مواد‌مخدر در موهاي چند موميايي
پژوهشگران با آزمايش موهاي چند موميايي متعلق به يكي از تمدن‌هاي قديم آمريكاي جنوبي متوجه شدند كه استعمال نوع خاصي از مواد‌مخدر روانگردان در ميان آنها بسيار رواج داشته است.قوم اينكا يكي از اقوام باستاني و متمدن بودند كه از ميانه هزاره اول ميلادي در منطقه وسيعي از آمريكاي جنوبي سكونت داشتند. نخستين مردمان اينكا با نام تيواناكو شناخته مي‌شوند كه يكي از مهم‌ترين آيين‌هاي آنان موميايي‌كردن اجساد بوده است.باستان‌شناسان و پژوهشگران اخيرا با بررسي 32 موميايي متعلق به تيواناكو به آيين‌هاي ديگر اين قوم كه در واقع مرتبط با استعمال نوعي افيون روانگردان است، پي برده‌اند.
اين موميايي‌ها از دره آزاپا در شمال شيلي به دست آمده كه در ميان آنها جسد زني جوان و كودكي يك ساله نيز وجود دارد. قدمت اين اجساد به سالهاي ميان 800 تا 1200 ميلادي بازمي‌گردد. همه اين موميايي‌ها مورد آزمايش قرار گرفته و در موهاي آنها ماده‌اي به نام «هارمين» ديده شده كه اين ماده يكي از عناصر اصلي تشكيل‌دهنده مواد توهم زاست. اين ماده در ساخت داروهاي ضد‌افسردگي نيز به كار برده مي‌شود.
پابلو اوگالدا باستان‌شناسي است مسلط به علم شيمي و استاد دانشگاه شيلي كه تحقيقات گسترده‌اي درباره اين موميايي‌ها انجام داده و نتايج آن را هفته پيش در نشريه الكترونيك دانش باستان‌شناسي منتشر كرده است. وي مي‌گويد: جسد موميايي آن زن جوان همراه با اشيايي چون يك كلاه با نشانه‌هايي مربوط به طبقات ويژه اجتماعي، يك ساز بادي چوبي و يك جعبه مخصوص استنشاق افيون يافت شده است. آزمايش‌هايي كه با اشعه ايكس روي آن انجام شد آثار جراحات و تخريب بافت‌هايي در اطراف بيني او را نشان مي‌داد كه مي‌تواند مربوط به كشيدن ماده مخدر از راه مجاري بيني باشد.
در بدن كودك يك سالهاي كه طبق بررسي‌ها فرزند اين زن جوان بوده نيز آثاري از هارمين يافت شده و به اعتقاد اوگالدا پس از مصرف ماده مخدر از سوي مادر در دوره بارداري يا شيردهي اين ماده به فرزندش نيز منتقل شده است. در حقيقت كشف اين ماده روانگردان حتي در بدن كودكي يك ساله نشان مي‌دهد كه استفاده از اين نوع مخدرات چه حجم وسيعي از زندگي آنان را در بر مي‌گرفته است.
فرمانروايي تيواناكو در يك برهه زماني خاص - بين 500 تا 1000 - منطقه پهناوري از شمال شيلي تا جنوب پرو را تحت سيطره نظامي و مذهبي خود درآورده بود. تاكنون در مقابر زيادي كه از آنها كشف شده ظروفي به دست آمده مربوط به استنشاق افيون كه در آنها تزئيناتي بسيار زيبا و استادانه به كار رفته است. برخي از آنها صنايع بديعي هستند كه از جنس چوب، سنگ، سراميك و حتي منسوجات با ظرافت ساخته و تزئين شده‌اند. باستان‌شناسان بر اين باورند كه اين جعبه‌ها و ظروفِ داراي مجرا مي‌تواند در جشن‌هاي آنها براي استنشاق گياهان مورد استفاده قرار گرفته باشد؛ چراكه در برخي از آنها هنوز هم بقايايي از پودر درخت ويلكا كه حاوي مواد توهم زاست، به چشم مي‌خورد.
با توجه به اينكه اشعه ايكس روي اغلب اجساد تيواناكويي تخريب نسج‌هاي اطراف بيني را كه در اثر استمرار استنشاق ماده مخدر به‌وجود مي‌آيد، نشان مي‌دهد، مي‌توان نتيجه گرفت اين عمل، جزئي از اعمال آييني و شايد بخشي از فرهنگ آنها به شمار مي‌رفته. نكته جالب‌تر ديگري كه اين يافته‌ها در اختيار محققان قرار مي‌دهد گسترش تجارت مواد‌مخدر در ميان اين اقوام قديمي است؛ زيرا تنها گياه شناخته شده در آمريكاي جنوبي كه حاوي هارمين است گياهي ست به نام كاپي متعلق به جنگل‌هاي پرباران آمازون.
اين گياه امروز نيز توسط بومي‌هاي آمازون براي ساخت ماده‌اي به نام آياهوئاسكا كه در مراسم آييني شمن‌ها به كار مي‌رود، مورد استفاده قرار مي‌گيرد.شرايط اقليمي دره آزاپا هرگز مناسب رويش اين گياه نيست و از آنجا كه آزاپا 300 مايل(500 كيلومتر) با آمازون فاصله دارد، مشخص مي‌شود كه تيواناكوها تجارتي گسترده و البته سخت براي به دست آوردن اين گياه انجام مي‌داده‌اند.
همشهري آنلاين
