-
لاک‌پشت در بزرگراه !
دنياي اقتصاد:
جای خالی ایران در رتبه‌بندی‌های جهانی پهنای باند اینترنت
لاک‌پشت در بزرگراه
سونیتا سراب‌پور
مسوولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات پیوسته براین گفته خود تاکید دارند که ایران در زمینه فناوری اطلاعات و به خصوص در حوزه اینترنت با مشکل خاصی روبه‌رو نیست و برای تاکید حرف خود نیز پای ضریب نفوذ اینترنت در کشور را به میان می‌کشند. </B>
اما آمارهای جهانی همیشه خلاف اظهارات این مسوولان را ثابت می‌کند. به عنوان مثال در آخرین گزارش کیفیت پهنای باند جهان که سالانه ارائه مي‌شود، کره‌جنوبی عنوان برترین کشور جهان در کیفیت پهنای باند و رهبر پهنای باند در سال 2009 معرفی شده است. همچنین در حالی که بحرین، قطر، امارات، عربستان و پاکستان در این لیست حضور دارند نامی از ایران دیده نمی شود. علاوه بر این گزارش که نشان می‌دهد ایران با مشکل جدی در زمینه پهنای باند روبه‌رو است، مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در گزارشی که در هفته گذشته منتشر کرد، بر ضعف کشور در این حوزه مهر تایید زد.
در حالی‌که انواع مدارک چه از نوع داخلی و چه از نوع خارجی نشان می‌دهد که ایران در زمینه اینترنت و خصوصا پهنای باند دچار مشکل جدی است، اما باز مسوولان دولتی همچنان بر اظهارات خود پافشاری می‌کنند و بر این باور هستند که پهنای‌باند کشور در وضعیت کاملا مطلوبی است.
جای خالی ایران
براساس گزارش، کیفیت پهنای‌باند که توسط مدرسه تجاری ساید و دانشگاه اویدو (Saïd Business School and the University of Oviedo) به نمایندگی از شرکت سیسکو (Cisco) انجام گرفته است، تمامی کشورهای جهان با وجود بحران اقتصادی که با آن مواجه بوده‌اند کیفیت پهنای باند خود را بهبود داده‌اند. بر اساس این گزارش، در بخش رهبری پهنای باند جهان پس از کره جنوبی به ترتیب کشورهای ژاپن، هنگ‌کنگ، سوئد، سوئیس، اتریش، سنگاپور، لوکزامبورگ، دانمارک، و نروژ رتبه‌هاي دوم تا دهم را به خود اختصاص داده‌اند. استرالیا در رتبه 13، ایالات متحده در رتبه 15، کانادا در رتبه 17، فرانسه در رتبه 18، و بلژیک در رتبه 20 قرار گرفته اند. همچنین انگلستان رتبه 25 و ایتالیا رتبه 38 را به خود اختصاص داده‌اند.
کشورهای همسایه ایران از قبیل بحرین، امارات، قطر، ترکیه، عربستان و پاکستان نیز در این لیست به ترتیب رتبه‌هاي 26، 30، 35، 42، 51 و 60 را به خود اختصاص داده‌اند و جای خالی نام ایران در این لیست 66 تایی جهانی مانند همیشه چشم را آزار مي‌دهد. نام کشورهای قطر و عربستان در عین حال در لیست کشورهایی که کیفیت پهنای باند خود را طی یک سال گذشته تغییر داده اند نیز به چشم مي‌خورد.
فارغ از این رتبه‌بندی جهانی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز طی یک بررسی بازار پهنای باند در ایران را دارای ویژگی‌ها و پيچيدگي‌هاي زيادي دانسته است. در قسمتی از این گزارش آمده است که: بخش عمده‌اي از بازار به صورت انحصاري در اختيار شركت‌هاي دولتي است و كميسيون تنظيم مقررات نيز به علت وابستگي به وزارتخانه، اقدامي براي آزادسازي اين بازارها انجام نمي‌دهد. از سوي ديگر بازار به صورت غيرمنطقي و ناكارآمد شكل گرفته (نظام صدور مجوز فعاليت) و بدون دليل به بخش‌هاي كوچك‌تري تقسيم شده است (PAP، ISP، ...) كه اين امر هزينه‌هاي سربار را شديدا افزايش داده است.
به بيان ديگر در زمينه سامان‌دهي بازار كميسيون تنظيم مقررات ارتباطات، رويكرد مشخصي ندارد و به جاي تعداد محدودي شركت بزرگ و رقيب، تعداد 1500 شركت كوچك وجود دارند كه به طور طبيعي با اين تعداد شركت فقط هزينه‌هاي سربار افزايش مي‌يابند.
در همين حال هزينه انتقال بسيار بالاست و مجموع هزينه انتقال و پهناي باند 70درصد هزينه‌هاي بنگاه‌هاي خصوصي را به خود اختصاص مي‌دهد، ضمن اينكه مديريت دولتي ناكارآمد است و هزينه‌هاي شركت‌هاي دولتي به وسيله افزايش قيمت خدمات تامين مي‌شود. موضوع قابل توجه ديگر اين است كه قيمت خريد اينترنت از دروازه‌هاي اصلي خارجي بالاست و به همين جهت هر نوع مديريت تعرفه نمي‌تواند قيمت‌ها را واقعي كند.
از تایید تا تکذیب
در حالی که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به طور واضح وضعیت پهنای‌باند کشور را شرح داده است، اما چند روز بعد عبدالمجید رياضي، معاون وزير ارتباطات و دبير شوراي عالي فناوري اطلاعات، سرعت اينترنت و پهناي باند در ايران را در وضعيت مطلوب عنوان كرده و اظهار داشته بود که مشكل اصلي اينترنت نیست؛ بلکه مشکل اصلی به محتواسازي در كشور بر می‌گردد. وی همچنین در ادامه افزوده بود که در طول 4 سال گذشته ظرفيت پهناي باند اينترنت در خارج از كشور ما به 4 برابر رسيده است، این ظرفیت 5/3 گيگابايت بوده و در حال حاضر به 14 گيگابايت رسيده و اميدواريم به سطح 57 گيگابايت نیز برسد. همچنین اگر بخواهيم وضعیت خود را با كشورهاي خارجي مقایسه کنیم باید بگویم که در كشورهاي خارجي توليدات محتوايي زياد است و مردم پهناي باند داخلي را مورد نظر داشته و توجهي به پهناي باند خارجي ندارند، به گونه‌ای كه پهناي باند داخلي به خارجي 10 به يك است، اما در كشور ما اين نسبت 20 به 80 است. اکثر کارشناسان این اظهارات را رد کرده و بر این باورند که مشکل محتوا از مشکلات اصلی نیست و این مشکل در رده‌های پایین‌تری قرار دارد.
در همین زمینه محمود رضا خادمی، رییس کميسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، می‌گوید: «یکی از عوامل عدم توسعه می‌تواند به محتوا ربط داشته باشد، اما مشکلات دیگری در این زمینه وجود دارند که بسیار اساسی‌تر به نظر می‌رسند. انحصار توزیع پهنای‌باند، محدودیت در توزیع، محدودیت دسترسی کاربران خانگی برای دریافت اینترنت پرسرعت، نبود رگولاتوری مستقل برای جلوگیری از فعالیت شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی، نبود قوانین و مقرارت لازم در این حوزه و... از جمله مسائل اصلی در این حوزه است که مهمتر از محتوا به نظر می‌رسد.»
در همین زمینه عباس‌پور خصالیان، کارشناس در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، نیز بر این باور است که وقتی مسوولان از اینکه هیچ مشکلی نداریم صحبت می‌کنند در واقع می‌خواهند روی آن مشکل سرپوش بگذارند و در واقع با اصطلاحات رایج و همیشگی خود می‌خواهند کاربران را گمراه کنند. وی در ادامه می‌افزاید: «چیزی که در کشور ما علاوه بر محتوا آزاد نشده پهنای‌باند است. با توجه به خط قرمزهای موجود کمبود محتوا بزرگترین مشکل است و همه به این وضعیت انتقاد می‌کنند. اما برای افزایش و بهبود محتوا، آزادی پهنای باند نیز ملاک است. چرا که محتوای به وجود آمده برای ارسال به پهنای‌باند مناسب نیاز دارد.»
مسوولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات همواره بر وجود پهنای باند کافی در ایران تاکید داشته و بیان مي‌کنند، چنانچه تقاضايي وجود داشته باشد. ایران ظرفیت افزایش پهنای باند را دارد. به گفته مدیران فعلی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات پس از شروع به کار دولت نهم ظرفیت پهنای باند کشور پنج برابر شده، اما با وجود اعلام آمادگی این وزارتخانه برای افزایش پهنای باند، متقاضی برای انجام این کار در کشور وجود ندارد. به اعتقاد این افراد در حال حاضر پهنای باند مورد نیاز کشور تامین شده و امکان ارائه پهنای باند به هر میزان که مورد نیاز دستگاه‌ها، نهادها و سازمان‌هاي دولتی و خصوصی باشد، وجود دارد. خادمی با اشاره به وجود متقاضی اظهار می‌دارد که برای دریافت اینترنت متقاضی به میزان کافی وجود دارد، اما مسوولان مربوطه نمی‌توانند آن میزان مورد نیاز را به کاربران برسانند به عنوان مثال وقتی کاربری از شرکتی اینترنتی با یک گیگ پهنای باند می‌خواهد نمی‌توانم این امکان را در اختیارش بگذارم؛ چرا که در انتقال و توزیع دچار مشکل هستیم.
همان‌طور که اشاره شد مدیران فعلی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شروع کار دولت نهم را آغازی برای رشد حوزه اینترنت کشور دانسته‌اند و این درحالی است که پورخصالیان بر این باور است که ملاک قرار دادن چنین چیزی کاملا بی‌فایده است؛ چرا که پیوسته همه چیز در حال رشد و توسعه است، اما برای پیشرفت بیشتر مسوولان کشور باید علاوه بر ایجاد رقابت در داخل کشور دست به ایجاد رقابت با کشورهای خارجی نیز بزنند و خود را با آنها مقایسه کنند.
هر چند که تاکنون گزارش‌ها و مقالات زیادی در خصوص وضعیت پهنای باند نوشته شده و هرکدام به نحوی و با ارائه راهکاری در پی از میان برداشتن مشکلات این حوزه بودند در آخرین اقدام نیز مرکز پژوهش‌ها علاوه بر بررسی بازار پهنای باند داخلی راهکارهایی براي حل مشكلات اين بخش ارائه داده و با اشاره به لزوم فعال شدن و اصلاح ساختار كميسيون تنظيم مقررات به منظور استقلال از شركت‌هاي دولتي و ايجاد بازار رقابتي براي
هم افزايي توانمندي‌هاي بخش خصوصي، افزوده که پهناي باند به عنوان نهاده اصلي حوزه فناوري اطلاعات بايد در ادبيات برنامه‌ريزي و بودجه‌ريزي كشور ديده شده و احكامي نيز براي اصلاح قيمت آن در قوانين آورده شود و در همين حال كليه هزينه‌هاي انتقال و پهناي باند نيز در جداول تعرفه بايد اصلاح شوند.
مسوولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات پیوسته براین گفته خود تاکید دارند که ایران در زمینه فناوری اطلاعات و به خصوص در حوزه اینترنت با مشکل خاصی روبه‌رو نیست و برای تاکید حرف خود نیز پای ضریب نفوذ اینترنت در کشور را به میان می‌کشند. اما آمارهای جهانی همیشه خلاف اظهارات این مسوولان را ثابت می‌کند. به عنوان مثال در آخرین گزارش کیفیت پهنای باند جهان که سالانه ارائه مي‌شود، کره‌جنوبی عنوان برترین کشور جهان در کیفیت پهنای باند و رهبر پهنای باند در سال 2009 معرفی شده است. همچنین در حالی که بحرین، قطر، امارات، عربستان و پاکستان در این لیست حضور دارند نامی از ایران دیده نمی شود. علاوه بر این گزارش که نشان می‌دهد ایران با مشکل جدی در زمینه پهنای باند روبه‌رو است، مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در گزارشی که در هفته گذشته منتشر کرد، بر ضعف کشور در این حوزه مهر تایید زد.
در حالی‌که انواع مدارک چه از نوع داخلی و چه از نوع خارجی نشان می‌دهد که ایران در زمینه اینترنت و خصوصا پهنای باند دچار مشکل جدی است، اما باز مسوولان دولتی همچنان بر اظهارات خود پافشاری می‌کنند و بر این باور هستند که پهنای‌باند کشور در وضعیت کاملا مطلوبی است.
جای خالی ایران
براساس گزارش، کیفیت پهنای‌باند که توسط مدرسه تجاری ساید و دانشگاه اویدو (Saïd Business School and the University of Oviedo) به نمایندگی از شرکت سیسکو (Cisco) انجام گرفته است، تمامی کشورهای جهان با وجود بحران اقتصادی که با آن مواجه بوده‌اند کیفیت پهنای باند خود را بهبود داده‌اند. بر اساس این گزارش، در بخش رهبری پهنای باند جهان پس از کره جنوبی به ترتیب کشورهای ژاپن، هنگ‌کنگ، سوئد، سوئیس، اتریش، سنگاپور، لوکزامبورگ، دانمارک، و نروژ رتبه‌هاي دوم تا دهم را به خود اختصاص داده‌اند. استرالیا در رتبه 13، ایالات متحده در رتبه 15، کانادا در رتبه 17، فرانسه در رتبه 18، و بلژیک در رتبه 20 قرار گرفته اند. همچنین انگلستان رتبه 25 و ایتالیا رتبه 38 را به خود اختصاص داده‌اند.
کشورهای همسایه ایران از قبیل بحرین، امارات، قطر، ترکیه، عربستان و پاکستان نیز در این لیست به ترتیب رتبه‌هاي 26، 30، 35، 42، 51 و 60 را به خود اختصاص داده‌اند و جای خالی نام ایران در این لیست 66 تایی جهانی مانند همیشه چشم را آزار مي‌دهد. نام کشورهای قطر و عربستان در عین حال در لیست کشورهایی که کیفیت پهنای باند خود را طی یک سال گذشته تغییر داده اند نیز به چشم مي‌خورد.
فارغ از این رتبه‌بندی جهانی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز طی یک بررسی بازار پهنای باند در ایران را دارای ویژگی‌ها و پيچيدگي‌هاي زيادي دانسته است. در قسمتی از این گزارش آمده است که: بخش عمده‌اي از بازار به صورت انحصاري در اختيار شركت‌هاي دولتي است و كميسيون تنظيم مقررات نيز به علت وابستگي به وزارتخانه، اقدامي براي آزادسازي اين بازارها انجام نمي‌دهد. از سوي ديگر بازار به صورت غيرمنطقي و ناكارآمد شكل گرفته (نظام صدور مجوز فعاليت) و بدون دليل به بخش‌هاي كوچك‌تري تقسيم شده است (PAP، ISP، ...) كه اين امر هزينه‌هاي سربار را شديدا افزايش داده است.
به بيان ديگر در زمينه سامان‌دهي بازار كميسيون تنظيم مقررات ارتباطات، رويكرد مشخصي ندارد و به جاي تعداد محدودي شركت بزرگ و رقيب، تعداد 1500 شركت كوچك وجود دارند كه به طور طبيعي با اين تعداد شركت فقط هزينه‌هاي سربار افزايش مي‌يابند.
در همين حال هزينه انتقال بسيار بالاست و مجموع هزينه انتقال و پهناي باند 70درصد هزينه‌هاي بنگاه‌هاي خصوصي را به خود اختصاص مي‌دهد، ضمن اينكه مديريت دولتي ناكارآمد است و هزينه‌هاي شركت‌هاي دولتي به وسيله افزايش قيمت خدمات تامين مي‌شود. موضوع قابل توجه ديگر اين است كه قيمت خريد اينترنت از دروازه‌هاي اصلي خارجي بالاست و به همين جهت هر نوع مديريت تعرفه نمي‌تواند قيمت‌ها را واقعي كند.
از تایید تا تکذیب
در حالی که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به طور واضح وضعیت پهنای‌باند کشور را شرح داده است، اما چند روز بعد عبدالمجید رياضي، معاون وزير ارتباطات و دبير شوراي عالي فناوري اطلاعات، سرعت اينترنت و پهناي باند در ايران را در وضعيت مطلوب عنوان كرده و اظهار داشته بود که مشكل اصلي اينترنت نیست؛ بلکه مشکل اصلی به محتواسازي در كشور بر می‌گردد. وی همچنین در ادامه افزوده بود که در طول 4 سال گذشته ظرفيت پهناي باند اينترنت در خارج از كشور ما به 4 برابر رسيده است، این ظرفیت 5/3 گيگابايت بوده و در حال حاضر به 14 گيگابايت رسيده و اميدواريم به سطح 57 گيگابايت نیز برسد. همچنین اگر بخواهيم وضعیت خود را با كشورهاي خارجي مقایسه کنیم باید بگویم که در كشورهاي خارجي توليدات محتوايي زياد است و مردم پهناي باند داخلي را مورد نظر داشته و توجهي به پهناي باند خارجي ندارند، به گونه‌ای كه پهناي باند داخلي به خارجي 10 به يك است، اما در كشور ما اين نسبت 20 به 80 است. اکثر کارشناسان این اظهارات را رد کرده و بر این باورند که مشکل محتوا از مشکلات اصلی نیست و این مشکل در رده‌های پایین‌تری قرار دارد.
در همین زمینه محمود رضا خادمی، رییس کميسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، می‌گوید: «یکی از عوامل عدم توسعه می‌تواند به محتوا ربط داشته باشد، اما مشکلات دیگری در این زمینه وجود دارند که بسیار اساسی‌تر به نظر می‌رسند. انحصار توزیع پهنای‌باند، محدودیت در توزیع، محدودیت دسترسی کاربران خانگی برای دریافت اینترنت پرسرعت، نبود رگولاتوری مستقل برای جلوگیری از فعالیت شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی، نبود قوانین و مقرارت لازم در این حوزه و... از جمله مسائل اصلی در این حوزه است که مهمتر از محتوا به نظر می‌رسد.»
در همین زمینه عباس‌پور خصالیان، کارشناس در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، نیز بر این باور است که وقتی مسوولان از اینکه هیچ مشکلی نداریم صحبت می‌کنند در واقع می‌خواهند روی آن مشکل سرپوش بگذارند و در واقع با اصطلاحات رایج و همیشگی خود می‌خواهند کاربران را گمراه کنند. وی در ادامه می‌افزاید: «چیزی که در کشور ما علاوه بر محتوا آزاد نشده پهنای‌باند است. با توجه به خط قرمزهای موجود کمبود محتوا بزرگترین مشکل است و همه به این وضعیت انتقاد می‌کنند. اما برای افزایش و بهبود محتوا، آزادی پهنای باند نیز ملاک است. چرا که محتوای به وجود آمده برای ارسال به پهنای‌باند مناسب نیاز دارد.»
مسوولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات همواره بر وجود پهنای باند کافی در ایران تاکید داشته و بیان مي‌کنند، چنانچه تقاضايي وجود داشته باشد. ایران ظرفیت افزایش پهنای باند را دارد. به گفته مدیران فعلی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات پس از شروع به کار دولت نهم ظرفیت پهنای باند کشور پنج برابر شده، اما با وجود اعلام آمادگی این وزارتخانه برای افزایش پهنای باند، متقاضی برای انجام این کار در کشور وجود ندارد. به اعتقاد این افراد در حال حاضر پهنای باند مورد نیاز کشور تامین شده و امکان ارائه پهنای باند به هر میزان که مورد نیاز دستگاه‌ها، نهادها و سازمان‌هاي دولتی و خصوصی باشد، وجود دارد. خادمی با اشاره به وجود متقاضی اظهار می‌دارد که برای دریافت اینترنت متقاضی به میزان کافی وجود دارد، اما مسوولان مربوطه نمی‌توانند آن میزان مورد نیاز را به کاربران برسانند به عنوان مثال وقتی کاربری از شرکتی اینترنتی با یک گیگ پهنای باند می‌خواهد نمی‌توانم این امکان را در اختیارش بگذارم؛ چرا که در انتقال و توزیع دچار مشکل هستیم.
همان‌طور که اشاره شد مدیران فعلی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شروع کار دولت نهم را آغازی برای رشد حوزه اینترنت کشور دانسته‌اند و این درحالی است که پورخصالیان بر این باور است که ملاک قرار دادن چنین چیزی کاملا بی‌فایده است؛ چرا که پیوسته همه چیز در حال رشد و توسعه است، اما برای پیشرفت بیشتر مسوولان کشور باید علاوه بر ایجاد رقابت در داخل کشور دست به ایجاد رقابت با کشورهای خارجی نیز بزنند و خود را با آنها مقایسه کنند.
هر چند که تاکنون گزارش‌ها و مقالات زیادی در خصوص وضعیت پهنای باند نوشته شده و هرکدام به نحوی و با ارائه راهکاری در پی از میان برداشتن مشکلات این حوزه بودند در آخرین اقدام نیز مرکز پژوهش‌ها علاوه بر بررسی بازار پهنای باند داخلی راهکارهایی براي حل مشكلات اين بخش ارائه داده و با اشاره به لزوم فعال شدن و اصلاح ساختار كميسيون تنظيم مقررات به منظور استقلال از شركت‌هاي دولتي و ايجاد بازار رقابتي براي هم افزايي توانمندي‌هاي بخش خصوصي، افزوده که پهناي باند به عنوان نهاده اصلي حوزه فناوري اطلاعات بايد در ادبيات برنامه‌ريزي و بودجه‌ريزي كشور ديده شده و احكامي نيز براي اصلاح قيمت آن در قوانين آورده شود و در همين حال كليه هزينه‌هاي انتقال و پهناي باند نيز در جداول تعرفه بايد اصلاح شوند.
پهنای باند به عنوان حق شهروندان
هفته گذشته فنلاند اعلام کرد که از سال 2010 یعنی از کمتر از چند ماه دیگر حداقل پهنای باند یک مگابیت بر ثانیه حق قانونی همه شهروندان است. به این ترتیب تمامی شهروندان این کشور در کنار دیگر حقوق قانونی خود از حق اینترنت یک مگابیتی نیز برخوردار خواهند بود. برنامه فنلاند برای پهنای باند اینترنت شهروندان تا سال 2015 رسیدن به هدف اینترنت 100 مگابیت بر ثانیه برای همه شهروندان است. </B>
