فیسبوک و توییتر؛ بهشت کلاهبرداران اینترنتی
فناوری - سهولت ثبت‌نام و ایجاد صفحه اختصاصی در فیسبوک، این امکان را فراهم می‌کند که هرکس بتواند فقط از طریق دسترسی به یک تصویر الکترونیکی از فردی دیگر، به نام او صفحه‌ای را ایجاد کند.
مهدی خاکی‌فیروز: اورکات و یاهو 360 درجه، مدت‌هاست از دور خارج شده‌اند. این روزها؛ وب‌سایت‌هایی همچون فیسبوک و توییتر جای آنها را گرفته‌اند. وب‌سایت‌هایی که امکان ارتباطات تارعنکبوتی بین انسان‌ها را در فضای مجازی فراهم می‌کنند و از طریق آنها می‌توان دوست‌های قدیمی را پیدا کرد. این وب‌سایت‌ها که در گروه میکروبلاگینگ‌ها جای می‌گیرند، امکاناتی همچون ایمیل، دوست‌یابی، چت زنده و آفلاین، وبلاگ‌نویسی و به اشتراک گذاشتن تصاویر را به صورت همزمان در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند.
جمع شدن همه این امکانات در یک وب‌سایت، جذابیتی ویژه به آن می‌بخشد. به ویژه آنکه چنین وب‌سایت‌هایی، از طراحی گرافیکی و نرم‌افزاری خوبی نیز برخوردارند و از سوی رایانه‌های میزبان در ده‌ها کشور جهان حمایت می‌شوند. این ویژگی‌ها موجب هدایت بهینه ترافیک شبکه و به تبع آن، افزایش سرعت دسترسی کاربران به خدمات میکروبلاگینگ‌ها می‌شود.
کلاهبردارها همه‌جا هستند
هکرها و کلاهبردارهای اینترنتی در همه جای شبکه حضوری جدی دارند. سایت بانک‌ها، کارگزاری‌های بورس و تجارت الکترونیکی، تنها طعمه‌های آنها نیستند. حتی سایت‌های میکروبلاگینگ نیز از دست این افراد ماجراجو در امان نیستند. «متأسفانه در فیسبوک با اسم من و به شکل جعلی، صفحه‌ای تشکیل داده‌اند که باید تکرار کنم این صفحه جعلی است. از دوستان خواهش می‌کنم کسی این صفحه را به لیست دوستان خود اضافه نکند.»این روزها، جمله بالا یا شبیه آن، بارها به وسیله ایمیل، پیامک یا سایر ابزارهای ارتباطی بین کاربران فیسبوک رد و بدل می‌شود.
سهولت ثبت‌نام و ایجاد صفحه اختصاصی در فیسبوک، این امکان را فراهم می‌کند که هرکس بتواند فقط از طریق دسترسی به یک تصویر الکترونیکی از فردی دیگر، به نام او صفحه‌ای را ایجاد کند. صفحه‌ای که می‌تواند دردسرهای زیادی برای صاحب عکس یا دوستان وی به همراه داشته باشد.
برای مقابله با این وضعیت چه می‌توان کرد؟ آیا باید قید فیسبوک، توییتر و وب‌سایت‌های مشابه را زد و ارتباطات اینترنتی را به ایمیل و وبلاگ‌نویسی/خوانی محدود کرد؟
این روش هم البته طرفدارانی دارد که به عنوان «کاربران محافظه‌کار» شناخته می‌شوند. چرا که هرچقدر دسترسی به عکس افراد برای ساخت صفحه جعلی در فیسبوک، کار ساده‌ای است ولی کمتر کسی می‌تواند به شناسنامه ایمیل افراد و کد ورود آن دسترسی داشته باشد.
بنابراین یکی از راه‌های تشخیص صفحه‌های جعلی از اصلی، بررسی نشانی ایمیل آن است. راهکار بعدی، بررسی فهرست دوستان است. چون کمتر پیش می‌آید که مدیر یک صفحه جعلی، بتواند دوستان نزدیک فرد اصلی را شکار کند.دیوارنوشته‌های یک صفحه فیسبوک نیز می‌تواند روشنگر خیلی‌چیزها باشد. افراد جاعل، عموماً از ابتکار عمل لازم در نوشتن به سبک و شیوه فرد اصلی برخوردار نیستند.بیشترین ایجاد صفحه جعلی، مربوط به افراد مشهور همچون بازیگران سینما، فوتبالیست‌ها و سیاستمداران است. جست‌وجو برای یافتن صفحه اختصاصی افراد مشهور، چندان ایمن نیست. به عنوان نمونه در فیسبوک 31 صفحه به نام اکبر عبدی وجود دارد که همگی با تصاویری از این هنرپیشه همراه است. اما مدیریت هیچ‌کدام از آنها با اکبر عبدی اصلی نیست. مشابه این صفحه‌ها را می‌توان برای هدیه تهرانی (5مورد)، نیکی کریمی (7صفحه)، هانیه توسلی (4 مورد) و محمدرضا گلزار (30 صفحه) مشاهده کرد. علی کریمی بازیکن جوان فوتبال با 401 صفحه اصلی، در صدر فهرست جعل عنوان‌های فیسبوک قرار دارد. در رده‌های بعدی علی دایی و افشین قطبی، هرکدام با 8 صفحه جعلی قرار دارند.
اماراتی‌ها به ابوعلی‌سینا هم رحم نکردند
ایجاد صفحه جعلی در فیسبوک، فقط گریبانگیر آدم‌های زنده نمی‌شود. چند ماه پیش اماراتی‌ها به کمک محققان یونانی و آلمانی، صفحه‌ای به نام ابن‌سینا در فیسبوک ایجاد کردند. این صفحه که به وسیله یک ربات الکترونیکی اداره می‌شود، تلاش دارد تا ابوعلی سینا را یک دانشمند عرب معرفی کند. هر چند گردانندگان این ربات بعدها عقب‌نشینی کردند و عنوان دانشمند اسلامی (Islamic scholar) را برای صفحه مربوط به ابن‌سینا انتخاب کردند.
بازی شکارچی‌ها در توییتر
اکثر عاشقان روابط شبکه‌ای در ایران، فیسبوک را به عنوان خانه مجازی خود برگزیده‌اند، هر چند توییتر در ایران، اعضای کمی دارد ولی رتبه جهانی آن، براساس طبقه‌بندی سایت الکسا، کمی بالاتر از فیسبوک است. مثل هر چیز دیگر در زندگی، در توییتر هم نمی‌توان هر چیزی را که دیده می‌شود، باور کرد، رسانه‌های بین‌المللی در هفته‌های اخیر گزارش‌هایی منتشر کردند که خبر از وجود چهره‌های جعلی در پشت‌نام‌های مشهور در توییتر می‌دادند. به عنوان مثال در صفحه متعلق به یکی از فیلسوف‌های کنونی آلمان، نوشته‌هایی آمده بود که باعث تعجب و سردرگمی مخاطبان وی شده بود. در این بین حتی برخی از سایت‌های اینترنتی معتبر نیز به این نوشته لینک داده‌اند.
دردسرهای انتشار اطلاعات نادرستی از این دست، باعث شده تا برخی خواننده‌ها و هنرپیشه‌ها رسماً اعلام کنند که عضو توییتر نیستند و هر نوشته‌ای که به نام آنها منتشر می‌شود، در واقع جعلی است. پرسش این است که چه انگیزه‌ای باعث می‌شود تا برخی افراد، با نام دیگران در توییتر بنویسند. راب وگاس یکی از مجریان برنامه‌های سرگرم‌کننده اینترنتی می‌گوید که توییتر و توییت کردن برای او در ابتدا یک کار تفریحی بوده است. اما پس از مدتی به سرش می‌زند که به جای یکی از چهره‌های محبوب و مطرح تلویزیون آلمان توییت کند تا ببیند مردم چه واکنشی به نوشته‌های او نشان می‌دهند.
او وقتی متوجه می‌شود که این مجری، حضور فعالی در توییتر دارد، ترجیح می‌دهد به نام تهیه‌کننده برنامه‌های او در توییتر ظاهر شود. راب پس از ثبت این صفحه، نوشته‌های مجری تلویزیون را با اظهارنظرهایی غیرواقعی مخلوط می‌کند و به خورد مخاطبان توییتر می‌دهد. او در این مورد می‌گوید: «من گاهی اوقات از خودم می‌پرسم که واقعاً دارم چه کار می‌کنم». راب معتقد است که این مجری تلویزیونی هیچگاه از او شکایت نمی‌کند چون «توییت کردن به نام او، بهترین نوع تبلیغ رایگان است».
پایه‌گذاران توییتر که هر روز با گزارش‌‌های جدیدی از حضور افرادی جعلی در وب‌سایت خود مواجه می‌شوند، یک راه حل پیدا کرده‌اند. آنها از این پس با دقت سختگیرانه‌تری به بررسی اطلاعات کاربری اشخاص می‌پردازند. این کنترل شامل شرکت‌ها و افرادی می‌شود که عضو توییتر هستند. هر کس که از این بازرسی به سلامت بیرون بیاید، یک نشان «تیک» به منزله صحت دریافت می‌کند. این نشان در نخستین گام به هواداران ستاره‌های هالیوود کمک می‌کند تا صفحه‌های واقعی‌تری را مطالعه کنند. همچنین خبرنگاران را از مصاحبه با افراد جعلی در امان می‌دارد.
ایرانی‌ها توانمندی ویژه‌ای در جعل عنوان دارند. ده‌ها وبلاگ جعلی به نام افراد مشهور، یکی از نشانه‌های این توانمندی است. این جاعلان، تاکنون پگاه آهنگرانی، عادل فردوسی‌پور و ده‌ها چهره مشهور و نیمه مشهور را به گلایه واداشته‌اند. جاعلان حتی کامنت وبلاگ‌ها را هم از رفتار ماجراجویانه خود بی‌نصیب نمی‌گذارند.
صفحه ویژه در فیسبوک که سهل است، نت‌ورکرهای ایرانی‌های حتی قابلیت ساخت یک فیسبوک بدلی را هم دارند. چندی پیش سازمان مالکیت فکری ملل متحد دستور داد وب‌سایتی که به نام فیسبوک در ایران راه‌‌اندازی شده، تعطیل شود. این خواسته آنها واکنشی بود به اقدام فردی به نام مجید کریمیان قناد در یزد. او مجبور شد دامنه وب‌سایت خود را به صاحبان اولیه وب‌سایت فیسبوک در آمریکا انتقال دهد. فیسبوک دات ای آر که اکنون به مالکیت آمریکایی در آمده است، هدف خود را فروش اینترنتی کتاب قرارداده بود.
