اثرات آاللوپاتيك عصاره آبي اندامهاي هوايي كنگر وحشي(Circium arvense L.)

اثرات آاللوپاتيك عصاره آبي اندامهاي هوايي كنگر وحشي(Circium arvense L.)

بر جوانه زني كلزا(Brassica npus L.)

چكيده:
از جمله عوامل محدود كننده در افزايش محصولات كشاورزي تداخل علف هاي هرز با انهاست كه كاهش عملكردرا موجب مي شوند.اين تداخل گاهي ناشي از اثرات آللوپاتيك علفهاي هرز است.در پژوهش حاضر اثر غلظتهاي مختلف عصاره آبي اندامهاي هوايي كنگر وحشي بر برخي صفات جوانه زني بذر كلزا مورد بررسي قرار گرفت.اين ازمايش در قالب طرح كاملا تصادفي با 5 تكرار اجرا شد.بدين منظور اندامهاي هواييكنگر وحشي در تابستان 86 در مرحله گلدهي جمع اوري و عصاره ان استخراج شد.از اين عصاره غلظتهاي 40%،20%،10%،5%،5/2%تهيه شد.نتايج نشان داد كه در شرايط ازمايشگاهي عصاره كنگر وحشي در غلظت 40% بيشترين اثر بازدارندگي بر جوانه زني بذر كلزا دارد.
واژه هاي كليدي:آللوپاتي،كنگروحشي،ك� �زا،جوانه زني
مقدمه:
امروزه گياه كلزا بخاطر درصد روغن بالا و كيفيت مطلوب آن مورد توجه قرار گرفته و اميد مي رود كه با توسعه كاشت آندر كنار ساير محصولات روغني تا حدودي از وابستگي كشور به روغن كاسته شود(رودي و همكارن،1382).
علفهاي هرز با تداخل در رشد ونمو گياهان زراعي خسارات اقتصادي و محيطي فراوان در سيستم هاي زراعي ايجاد مي كنند.تداخل در بردارنده دو پديده آللوپاتي و رقابت است.براي افزايش محصولات زراعي كيفيت غذاي بشر كاهش وابستگي به علف كشها و بهبود اكولوژي محيط بهره گيري از نتايج اين گونه تحقيقات الزامي است(ان و همكاران،1999).
آللوپاتي به هر گونهاثر مستقيم يا غير مستقيم و محرك يا بازدارنده توسط يك گياه بر گياه ديگر كه از طريق توليد تركيبات آللوشيميايي و ازاد شدن انها به درون محيط ورت مي گيرد بروز مي كند.در مقاله اي از ناردال(1996)بيان شده است كه در سال 1937دانشمند آلماني موليش واژه آللوپاتي را براي اولين بار ابداع نموده و آن را به تاثيرات متقابل بيو شيميايي بين همه گياهان و نيز ميكروارگانيزم ها نسبت داده است.در زمينه آللوپاتي زيست سنجي هاي متفاوتي وجود دارد،بيشترين آن در خصوص سرعت و يا درصد جوانه زني و پس از آ‹ در ارتباط با ميزان رشد گياهچهمتاثر از توان آللوپاتيك گياه است(بن هامودا و همكاران،2001).
آزمايشات تورنيو و همكاران(1956)نشان داد كه 23 گونه علف هرز و تعدادي از گياهان زراعي مواد سمي شميايي را آزاد مي كنند كه اثر بازدارندگي بر جوانه زني و رشد گياهچه هاي گندم داشت.در آزمايشي يزدان پناه(1376) نشان داد كه عصاره ابي اندامهاي سورگوم از جوانه زني بذر گندم،جو وبرنج جلو گيري نمود و بيشترين بازدارندگي را روي جوانه زني گندم و جو نشان داد.تفرا(2002)مشاهده كرد كه عصاره بعضي از اندامهاي علف هاي هرز مثل عصاره ريشه و بذر باعث تحريك جوانه زني و رشد گياه مي شود.او گزارش كرد كه عصاره برگ علف هاي هرز در غلظتهاي كمتر از 5%باعث تحريك جوانه زني Eregrostis tef گرديد در حالي كه در غلظتهاي بيش از 5%جوانه زني را كاهش داد.نتايج آزمايشات خراساني و همكاران (1384)نشان مي دهد كه عصاره هاي آبي خردل وحشي در غلظتهاي مختلف سبب كاهش در صد جوانه زني،طول ساقچه و طول ريشه چه كلزا گرديدندكه عصاره برگ و گل بيشترين و عصاره ريشه كمترين ميزان بازدارندگي را موجب شدند.با افزايش غلظت عصاره ها ميزان كاهش رشد و جوانه زني افزايش يافته است.
كلزا نيز همانند بسياري از گياهان زراعي ديگر شديدا آلوده به علف هاي هرز مي باشد كه اين ممكن است علاوه بر تاثير رقابتي از طريق ترشح مواد شيميايي نيز تاثير بازدارندگي بر رشد و نمو كلزا داشته باشد.علف هاي هرز كنگر وحشي علف هرز غالب مزارع كلزا در اردبيل مي باشد كه لازم است اثرات آللوپاتي آن مورد بررسي قرار گيرد.هين تحقيق نيز به منظور بررسي تاثير بازدارندگي عصاره آبي اندامهاي هوايي كنگروحشي روي جوانه زني بذر كلزا انجام شد.
مواد و روشها:
آزمايش تابستان 1386 به منظور بررسي اثرات آللوپاتي عصاره آبي اندامهاي تازه كنگروحشي روي جوانه زني بذور كلزا در محل ازمايشگاه زراعت دانشكده كشاورزي دانشگاه محقق اردبيلي برگزار شد بدين منظور اين گياه در مرحله گلدهي در اوايل تابستان جمع اوري گرديده و با آسياب برقي و مخلوط كن ريز و له شد.و با استفاده ازپارچه تنظيف كتاني دو لايه عصاره آن گرفته شد و آنگاه از مايه صاف شده آن غلظت هاي مورد نظر با افزودن آب مقطر تهيه گرديد.براي كشت بذر كلزا از پتريديش هاي استريل شده با قطر 9سانتي متر استفاده شد.در هر پتري دو كاغذ صافي واتمن شماره2 گذاشته شد و سپس در دماي 200درجه سانتيگراد و به مدت 5/1ساعت استريل شد.
50 عدد بذر سالم و يكنواخت كلزا رقم سونجاي پس از ضد عفوني با قارچ كش بنوميل و شستشو با آب مقطر فراوان داخل هر پتري قرار داده شد و به هر يك از پتري ها 10 ميلي ليتر از غلظتهاي فوق اضافه گرديد.در تيمار شاهد 10 ميلي ليتر آب مقطر استفاده گرديد.تعداد بذر هاي جوانه دار شده پس از 7 روز شمارش گرديد.



















نتايج و بحث:
نتايج صفات اندازه گيري شده در مرحله جوانه زني نشان داد كه بين تيمارهاي مختلف آزمايشي از نظر صفات مورد مطالعه در سطح احتمال 1% تفاوت معني داري وجود دارد.
جدول1: داده هاي حصل از آزمايش
5/2% 5% 10% 20% 40% شاهد
41 45 33 19 3 48
45 46 40 17 1 48
47 43 42 17 1 44
39 47 33 19 0 44
45 42 31 26 0 50
217 213 179 98 5 234 X.j
4/46 6/42 8/35 6/19 1 8/46 X.j
جمع كل 946 X..
ميانگين كل 53/31 X..

جدول2: تجزيه آماري صفات مورد مطاله
Fمحاسبه شده واريانس درجه آزادي مجموع مربعات منبع تغيير
** 59/137 25/1589 5 27/7946 تيمارT
55/11 24 2/277 اشتباهE
_ 29 47/8223 كل G

62/2=5%F
90/3=1%F
75/10= C.V=

جدول 3: تأثير غلظت هاي مختلف كنكروحشي روي درصد جوانه زني بذركلزا

40% 20% 10% 5% 5/2% شاهد

2 40 72 86 80/86 2/95

تجزيه آماري نشان داد كه عصهره آبي علف هرز كنگر وحشي روي درصد جوانه زني كلزا تاثير معني دار داشت(جدول2).غلظت هاي مختلف عصاره آبي كنگروحشي نيز تاثير معني داري بر درصد جواني زني كلزا داشت (جدول 2)
با افزايش غلظت عصاره ي آبي علف هرز درصد جوانه زني كاهش پيدا كرد. بطوريكه در غلظت 40 درصد از عصاره ي كنكر وحشي تنها 2 درصد از بذرهاي كلزا جوانه زدند.(جدول 3)
رايس(1984) گزارش نمود برگ ها احتمالاً مخزن اصلي براي توليد مواد آللوشيميايي به شمار مي روند.
مسعودي و همكاران (1384) نيز گزارش كردند كه با افزايش غلظت عصاره ي آبي درصد جوانه زني بذر كلزا 31 درصد كاهش يافت.
منابع:
باقراني، ن، م بنايان اول ، غ ، حدادچي وف، مسعودي خراساني . 1384 . اثرات آللوپاتيك عصاره ي آبي اندام هاي مختلف خردل وحشي (sinapis arvensis.L)در غلظت هاي مختلف بر برخي ويژگي هاي جوانه زني بذر رقمpf كلزا(brassica napus) مجله ي علوم كشاورزي و م منابع طبيعي سال دوازدهم . شماره ي 5.
بي نام . 1379. كلزا، به نژادي و به زراعي ، بخش تحقيقات اصلاح و تهيه ي نهال و بذر. مركز تحقيقات كشاورزي استان گلستان .32 صفحه
رودي ، د.س، رحمان پوروف، جاويدفر.1382 . زراعت كلزا. بخش تحقيقات دانه هاي روغني . موسسه ي تحقيقات اصلاح و تهيه ي نهال وبذر. 53 صفحه
يزدان پناه . ع. 1376 . اثرات آللوپاتيك علف هاي هرز غالب برنج، جو وگندم استان كهليلويه وبويراحمد.پايان نامه كارشناسي ارشد.دانشگاه شيراز.
يونس آبادي، م. 1377 بررسي نقش مواد آللوشيميايي آزاد شده ازپوساندن گياه كلزا در خاك بر روي رشد يك گياه زراعي و علف هاي هرز غالب آن.