-
جوش شیرین
جوش شیرین
جوش شیرین یا بی‌کربنات سدیم (نام علمی (به انگلیسی: sodium hydrogencarbonate)یکی از نمک‌های سدیم در ترکیب با کربنیک اسید است که تنها یک هیدروژن اسیدی این ترکیب با سدیم جایگزین شده‌است. این ترکیب، ترکیبی بی‌بو و بی‌طعم است که کمی دارای خاصیت بازی است و به صورت پودر سپید یا بلورین است. بی‌کربنات همچنین جاذب رطوبت و بوگیر است.
این ترکیب که نام عامیانه‌اش جوش شیرین است، گاه برای خمیر نان برای متخلخل کردن آن استفاده می‌شود و گاه نیز برای کم کردن اسید معده و درمان سوز آن به کار می‌رود.
فهرست مندرجات
• ۱ فرآوری
• ۲ ویژگی‌ها
• ۳ حلالیت
• ۴ کاربرد
• ۵ ایمنی
• ۶ منابع
• ۷ پیوند به بیرون
فرآوری بی‌کربات سدیم بیشتر به وسیلهٔ فرآیند سالوی ساخته می‌شود که همان همان واکنش کلرید سدیم، آمونیاک، و کربن دی‌اکسید است در آب است که بی‌کربنات سدیم به صورت رسوب به دست آمده پس از صاف کردن و خشک کردن با حرارت به کربنات سدیم تبدیل خواهدشد. جوش شیرین سالانه در حدود ۱۰۰۰۰۰ تن فرآوری می‌شود.(سال ۲۰۰۱)[۱] همچنین می‌توان با عبور دادن گاز از داخل محلول جوشان کربنات سدیم خالص یا محلول هیدروکسید سدیم، بی‌کربنات سدیم را به شکل رسوب ته نشین‌شده به دست آورد.
ویژگی‌ها
جوش شیرین در آب یک آمفوتر است و به گفت دیگر در آب می‌تواند به عنوان اسید یا باز رفتار کند که رفتار اسیدی آن به خاطر وجود هیدروژن در ترکیبش است که در صنایع مختلف به عنوان آزادکننده کاربرد دارد.
در دمای معمولی ۱۰٫۳gr از این ماده در ۱۰۰ گرم آب حل می‌شود. اما در اتانول به مقدار کم محلول است.
کاربرد
بیشترین استفاده از بی‌کربنات سدیم در فرآوری انواع بکینگ پودر است. مقدار اضافی از خمیر جوش شیرین بطور مؤثر در پاک کردن و سائیدن سطوح می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از این ماده در ترکیب خمیر دندان به رفع تدریجی لکه‌های دندان و سفید شدن آنها کمک می‌کند. در صنایع غذایی، تولید نوشابه‌های گازدار به عنوان منبع، صنایع پاک کننده‌های خانگی و در کپسولهای خاموش کننده آتش بکار می‌رود. همچنین به عنوان باز دارنده در مواد منفجره استفاده می‌شود. در صنعت نساجی برای عمل آوردن نخهای پشمی و ابریشمی استفاده می‌شود. همچنین می‌تواند به عنوان پاک کننده و ساینده ملایم در صورتی که ایجاد حساسیت نکند برای زیبایی پوست بکار رود.
ایمنی
بلعیدن این ماده بدون ضرر است مگر اینکه به مقدار خیلی زیاد باشد. بوکردنِ آن ممکن است سبب سوزش بینی یا گلو شود. در اثر تماس با پوستهای حساس ممکن است باعث خارش یا سوزش پوست شود. در اثر تماس با چشم ممکن است سبب ایجاد سوزش و سرخی در چشم شود.
استفاده از جوش شیرین در پخت نان‌های سنتی مضر است.
