بافت هاى ثانويه در ذخاير معدنى
در صورتى که ذخاير معدنى تحت تاثير پديده هاى دگرگونى،تکتونيکى ،هوازدگى وکانى سازى جديد قرار گيرند،در بافت ونوع کانيهاى اوليه آنها تغييراتى رخ داده وبافت هاى ثانويه را بوجود مى آورند که به انواع زير تقسيم مى شوند:
1. بافت ثانويه جانشينى ( secondary replacement texture )
اين بافت به دو صورت بوجود آيد:
الف) به طريق هوازدگى:
در اين نوع ، جانشينى از حاشيه بلورها آغاز ودر امتداد رخها، درزها وشکستگى ها صورت مى گيرد.براى تشخيص اين گونه بافت از بافت جانشينى اوليه مى توان از شکل رخ ،شکستگى ويا حاشيه بلور کمک گرفت.
در صورتى که حاشيه رخ يا شکستگى نامنظم وغير قابل انطباق باشد،بافت از نوع جانشينى ثانويه خواهد بود.
مواد معدنى که در سطح زمين اکسيده مى شوند،بافت ونوع کانيهاى اوليه آنها اکثراً تغيير مى نمايد،شدت تغييرات به نوع ترکيب شيميايى وکانى شناسى ذخيره معدنى، درجه حرارت محيط، ترکيب شيميايى آب وتاثير آن در مراحل هوازدگى و شرايط Eh و PH محيط بستگى دارد.مانند جانشينى منيتيت توسط هماتيت وهيدروکسيدهاى آهن ويا جانشينى سولفيد توسط اکسيدهاى آهن.
ب) بطريق کانى سازى جديد :
محلول هاى کانه دار جديد،ضمن حرکت از فضاى بين دانه ها و درز شکافهاى موجود در يک ذخيره قديمى ،ضمن واکنش با بعضى از کانيها ،يا مواد خود را بر جاى مى گذارد ويا اينکه فضاى خالى را پرمى نمايد.
نظير بافت هاى جانشينى ثانويه مى توان از بافت متخلخل(کاواکى) (porous texture) و بافت سلولى يا لانه زنبورى (cellular or box work tex) وغيره نام برد . جانشينى بدليل نمود گسترده اش،کانيها در سه جهت فضائى ،کانيها را مورد يورش قرار مى دهد از آن جمله جانشينى در شکافها (fractures) ،در رخها (cleavage) و در سطح تماس بين دانه ها(grain boundaries) ، که نقش کانالهائى را در مرز بين دانه ها ويا در ميان خود دانه ها جهت انتقال محلول ها ايفا مى نمايند.
جانشينى در راستاى شکاف ها گاه بمانند بافت هاى اکسولوشن (exsolution tex) تلقى مى گردد،در صورتيکه چنين نيست،زيرا فرآيند جانشينى با افزايش حجم در کانى هاى ثانويه ودر داخل شکاف ها همراه است وچنين حالتى در فرآيند اکسولوشن ديده نمى شود.
2. بافت ثانويه اکسولوشن (secondary exsolution texture )
اين بافت در سرى هاى محلول جامد(solid solution) درجه حرارت بالا تشکيل مى شود و هنگاميکه حرارت پائين مى آيد،محلول ناپايدار شده ودر اجزاء آن واخوردگى بوجود مى آيد. بعبارت ديگر در اجزاء تشکيل دهنده محلول جامد در هم شکنندگى اوتکتيکى (eutectoidal breakdown) بوجود مى ايد.پديده اکسولوشن به بيان ديگر چنين تعريف مى گردد:
« بعضى از ترکيبات دو تايى داراى شعاع وباريونى خاص ،در زمان تبلور بدليل بالا بودن جنبش ملکولى ومتغيير بودن ابعاد شبکه،قادر به شرکت در ساختمان يک کانى هستند.ليکن پس از تبلور به دليل تثبيت ابعاد شبکه در اثر سرد شدن ،وايجاد ترکيبى که شعاع وباريونى آن با شبکه متبلور شده اختلاف دارد،از شبکه اصلى خارج مى شوند.اين پديده را اکسولوشن مى گويند. »
شرايط لازم جهت تشکيل بافت اکسولوشن شامل ترکيب شيميايى محلول ،زمان سرد شدن بعد از تبلور است.
در زير گونه هايى از بافت اکسولوشن آمده است:
1. بافت تيغه اى (.lamellar tex)
2. بافت حاشيه اى (.marginal tex)
3. بافت امولسوئيد (tex. emulsoid)
4. بافت ميرمکيتى (.Myrmekitic tex)
5. بافت حجره اى (بفرم سلولى،شبکه اى وغيره (cellular, mesh, net &etc. Cell exolution )
6. بافت شعله نما (.flame tex)
7. بافت نقش گل سرخى ،ستاره اى يا شبه ستاره اى (.Rosette, star or stellar tex )
8. بافت غربالى (seriate tex.)
منبع:
