بارش شهابي برساووشي

مقدمه
وقتي ذرات گرد وغباري كه در فضاي بين سيارات قرار دارند وارد جو زمين مي شوند در اثر سرعت بالا و اصطكاك شديد به وجود آمده مي سوزند و به صورت شهاب ديده مي شوند. در آسماني صاف و تاريك ممكن است در هر ساعت چند شهاب مشاهده كنيد كه در نقاط مختلف آسمان ظاهر و به سرعت محو مي شوند. اما در شبهاي خاصي از سال تعداد شهابها به يكباره زياد مي شود كه به اين پديده «بارش شهابي» گفته مي شود. بارش هاي شهابي در اثر ورود توده اي از ذرات به جو زمين به وجود مي آيند. اين ذرات با سرعت هاي زياد(چند ده كيلومتر در ثانيه) و تقريبا" به طور موازي وارد جو مي شوند. در نتيجه از ديد ناظر زميني به نظر مي آيد كه همه شهابها از يك نقطه آسمان خارج مي شوند كه به اين نقطه كانون بارش گفته مي شود.
كانون بارش در هر صورت فلكي باشد، بارش شهابي به نام آن خوانده مي شود. منشاء بسياري از بارش هاي شهابي، دنباله دارها هستند. اين صخره هاي يخي با حركت خود ذرات ريزي به جا مي گذارند. با نزديك شدن دنباله دار به خورشيد تعداد ذرات به جا مانده افزايش مي يابد. بنابراين مدار دنباله دار مملو از ذراتي مي شود كه با همان سرعت دنباله دار و تقريبا" در همان مدار به دور خورشيد گردش مي كنند. به دليل حركت متناوب زمين به دور خورشيد ، سياره ما در زمان مشخصي از سال به نزديكي مدار دنباله دار مي رسد و با برخورد به اين ذرات بارش شهابي رخ مي دهد.


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

تاريخچه
بارش شهابي برساووشي يكي از معروفترين بارش هاي شهابي ساليانه است كه در2 2-21 مرداد به اوج فعاليت خود مي رسد. شايد به جرات بتوان گفت كه بارش شهابي برساووشي، يكي از شورانگيزترين فستيوالهاي ساليانه نجومي باشد كه در شب هاي گرم تابستان منجمان آماتور را گردهم مي آورد. نخستين گزارشات رصد اين بارش به بيش از 2000 سال پيش بر مي گردد كه در شرق دور(چين،ژاپن و ...) ثبت شده است. دنباله دار منشاء بارش برساووشي دنباله دار سويفت-تاتل است كه در سال 1862 توسط لوييس سويفت از نيويورك و هورس تاتل از رصدخانه هاروارد كشف شد. چند سال پس از كشف اين دنباله دار بود كه «شياپارلي» با كمك محاسباتش نشان داد كه دنباله دار سويفت-تاتل منشاء بارش شهابي است. اين اولين بار بود كه ارتباط بارش شهابي و دنباله دار به اثبات مي رسيد. افزايش فعاليت بارش برساووشي در سالهاي 63-1861 تاييد كننده اين مطلب بود. دوره تناوب دنباله دار سويفت-تاتل حدود 130 سال است و آخرين بار در اوايل ده 1990 به حضيض خود رسيد و در سالهاي 1992و 1991 سرعت ساعتي سمت الراسي(ZHR) آن به بيش از 200 رسيد. اما در سالهاي بعد بارش برساووشي به فعاليت معمول خود ادامه داد تا اينكه همانطور كه انتظار مي رفت در سال 2004 ZHR اين بارش به 200 رسيد. اما در سالهاي اخير بارش شهابي معمولي داشته است و بايد منتظر افزايش فعاليت آن در سال 2028 بمانيم.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

امسال چه خبر؟
بارش شهابي برساووشي 27 تير هر سال همزمان با برخورد زمين با توده ذرات فعال مي شود و تعداد شهابهاي آن به تدريج افزايش مي يابد تا در حوالي 22 مرداد به اوج خود مي رسد. در اين هنگام زير آسمان تاريك مي توان شاهد 60-40 شهاب در ساعت بود.پس از آن تعداد شهابها به تدريج كاهش مي يابد تا اينكه در 3 شهريور با خروج زمين فعاليت آن به پايان مي رسد.
امسال اوج بارش شهابي برساووشي در بعد‌ازظهر22 مرداد پيش بيني شده است. اوج بارش چندين ساعت طول مي كشد و رصدگران مي توانند در شبهاي قبل يا بعد براي رصد اقدام كنند. ضمن آنكه احتمال افزايش نسبي تعداد شهابها در شامگاه 22 مرداد نيز مي رود. كانون بارش در ساعت 9 شب طلوع مي كند و تا صبح در بالاي افق قرار خواهد داشت. بنابراين پيشنهاد مي شود رصد اصلي را از شامگاه 21 مرداد تا صبح 22 مرداد انجام دهيد. امسال ماه در حالت تثليث اول قرار دارد و كمي پس از نيمه شب غروب مي كند. بنابراين بهترين زمان رصد از نيمه شب تا بامداد خواهد بود. اگر مكان رصدتان تاريك و به دور از نور باشد، شاهد شهابهاي زيادي خواهيد بود.



نمودار تغييرات تعداد شهابهاي برساووشي سال 1386
رصد و ثبت بارش شهابي
اختر شناسان بارش های شهابی را با روش های مختلفی همچون رصد مرئی ، راديويی با تصويربرداری ويدئويی و حتی با تلسکوپ ( در برخی از بارش های کم شمار ) بررسی می کنند.
با اين روش ها ، تا کنون بيش از ۵۰ بارش شهابی بررسی شده است. يکی از رايج ترين و کم هزينه ترين روش ها، رصد مرئی است ، يعنی تماشای مستقيم شهاب ها که به يکی از علاقه مندی های اصلی منجمان آماتور امروز تبديل شده است. جدول ۱ ، مهم ترين بارش های شهابی سال را مشخص شده است.


بررسی بارش های شهابی از اوايل قرن نوزدهم ميلادی و به ويژه پس از ظهور با شکوه بارش شهابی اسدی در سال ۱۸۳۳ ميلادی جنبه ی علمی به خود گرفت و در دو قرن گذشته نتايج رصد های آن در مجلات مختلفی به چاپ رسيده است. نخستين پرسش منجمان آماتور برای آغاز رصد بارش های شهابی اين است که چه چيز هايی را بايد رصد کنيم؟ چگونه رصد کنيم و رصد هايمان را ثبت کنيم ؟ پاسخ اين پرسش وابسته به هدف از رصد بارش شهابی است. گاهی رصدگر با وجود آنکه دلباخته ی زيبايی های آسمان شب است اما فقط به منظور تماشای اين پديده چشم به آسمان دوخته است . او از ديدن هر تير شهاب لذتی بی اندازه می برد . اما رصدگر ديگری قصد دارد در کنار اين شوق زيبا ، کار علمی انجام دهد . در اين حالت بايد در ثبت مواردی از بارش شهابی کوشش کند تا گزارش او کاربرد علمی داشته باشد .
منبع: آسمان پارسه...