طبيعت در آبستني
((اين زمين گرم،هميشه باردار و در چنگ تب آبستني گرفتاراست ))
فريرادوكاسترو، جنگل بكر
ماعازم حضور دريك نمايشيم.بازي ماده كه به خودسازمان مي دهددر مقابل چشمانمان اجرا خواهد شد.طبيعت،در وضعيتي از آبستني دايم،زندگي را به دنيا خواهد آورد.دراين فرايندزايش مي توانيم چهار مرحله عمده رااز يكديگرمتمايز كنيم.
اين مراحل به مكانهايي مربوط مي شوند كه آبستني اتفاق مي افتد:كاينات منفجر شونده به طور كلي،پس از آندلهاي گدازان ستاره ها،وسپس فضاي يخ زده ميان اجرام آسماني،وسر انجام اقيانوس ولرم اوليه.
دوطرح مقدماتي به ما كمك مي كنندكه قواعد اين بازي را بفهميم.نخست بايدببينيم وقتي يك قطعه آهن در درجه حرارتهاي بالا داغ مي شودچه اتفاقي روي مي دهد.وضعيت هاي متوالي تحول آهن در اين شرايط،تصوري از عملكرد نيروهاي مختلف طبيعت رادر اختيار ما خواهد گذاشت.
پس از آن به جزيره دوسان سفرخواهيم كردتا امواجي راكه به بيرون مي ريزند تماشا كنيم.رفتارآب وصخره هاتمثيل سودمندي است براي مقايسه باحركت حرارت كه به آرامي درسراسر كاينات پخش مي شود.اين پخش حرارت را مي توانيم بانوعي بيدار شدن نيز مقايسه كنيم.حرارت بيش از حد تابستان ياسوناگاهي اوقات مي تواند باعث نوعي رخوت شود.وضع كاينات درآغاز اين گونه بود. هيچ كاري نمي توانست بكند.در برزخ قرار داشت. براثر نشست تدريجي يا كاهش حرارت بيدارشد.سپس دوره اي از فعاليت تب آلود راآغاز كرد.ساختارهاي گوناگون به تدريج ساخته شدند. به موازات كاهش اجتناب ناپذير درجه حرارت اين فعاليت نيز كاهش يافت وسپس متوقف شد.اكنون سرما بودكه باعث رخوت مي شد.
ما توالي اين رويدادها را بارهاوبارها خواهيم ديد.در هر مرحله يكي از نيروهاي طبيعت به بازي فرا خوانده مي شود.پس از گذشت يك ثانيه نوعي بيداري هسته اي اتفاق مي افتد.حرارت به ميزان يك ميليارد درجه كاهش مي يابد.به دليل وجود نيروي هسته اي،تركيب نوكلئون ها آغاز مي شود.نخستين هسته-به احتمال قريب به يقين،هليوم –شكل مي گيرد.اما تكامل هسته اي تقريبا بلافاصله متوقف مي شود.اين فرايند،انواع هسته هاي سنگين لازم براي حيات را توليد نمي كند.
پيش از آنكه بيداري دوم اتفاق بيفتد درجه حرارت همچنان به مدت يك ميليون سال كاهش مي يابد.بيداري دوم به نيروي الكترومغناطيس مربوط مي شود.در حرارت حدود 3000درجه ،تركيب الكترونها با هسته آغاز مي شودو اتم هاي هيدروژن وهليوم تشكيل مي شوند.اتم هاي هيدروژن با هم تركيب مي شوندومولكولهاي هيدروژن را به وجود مي آورند.در اين مرحله پرتو افشاني آغاز مي شود-همان پرتوهاي فسيلي كه ما امروزه با استفاده از راديو تلسكوپ ها آنها رارديابي مي كنيم.
چند صدميليون سال بعدنيروي گرانش ظاهر مي شود.مقادير انبوهي از ماده با هم تركيب مي شوندوكهكشانها را به وجود مي آورند.كهكشانها نخستين ستارگان را به وجود مي آورند.درحالي كه كاينات به طور كلي همچنان سردمي شودتا پراكنده تر شود،ستارگان فشرده مي شوندوبار ديگر شروع به گرم شدن مي كنند.
در مركز ستارگان بالا رفتن درجه حرارت نيروي هسته اي را احياءمي كند.ستارگان رآكتورهايي هستند كه در آنهاتحول هسته اي روبه كمال مي رود.ستارگاني از قبيل خورشيد،هيدروژن رابه هليوم تبديل مي كنند.غول هاي سرخ با استفاده از هليوم اتم هاي بارور،اكسيژن و كربن توليد مي كنند.اين تحول در تمام طول عمر ستاره ادامه پيدا مي كندو باعث زايش كليه هسته هاي پايدار،از جمله سنگين ترين هسته ها مي شود.
ستارگان در پايان زندگي خود منفجر مي شوندو ماده خود را به فضاي بين ستاره اي باز مي گردانند.بزرگترين ستارگان به ((ابرنواخترها))تبديل مي شوندوبر اثر تك انفجاري غول آسامي ميرند.ستارگان كوچكتر،مانند خورشيد ما،ماده خودرا به كندي وبه صورت((بادها)) از دست مي دهند.
هسته هاي نوزاد كه از كوره هاي ستاره اي بيرون رانده شده اند وبه درون فضاي پهناور سردراه يافته اند،الكترون هايي جذب مي كنندوانواع اتم ها رابه وجود مي آورند.اين فرايند،آغاز تحول شيميايي است.اتم ها تركيب وبه مولكولهاوغبارهاي بين ستاره اي تبديل مي شوند.مدت ها بعد اين غبارها به هم مي چسبند،ودرجوار ستارگان نوبنياد،سياره ها را تشكيل مي دهند.بعضي از اين سياره ها داراي جو واقيانوس اند. در اين فضاها تحول شيميايي تسريع مي شود و مولكولها ي هر دم پيچيده تري زاده مي شوند
در اين سوپ،تحول زيست شناختي صورت مي گيرد وسلولها،وسپس كليه موجودات زنده توليد مي شوند.
روايت كاملي از اين نماي طبيعت در بارداري،در اين دوره آخر جاي مي گيرد، اما من در اينجا به اشاراتي گذرا بسنده خواهم كرد.نور ستارگان نشان دهنده آن است كه تكامل هسته اي هنوز در همه كهكشانها اتفاق مي افتد. به همين تر تيب ، مولكولهايي كه در فضا رديابي مي كنيم، حاصل تحول شيميايي بين ستاره اي است و ثابت مي كند كه اين فرايند نيز همچنان ادامه دارد. اين پرسش مطرح مي شود كه آيا در محدوده هاي فراسوي زمين تكامل زيست شناختي نيز وجود دارد يا خير ؟ ساير سياره هاي منظومه شمسي كاملا برهوت به نظر مي رسند. بااين همه در بعضي سنگ هاي آسماني اسيدهاي آمينه ديده شده است . در اين سياركها يي كه از آن زمان تا كنون تكه پاره شده اند قطعا طرح هايي از حيات ترسيم شده است.
احتمالا"در كهكشان ما ،مثل كهكشانهاي ديگر ،ميليون ها سياره مسكوني وجود دارد ، اما هنوز تماسي بر قرار نشده است.آينده نوع بشر به آينده سياره مهمان نواز ما بستگي دارد،و سرنوشت اين سياره نيز به آينده خورشيد تغذيه كننده ما وابسته است .مي توانيم پيش بيني كنيم كه در حدود 5 ميليارد سال آينده ، خورشيد همه چيز را تبخير خواهد كرد .من به شيوه اي نيمه جدي ،سه راه ممكن براي به تعويق انداختن اين رويداد را شرح خواهيم داد.ما مي توانيم دست به مقايسه اي جالب ميان حيات ستارگان در رابطه با مواد بين ستاره اي ،و زندگي گياهان يا حيوانات در رابطه با كود بزنيم. دوچرخه ولادت،مرگ و ولادت دوباره ، به طور همزمان روي زمين ودر آسمان ها اتفاق مي افتد.
در پايان اين بخش ،با پرسش مربوط به موسيقي كاينات روياروي خواهيم شد .آيا اين موسيقي پيشاپيش تنظيم شده است،يا نوعي بداهه نوازي است؟در سايه پيشرفت هاي اخير در زيست شناسي جديد،حالت دوم محتمل تر به نظر مي رسد.تصادف نقشي اساسي ايفا مي كند،اما تصادفي كه صرفا" براي حفظ ضربه هاي خوب اين موسيقي تعليم ديده است .هر چند بايد بپذيريم كه امروز اين موسيقي جدا" به خطر افتاده است.
منبع : كتاب اتم هاي سكوت
برگرفته از وبلاگ شكارچي كيهان
