هفت‌سين؛ سنتى ديرينه

الهام اسمعيلى

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

كى از ساده ترين اين روش ها كاربرد ظروف سفالى به شكل و فرم و اندازه دلخواه به عنوان جايگاه سين هاى هفت سين است. اين روزها توليدكنندگان سفال نيز با ايده هاى جديد دست به توليد محصولاتى مرتبط با اين جريان سنتى ارزشمند زده و مجموعه هايى از هفت ظرف را در يك قالب ارائه كرده اند كه ديگر تنها كار باقى مانده رنگ آميزى آنها است ولى اگر شما تمايل داريد سفره اى متفاوت تر و با توجه به سليقه خود و با استفاده از همين ظروف سفالينه ارزان قيمت ترتيب دهيد يكى از راحت ترين روش ها پس از انتخاب هفت ظرف مناسب رنگ آميزى آنها است. حالا شما مى توانيد اين رنگ آميزى را به صورت نقاشى در قالب طرح مورد نظر انجام داده يا از تلفيق رنگ هاى مختلف به صورت ابتكارى نمايى زيبا از ظرف انتخابى را ايجاد كنيد و يا آنكه از يكى از تكنيك هاى رنگ آميزى مانند چاپ با روش استنسيل يا مهر براى اين منظور استفاده كنيد. در برخى شرايط شكل ظاهرى ظرف انتخابى شما به گونه اى است كه الگوى رنگ آميزى را نيز مشخص مى كند. به عنوان مثال در سفره هفت سين اين تصوير فرم لاله اى شكل هر يك از ظروف تعيين كننده رنگ هر قسمتى از آن است. در ضمن از آنجا كه گل لاله از جمله زيباترين گل هاى بهارى به حساب مى آيد، به كار بردن اين فرم معنادار به عنوان ظرف هريك از سين هاى هفت سين كارى زيبا و هنرى است.
نكته: براى رنگ آميزى ظروف سفالى از رنگ هاى مختلفى شامل روغنى، آكريليك، گواش و حتى آبرنگ مى توانيد استفاده كنيد.

ولى اگر فرصت كافى براى رنگ آميزى و خشك شدن آنها نداريد كاربرد رنگ هاى گواش و آكريليك بهترين كار است. اين قبيل رنگ ها از آنجايى كه در آب حل مى شوند، به سرعت در مقابل هوا خشك شده و نتيجه نهايى را حاصل مى كنند ولى مشكل اينجا است كه در صورت استفاده از رنگ هاى گواش شما ديگر نمى توانيد ظرف را شست وشو داده و يا احياناً دست خيس خود را به آن بزنيد زيرا پوشش رنگى و در نتيجه طرح و نقش روى آن با آب پاك شده و يا درهم ادغام مى شوند درحالى كه رنگ هاى آكريليك اگرچه در آب قابل حل هستند ولى پس از خشك شدن ديگر با آب پاك نشده و ثابت مى مانند. بنابراين شما مى توانيد از اين مجموعه براى هفت سين سال هاى آتى نيز استفاده كنيد.

• تزئين تخم مرغ براى هفت سين
اگرچه كلمه تخم مرغ با حرف ت آغاز مى شود ولى به جهت آنكه نمادى از بركت و زايندگى است يكى از اجزاى ثابت سفره هفت سين بوده و همچنين رنگ كردن آن نيز از جمله رسوم قديمى است كه همواره هنگام تدارك لوازم سفره هفت سين به آن پرداخته مى شود. براى آن دسته از پدران و مادرانى كه دوست دارند فرزندانشان با سنن و رسوم ملى كشورشان آشنا شوند، شركت دادن بچه ها در فراهم كردن لوازم سفره هفت سين و به خصوص تزئين تخم مرغ هاى آن از جمله مناسب ترين فرصت ها است. شما مى توانيد چند عدد تخم مرغ پخته را به همراه كمى رنگ گواش و تعدادى مداد شمعى در اختيار فرزند كوچكتان قرار داده و از او بخواهيد پوسته تخم مرغ را به عنوان صفحه كاغذ تصور كرده و هر آنچه را كه دوست دارد بر روى آن ترسيم كند. با قرار دادن اين تخم مرغ در سفره هفت سين هم حس خوشايندى را در فرزندتان ايجاد كرده و هم تعلق خاطر او را به اين گونه رسوم بيشتر خواهيد كرد. در اين راستا شما نيز مى توانيد در طراحى اشكال مورد نظر و رنگ آميزى آنها به او كمك كنيد.

علاوه بر مواد مصنوعى ياد شده مواد طبيعى بسيارى نيز براى رنگ آميزى تخم مرغ وجود دارند كه از اين قبيل به پوست پياز، آب رنگى حاصل از پخت لبو، آبغوره و مواد رنگى خوراكى مى توان اشاره كرد ولى در اينجا قصد داريم به روش نقش دار كردن تخم مرغ با استفاده از پوست پياز بپردازيم. براى رنگ آميزى يكنواخت تخم مرغ با پوست پياز كافى است چند برگ پوست پياز (به خصوص پياز قرمز) را در داخل كاسه اى حاوى آب ريخته و تخم مرغ را در داخل آب ريخته و آن را در داخل آب بر روى شعله اجاق گاز قرار دهيد به اين ترتيب هنگام جوشيدن و پختن، تخم مرغ رنگى هم مى شود ولى در صورتى كه بخواهيد از پوست پياز جهت نقش دار كردن تخم مرغ بدون دخالت ابزارى همچون قلم مو استفاده كنيد روش متفاوت خواهد شد. تكه پارچه اى را به شكل مربع و به ابعاد حدود ۲۰ سانتى متر در ۲۰ سانتى متر بر روى ميز پهن كرده و داخل آن را با پوست پياز پر كنيد. سپس تكه برگى از گياه سرخس و يا هر گياه ديگرى مانند آن نيز بر روى پوسته ها قرار دهيد. به جاى برگ از مقدارى برنج خام نيز مى توانيد استفاده كنيد.
حال تخم مرغ را در ميان اين مواد گذاشته و پس از پوشش كليه سطوح آن با پوسته هاى پياز قسمت هاى اضافى پارچه را بر روى پوسته ها و در نهايت تخم مرغ برگردانيد و سپس با تعدادى كش پلاستيكى اسكناس و يا نخ محكم كنيد. در واقع تخم مرغ ها با پوسته هاى پياز، برگ يا برنج و پارچه بسته بندى مى شوند. حال كاسه اى پر از آب آماده كرده و پس از قرار دادن تخم مرغ هاى بسته بندى شده در داخل آب آنها را به مدت ۳۰ دقيقه بجوشانيد. در پايان اين مدت زمان تخم مرغ ها را با همان حالت پيچيده از داخل آب بيرون آورده و بگذاريد سرد شوند. سپس بسته بندى را به آرامى باز كرده و تخم مرغ هاى نقش دار را بگذاريد خشك شوند. براى آنكه طرح و نقش ايجاد شده برق و جلاى بيشترى داشته باشد پس از خشك شدن كمى روغن مايع خوراكى را با دست بر روى سطح پوسته آن بماليد.

• سبزه هاى مدل دار
سبزه به عنوان يكى از سين هاى سفره هفت سين از اهميت بسزايى برخوردار است. براى آنكه سبزه امسال شما با سال هاى پيش متفاوت باشد، هنگام فرا رسيدن زمان انتقال جوانه ها به ظرف مورد نظر اين بار از قالب هاى مدل دار كيك استفاده كنيد. اين قالب ها در جنس هاى شيشه اى و يا آلومينيومى در فروشگاه هاى مربوط به لوازم قنادى و شيرينى پزى يافت مى شوند. به اين ترتيب كه همانند ظروف گرد و يا بيضى معمول، جوانه ها را در داخل قالب طورى پخش كنيد كه در همه نقاط آن جوانه وجود داشته باشد سپس مطابق هميشه آنها را در جاى گرم و در معرض نور خورشيد قرار داده و هر روز آب دهيد. با اين روش سبزه شما با همان فرم و مدل ظرف انتخابى رشد كرده و سبزه اى به همان شكل حاصل مى شود. پس از آنكه سبزه كاملاً رشد كرد و هنگام قرار دادن در كنار بقيه سين هاى هفت سين فرارسيد، مى توانيد آن را به راحتى از داخل قالب خارج كرده و به ظرف تخت مورد نظر منتقل كرده و به مجموعه سين هاى ديگر اضافه كنيد.

از آنجا كه معمولاً دور سبزه ها روبانى پهن پيچيده مى شود، روبانى را مطابق با رنگ ديگر لوازم سفره انتخاب كرده و به دور سبزه بپيچيد ولى ممكن است در اينجا فرم نامنظم قالب مانع از انجام اين كار به صورت معمول شود در نتيجه از سوزن ته گرد براى اين منظور استفاده كنيد.
نكته: در صورتى كه پس از سبز كردن سبزه به روش معمول تصميم گرفتيد آن را به شكل خاصى درآورده و يا حداقل فضاى داخلى آن را به اندازه قراردادن ظرف ماهى و يا شمع سفره خالى كنيد اين كار به راحتى با چاقو امكان پذير است. شما مى توانيد با حركات عمودى چاقوى تيز به راحتى دايره اى در وسط سبزه ايجاد كرده و شمعى در داخل آن جاى دهيد.
يك پيشنهاد ابتكارى: پوسته هاى تخم مرغ نقاشى شده نيز بستر مناسبى براى سبزه هاى كوچك هستند. شما مى توانيد جوانه ها را در داخل آنها قرار داده و يا آنكه پس از پايان مرحله سبز شدن سبزه، مقدارى از سبزه را از كنار و يا همان وسط سبزه اصلى جدا كرده و در داخل پوسته تخم مرغ قرار دهيد.

• سگ نماد سال ۱۳۸۵
از آنجايى كه سال ۱۳۸۵ مطابق با طالع بينى چينى سال سگ ناميده مى شود، در صورتى كه براى چيدن سفره هفت سين امسالتان تصميم گرفته ايد از ظروف سفالى استفاده كنيد، مى توانيد با تركيب گلدان هاى سفالى كوچك نماد سال آتى را با فرمى زيبا درست كرده و در كنار ديگر اجزاى هفت سين قرار دهيد. براى اين منظور كافى است دو عدد گلدان سفالى به اندازه هاى كوچك و بزرگ خريدارى كنيد به صورتى كه اگر گلدان بزرگتر را به صورت وارونه بر روى زمين قرار دهيد ته گلدان كوچك تر (سر سگ) دقيقاً متناسب با ته گلدان بزرگتر (نماد سگ) باشد.
در صورت امكان براى هر گلدان سينى سفالى زيرين مخصوص آن را نيز تهيه كرده و يكى را در زير گلدان بزرگ و ديگرى را بر روى گلدان كوچك قرار دهيد. البته وجود اين سينى ها چندان ضرورى نيست. سپس با استفاده از مقوا و يا لاستيك داخل كفى كفش، دو گوش متناسب با اندازه سر سگ سفالى درست كرده و در پايان با قلم مو و رنگ گواش يا آكريليك مانند تصوير و يا هر طرحى كه براى اين منظور در نظر داريد بر روى گلدان ها چهره و بدنه سگ را نقاشى كنيد.

پيشنهاد: شما مى توانيد با درست كردن تعداد شش و يا حتى هفت عدد از اين سگ ها در اندازه دلخواه از آنها به عنوان ظروف سين هاى هفت سين امسالتان استفاده كنيد.