نامگذاری و توصیف سنگهاي اولترامافيک
نامگذاری و توصیف سنگهاي اولتراما فيک
ســنگهاي اولترامافيک درسيسـتم رده بندي QAFPM سنگهايي هستند که بيش از 90 درصد سـازنده M دارند که M شـامل کانيهاي مافيک ( آمفيبولها ، ميکاها ، اليوين ها ، پيروکسـن ها و سـرپانتين ها) ، آپاتيت ، کانيــهاي کربناته اوليه ، اکســيدهاي آهن- تيتان ، گارنتها ، ملي ليت ،مونتي سليت ، اســپينل ها ، ترويليت ، عناصر ناتيف ، سـولفيدها و کانيهاي فرعي از قبيل زيرکن است. اغلب پترولوژيست ها اين تعريف را تغيير داده، اين گروه را سـنگهايي مي دانند که ضريب رنگي(يعني مقدار M) آنها بيش از 70 باشد ( ويلي a1967) . در هر حال، توصيه ميگردد كه سنگهايي با مقدار M بيش از 70 را ملانوكرات بناميم(مثلا گابروي ملانوكرات گابروئي است كه مقدار M آن بين 70 تا 90 در نوسان است). بخش قابلتوجهي از سنگهاي اولترامافيك، اصولاً از اليوين، ارتوپيروكسن و كلينوپيروكسن تشکيل شدهاند. اين سنگها را ميتوان با استفاده از شكل مجدداً تقسيمبندي كرد.
* ملانوکرات يا سنگ هاي تيره رنگ سنگهايي هستند که بين 60 تا 90 درصد کاني هاي تيره دارند.
که به اســتثناي کوماتئيت هاي پريدوتيتي و بعضي از پيکريت ها ، سنگهاي اولترامافيک تمام متبلور هستند و بدين ترتيب با استفاده از داده هاي مودال مي توان آنها را براحتي در گروه سنگهاي اولترامافيک دسته بندي نمود. اغلب سنگهاي اولترامافيک اصولا از اليوين ، ارتوپيروکسن و کلينوپيروکسن ساخته شده اند و با استفاده از شکل مي توان آنـها را طبقه بندي کرد. پيروکسنيت ها که در قاعده اين نمودار قرار مي گيرند (مثل ارتوپيروکسـنيت ،و بستريت و کلينوپيروکســنيت) معمولا بيــش از 44 درصد 2 Sio دارند و بنابراين اولترامافيک هســتند و نه اولترابازيک. برعکس ، پريـدوتيت ها در وسـط اين نمودار قرار مي گيرند و معمولا کمتـر از 44 درصد Sio2دارند و از اين رو هم اولترامافيک مي باشــند و هم اولترابازيک . اغلب سـنگهاي اولترامافيک ديگر از قبيل کـــربناتيت ها، هورنبلنديت ها ، کيمبرليت ها ، مليليتيت ها ، مليليتوليت ها ، کوماتئيت هاي پريدوتيتي و پيکريت ها اولترابازيک هستند و ســرانجام بعضي از آلکالن اولترابازيک مي باشـند و نه اولترامافيک . ژاکوپيرانژيت ها ( پيروکسنيت هاي نفلين دار) وسـنگهاي مليليتي اولترامافيک در اين ميان استثناء هسـتند . يک گروه جالب ديگر از ســنگهاي اولترامافيک اکلوژيت ها مي باشند. ترکيب عناصر اصلي اين سنگها مشـابه بازالت ها بوده ولي به علت تبلور آنها در شرايط فشار زياد ، کانيهاي اصلي آنها گارنت ( آلماندن- پيروپ) و پيروکسـن سديک ( امفاسيت) است.
سنگ هاي اولترامافيک در سـري هاي سنگي بسيار متنوعي يافت مي شوند. تصور بر اين است که اين گروه ، ترکيب اصلي سنگهاي گوشـته و هسته زمين را تشکيل مي دهند. به علاوه در برخي از ايالات سنگ شناسي مختلف ، در پوسته بيرون زدگي دارند. اغلب شهاب سنگها (مانند کندريتها و آهني ها) و احتمالا اغلب شبه سيارات داراي ترکيب اولترامافيک مي باشند. براي سـهولت در امر مطالعه اين سنگها- که از نظر فراواني، سن ، ترکيب ، توزيع و منشا بسيار متفاوتند - بهتر است آنها را به گروههاي زير تقسيم نمود:
الف) سنگهاي گوشته و زينوليت هاي اين سنگها.
ب) سنگهاي هسته و شهاب سنگ هاي آهني.
ج) شهاب سنگهاي سنگي اولترامافيک و شبه سيارات.
د) پيکريت ها.
ه) کوماتئيت هاي پريدوتيتي.
و) مناطق اولترامافيک در توده هاي نفوذي لايه لايه.
ز) سنگهاي اولترامافيک کف اقيانوس.
ح) توده هاي نفوذي اولترامافيک کوهزايي ( نوع آلپي).
ط) سنگهاي اولترامافيک آلکالن.
ي) کيمبرليت ها.
ک) کربناتيت ها.
ل) مجموعه هاي اولترامافيک واجد منطقه بندي (نوع آلاسکائي).
م) سنگهاي اولترامافيک ( نوع آپينيت) وابسته به باتوليت هاي گرانيتي.
ن) سنگهاي اولترامافيک مختلف غير سيليکاته
