ابعاد لاستیک : شتاب ؛ سرعت ؛ مصرف ؛ هندلینگ

اغلب افراد ، آنچه برایشان در درجه اول اهمیت دارد ، زیبایی است و نه ایمنی ، آنها سعی می کنند رینگهایی بزرگتر، لاستیکهایی پهن تر و با دیواره کوتاه انتخاب کنند و صد البته رینگی را انتخاب می کنند که به سلیقه خودشان زیبا تر از بقیه باشد. عده ای دیگر فکر می کنند برای خارج نشدن از استاندارد خودرو نباید سایز رینگ را تغییر داد و فقط لاستیک را عوض می کنند و یا از رینگی با قطر مشابه استفاده می کنند ، عده ای دیگر اعتقاد دارند کوتاه کردن ارتفاع لاستیک ، خودرو را از استاندارد خارج می کند و پهن تر شدن لاستیک نیز چرخش فرمان را مشکل و مصرف سوخت را بالا می برد و بدین خاطر فقط به تعویض رینگ می پردازند.

خوب باید دید کدامیک انتخاب درستی انجام می دهند؟

برای وارد شدن به این بحث ، ابتدا باید مختصری راجع به علائم درج شده روی لاستیکها بگویم. حتما شما تا حدودی با آنها آشنایی دارید ، برای مثال شماره زیر را بررسی می كنیم.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

حرف P مخفف Passenger و نشاندهنده سواری بودن خودرو است ، در این قسمت كدهای LT و T نیز وجود دارند كه خارج از بحث ما می باشند و البته در اكثر لاستیكهای موجود در كشور اصلا این كد اولیه را نخواهید دید ،۳ عدد بعدی معرف پهنای لاستیك(Section Width) به میلیمتر است ، دو رقم بعد از آن نسبت ظاهری (Aspect Ratio) می باشد و نشاندهنده نسبت ارتفاع لاستیك (Section Height) به پهنای آن است بعبارت دیگر مشخص می كند كه ارتفاع لاستیك چند درصد از پهنای آن است. در مثال بالا پهنای لاستیك ۲۰۵و نسبت ظاهری ۶۵ است پس ارتفاع لاستیك از فرمول زیر چنین بدست می آید.

( ۱۰۰ / نسبت ظاهری) * پهنای لاستیك = ارتفاع لاستیك

میلیمتر ۱۳۳.۲۵ = (۱۰۰/۶۵ ) * ۲۰۵

حرف R نشاندهنده رادیال بودن لاستیك و عدد ۱۵ قطر رینگ (Rim Diameter) را نشان می دهد ، عدد ۸۹ نشاندهنده میزان بار قابل تحمل برای هر لاستیك میباشد كه ۸۹ معرف ۵۸۰ كیلوگرم می باشد (وزن مربوط به هر عدد از جدول Load Index ها بدست می آید)حرف H نشاندهنده حداكثر سرعت مجاز برای آن لاستیك (Speed Symbol) است ، كه طبق جدول زیر۲۱۰ كیلومتر بر ساعت می باشد.( میزان بار ، سرعت مجاز و پهنای رینگ(Rim Width ) برای هر خودرو بر روی برچسب كناری داخل درب خودرو ( سمت راننده یا شاگرد ) نوشته شده.)

W=168 MPH, 270km/h U=124 MPH, 200km/h Q=99 MPH, 160km/h
Y=186 MPH, 300km/h H=130 MPH, 210km/h S=112 MPH, 180km/h
Z=149 MPH, 240 km/h V=149 MPH, 240km/h T=118 MPH, 190km/h

این نكته نیز قابل ذكر است كه روشهای دیگری نیز برای نمایش مشخصه های لاستیك وجود دارد اما متداول ترین آن همان شكل بالاست كه به سیستم P متریك معروف است

خوب پس تا اینجا فهمیدیم كه نسبت ظاهری(Aspect Ratio) نشان دهنده ارتفاع لاستیك نیست و بعنوان مثال ارتفاع یك لاستیك ۶۵/۱۶۵ با یك لاستیك ۶۵/۱۷۵ متفاوت است.

یكی از مهمترین شاخص ها در هنگام تعویض رینگ و لاستیك ثابت نگه داشتن قطر مجموعه رینگ ولاستیك در میزان استاندارد كارخانه است ، چرا كه تغییر قطر كلی چرخ باعث ایجاد خطا در كیلومتر شمار و اخلال در نحوه تعویض دنده ها (خصوصا در خودروهای اتوماتیك) می شود و در خودروهای مجهز به ABS نیز در كار ECU اخلال بوجود می آورد و می توان گفت تنها مزیت در هنگام بزرگ تر شدن چرخ ، افزایش شتاب خودرو در حد ناچیزی است.

برای كمك به ثابت نگه داشتن قطر چرخ در هنگام تعویض رینگ و لاستیك ، راهنمایی به نام PLUS در نظر گرفته شده و آنرا با واحدهای Plus1 ، Plus2 ،Plus3 و .... نامگذاری كرده اند كه هر كدام نشانه افزایش ۱ اینچ به قطر رینگ میباشد و با استفاده از این راهنما در ازای افزایش قطر رینگ ، ارتفاع لاستیك ، كوتاهتر انتخاب می شود تا قطر كلی چرخ تا حد ممكن ثابت بماند. چگونگی عملكرد Plus ها را در شكل زیرمیبینید.

بطور مثال اگر بخواهیم از رینگ ۱۶ اینچی بجای ۱۵ اینچی استفاده کنیم ، حتما باید ارتفاع لاستیک را به همان نسبت کاهش دهیم تا قطر کلی چرخ ثابت بماند ، فرض کنید لاستیکهای خودرویی 15/65/205 باشد و بخواهیم رینگهایی ۱۶ اینچی بر روی آن نصب كنیم ، با محاسبات زیر می توان سایز لاستیك لازم برای این رینگ را بدست آورد ، بطوریكه قطر چرخ كمترین تغییر ممكن از حالت قبلی را داشته باشد.

برای این كار ابتدا باید ببینیم قطر كلی چرخ اولیه چقدر است ، برای این كار ابتدا باید ارتفاع لاستیك را از فرمولی كه در بالا گفته شد بدست آوریم و سپس آنرا ۲ برابر كرده و قطر رینگ را برحسب میلیمتر به آن اضافه كنیم.

میلیمتر ۱۳۳.۲۵ = (۱۰۰/۶۵)*۲۰۵ = ارتفاع لاستیك

حال قطر رینگ را ابتدا به میلیمتر تبدیل وسپس به ۲ برابر ارتفاع لاستیك اضافه می كنیم.

میلیمتر ۳۸۱ =۲۵.۴ *۱۵ =قطر رینگ بر حسب میلیمتر

میلیمتر ۶۴۷.۴ =۳۸۱ ۲*۱۳۳.۲ =قطر چرخ

پس قطر چرخ فعلی ۶۴۷.۴ میلیمتر است ، حال می خواهیم رینگ ۱۶ اینچی بكار ببریم ، ابتدا آنرا به میلیمتر تبدیل می كنیم. میلیمتر ۴۰۶.۴ =۲۵.۴ *۱۶

و می دانیم كه برای بدست آوردن ارتفاع مورد نیاز برای لاستیك جدید باید مراحل قبلی را برعكس انجام دهیم: میلیمتر ۲۴۱ = ۴۰۶.۴ - ۶۴۷.۴

میلیمتر ۱۲۰.۵ =۲ /۲۴۱ =ارتفاع مورد نیاز برای لاستیك جدید

حال باید انتخاب كنیم چه پهنایی برای لاستیكهای جدید مناسب تر است، و بوسیله آن Aspect Ratio را بدست آوریم ،۲۱۵ و ۲۲۵ را آزمایش می كنیم.

با پهنای ۲۲۵ عدد ۵۳.۶ بدست می آید: ۵۳.۶ =۱۰۰ *۰.۵۳۶ =۲۲۵ /۱۲۰.۵

وبا پهنای ۲۱۵ عدد ۵۶ : ۵۶ =۱۰۰ *۰.۵۶ =۲۱۵/۱۲۰.۵

میدانیم كه در این رنج نزدیكترین Aspect Ratio ، به اعداد بالا ، ۵۵ می باشد و ۵۶ خطای كمتری دارد تا ۵۳.۶ ، با این حساب می توان گفت در مجموع اگر از لاستیكهای ۱۶/۵۵/۲۱۵ استفاده كنیم قطر چرخ تنها ۴.۵ میلیمتر بزرگتر می شود كه مقدار ناچیزی است.

میلیمتر ۱۱۸.۲۵ =(۱۰۰/۵۵)*۲۱۵ =ارتفاع لاستیك جدید

میلیمتر ۶۴۲.۹=۴۰۶.۴ (۲*۱۱۸.۲۵) =ارتفاع چرخ جدید

میلیمتر ۴.۵ =۶۴۲.۹-۶۴۷.۴ = میزان اختلاف قطر دو چرخ

اندازه بدست آمده یعنی ۱۶/۵۵/۲۱۵ همان Plus 1 برای لاستیك ۱۵/۶۵/۲۰۵ است و همیشه می توان گفت با افزودن ۱ اینچ به رینگ باید۱۰ واحد از Aspect Ratio كم كرد و پهنای لاستیك را در مواردی ۱۰ و در مواردی ۲۰ میلیمتر افزایش داد (هر كدام Aspect Ratio نزدیكتری نسبت به قطر قبلی داشته باشد ، كه البته بدلیل اینكه بزرگتر شدن ناچیز قطر چرخ بهتر از كوچكتر شدن آن است ، ۱۰ میلیمتر پیشنهاد می شود) .با این كار ما به Plus1 رسیده ایم و برای رسیدن به Plus 2 باید همین مراحل را بر روی Plus 1 انجام دهیم، Plus های مختلف مثال قبل به صورت زیر خواهند بود:

O.E= 205/65/15 Plus1= 215/55/16 Plus2= 225/45/17 Plus3= 235/35/18

با استفاده از این سایت ، می توانید ابعاد لاستیك فعلی خود را وارد و تمامی سایزهایی كه مشابه با قطر چرخ خودرویتان است را دریافت كنید.پس دیدید كه با بهره گیری از سیستم Plus می توان تا حد ممكن از بوجود آمدن تغییر در قطر چرخ جلوگیری كرد.

مطلب قابل توجه دیگر پهنای رینگ است ، باید بدانید كه برای داشتن استاندارد بهینه و فیت شدن دقیق لاستیك روی رینگ و داشتن هندلینگ بهتر باید در ازای افزایش هر ۵ میلیمتر پهنای لاستیك ، پهنای رینگ را ۰.۵ اینچ افزایش داد ، البته میزان پهنای رینگ برای هر سایز لاستیك می تواند تا حدود ۱.۵ اینچ كه مقدار زیادی است در نوسان باشد ،این نوسان در راهنمای انتخاب پهنای رینگ مناسب برای لاستیكهای مختلف ، در این سایت موجود است ، اما بهترین و مطمئن ترین پهنا ، میانگین اعداد موجود در آن سایت است كه با فرمول افزایش ۰.۵ اینچ به رینگ در ازای هر ۵ میلیمتر افزایش پهنای لاستیك نیز مطابقت دارد ،در سایت بالا مثلا برای سایز ۱۵/۵۰/۲۰۵ رینگهایی با سایزی بین ۵.۵ تا ۷.۵ پیشنهاد شده كه بهترین رینگ برای آن همان ۶.۵ می باشد اما رینگهایی با قطر ۵.۵ ، ۶ ، ۷ و ۷.۵ نیز قابل مصرف میباشند.

مساله مهم دیگر وزن رینگ و لاستیک است ، از آنجایی که این وزن شامل سیستم فنربندی خودرو نمی شود ؛ هنگام مواجه با دست اندازها و دیگر نارسایی های جاده ، فشار بیشتری به فنربندی خودرو وارد می کند. پس هر چه رینگ و لاستیک سبک تری داشته باشیم سواری بهتر و شتاب بیشتری خواهیم داشت ، پس حتی المقدور سعی کنید رینگ و لاستیک جدید از رینگ و لاستیک استاندارد خودرو سنگین تر نباشد.

طبق آزمایشی که بر روی یک خودروی Civic انجام گرفت ، ابتدا با رینگهای استاندارد ۱۴ اینچی خود خودرو كه وزنی برابر ۳۴پاند داشتند ، آزمایشی انجام گرفت و اسب بخار خودرو ۱۱۳.۵ بود ، اما با رینگهای آلیاژی ۱۷ اینچی كه وزنی برابر۴۳ پاند داشتند ، اسب بخاری برابر با ۱۰۷.۹ بدست آمد ؛ كاهش ۵.۶ اسب بخار فقط با افزودن ۳۶ پاند (مجموع ۴ چرخ) به خودرویی كه بیش از ۲۰۰۰ پاند وزن دارد ، مشخص كننده اهمیت وزن رینگ و لاستیك می باشد و علاوه بر آن باید ضربات محكم تر دست اندازها را نیز در نظر گرفت.

مساله مهم دیگر چگونگی قرار گرفتن چرخ روی سیستم تعلیق است و یا به عبارتی ساده تر، برخورد بیرون زدگی چرخ با لبه گلگیر در سمت بیرونی و برخورد چرخ با متعلقات داخل گلگیر ، كه باعث بروز مشكلاتی چون پارگی لاستیك و نچرخیدن كامل فرمان می شود ، بدیهی است كه با بزرگ كردن بیش از حد لاستیك و رینگ با این مشكل مواجه خواهیم شد ، اما در مواردی با افزایش تنها ۱ سایز Plus به چرخ و یا حتی با خرید رینگی با سایز مشابه با رینگ اصلی نیز با این مشكل مواجه خواهیم شد و دلیل آن رعایت نشدن Offset در رینگ است .

حال ببینیم Offset چیست ؟

فاصله بین وسط رینگ تا محلی از رینگ كه بر روی دیسك پیچ می شود را Offset می گویند.۳ نوع مختلف Offset وجود دارد كه در زیر می بینید.

حالت Zero : زمانی است كه محل پیچ شدن چرخها دقیقا در وسط رینگ قرار دارد
حالت Possitive : حالتی است كه بیشتر خودروها و خصوصا خودروها ی دیفرانسیل جلو دارا هستند و در این حالت پهنای چرخ و خط فرضی وسط رینگ به سمت داخل گلگیر متمایل می شود و مزیت این نوع رینگها ، جلوگیری از برخورد لاستیك با لبه گلگیر و جلوگیری از فشار آمدن به بلبرینگ چرخ و پیچ های چرخ است.
حالت Negative : حالتی است كه بعضی از رینگ های اسپرت دارا هستند و پهنای چرخ و خط فرضی وسط رینگ به سمت خارج خودرو متمایل است ، مزیت این نوع رینگها پهن تر شدن خودرو و پایداری بیشتر خودرو می باشد و بدلیل حالت تو رفته و قابلمه ای ، ظاهر زیبا تری نیز دارند ، اما عیب آنها ، فشار آوردن بر روی بلبرینگ چرخ ، فشار زیاد بر پیچهای چرخ و همچنین احتمال برخورد انتهای لاستیك به داخل گلكیر در هنگام پیچاندن فرمان و برخورد قسمت خارجی لاستیك با لبه گلگیر می باشد ،البته این معایب برای خودروهایی كه به صورت استاندارد ، رینگهای Negative Offset داشته باشند وجود ندارد ، و فقط زمانی كه جایگزین رینگ Possitive Offset می شوند پدید می آید.
زمانی كه میزان Offset از حالت استاندارد خارج شود ، تغییراتی در نحوه هندلینگ خودرو بوجود خواهد آمد و خصوصا Negative Offset ی كه توسط كارخانه سازنده خودرو نصب نشده باشد ، باعث ایجاد مشكلات فنی زیادی خواهد شد.

زمانی كه از رینگی با سایز مشابه سایز قبلی استفاده می كنیم ، لازم است كه Offset رینگ جدید ، دقیقا با Offset استاندارد برابر باشد اما زمانی كه پهنای رینگ تغییر می كند ، دیگر مقدار Offset قبلی قابل قبول نیست و باید نسبت به میزان فضای موجود در پشت لاستیك ، همچنین فاصله تا لبه گلگیر و سایز لاستیك و رینگ و با فرمولهای خاص ، Offset مطلوب را بدست آورد ، با ورود به این سایت و داشتن قطر و Offset رینگ قبلی و جدید ، می توانید از میزان تمایل چرخ جدید به طرفین آگاه شوید. البته این مقدار باید همیشه بیشتر از مقدار قبلی باشد و سعی شود حتی المقدور تا جایی كه فضا وجود دارد ، چرخ به داخل كشیده شود و از Negative Offset جلوگیری شود ، البته این كار تا زمانی ممكن است كه به متعلقات سیستم تعلیق برخورد نكند. اما بطور كل Offset نباید بیشتر از ۲۰٪ از حالت استاندارد كارخانه سازنده خودرو خارج شود.

بطور كلی ، افزایش بیش از حد پهنای لاستیك ، با گیر كردن تایر به گلگیر و یا متعلقات داخلی چرخ و یا هر دو (بسته به میزان Offset) باعث پارگی لاستیك میشود ، همچنین باعث افزایش مصرف سوخت و انتقال بیشتر ضربات دست اندازها به اتاق می شود و استهلاك بیشتر و فرمان سفت تری را نیز سبب می شود ولی در عوض كنترل بهتری را در اختیار راننده قرار می دهد و در پیچها نیز بسیار راحت تر عمل می كند و برعكس لاستیكهای باریك تر كنترل كمتری دارند و در پیچها ضعیف تر عمل می كنند اما ضربات وارده را كمتر به اتاق منتقل می كند.

از نظر ارتفاع لاستیك نیز، لاستیكهای دیواره كوتاه كنترل بهتری دارند و این بدین دلیل است كه ارتفاع كمتر ، ارتعاش كمتری دارد و فرمان سریعتر و نرمتر ،فرمان می برد ، اما در زمینهای خیس كنترل خوبی ندارند ، در پایان لازم به ذكر است كه تقریبا تمام لاستیكهای اسپرت دارای میزان تحمل فشار و عدد حداكثر سرعت(Speed Symbol) بالایی هستند اما با این حال همیشه در هنگام تعویض لاستیك این اعداد را با اعداد نوشته شده بر روی برچسب داخل درب خودرو چك كنید و همیشه از اعدادی بالاتر یا مساوی استفاده كنید و از خرید لاستیكهای با تحمل فشار كمتر و عدد حداكثر سرعت پایین تر خودداری كنید

منبع : آپکو