راه‌اندازي يك ISP
قبل از هر چيز بايد فهميد ISP چيست؟ ISP مخفف Internet Service Provider و به معناي تأمين‌كننده خدمات اينترنت است.خوب، پس بايد ببينيم خدمات اينترنت شامل چه چيزهايي است. همان‌طور كه حدس مي‌زنيد و يا قبلاً به آن فكر كرده‌ايد، خدمات اينترنتي مي‌تواند شامل موارد زير باشد:
(ثبت دامنه) Domain Registration (ميزباني) Hosting
(طراحي وب‌سايت) Web Design
(اتصال به اينترنت) Internet Connection
در ادامه به طور مختصر، مفهوم هريك از اين موارد را با هم دنبال مي‌كنيم.
1) ثبت دامنه (Domain Registration)
مفهوم دامنه را نيز در شماره‌هاي قبلي به‌طور مفصل گفته بوديم، مثلاً netmag.ir يك دامنه است. يكي از خدمات يك ISP ثبت دامنه‌هاي مورد نظر شماست كه البته اين كار مي‌تواند توسط خود شما و به صورت مستقيم هم انجام پذيرد. در سايت‌هايي نظير register.com و domain.com مي‌توانيد از اينكه سايت مورد نظر شما قبلاً توسط شخص ديگري ثبت شده است يا خير، مطلع شويد.
2) ميزباني (Hosting)
بعد از ثبت يك دامنه نياز به فضايي است تا مطالبي را كه مي‌خواهيم در سايت مورد نظرمان ارائه كنيم، در آن فضا نگهداري كنيم. همان‌طور كه در شماره‌هاي قبلي نيز گفتيم يك صفحه از وب‌سايت در يك فايل ذخيره مي‌شود كه اين فايل بايستي در جايي ذخيره شود.
ارائه اين مكان كه جهت ضبط فايل‌هاي سايت شما مورد نياز است، يكي ديگر از خدماتي است كه ISP تحت عنوان Hosting، ارائه مي‌كند. اين كار معمولاً به اين صورت انجام مي‌پذيرد كه ISP يك قسمت از هارد كامپيوتري را كه با سرعت مناسب (سرعت‌هايي بالاي 10 Mbps) به اينترنت متصل است، به سايت شما اختصاص مي‌دهد، مثلاً يك Subdirectory روي هاردديسك به نام سايت شما ايجاد مي‌شود.
3) طراحي وب‌سايت (Web Design)
شما مي‌توانيد طراحي و دكوراسيون داخلي منزل، محل كار و يا مغازه خود را شخصاً انجام داده و يا آن را به افراد متخصص و حرفه‌اي اين كار بسپاريد. وب‌سايت شما هم همان محل كار مجازي شماست. در واقع فروشگاهي مجازي در دنياي مجازي براي ارائه محصولات شما و يا كتابخانه‌اي مجازي براي قراردادن كتاب‌ها و مقالات خود به صورت الكترونيك و يا ... يك ISP مي‌تواند با بهره‌گيري از برنامه‌نويسان و طراحان مجرب به شما در طراحي وب‌سايت‌تان كمك كند.
4) اتصال به اينترنت (Internet Connection)
اين بخش شايد جزو مهم‌ترين خدمات يك ISP است، اينكه چگونه يك ISP مي‌تواند شما را به اينترنت وصل كند. اتصال كاربران به اينترنت مي‌تواند به طرق مختلفي توسط ISPها انجام شود:
1- خطوط تلفن يا Dial Up: اين همان روشي است كه همگي ما با آن آشنايي داريم. يعني داشتن يك Username و Password به همراه يك خط تلفن، يك مودم و يك كامپيوتر. از آنجا كه در اين روش با شماره‌گيري تلفن به ISP متصل مي‌شويد، به آن Dial Up يا شماره‌گيري مي‌گويند.
در اين مقاله قصد داريم تا اين روش را بيشتر مورد بررسي قرار دهيم تا شما به نحوه اتصال خود به اينترنت بيشتر آشنا شويد.
2- DSL يا خطوط اينترنت اختصاصي: اين روش خود شامل روش‌هاي مختلفي نظير:
- ADSL: در اين روش كه در ايران به خطوط اينترنت پرسرعت مشهور است، با استفاده از يك خط تلفن ولي بدون نياز به شماره‌گيري به اينترنت وصل مي‌شويد. از آنجايي كه در اين روش فاصله بين مشتري و ISP به نسبت كم است، لذا ISP مي‌تواند با بهره‌گيري از دستگاهي به نام Splitter يا جداكننده به طور همزمان سرويس اينترنت و تلفن را روي يك خط تلفن به شما تحويل دهد.
- HDSL: در اين روش شما به وسيله يك خط اختصاصي (Leased Line) به ISP وصل مي‌شويد. معمولاً بسته به فاصله شما تا ISP مورد نظر، مقاومت اين خط اختصاصي كم و زياد مي‌شود. با كم و زياد شدن مقاومت اين خط، ميزان اينترنت قابل بهره‌گيري از اين خط كم و زياد مي‌شود. اين روش معمولاً براي اتصال ISPهاي كوچك‌تر به ISPهاي بزرگ‌تر و يا مراكز اداري كه نياز به اينترنت اختصاصي و پرسرعت دارند، مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
3- اتصال بي‌سيم- Wireless: در اين روش محيط انتقال (Media) هوا خواهد بود. برخلاف 3 روش قبل كه محيط انتقال سيم مسي بود. در واقع اين تنها فرق بين روش Wireless و xDSL است.
- روش‌هاي ديگري نظير SHDSL يا G.SHDSL و ... نيز وجود دارد كه در اين مقاله مجالي براي پرداختن به آنها نيست.
4- Satellite يا ماهواره: با داشتن يك آنتن ماهواره و لوازم جانبي مورد نياز، مي‌توان از طريق ماهواره‌هايي كه هم‌سرعت زمين حركت مي‌كنند، به هر نقطه از دنيا وصل شد.
5- Fiber Optic يا فيبر نوري: با توجه به سرعت بالاي نور و قابليت فيبرهاي نوري در جابه‌جايي نور از جايي به جاي ديگر و بهره‌گيري از فركانس نور به عنوان حامل (Carrier) اطلاعات مورد نظر، از فيبرنوري به عنوان يكي از راه‌هاي فوق‌العاده پرسرعت (سرعت‌هاي بالاي 100 Mbps و 1 Gbps) به اينترنت استفاده مي‌شود.
در جدول ذيل مي‌توانيد نحوه نام‌گذاري خدمات اتصال به اينترنت در ايران را مشاهده فرماييد.
قابل ذكر است، در دنيا به شركتي كه تمامي اين سرويس‌ها را ارائه مي‌دهد اصطلاحاً ISP گفته مي‌شود، اما در ايران براي هر يك از اين خدمات اصطلاحات خاصي در نظر گرفته شده است! در اين مقاله منظور ما از ISP همان مفهوم كلي ISP در دنيا است.
نحوه كار يك ISP براي ارائه خدمات Dial Up
اين قسمت شامل دو بخش سخت‌افزار و نرم‌افزار است كه ابتدا به سخت‌افزارهاي مورد نياز خواهيم پرداخت:
سخت‌افزار
كامپيوتر خود را در نظر بگيريد. حالا در نظر بگيريد وقتي كه مي‌خواهيد به اينترنت وصل شويد چه مي‌كنيد؟
بله، ابتدا Username و Password را در پنجره Dial Up وارد مي‌كنيد و سپس شماره تلفن و در انتها كليك بر روي Connect.
گوشي تلفن توسط مودم برداشته مي‌شود، تق تق، تق تق تق و .... شماره تلفن ISP توسط مودم گرفته مي‌شود بعد يك سري صداهاي عجيب و غريب، قيژ، ويژژژ، قيژژژ .......
خوب اين صداهاي عجيب و غريب چيست؟ بله، درست حدس زديد، يك جور سلام و عليك بين مودم‌هاست، به عبارتي ديگر، اين صداهاي عجيب و غريب يعني "سلام، حالت چطوره و ... " همان‌طور كه وقتي شما مي‌خواهيد با دوستتان تلفني صحبت كنيد نياز است تا دوست شما هم تلفن داشته باشد، براي اينكه دو تا كامپيوتر با هم صحبت كنند نيز نياز به دو عدد مودم است، يكي براي كامپيوتر شما و يكي هم براي كامپيوتر ISP، پس كامپيوتر ISP به شكل زير خواهد بود.
اما چنانچه مي‌دانيد ISP شما فقط به شما سرويس نمي‌دهد و در زماني كه شما به ISP خود وصل هستيد چندين و چند مشترك ديگر هم به طور همزمان به ISP وصل هستند، پس كامپيوتر ISP بايد به شكل زير باشد.
نكته: چنانچه مي‌بينيد يك ISP داراي خطوط تلفن زيادي بايد باشد. اما چرا شما هميشه يك تلفن را مي‌گيريد، بله، درست است، شما هميشه به يك سر شماره زنگ مي‌زنيد كه داراي سرويس "روتاري" است. يعني اگر خط مورد نظر اشغال باشد، به طور خودكار شما بر روي خط بعدي انتقال خواهيد يافت. اين خطوط مي‌توانند خطوط تلفن معمولي و يا خطوط E1 باشند.
وقتي با خطوط تلفن معمولي به ISP وصل مي‌شويد حداكثر سرعت رد و بدل شدن اطلاعات معادل 6/33 كيلو بيت بر ثانيه است ولي وقتي به شماره E1 وصل مي‌شويد، اين عدد به طور اسمي معادل 56 كيلو بيت بر ثانيه است كه البته خيلي مواقع بيشتر از 52K نخواهد بود.
خب حالا اگر يك ISP بخواهد به طور همزمان به مثلاً 96 نفر سرويس دهد، چگونه مي‌تواند 96 عدد مودم را در كامپيوترش جا دهد؟!
جواب اين سؤال، استفاده از Multiport است. مالتي پورت مي‌تواند جاي اضافي براي قراردادن و اتصال مودم‌ها به كامپيوتر ISP را تأمين كند.
پس شكل كامپيوتر ISP به صورت زير خواهد شد.
اما ببينيم ISP ما با 96 خط براي جوابگويي همزمان به 96 نفر بايد چند عدد كامپيوتر، Multiport و مودم داشته باشد. اين ISP اگر از Multiportهاي 16 پورت استفاده كند (يعني 16 مودم خارجي -External- مي‌تواند به طورهمزمان به آن وصل شود و هر كامپيوتر 3 عدد Slot خالي داشته باشد (Slot به شيارهايي روي مادربرد مي‌گويند كه كارت‌هاي اضافي نظير كارت صدا، كارت تصوير، مودم داخلي يا اينترنال در آن قرار مي‌گيرد.) براي تأمين 96 خط نياز به 2 عدد كامپيوتر، 6 عدد Multiport و 96 عدد مودم خارجي خواهد داشت.
حال اگر ISP ما بخواهد 200 يا 300 يا 500 مشترك را به طور همزمان سرويس دهد، چه خواهد شد؟!
بله، اطاقي به وسعت 6 متر مربع لازم خواهد بود تا در آن مودم‌ها و كامپيوترهاي سرويس‌دهنده را جا دهيم. اما يعني روش ديگري وجود ندارد؟ چرا، مسلماً وجود دارد. آن هم استفاده از كامپيوترهاي مخصوص سرويس‌دهي است. كامپيوترهايي كه ما از آن استفاده مي‌كنيم "همه منظوره" است، يعني هر كاري كه بخواهيم مي‌توانيم با آن انجام دهيم ولي براي يك كار بخصوص كامپيوترهاي بخصوص ساخته شده است. براي كار مورد نظر ما هم كامپيوترهاي مخصوص كه به آن Access Server و يا نوعي Router مي‌گويند ساخته شده است.
در اين Access Serverها و يا Routerها مولتي‌پورت به همراه مودم‌هاي مربوطه از قبل تعبيه شده و نيازي به استفاده از مودم‌هاي اضافه و يا مولتي‌پورت نيست. با استفاده از Access Server و يا Router، شكل ISP ما به صورت زير خواهد بود.
و اگر ISP ما از خطوط E1 استفاده كند:
چنانچه از همان ابتدا در اشكال مختلف ديديد، به كامپيوترها و يا Access Serverهاي ISP ما خطي به عنوان اينترنت وصل است. اين خط مي‌تواند به يكي از طرق xDSL، Satellite و يا Fiber Optic تأمين شده باشد كه فعلاً با آن كاري نخواهيم داشت، فقط در همين حد بدانيد كه براي دريافت اينترنت از هر يك از طرق فوق نياز به دستگاه‌هايي خاص خواهيم داشت، براي xDSL مودم‌هاي DSL، براي Satellite، به تعدادي Satellite Modem به همراه يك روتر اضافي و براي Fiber Optic از دستگاه‌هايي كه توان اتصال مستقيم فيبرنوري را داشته باشند.
مثل Fiber Optic Transceiver و يا سوئيچ‌هايي كه پورت‌هاي GBIC دارند، استفاده خواهد شد.
جمع‌بندي: در جدول ذيل به طور اشاره‌وار به تجهيزات مورد نياز يك ISP اشاره مي‌كنيم:
الف- تجهيزات مورد نياز براي خطوط تلفن معمولي (ISP با 96 خط)
(65.000.000 ريال: 366x يا 20.000.000 ريال × 6: 261x) (يك عدد: 366x يا 6 عدد: 261x) Router-
(25.000.000 ريال × 6، 6 عدد: (NM16AM Network Module-
(7.000.000 ريال: يك عدد: براي نصب نرم‌افزارها) Computer-
(6.000.000 ريال: (Uninterrupted Power Supply: UPS-
(4.500.000 ريال × 2: 2 عدد مودم: Internet Link-
بسته به نوع لينك اين مودم‌ها متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال در صورتي كه لينك ISP ما خط اختصاصي (Leased Line) باشد، نياز به دو عدد مودم DSL خواهيم داشت.
ب- تجهيزات مورد نياز براي خطوط E1
-Router (5300 4Port (80.000.000 ريال:
(4.000.000 ريال × 2 × 3: 3 عدد: E1 Modem-
(7.000.000 ريال: يك عدد: براي نصب نرم‌افزارها) Computer-
(6.000.000 ريال: (Uninterrupted Power Supply: UPS-
(4.500.000 ريال × 2: 2 عدد مودم: Internet Link-
بسته به نوع لينك اين مودم‌ها متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال در صورتي كه لينك ISP ما خط
اختصاصي (Leased Line) باشد، نياز به دو عدد مودم DSL خواهيم داشت. نرم‌افزارها
اما قسمتي كه در تمامي شكل‌ها وجود داشت، بخش نرم‌افزار است. همان‌طور كه مي‌دانيد در كنار هر سخت‌افزار نياز به نرم‌افزاري داريم تا بتوان از امكانات سخت‌افزار بهره‌گيري كرد. پس وجود نرم‌افزار در تمامي اين شكل‌ها مسأله‌اي غيرمنتظره نيست. اما چنانچه مي‌دانيد براي هر كار خاصي نياز به نرم‌افزار خاصي است كه در ادامه به نرم‌افزارهاي تخصصي مورد استفاده در ISPها مي‌پردازيم:
عمده نرم‌افزارهاي مورد استفاده در ISPها عبارتند از:
1) نرم‌افزارهاي حسابداري – Accounting
2) نرم‌افزارهاي ذخيره‌سازي- Caching
1) نرم‌افزارهاي حسابداري – Accounting
حتماً براي شما هم پيش آمده كه كارت اينترنت خريده باشيد، مثلاً يك كارت 10 ساعته. خوب، يك ISP چطور مي‌تواند بفهمد كه شما چقدر از اعتبار خريداري شده خود را استفاده كرده‌ايد؟ آيا كسي اين اطلاعات را در جايي ثبت مي‌كند و به محض كامل شدن 10 ساعت شما را قطع مي‌كند؟!
جواب سؤال فوق، با كمال تعجب بله است!!! اما به جاي يك شخص، يك نرم‌افزار اين كار را انجام مي‌دهد. اين نرم‌افزار كه اصطلاحاً به آن نرم‌افزار Accounting مي‌گويند كارهاي متفاوتي را انجام مي‌دهد كه اصلي‌ترين آنها عبارتند از:
1- تشخيص درستي Username و Password
2- تشخيص ميزان اعتبار باقيمانده
3- ثبت وقايع اتفاق افتاده در خلال اتصال و قطع هر مشترك
4- امكان تغيير Password
5- امكان تغيير ميزان اعتبار
6- امكان گزارش‌گيري از وقايع ثبت شده نظير ميزان دقايق وصل در زمان‌هاي مختلف
2) نرم‌افزارهاي ذخيره‌سازي- Caching
اين نرم‌افزار جزء نرم‌افزارهاي ضروري در يك ISP نيست ولي مي‌تواند در چندين مورد نظير صرفه‌جويي در مصرف اينترنت (تقريباً تا 40%)، افزايش سرعت و ... مورد استفاده قرار گيرد. چنانچه مي‌بينيد، نرم‌افزاري كه بتواند تا 40% از ميزان هزينه يك ISP براي خريد پهناي باند بكاهد، مسلماً جزو نرم‌افزارهاي بسيار پرطرفدار هر ISP خواهد بود.
همچنين ديگر دليل استفاده از اين نرم‌افزار، افزايش سرعت مشتركين در دسترسي به اطلاعات است كه چگونگي افزايش سرعت، به وظيفه و كار اين نرم‌افزار مربوط مي‌شود. كار اين نرم‌افزار ذخيره و بازيابي سايت‌هايي است كه قبلاً ديده شده‌اند. براي درك بهتر اين جمله به مثال زير توجه كنيد:
فرض كنيد شما در قسمت آدرس مرورگر خود نوشته‌ايد: اين درخواست شما از طريق ISP به اينترنت ارسال شده و صفحات مربوط به اين سايت نيز از طريق ISP براي شما ارسال مي‌شود.
اما در اين ميان نرم‌افزار Caching يك نسخه از تمامي صفحات ارسال شده براي شما را در جايي ذخيره مي‌كند.
حال فرض كنيد بعد از گذشت يك دقيقه، شخص ديگري كه با ISP شما به اينترنت وصل مي‌شود نيز مجدداً در سطر آدرس مرورگر خود آدرس را وارد كند. اين بار به جاي اينكه اطلاعات از روي اينترنت (در واقع از سايت ) براي شما ارسال شود، بلافاصله از طرف نرم‌افزار Cache كه در ISP قرار دارد براي شما ارسال خواهد شد. همان‌طور كه مي‌بينيد اين كار به وضوح سرعت را افزايش داده و در مصرف پهناي باند صرفه‌جويي خواهد كرد.
البته اين نرم‌افزار بيشتر براي سايت‌هايي كاربرد دارد كه اطلاعات خود را دائماً و به سرعت به روز نمي‌كنند. مثلاً سايت كه دائم صفحه اول خود را به روز مي‌كند، نمي‌تواند خيلي Cache شود. (البته به طريقي مي‌توان اين گونه سايت‌ها را هم Cache كرد كه در اين جا به آن نخواهيم پرداخت)
نكته آخر اين كه به علت اهميت Caching در ISPها، كامپيوترهايي مخصوص Cache كردن ساخته شده و برخي از ISPها به جاي استفاده از نرم‌افزار Cache، از كامپيوتر تك منظوره Cache براي اين امر استفاده مي‌كنند.
راستي اينم هست
موضوع ديگر مورد بحث وضعيت اعطاء وامهاي وجوه اداره شده به ISPهاي مراكز استانها بود كه طبق اعلام عضو كميته وام وزارت هنوز امكان اعطاء مجدد وامها درمراكز استانها از جمله شهر تهران مقدور نشده است.
