گل حنا

گياهشناسي و تاريخچه

حنا گلي متعلق به خانواده Balsaminaceaeو از جنس Impatiens است.
گل حنا امروزه تبديل به پرمصرف ترين گل براي پوشاندن زمين باغ ها در آمريکاي شمالي شده است و پرورش دهندگان آن سالانه مبلغي معادل 250ميليون دلار از اين راه درآمد دارند. در سال 1896 دکتر جان کرت، پزشک و طبيعي دان انگليسي پس از مسافرتي طولاني از آفريقا به انگليس برگشت، او صدها بوته گل وحشي به همراه آورده بود که در بين آن ها اين بوته هاي وحشي سرزمين زنزيوار، واقع در شرق آفريقا نيز وجود داشت. پرورش اين نوع بوته ها در روزهاي نخست در باغ هاي انگليس و آمريکاي شمالي به تلاش بسياري نياز داشت و گذشته از آن، باغداران علاقه زيادي در برابر آن از خود نشان نمي دادند اما برعکس، در کشور کاستاريکا گويي بوته هاي همين گل محيط مساعد خود را پيدا کردند، زيرا به بهترين صورت تکثير يافته و سازگار شدند، به طوري که بدون کمترين تلاشي با موفقيتي باور نکردني به موقعيت هاي وحشي و دست نخورده راه يافتند. حال ديگر اين بوته ها در همه جا پيدا مي شدند، در بالاي کوه هاي آتشفشان و حتي در جنگل هاي پرباران.
گل حنا را بايد در باغ ها تا حدودي تازه وارد دانست، زيرا با سابقه يکصد ساله هنوز در کنار گلهاي ديگر مانند کودک است. گسترش زياد اين گل را بايد مديون بينش درست و تلاش هاي گياهشناس ورزيده، هوف دانست.
داستان گل حنا در واقع از سال 1944 آغاز مي شود. در اين سال سروان هوف-افسر ارتش به کاستاريکا آمد تا مأموريت دولتي خود را انجام دهد، اين بود که او اولين بار گل حنا را ديد. هوف کار خود را با اهلي کردن گلهاي حنا آغاز کرد. او مايل بود به بوته هايي دست يابد که گلهاي متقارن تر و پرپرتر داشته باشد. او بيشتر از 10 سال وقت خود را روي پيوند زني نمونه هاي مختلف حنا صرف کرد. بعد از هزارها انتخاب بوته و آزمايشات مکرر، سرانجام به گياه مطلوب خود رسيد، گياهي که با محيط خود، سازگاري کامل يافته، برگ هاي کوچک فراوان و گلهاي زيادي داشت.
او دورگه هاي زيادي را بدست آورد، تا اين که در سال 1965 چندين نمونه از کارهاي خود را براي تاييد کار به دانشگاه هاي مختلف فرستاد که البته تمامي نتايج کارهاي او مثبت بودند، بنابراين، او به گونه تازه اي از حنا رسيده بود، گلهايي در 8 رنگ به بازار عرضه شد و کارش مورد تاييد مردم قرار گرفت.
امروزه حدود 900 نوع گل حنا وجود دارد که همه آنها ازوالد اوليه به نام Walleriana بدست آمده اند.
نيازها و مراقبت ها

در موقع کاشت، حتماً زهکشي ته گلدان را فراهم کنيم تا آب در ته گلدان جمع نشود.
از کود حيواني و کودهاي شيميايي(K,P,N)در موقع خود استفاده کنيم. کود شيميايي را همراه با آب آبياري به گياه بدهيم. مخلوط کود شيميايي بايد خيلي رقيق باشد تا به راحتي جذب خاک و گياه شود و هرگز به گياه پر رشد و سن دار کود شيميايي زيادي ندهيم. به علاوه، کود دامي از هدر رفتن آب جلوگيري کرده و باعث رشد بهتر گياه مي شود.
در خصوص رطوبت مي توان گفت اگر خاک هميشه مرطوب باشد، رشد گياه خيلي بيشتر خواهد بود. استفاده از خزه و کود دامي در خاک احتمال خشک شدن را کاهش مي دهد. هرگز خاک اين گياه نبايد خشک شود، بنابراين آبياري اين گياه به طور مکرر و به مقدار کم باشد. هر چه قدر بوته هاي درون گلدان بيشتر باشد، مقدار بيشتري آب لازم دارد. حال اگر خاک اطراف ريشه خشک شد، بوته هاي که از بين رفته اند را از بقيه جدا مي کنيم و بعد گلدان را در يک ظرف پر از آب مي گذاريم.
اين گياه در محل هاي آفتابگير و هم در زير سايه درختان مي تواند رشد کند. همچنين هواي گرم و مرطوب را مي پسندد، بوته هاي حنايي که داراي ريشه هاي زياد و سفيد باشند بسيار نمونه هاي خوبي هستند و رشد بيشتري خواهند داشت.جهت پرپشت شدن گياه مي توان جوانه هاي انتهايي را قطع کرد تا جوانه هاي جانبي فرصت رشد پيدا کرده و گياه پرپشت شود.
تکثير

تکثير اين گياه به دو روش قلمه گيري و کاشت بذر امکان پذير است.
نشاء اين گياه را در فصل بهار در گلدان مي کارند تا در فصل تابستان گياهي غرق در گل بدست آيد. دوام گلها فقط يک ماه است. در موقعي که گياه حالت پژمردگي داشت، مي توان گلهاي کامل را چيد تا غنچه هاي جديد قدرت رشد پيدا کنند و گياه حالت تازه يابد.
نام هاي ديگر اين گياه، (به من دست نزن) و (BUSY BUSY) است.
روش تبديل گل هاي حناي کم پر به پر پر

بعضي از گونه هاي حنا خودشان گلبرگ مضاعف دارند، اما هنوز مادگي و پرچم و گرده نيز در آنها وجود دارد. با اين قبيل گلها مي شود کار گرده افشاني و تکثير را انجام داد. ما مي توانيم بين اين گلهاي داراي گلبرگ مضاعف و گلهاي معمولي 4 گلبرگي عمل گرده افشاني متقاطع انجام دهيم که در اين حالت به انبوهي از گلها مي رسيم که طبعاً چند تايي از آنها حالت پرپر پيدا مي کنند. البته براي رسيدن به هدف بايد تعداد گلهاي بيشتري را انتخاب کرد. انواع پرپرحنا شباهت زيادي به گل رز دارند.
کاربرد

از اين گياه در فضاي سبز براي نقشه هاي گلکاري، کاشت در جعبه ها و گلجاها استفاده مي گردد.
منابع:

گلگاري، تأليف دکتر احمد خليقي
کشت و پرورش گلها، تأليف:عبدالحسن مجدري
گل و گلکاري به زبان ساده، تهيه و تدوين: محمد تقي نجم آبادي
منبع: اطلاعات علمي شماره 357