حضور it چه‌قدر در زندگي ايراني‌ها احساس مي‌شود؟
توجه به جايگاه واقعي صنعت IT در كشور نياز دارد تا ضعف زيرساخت‌هاي موجود در كشور در زمينه‌ي فني و مخابراتي به طور سريع جبران و توسعه و استفاده از اين فن‌آوري با فرهنگ‌سازي و در درجه‌ي اول ميان دولتي‌ها نهادينه شود، تا اين ابزار به عنوان يك نياز حياتي در جهت رشد و توسعه‌ي ملي و رفع بروكراسي‌هاي اداري و به عنوان صنعتي كه صرفه‌جويي بسياري در زندگي عادي به همراه دارد، مورد استفاده قرار بگيرد؛ برخي تحليلگران بر اين عقيده‌اند كه توسعه IT در كشور ما در بيشتر موارد به سطح استفاده از اينترنت به عنوان يك پديده تفريحي از طريق خطوط Dial-uP منحصر شده است، تا يك كاربري مشخص و اين سوال وجود دارد كه آيا از زمان ورود اين مقوله به كشور وقت آن نرسيده كه بپرسيم حضور IT چه‌قدر در زندگي مردم احساس مي‌شود؟
به گزارش خبرنگار فن‌آوري اطلاعات خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) فن‌آوري اطلاعات و ارتباطات يكي از ابزارهاي مهمي است كه مي‌تواند در مدت زمان كم و سرمايه‌گذاري اندك اشتغال بين قشرهاي مختلف و گروههاي كوچك ايجاد كند و وقتي تمام اختيارات در دست دولت است جايي براي بخش خصوصي نيست، دولت بايد در همه‌ي زوايا كوچك شود نه فقط در بخش ICT ، بلكه بايد اين بخش از طريق دولت هدايت و حمايت شود و در اين حركت اساسي و سرنوشت‌ساز قدم بردارد.
پرداختن به فن‌آوري اطلاعات و ارتباطات مبحثي است كه جنبه‌هاي سخت‌افزاري و نرم‌افزاري و ايجاد زير ساخت‌هاي IT شامل خطوط زوج سيم، استفاده از كانال‌هاي فيبر نوري و خطوط ISDN به دولت و وزارتخانه‌هاي مختلفي كه در اين حوزه فعاليت مي‌كنند مربوط مي‌شود كه بايد با يك برنامه‌ي منسجم و مرتبط مشخص و تقويت شود تا بدين ترتيب پهناي باند وسيعتر ارائه و قيمت استفاده از شبكه‌هاي اطلاع‌رساني كاهش يابد.
معرفي فرهنگ ارتباطات و معرفي سرويس‌هاي ديجيتال و هر آنچه كه در جامعه‌ي شبكه‌يي قابل انجام و جز فرهنگ نرم‌افزاري است، نياز به تبليغ و آموزش در سطح عموم جامعه دارد اما تسهيلات لازم براي دسترسي همه‌ي مردم به اين ابزارها بايد در درجه‌ي اول در اختيار جامعه‌ي دانشگاهي و قشر پژوهشگر قرار گيرد.
دكتر اميد ميربها - كارشناس - درباره IT و تاثير آن در بالا بردن سطح رفاه عامه‌ي مردم، اظهار كرد: فن‌آوري اطلاعات در ايران تنها ميان قشر خاصي از مردم گسترش يافته است و متاسفانه مانند همه پديده‌هايي كه اصولا مانند يك ابزار در جهت ارتقاء سطح كيفي و كمي زندگي مورد استفاده قرار مي‌گيرد طبق معمول يك بحث طبقاتي است و اگر بخواهيم به عامه مردم فكر كنيم، بعيد مي‌دانم كه عامه‌ي مردم از IT استفاده‌اي كرده باشند.
به عقيده او هنوز مسائل و مشكلات نرم‌افزاري محيط‌هاي فارسي زبان را در اينترنت به سبك درست، حل نكرده‌ايم كه انتظار استفاده‌ي گسترده از آن را داشته باشيم. به عبارتي هنوز پورتال‌هايي را كه بتواند زبان فارسي را در اختيار تعداد نامحدودي و در يك سطح گسترده بگذارد، رشد نداده‌ايم لذا همواره با يكسري وب سايت كه با مقداري ديتا و ظاهري كه ايستا است و تجديد محتوا نمي‌شود، روبرو هستيم.
اما در مبحث e-commerce نيز با مشكلات عديده و مسائل و قوانين بانكي روبه‌رو هستيم كه اجازه‌ي رشد سريع به آن داده نمي‌شود، مبحث e-learning نيز انطور كه بايد پويا به نظر نمي‌رسد، چرا كه دانشگاه‌ها كه بستر اصلي آن هستند در سطح بسيار پائيني از آن استفاده مي‌كنند و آموزش و پرورش نيز در آغاز راه است و نمي‌توان اين مبحث كه IT در اختيار كودكان قرار گرفته است را بررسي كنيم.
برخي معتقدند اكنون ما در مرحله‌ي آماده‌سازي بستر مدني جامعه براي استفاده از مزاياي IT در آينده هستيم لذا اگر IT را تنها اتصال به اينترنت و شبكه‌هاي مربوط بدانيم، در سطح تفريح، اينترنت در كشورمان تا حدي رشد پيدا كرده است.
فقدان شاخص براي تعيين ميزان آشنايي عموم مردم با IT
اما ظاهرا شاخصه‌ي مشخص براي ارزيابي ادواري و تعيين ميزان موفقيت اقدامات انجام شده در جهت توسعه‌ي ICT و آشنايي عموم جامعه با مقوله‌ي IT در كشور وجود ندارد.
دكتر يحيي تابش - رئيس مركز محاسبات دانشگاه صنعتي شريف - با بيان اين مطلب، اظهار كرد: موج سرمايه‌گذاري و صرف بودجه در جهت توسعه‌ي ICT به تازگي در كشور آغاز شده و نتيجه‌گيري از آن تا حدودي زود هنگام است.
وي افزود: ارزيابي‌ها عنوان مي‌كند كه اقدامات انجام شده در اين راستا تا حد زيادي براي آشنايي مديران در وزارتخانه‌ها و ارگان‌هاي مختلف در مقوله‌ي IT، چگونگي ورود به جامعه‌ي اطلاعاتي و استفاده از ابزارهاي نوين موثر بوده است و مديران كشور نسبت به توسعه‌ي IT همت گماشته‌اند اما شاخصي كه بتواند به صحيح بودن روشن به كار گرفته شده را درست بوده مشخص كند، وجود ندارد.
به گفته او فقدان اطلاعات در كشورهاي خاورميانه باعث شده تا كنون ارزيابي‌هايي براي بررسي ميزان دسترسي به شبكه، فناوري اطلاعات و تاثير آن در فرهنگ عمومي جامعه انجام نپذيرد. بنابراين وجود بانك‌هاي اطلاعاتي و تعيين شاخصه‌هاي ارزيابي ميزان موفقيت كارهاي انجام گرفته، مي‌تواند بازخورد خوبي براي مسوولان در جهت هر چه بهتر انجام شدن فعاليت‌هاي آن‌ها به دنبال داشته باشد.
بروكراسي اداري مانعي براي توسعه‌ي ICT در كشور
از اقداماتي كه در راستاي بانكداري الكترونيكي مانند دستگاههاي خودپرداز يا اقدامات پرداخت‌هاي الكترونيكي قبوض و غيره در كشور انجام شده كه بگذريم برخي تحليلگران بر اين عقيده‌اند كه تاكنون راه كار مناسبي از طرف دولت در رابطه با آشنايي مردم و بالابردن سطح رفاه عمومي جامعه در سطح وسيع مشاهده نشده و در راستاي گسترش IT در جهان، تنها اقداماتي از طرف خود مردم براي آشنايي با اينترنت و كامپيوتر انجام گرفته است.
سيدمحمدرضا ركن‌الديني - استاد دانشگاه - معتقد است: اينترنت در ابتداي امر بدون الگويي مشخص وارد كشور ما شد به طوري كه ISPهاي زيادي با خريداري ماهواره از خارج كشور ايجاد شدند و كيفيت سرويس‌هايي كه توسط خود مخابرات ارائه مي‌شد نيز نامرغوب و با قيمت بالا بود، كه خوشبختانه طي سالهاي گذشته قيمت‌ها را كاهش و كيفيت ارايه‌ي سرويس تا حدودي بهتر شد، اما در كلان قضيه برنامه‌ريزي منظمي در اين مساله وجود نداشته و بروكراسي‌هاي اداري مانع از انجام اقدامات بهتر در راستاي توسعه ICT در كشور است.
اما استفاده از IT و فرهنگ‌سازي براي اين مقوله به قشر خاصي مربوط نمي‌شود و بايد در تمام وزارتخانه‌ها و ارگان‌هاي عمومي مطرح و بودجه‌ها هم به درستي صرف شود كه متاسفانه تا كنون عدم مديريت صحيح و ندانستن نحوه‌ي برخورد و نبودن ديد مناسب نسبت به اين فناوري از جمله مشكلاتي است كه بر سر راه موفقيت در راستاي به كارگيري مناسب IT در ميان عموم جامعه و بالا بردن رفاه عمومي قرار گرفته است.
IT يك نياز حياتي است، اما از آن غافليم
به گفته اكبر نصرالهي - استاد ارتباطات - اظهار كرد: طي سالهاي اخير اقدامات خوبي در زمينه‌ي صنعت IT توسط دولت در كشور انجام شده است اما اين اقدامات با وجود تلاش‌ها و صرف بودجه‌ها با توجه به اين كه IT در كشور به ضرورتي انكارناپذير و حياتي تبديل شده، كافي نيست.
به عقيده او يكي از دلايل عدم توانائي دولت در پاسخگويي به اين نياز اين است كه اين مساله هنوز در ميان دولتمردان و مجلس و بسياري از اداراتي كه بايد در اين زمينه پيشرو باشند، به عنوان نياز تلقي نشده و در حد تشريفات است به طوري كه با وجود دستگاههاي رايانه‌يي در ادارات بسياري از كارها با همان روش سنتي انجام مي‌گيرد.
محسوس شدن IT در زندگي عامه‌ي مردم زمان‌بر است
آشنايي با امور فن‌آوري اطلاعات بيشتر در نسل جوان ملموس بوده براي افراد بالاي 40 سال بسيار محدود است، اما به طور كلي، به زندگي عموم مردم وارد نشده و محسوس بودن آن به طول خواهد انجاميد.
دكتر محمود سلماسي‌زاده - استاد دانشگاه - با بيان اين مطلب اين كه IT چگونه در زندگي عادي مردم تاثير مي‌گذارد، مساله‌يي است كه تنها به طرح تكفا باز نمي‌گردد و شامل يكسري زير ساخت‌هاي مخابراتي، حقوقي و قانوني است كه متوليان آن افراد ديگري هستند.
وي در ادامه با اشاره به توسعه يافتن شبكه‌ي تلفن ثبات و تلفن همراه در سالهاي اخير، در رابطه با اينكه با توجه به رشد سريع فناوري و وجود يكسري معضلات عديده روند در توسعه، بر شكاف ديجيتالي كشور خواهد افزود، گفت: اين مطلب صحيح است و اصولا يكسري اشكالات زيرساختي وجود دارد كه روند بهبود آن از با سرعتي بالا پيش نمي‌رود. در اين ميان حضور ضعيف بخش خصوصي و حمايت كلي ساختارهاي كشور از فعاليت دولت، از جمله مسائلي است كه بر ركود اين مساله مي‌افزايد.
به گفته اين استاد دانشگاه در حال حاضر IT منظم كننده و تسهيل كننده‌ي برخي امور بوده است اما به طور كلي در زندگي عامه‌ي مردم وارد نشده است براي نمونه آنطور كه دوم بايد در بانك‌ها با توسعه فناوري شاهد گردش سريع پول باشند، همچنان امور به طور فيزيكي و به كندي انجام مي‌شود. لذا محسوس بودن IT در زندگي مردم به طول مي‌انجامد.
ICT فرصت يا تهديد؟
چنانچه ICT را به‌عنوان يك پايگاه اساسي و سكوي پرتاب در دنيا معرفي محسوب كنيم بايد ديد آيا كشور ما در اين زمينه ساختار منسجمي براي تعريف اين نگرش و تعيين استراتژي كار براي رسيدن به اهداف و ابلاغ آن به بخش خصوصي يا دولتي داشته است و آيا با ادامه دادن اين روش به نتيجه مطلوبي خواهيم رسيد؟
محمد غفاري - كارشناس - در اين باره معتقد است تاكيد كرد: صنعت ICT از اهميت ويژه‌يي برخوردار است و اگر دولت زودتر در اين زمينه اقدام نكند ممكن است اين فرصت كه مي‌تواند بسياري از مشكلات را حل كند و به موفقيت برساند، به يك تهديد عليه كشور تبديل شود.
اما يكي از معضلات كلان شهرها در ايران مشكل ترافيك است كه اين گونه مشكلات را مي‌توان از طريق كار در خانه و تبديل كارمند وقت‌مزد به كارمزد تا حد زيادي كاهش داد زيرا در بسياري از قسمت‌ها حضور فيزيكي در محل ضرورت نداشته و مي‌توان از راه دور كنترل لازم و كافي را صورت داد.
دكتر احمد اكبري - عضو هيات علمي دانشگاه - در مورد وضعيت توسعه‌ي IT در كشور معتقد است: زماني توسعه‌ي IT در هر كشور تحقق خواهد يافت كه محورهاي سخت‌افزاري و ابزارهاي نرم افزاري لازم جهت دسترسي اطلاعات براي آحاد جامعه فراهم شود.
وي افزود: در كشور ما تا حدودي در زمينه‌ي آموزش اقداماتي انجام شده و مردم با توجه به علاقه‌ي خود سعي كردند تا در زمينه‌ي IT اطلاعاتي كسب كنند، اما در ساير محورها دچار كمبود هستيم كه از آن جمله مي‌توان به كامل كردن شاهراه ارتباطات و برقراري ارتباطات صحيح با اينترنت از طريق فيبر نوري و ارزان كردن سيستم‌هاي ارتباطات دنيا براي مشتركان اشاره كرد.
وي، افزود: IT از مقولاتي است كه بايد افراد با آن درگير باشند تا آموزش ببينند يعني آموزش تئوري كافي نيست و اين نكته امكان پذير نخواهد شد مگر اينكه ساير محورها و ابزارهاي فناوري اطلاعات به اندازه‌ي بخش مهمي از جمعيت كشور، توسعه يافته و فراهم شود.
برخي كارشناسان در مورد اينكه آيا صرف بودجه‌هاي مادي و معنوي براي توسعه‌ي ICT تاكنون در آشنايي عامه‌ي مرم با اين مقوله موثر بوده است بر اين عقيده‌اند كه سرمايه‌گذاري و صرف بودجه در زمينه‌ي IT و ICT در كوتاه مدت جواب نمي‌دهد و بايد در سالهاي آينده از آن بهره برداري كرد، اما بايد اين نكته مدنظر قرار گيرد كه سرعت رشد IT و تكنولوژي‌هاي وابسته به آن به قدري زياد است كه نمي‌توان روي اين مقوله براي دراز مدت برنامه‌ريزي كرد، لذا حركت ارگان‌ها و مسوولان كشور در اين زمينه بايد در جهت آشنايي مردم با اين فناوري، با تاكيد بر برخي از اقشار جامعه مانند دانشگاهيان انجام شود.
ايجاد نياز عمومي براي استفاده از IT، بهبود زير ساخت‌ها، تصويب قوانين مورد نياز، افزايش امنيت كاربران در اينترنت ازجمله مواردي است كه ارگان‌ها و نهادهاي مربوط بايد براي كاهش شكاف ديجيتالي كشور نسبت به ساير كشورهاي توسعه يافته به آن توجه كنند.
