يک طرح پر حاشيه

حامد شفيعي - سرمايه - مراسم افتتاحیه طرح «آپا» (آگاهی رسانی، پشتیبانی و امداد حوادث رایانه ای) 11 آذر ماه در مرکز تحقیقات مخابرات ایران برگزار شد. مراسمی که در آن وزیر ارتباطات به همراه تنی چند از معاونان و مدیران وزارتخانه حضور داشتند تا نظرات خود را در مورد طرح بیان کنند.



اما آنچه گفته شد، موضوعات دیگری بود که سخنرانان به آن پرداخته وسخنی از طرح نگفتند؛ طرحی که با همکاری هفت دانشگاه مهم کشور انجام می گیرد و بیشتر جنبه پژوهشی -تخصصی در حوزه مدیریت پاسخ به حوادث را مدنظر قرار داده است.

سخنی از «آپا» نبود
محمد سلیمانی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات که به عنوان عالی ترین مقام وزارت در این مراسم حضور داشت، عمده سخنان خود را معطوف به نگاه دولت به فناوری اطلاعات کرد و رشد کشور در زمینه فناوری های اطلاعات و ارتباطات را مرهون تلاش های دو سال اخیر دانست. اگرچه وی حرکت آغازین این جنبش و رشد را اراده جدی دولت و دستگاه ها طی سال های اخیر برشمرد.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین به موضوع فیبر نوری در کشور پرداخت و مسیر 120 هزار کیلومتری فیبر نوری در کشور را یکی دیگر از دستاوردهای دولت در زمینه فناوری اطلاعات دانست.
وی در خصوص شبکه سیار نیز به آمار 40 میلیون مشترک اشاره کرد و گفت:«اگر رومینگ بین gsm روستایی و شبکه سیار برطرف شود، پوشش جغرافیایی بالای 95 درصد را شاهد خواهیم بود که امیدواریم این اتفاق در چند ماه آینده رخ دهد.»
وی معتقد است ارسال 80 میلیون پیامک در روز نشان دهنده این است که مردم حاضرند برای فناوری اطلاعات هزینه کنند.
سلیمانی تحقق دولت الکترونیک را مستلزم کنار گذاشتن کاغذ دانست و اظهار داشت:«تاکنون کار عملی جدی در این زمینه انجام نشده است. »
وزیر ارتباطات در بخشی دیگر از سخنان خود به طرح تحول اقتصادی و تاثیراتی که فناوری اطلاعات می تواند بر آن بگذارد، اشاره کرد.وی بر این عقیده است که فناوری اطلاعات زیرساخت طرح تحول اقتصادی بوده و برای پیدا کردن متخصصان فناوری اطلاعات نباید به دنبال ژنرال های بالای 40 سال رفت و باید به جوانان میدان داد، زیرا آنان سرمایه های کشور هستند.

کمال محامدپور معاون پژوهشی، آموزشی و امور بین الملل وزارت ارتباطات نیز دیگر سخنران مراسم افتتاحیه طرح «آپا» بود که تنها مختصری در مورد طرح آن هم فقط به نحوی همکاری با دانشگاه ها و فراهم آمدن بستری برای حضور فعال در زمینه فناوری اطلاعات پرداخت و اظهار داشت: «طرح «آپا» سنگ زیربنایی برای بخش های اجرایی است.»او به اعطای تسهیلات وام به متقاضیان بخش خصوصی و تعاونی پرداخت و افزود: «از مهرماه 84 تا مهرماه 87 ، 93میلیارد تومان اعتبار برای حدود بیش از سه هزار متقاضی مصوب شد که از این بین 80 میلیارد تومان را پرداخت کردیم.

عباس ظریفکار سرپرست مرکز تحقیقات مخابرات ایران نیز در این مراسم سخنرانی خود را حول محور عملکرد مرکز تحقیقات قرارداد و همچون دو سخنران دیگر اظهاراتی در مورد فعالیت های صورت گرفته در دیگر حوزه ها بیان کرد.استفاده از پتانسیل های موجود در حوزه فناوری اطلاعات، برگزاری همایش ها و کنفرانس ها، تقسیم بندی طرح های مرکز، قرارداد راه اندازی تعداد 16آزمایشگاه تخصصی و تایید نمونه در دانشگاه ها با اعتبار 20میلیارد تومان و همچنین تجهیز و ایجاد آزمایشگاه های تخصصی از جمله مواردی بود که وی به آنها اشاره کرد.وی با اشاره ای کوتاه به طرح «آپا» آن را از مجموعه پروژه هایی برشمرد که مورد حمایت قرار گرفته است.

«آپا» به روایت رئیس پژوهشکده امنیت
عباس جعفری رئیس پژوهشکده امنیت مرکز تحقیقات مخابرات ایران تنها سخنرانی بود که به طرح «آپا» پرداخت و موضوع امنیت در فضای تبادل اطلاعات را تشریح کرد.جعفری با اشاره به تاریخ فعالیت پژوهشکده روی طرح گفت: «این طرح به منظور ارتقای دانش فنی کشور و توسعه دانش مدیریت حوادث امنیتی از سال 84 در پژوهشکده شروع و بهره برداری آن از اواخر سال 86 آغاز شد.»
ایجاد چندین مرکز «آپا» تخصصی در دانشگاه ها به منظور فرهنگ سازی، ترویج و تربیت نیروی انسانی در زمینه پاسخگویی به حوادث ماموریت این طرح است که او در سخنان خود به آن پرداخت.
وی که پیش از این سمت دبیر شورای عالی «افتا» (امنیت فضای تبادل اطلاعات) را در کارنامه مدیریتی خود دارد وجود چنین شبکه ای را بستری برای خدمات می داند؛ بستری برای ارائه خدمات، تحلیل، رصد و نظارت و همچنین برای هماهنگی و اجرا که اگر نبود سیستمی یک پارچه و توزیع شده محقق نمی شد.
جعفری طرح را مقدمه ای بر طرح های آگاهی رسانی و پشتیبانی در دیگر حوزه ها دانسته و معتقد است باید «آپا» عمومی و دولتی را تشکیل داد.وی که پرداختن به موضوع امنیت فضای تبادل اطلاعات را ضروری می داند در اظهارات خود، تاکید کرد:«نبود چنین فضایی مانعی برای رشد ict در کشور و رسیدن به دولت الکترونیکی است.»

«ماهر»، «آپا» ، امنیت
پس از برگزاری مراسم افتتاحیه طرح «آپا» محمد سلیمانی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و همچنین کمال محامدپور معاون پژوهشی این وزارتخانه در جمع خبرنگاران حاضر شدند تا به سوالات آنان پاسخ دهند.
نخستین سوال از وزیر ارتباطات، اجرای طرح «ماهر» از سوی شرکت فناوری اطلاعات به صورت موازی با طرح «آپا» بود که سلیمانی این موضوع را رد کرد و طرح «آپا» را طرحی پژوهشی دانست.

پروژه مرکز امداد و هماهنگی رایانه ای که به اختصار «ماهر» نامیده می شود دو ماه قبل از سوی معاون گسترش it شرکت فناوری اطلاعات اعلام شد. اما وزیر ارتباطات در توجیه خود گفت: «طرح «ماهر» برنامه عملیاتی و اجرایی را انجام می دهد. اظهارات وزیر ارتباطات در حالی بیان می شود که طرح «آپا» نیز وظیفه امداد رسانی را برعهده دارد. از طرفی آنچه که به عنوان پیش خبری از روابط عمومی مرکز تحقیقات مخابرات ایران برای خبرنگاران ارسال شده بود، در آن کمک به سازمان های مختلف هنگام بروز حوادث ناشی از حملات رایانه ای را از اهداف این طرح برشمردند. از همین رو است که سلیمانی، فعالیت «ماهر» را به گروه آتش نشانی تشبیه می کند تا مرز تفکیکی بین «آپا» و «ماهر» قائل شود.
اگرچه استفاده از فناوری اطلاعات در کشور نشان دهنده رشد و توسعه کشور است اما اندیشیدن تدابیری در زمینه امنیت می تواند این استفاده را گسترده تر و از آسیب های آن جلوگیری کند؛موضوعی که وزیر ارتباطات در جمع خبرنگاران به آن پرداخته و امضای قرارداد با هفت دانشگاه در زمینه تجهیز آزمایشگاه ها و همچنین اتصال به شبکه با مدیریت مرکز تحقیقات مخابرات ایران را از جمله این اقدامات عنوان می کند تا بتوانند رخدادهای سطح جهان را در حوزه it تحلیل کرده، دستورالعمل ارائه داده و آگاهی رسانی کنند.در عین حال تامین امنیت شبکه های مخابراتی، امدادرسانی و پشتیبانی از دیگر مواردی است که در اساسنامه شرکت فناوری اطلاعات گنجانده شده است و در حال حاضر این اساسنامه به تصویب کمیسیون دولت رسیده است.

-------- را مطرح نکنید
چندی پیش کمال محامدپور معاون پژوهشی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، از انجام یک پروژه بزرگ در زمینه -------- خبر داد؛ خبری که بلافاصله رسانه های خارجی از جمله، بی بی سی، سی ان ان و صدای آمریکا به آن پرداختند و معتقد بودند که انجام چنین پروژه تحقیقاتی درنهایت منجر به تحریم دولت بر کاربران اینترنتی می شود؛ مساله ای که وزیر ارتباطات را در جمع خبرنگاران و در حاشیه مراسم افتتاحیه طرح «آپا» به واکنش واداشت.محمد سلیمانی در این زمینه، رسانه ها را مقصر دانست و گفت:«فیلترینگ در دنیا بیشتر از آن چیزی است که در ایران اتفاق می افتد اما مساله این است که با توجه به سطح گسترده اعمال -------- در دنیا و حتی کشورهای پیشرفته، اعمال آنها به سازمان حقوق بشر نمی رود ولی در ایران شما (رسانه ها - به خصوص مطبوعات-) با صحبت درباره این موضوع، ایران را به آن سمت می کشید.»کمال محامدپور نیز در این باره در جمع خبرنگاران اظهار داشت: «فیلترینگ در دنیا در مراکز پژوهشی یا دانشگاهی به عنوان یک موضوع تحقیقاتی مطرح است و اینکه این تحقیقات به نتیجه برسد و آیا دولت ها از آن استفاده کنند؛موضوعی است که ما کاری به آن نداریم.»معاون پژوهشی وزارت ارتباطات مساله کاربرد -------- را بی ارتباط به مرکز تحقیقات دانست و افزود: «در تمام کشورهای دنیا مثل آمریکا بیشترین سیستم های -------- موجود است و در این شک نکنید حتی در مجامع بین المللی itu بحث -------- مطرح می شود.»به گفته وی دولت خود صلاح می داند که آیا تحقیقاتی که در این زمینه صورت می گیرد را اجرایی کند یا خیر. از طرفی انجام این تحقیقات چندین سال به طول می انجامد و ما نیز به دنبال این هستیم که دانش فنی این کار را در کشور ایجاد کنیم.وی به صراحت اعلام کرد:«مرکز تحقیقات مخابرات ایران فقط در راستای تحقیقات عمل می کند و شما (رسانه ها) نمی توانید مانع از این شوید که مرکز در این زمینه و زمینه های مختلف فناوری تحقیق کند.»در نهایت ابلاغ 90 خدمت به مردم از طریق بستر الکترونیکی از سوی دولت موضوع دیگری بود که خبرنگاران مطرح و وزیر ارتباطات به آن پاسخ داد.

اگرچه اطلاع سانی محدود در این زمینه گلایه بود که از سوی خبرنگاران گفته شد اما سلیمانی این بار نیز توپ را به زمین رسانه انداخت و گفت: «در این زمینه مقداری اطلاع رسانی صورت گرفته و تاکنون 64 خدمت به صورت الکترونیکی ارائه می شود که باز نیازمند تبلیغ و اطلاع رسانی از طریق رسانه ها هستیم تا فرهنگ بهره برداری مفیدتر و بیشتر از آن انجام شود.»پرداخت قبوض به صورت الکترونیکی، استفاده از فضای تجارت الکترونیکی پیش آمده به منظور خرید بلیت هواپیما و قطار و همچنین آموزش الکترونیکی از عمده خدماتی است که دولت ارائه داده و وزیر ارتباطات به آن اشاره کرد.
بنابر اظهارات محمد سلیمانی ارائه نرم افزارهایی در زمینه تامین اجتماعی و کمیته امداد، امکان اجرایی شدن انتخابات الکترونیکی و خرید و فروش های شرکت پست با آماری حدود 200 الی 300 هزار مورد از دیگر مواردی است که به عنوان خدمات الکترونیکی محسوب می شود