‌هاي جالبي دارند که خواندنش خالي از لطف نيست.....
سلامت: آقاي دکتر! دئودورانت‌ها و ضدعرق‌ها و به خصوص مام‌ها در تابستان زياد استفاده مي‌شوند. چگونه اين مواد قادرند از ايجاد بوي بد پيشگيري کنند؟
همه انسان‌هاي سالم به درجه‌هاي متفاوتي عرق مي‌کنند؛ چرا که ترشح عرق ضمن تنظيم درجه حرارت بدن، خواص مفيد ديگري هم دارد. بنابراين تقريبا همه ما به اين محصول‌هاي بهداشتي نياز داريم
سلامت: و بعضي‌هايمان بيشتر؟
بله، بعضي‌ها بيشتر.چون بعضي‌هايمان بيشتر عرق مي‌کنيم. لفظ هيپرهيدروز به مواردي اطلاق مي‌شود که مقدار ترشح عرق بيش از حد طبيعي است که گاهي نه تنها موجب آزار جسمي بلکه موجب صدمه‌هاي روحي و حتي شرمساري اجتماعي مي‌شود. هيپرهيدروز اغلب به طور اتفاقي در مراجعه بيماران به کلينيک‌ها براي بيماري‌هاي ديگر توسط پزشک معالج تشخيص داده مي‌شود.
سلامت: حالا کدام يک از اين محصول‌ها بهترند: ضدعر‌ق‌هاي محلول يا مام‌ها؟
دئودورانت‌ها و ضدعرق‌ها به صورت فوم‌ها و فرمول‌هاي فراوان وجود دارند؛ مثل رول‌ها، ژل‌ها، حالت‌هاي چسب مانند، صابون و... که بسياري از اين محصول‌ها براي مصرف زيربغل هستند. اگر چه دئودورانت‌ها و ضدعرق‌ها دسته بزرگي از محصول‌هاي بهداشتي ـ آرايشي را در آمريکا تشکيل مي‌دهند ولي تاثير زيادي در بيماران با هيپرهيدروز (تعريق شديد) نداشته و اثر آنها نيز موقتي است.
سلامت: اينکه عرق بعضي‌ها بدبوتر است، آيا به اين خاطر نيست که آنها از مام استفاده نمي‌کنند؟
نه! ممکن است اين افراد زيادتر از حالت عادي عرق کنندولي به علت تعداد کم افراد مبتلا به هيپرهيدروز (تعريق شديد) در جامعه، به نظر مي‌رسد بعضي غذاها و نيز تعدادي از داروها مي‌توانند موجب بوي بد بدن شوند.
سلامت: براي اين افراد مام‌ها جوابگو هستند؟
نه؛ آنها بايد دنبال درمان باشند. براي درمان تعريق شديد (هيپرهيدروز) راه‌هاي مختلفي وجود دارند ؛ مثلا آلومينيوم و ساير نمک‌هاي متاليک (فلزي) مثل زيرکونيوم که به علت انسداد مکانيکي غدد عرق موجب کاهش ترشح عرق مي‌شوند.
سلامت: درمان تزريقي هم وجود دارد؟
بله، يکي از راه‌هاي فيزيکي در درمان تعريق شديد اين است که آب معمولي و جريان الکتريکي براي تعويض يون‌هاي داخل غدد عرق و جدار آنها استفاده مي‌شود.تزريق بوتولينوم نيز به علت کاهش ترشح غدد عرق از راه‌هاي کنترل است. استفاده از ترکيب‌هاي موضعي آنتي‌کولينرژيک که موجب کاهش ترشح مي‌شوند نيز کمک درماني است.جراحي و قطع اعصاب سمپاتيک تنه‌اي نيز از ديگر راه‌هاي درماني است.
سلامت: داروهاي خوراکي چطور؟
درمان‌هاي سيستميک و استفاده از بعضي داروها مانند تعدادي از داروهاي ضدافسردگي (سه حلقه‌اي‌‌ها) و آنتي‌کولينرژيک‌هاي خوراکي و حتي روان‌درماني نيز هر کدام ضمن کنترل و کاهش غدد عرق عوارض ديگري دارند که گاهي مصرف آن در بيماران با مشکل‌هايي همراه است.
سلامت: حالا اگر کسي نتوانست با مام‌ها جلوي عرق کردن را بگيرد، چه مشکلاتي پيدا مي‌کند؟
هيپرهيدروز ضمن ايجاد مشکل‌هاي اجتماعي، موجب کاهش اعتماد به نفس و ناتواني شغلي و حتي به علت صدمه به کفش‌ها و البسه، موجب ضرر مالي نيز مي‌شود.
سلامت: آيا اين واقعيت که مي‌گويند بوي معطر مام نمي‌تواند بوي بد عرق بعضي‌ها را از بين ببرد، صحيح است؟
بله؛عرق اين افراد بسيار بد بو است و مبتلا به برم‌هيدروز هستند. برم‌هيدروز نيز شبيه هيپرهيدروز بوده ولي در اين حالت غدد عرق بوي بدي داشته و نواحي گرفتار اغلب زيربغل و پاها هستند. اگر چه گرفتاري دو ناحيه مزبور از نظر ابتلاي نوع غدد عرق متفاوت هستند، ولي در صورت ابتلاي ثانوي به ميکروب يا قارچ موجب بوي بد نواحي فوق مي‌شوند. اگر چه قابل ذکر است که غدد عرق تنها عامل بوي بدن نيست و موارد ديگري چون سبوم (غدد چربي داخل پوست) و پوست سر عامل بوي بدن هستند.
سلامت: براي خريد يک مام چه ويژگي‌هايي را بايد در نظر بگيريم؟
مصرف دئودورانت‌ها و ضدعرق‌ها به عنوان يک محصول آرايشي ـ بهداشتي در جامعه رواج داشته و افراد بالغ به خصوص خانم‌ها به طور فراوان و وسيع از اين ترکيب‌ها استفاده مي‌کنند که به صورت فرمول‌ها و مارک‌هاي مختلف و با رايحه‌هاي خوشبو و متفاوت در بازار موجود هستند. تهيه چنين محصول‌هايي راحت بوده و احتياج به هيچ‌گونه نسخه‌اي نداشته و محدوديتي نيز براي مصرف آنها به عنوان محصول‌هاي آرايشي بهداشتي وضع نشده است. ترکيب‌ها و فرمولاسيون اين محصول‌ها عمدتا شامل املاح آلومينيوم يا زيرکونيوم است که با غلظت‌هاي مختلف در کارخانه‌هاي مختلف توليد مي‌شوند و نيز جهت از بين بردن ميکروب‌ها آنتي‌بيوتيک‌هاي مختلفي به آنها اضافه مي‌شوند و هر کدام داراي ترکيبات نگهدارنده‌‌اي هستند که از ميکروبي شدن يا قارچي شدن يا فساد آنها در کوتاه‌مدت يا مدت تعيين شده جلوگيري مي‌کنند و نيز هر مارکي اسانس و رايحه‌اي براي خوشبو شدن آنها به اين محصول‌ها اضافه مي‌کنند.
سلامت: ممکن است کسي با استفاده مام در زير بغلش دچار حساسيت و خارش شود؟
خب، از آنجا که درجه حساسيت افراد متفاوت است، امکان چنين حساسيتي با هر ترکيبي وجود دارد و لازمه درمان اين مشکل، قطع مصرف محصول و درمان اختصاصي است. شايع‌ترين عارضه‌اي که ممکن است ايجاد شود درماتيت‌هاي (التهاب‌هاي) موضعي ناشي از تحريک اين مواد است که اين مورد بيشتر در ارتباط با نمک‌هاي آلومينيوم يا آلومينيوم است که در نواحي زيربغل و گاه دست‌ها و پاها (محل‌هاي مصرف) ايجاد مي‌شود. با کاهش دفعه‌هاي مصرف يا استفاده در ترکيبات ملايم‌تر از مارک ديگر و نيز استفاده از آن در پوست خشک‌شده و به‌خصوص شب‌ها که عرق کردن کمتر است ضمن اينکه موجب اثر بيشتر و عوارض کمتر مي‌شود، آسيب کمتري نيز به البسه وارد مي‌کند. در صورت بروز چنين التهابي استفاده از کِرِم‌هاي موضعي استروييد براي رفع مشکل و قطع محصول کمک مي‌کند. پس لازم است از مصرف چنين محصول‌هايي به دفعات مکرر و زياد و نيز در سطح وسيع و گسترده و عرق کرده پرهيز کرد.
سلامت: گاهي با مصرف مام‌ها يک ضايعه گلوله‌اي شکل در زير بغل ايجاد مي‌شود که بعضي‌ها آن را با سرطان اشتباه مي‌گيرند و نمي‌دانند ضايعه از کجا ناشي مي‌شود. چرا؟
ببينيد؛ يک ترکيب که اغلب در دئودورانت‌ها وجود دارد زيرکونيوم است که ممکن است موجب اين واکنش (گرانولوم زيرکونيوم) شود که به صورت يک ضايعه التهابي نسبتا سفت سلولي و تقريبا گرد و به اندازه چند ميلي‌متر يا بزرگ‌تر بوده که در توده پوست زير بغل به وجود مي‌آيد. اين ضايعه ناشي از حساسيت تاخيري به ترکيب زيرکونيوم بوده و درصورت حدس چنين تشخيصي نمونه‌برداري (بيوپسي) از پوست توصيه مي‌شود و در صورت اثبات بيماري احتياج به درمان اختصاصي دارد ولي مي‌توان اظهار کرد که باوجود مصرف بسيار زياد چنين محصول‌هايي عوارض خيلي جدي تاکنون گزارش نشده و تعدادي نيز به صورت تئوري بوده است.
