غفلت پانزده ساله در تأمين اينترنت ايران
سلام
هفته‌نامه «عصر ارتباط» كه با موضوعات تخصصي فناوري اطلاعات و ارتباطات منتشر مي‌شود، در صفحه ده شماره امروز خود 23/9/87 در مطلبي به قلم حسن حبيبي، كارشناس ارشد مخابرات به بررسي نحوه تأمين پهناي باند در ايران پرداخته است. در اين مطلب آمده است:
در سالهاي اخير، يكي از اهداف و برنامه‌هايي كه مورد توجه ويژه وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات قرار گرفته است، تثبيت جايگاه ايران به عنوان هاب منطقه‌اي بوده است؛ بدين معني كه با توجه به موقعيت خاص جغرافيايي ايران، همه كشورهاي منطقه، کليه خدمات انتقال بين‌المللي مكالمه و ديتا را از راه عبور ترافيک از ايران تأمين كنند.
اين موضوع در حوزه حمل و نقل نيز مدت‌هاست كه مطرح است و بنادر جنوب كشور و ساختار ريلي نيز متناسب با اين نگاه توسعه يافته و يا در حال توسعه هستند، اما نكته قابل تأمل اين است، كه باراندازهاي اصلي حمل و نقل منطقه كه زماني در بندرعباس بوده است، به دليل غفلت مديران و متوليان اين بخش در سالهاي گذشته از اين بندر مهم ايران به بندر جبل علي امارات عربي متحده منتقل شده است. اين موضوع سود سرشاري را نصيب ديگران كرده، در حالي كه کشور ما و بندرعباس از هر نظر مستحق‌تر مي‌نموده است. حال اين تجربه در حوزه تأمين پهناي باند اينترنت نيز در حال تكرار است.
سال‌هاست كه در حوزه قوانين ومقررات در كشور، با ابداع شبكه مادر و غير مادر انجام برخي وظايف در انحصار قانوني شركت ارتباطات زير ساخت قرار گرفته است. هرچند متأسفانه هيچ گاه مصاديق شبكه مادر مخابرات در قالب قانون يا مصوبه‌اي جداگانه تعريف نشده، همواره ارتباطات بين‌الملل از هر نوع (صوت و ديتا) جزو آن در نظر گرفته شده و همه وظايف و امتيازات نيز به اين شركت واگذار شده است، اما چرا هماكنون اين خطرات بيشتر نمود پيدا ميكند؟
امروزه با مطرح شدن مفاهيم نوين دنياي مجازي (Virtual Life)، با توجه به جامعه 23 ميليوني کاربران اينترنت ايران و همچنين برنامه‌هاي گسترده دولت و بخش خصوصي در راستاي توسعه پورتهاي پرسرعت (ADSL) در سراسر کشور، شاخص مصرف پهناي باند اينترنت رشد سريعي داشته است. براي مثال، در چهار سال پيش پهناي باند اينترنت کشور حدود 2 واحد STM-1 (هر STM-1 معادل 155مگابيت بر ثانيه) بود، ولي هماكنون ميزان مصرف اينترنت کشور بيش از 50 واحد STM-1 است که با توسعه فراگير شبکه دسترسي ADSL در چند سال آينده، اين ميزان با رشد تصاعدي، به هزاران STM-1 خواهد رسيد. در حالي که در بخش تأمين پهناي باند بين‌المللي (با حجم زياد) هيچ سازمان دولتي و يا خصوصي ايراني حضور ندارند. به عبارت ديگر، ايران تاکنون صرفاً خريدار پهناي باند بين‌المللي از کشورهاي همسايه بوده است. حتي، هيچ برنامه‌اي براي داشتن سهم مالکيت در يکي از کنسرسيوم‌هاي صاحب فيبرهاي زيرساخت بين‌اللمل وجود ندارد. در صورتي که مشارکت در ايجاد شاهراه‌هاي اطلاعاتي بين‌المللي ضمن صرفه جويي در هزينه‌هاي بالاي اجاره پهناي باند و به دست آوردن درآمد حاصل از فروش مازاد آن به کشورهاي ديگر، از لحاظ امنيتي (مقابله با تهديدهاي بين‌المللي براي تحريم) نيز کاملاً در راستاي منافع استرتژيک ملي است.
براي نمونه، در ادامه به دو پروژه احداث فيبر زيردريايي EIG و IMEWE اشاره مي‌شود که هماكنون در منطقه خاورميانه در دست اجراست و کشور ما چه در غالب دولتي و چه در غالب خصوصي، هيچ سهمي از اين مشارکت بين‌المللي استراتژيک ندارد، در عوض با تکرار رويکرد گذشته مبني بر سرمايه‌گذاري در راستاي مصرف پهناي باند، قراردادي بابت استفاده پانزده ساله از 56 واحد STM-1 با مبلغ سنگين 55ميليون دلار با شرکت هندي Reliance، بسته مي‌شود.
کابل فيبر نوري IMEWE
اين پروژه در قالب کنسرسيومي بين‌المللي متشکل از سيزده شرکت برجسته مخابراتي، با ظرفيت 3932 گيگابيت بر ثانيه (هر گيگابيت بر ثانيه معادل حدود 7 واحدSTM-1 است) تا پايان 2009 به پايان خواهد رسيد. اين فيبر نوري ده هزار کيلومتري، هندوستان را به خاورميانه و اروپا متصل ميكند.
در سالهاي اخير، ميزان ترافيک ديتا در آسيا و خاورميانه به طور نمايي در حال رشد بوده است. کابل نوري IMEWE توسط گروهي از شرکت‌ها که در پروژه موفق فيبر زيردريايي SMW4 حضور داشته‌اند، برنامه‌ريزي شده است تا بتواند نياز روزافزون به پهناي باند بين‌المللي در مناطقي از آسيا، خاورميانه و اروپا را پوشش دهد. خلاصه مشخصات اين پروژه در جدول زير آمده است.
IMEWE (India, Middle East, Western Europe: نام پروژه
3932 گيگابيت بر ثانيه، معادل 25977 واحد STM-1) ظرفيت
13,000کيلومتر طول
600 ميليون دلار حجم سرمايه‌گذاري
نيمه دوم 2009 زمان تخميني بهره‌برداري
Bharti Airtel (India); CYTA (Cyprus); Etisalat (UAE); France Telecom (France); JTG (Jordan); Maroc Telecom (Morroco); OGERO Telecom (Lebanon); PTCL (Pakistan); STC (Saudi Arabia); STE (Syria); Telecom Egypt (Egypt); Telecom Italia Sparkle (Italy); and VSNL (India) شرکتهاي اعضاي کنسرسيوم
شرکت Alcatel-Lucent تأمين کننده تجهيزات
هند، پاکستان، امارات متحده عربي، عربستان، مصر (دو نقطه سوئز و اسکندريه)، ليبي، ايتاليا و فرانسه نقاط اتصال به کشورها (Landing Point)
با فرض اين‌که اين فيبر به مدت پانزده سال (180 ماه) قابل بهره‌برداري باشد، با يک محاسبه ساده، هزينه ماهيانه بابت سرمايه‌گذاري براي مالکيت هر واحد STM-1 برابر 130 دلار خواهد بود.
کابل فيبر نوري EIG
شانزده شرکت بزرگ مخابراتي با تشکيل کنسرسيومي قصد دارند با سرمايه‌گذاري هفتصد ميليون دلاري، يک فيبر نوري زيردريايي به طول 15هزار کيلومتر را تا نيمه سال 2010 براي ايجاد زيرساخت انتقال پهناي باند بين‌المللي به بهره برداري برسانند. اين کابل، پهناي باند بين‌المللي سيزده کشور را در سه قاره اروپا، آفريقا و آسيا با ظرفيتي معادل 3932 گيگابيت بر ثانيه (حدود 26 هزارSTM-1) تأمين ميكند. خلاصه مشخصات اين پروژه در جدول زير آمده است.
EIG (Europe India Gateway: نام پروژه
3932 گيگابيت بر ثانيه، (معادل 25977 واحد STM-1) ظرفيت
15000 کيلومتر طول
700 ميليون دلار حجم سرمايه‌گذاري
نيمه 2010 زمان تخميني بهره برداري
AT&T (US); Bharti Airtel (India); BT (UK); C&W (UK); Djibouti Telecom (Djibouti); du (UAE); Gibtelecom (Gibraltar); LPTIC (Libya); IAM (Morroco); MTN Group (South Africa); Omantel (Oman); PT Comunicaç?es; STC (Saudi Arabia); TE (Egypt); Telkom SA; and Verizon Business(US) شرکتهاي اعضاي کنسرسيوم
شرکت Alcatel-Lucent تأمين کننده تجهيزات
انگليس، پرتغال، گيبرالتار، مراکش، موناکو، فرانسه، ليبي، مصر، عربستان سعودي، جيبوتي، عمان، امارات متحده عربي و هند نقاط اتصال به کشورها (Landing Point)
با فرض طول عمر بهره‌برداري پانزده ساله (180 ماهه) اين فيبر، هزينه ماهيانه بابت سرمايه‌گذاري براي مالکيت هر واحد STM-1 برابر 150 دلار خواهد بود.
عليرغم وجود کابل‌هاي پرظرفيت مشابه در منطقه عبوري اين کابل‌هاي زيردريايي، به علت نياز روزافزون کاربران اينترنت به پهناي باند وسيع در کشورهاي متصل و همچنين ايجاد تنوع در مسيرهاي اتصال به شاهراه‌هاي اطلاعاتي براي مقابله با قطعي احتمالي يکي از آنها، اين پروژه در دست اجراست. علاوه بر اين، اعضاي کنسرسيوم مي‌توانند با فروش اضافه ظرفيت مورد نياز خود به ديگر کشورهاي همسايه، سود قابل توجهي را جذب نمايند.
با توجه به کل حجم سرمايه‌گذاري اين پروژه و ظرفيت آن، با محاسبات ساده مي‌توان دريافت که هر يک از کشورها (شرکتهاي مخابراتي) با سرمايه‌گذاري حدود پنجاه ميليون دلار، مالکيت پهناي باندي معادل بيش از 1,900 واحد STM-1 را در اختيار گرفته‌اند.
شکل زير راه عبوري و نقاط اتصال به کشورهاي عضو کنسرسيوم اين فيبر نوري را نشان مي‌دهد.
هماكنون نيز با وجود تجربه خريد پهناي باند اينترنت از مسير فيبر نوري جاسك (ايران) ـ فجيره (امارات) که به عنوان عمده‌ترين راه تأمين پهناي باند بوده است، به گونه‌اي كه با قطع احتمالي اين مسير كل كشور دچار اختلالات اينترنتي مي‌شود و چون اين مشكل نيز بارها تكرار مي‌شود، عملاً كشور با چالش جدي روبه‌رو شده است. نكته بسيار مهم در اين مسأله، علاوه بر دادن مرکزيت استراتژيک به امارات عربي در تأمين پهناي باند منطقه، هزينه‌هاي بسيار بالاي ترانزيت از آن كشور به ايران است، به گونه‌اي كه اجاره ماهيانه فيبر مسير جاسك ـ فجيره براي هر STM-1، حدود هشت هزار دلار بوده كه سهم طرف عربي نيز بيشتر از ايران است. علاوه بر آن، هزينه بالاي ناشي از اين نوع تعامل انحصاري است كه در پايان، موجب افزايش غيرمتعارف هزينه اتصال به اينترنت مشترکان داخل ايران شده است.
قطعاً وجود مسيرهاي افزونه و جايگزين، يكي از بهترين راه‌هاي مقابله با اين چالش است و در همه کشورهاي جهان تمهيداتي انديشيده شده که با تنوع بخشيدن در مسير پهناي باند ورودي کشور، در صورت وقوع مشکل در يک نقطه، ترافيک از طريق نقاط ديگر منتقل مي‌شود؛ براي مثال، کشور امارات متحده عربي نه تنها در گذشته از کنسرسيوم بين‌المللي فيبر نوري SMW4 سهمي را در اختيار داشته است، بلکه در دو پروژه جديد منطقه (EIG و IMEWE)، توسط اپراتورهاي du (اپراتور بخش خصوصي) و اتصالات، جداگانه سرمايه‌گذاري كرده است تا در آينده‌اي نزديک، سهمي بسيار کليدي از بازار پهناي باند اينترنت منطقه را از آن خود كند.
چنانچه مسئولان امر در نحوه تأمين پهناي باند اينترنت ورودي کشور، از عملکرد اپراتورهاي کشورهاي همسايه در پروژه‌هايي چون SMW4، EIG و IMEWE الگوبرداري نكنند و همچنان تمايل به خريد و مصرف پهناي باند اينترنت (به جاي مشارکت و حضور در کنسرسيوم‌هاي بين اللملي صاحب فيبر زيردريايي) ادامه يابد، بدون شک، در آينده نزديک، خطرات اجتناب ناپذيري متوجه كشور خواهد نمود و طبعآ بدون مغتنم شمردن چنين فرصت‌هاي طلايي، تحقق چشم‌انداز تبديل ايران به هاب منطقه‌اي اطلاعاتي، به رويا بدل خواهد شد.
با نظر به پرسود بودن تجارت در اين بخش، نهادهاي رسمي و غير رسمي زيادي براي دسترسي به آن تلاش مي‌كنند و از هر وسيله قانوني و غير قانوني براي دسترسي به اهداف خود استفاده مي‌نمايند. پس تنها راهكار، تدبير شيوه‌اي است تا رقابت در آن شكل گيرد و رقابت نيز با حضور متعدد بخش خصوصي در فضايي شفاف امكان پذير است.
به تازگي در شرايطي، مبلغ 55 ميليون دلار بابت مصرف سرويس پانزده ساله از 56 عدد STM-1 به اپراتور هندي پرداخت مي‌شود که با سرمايه‌گذاري تقريباً معادل چنين مبلغي، مي‌توان مالک و صاحب صدها STM-1 بود. البته، سرمايه‌گذاري با چنين ابعادي در توان بخش خصوصي کشور است. حتي چندي پيش پيشنهادي کاملاً رقابتي از سوي شرکتهاي PAP (اپراتورهاي ADSL کشور) به شرکت ارتباطات زيرساخت ارايه شد که با بي‌توجهي تأمل برانگيزي روبه‌رو شده و بديهي است که با حمايت از سرمايه‌گذاري اپراتورهاي خصوصي در مالکيت فيبرهاي بين‌المللي، نه تنها قيمت تمام شده هر STM-1 را بسيار کاهش خواهد داد، بلکه کشور را از مصرف کنندگي محض به مالکيت شاهراه‌هاي اطلاعاتي خواهد كشاند؛ بنابراين، اگر ايران مي‌خواهد از تكرار تجربه جبل علي ـ بندر عباس اجتناب كند، بايد تدبيري ويژه درباره تأمين پهناي باند بينديشد.
تجربه‌اي تلخ كه سال‌هاست در حال تكرار شدن است و نتيجه آن هم، عدم تحقق چشم انداز مصوب و مستند کشور و همچنين به خطر افتادن منافع و امنيت ملي بوده است. بدون ترديد بايد رويكردها را تغيير داد. تنها با تکثر و توزيع امکانات کشور، ايجاد فرصت و حمايت از بخش خصوصي و البته دوري از نگاه تنگ نظرانه، مي‌توان انحصار موجود در اختيار شركت‌هاي دولتي (که به خاطر مشكلات ساختاري و مديريتي فراوان، توان واكنش مناسب در شرايط ويژه را ندارد) را از بين برد و دست خارجيان سودجو و فرصت‌طلب از منابع ملي کوتاه نمود. قطعاً با ايجاد فرصت براي همه، به خصوص بخش خصوصي، ضمن حرکت در راستاي تحقق سياست‌هاي کلي اصل 44 گامي بلند در راستاي توسعه، حداقل در بخش ارايه خدمات نوين فناوري اطلاعات برداشته خواهد شد.
هماكنون فيبرهاي زيردريايي متعددي بين اروپا ـ آمريکا و همچنين بين آسياي شرقي ـ آمريکا در حال نصب و بهره‌برداري است، حال آنکه در مسير ارتباطي آسيا ـ اروپا (که از منطقه خاورميانه مي‌گذرد)، با توجه به نياز روزافزون پهناي باند اينترنت منطقه، قطعاً در آينده نزديک، نيازمند اجراي فيبرهاي زيردريايي جديدي خواهيم بود. در اوضاع كنوني، اپراتورهاي خصوصي داخلي، در کوتاه مدت مي‌توانند با مشارکت و تبادل سهام با اپراتورهاي فعال منطقه، پهناي باند مورد نياز کشور را با قيمتي رقابتي و جذاب تأمين نموده و همچنين در ميان مدت و بلند مدت، محور اصلي تشکيل کنسرسيوم فيبرهاي ارتباطي آسيا ـ اروپا باشند.
به اميد آن روز
منبع :
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
قربان شما
شاهین :11:
