ایرانیان اولین نغمه‌های موزون را برای اذان پدید آوردند
ایرانیان اولین نغمه‌های موزون را برای اذان پدید آوردند
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
هوشنگ جاوید و حاتم عسگری دو پژوهشگر موسیقی مقامی و آیینی معتقدند هر چند تمام الحان ایرانی قابلیت اجرای اذان را دارند اما اذان گویان باید مراقب باشند كه از هر لحنی برای این مقوله استفاده نكنند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
هوشنگ جاوید و حاتم عسگری دو پژوهشگر موسیقی مقامی و آیینی معتقدند هر چند تمام الحان ایرانی قابلیت اجرای اذان را دارند اما اذان گویان باید مراقب باشند كه از هر لحنی برای این مقوله استفاده نكنند.
هوشنگ جاوید پژوهشگر موسیقی در خصوص ویژگی‌های اذان ایرانی گفت: ایرانی‌ها پس از اسلام اولین نغمه‌های موزون را برای اذان پدید آوردند اما در هر ناحیه از كشورمان اذان گویی به یك شكل است به طوری كه ما در منطقه جنوب در حدود لرستان از منطقه ازنا حتی از بروجرد تا نزدیكی‌های اهواز شاهد اذان‌گویی در دستگاه چهارگاه هستیم. در قسمتی در تالش و گرگان اذان در دستگاه همایون شنیده می‌شود كه البته میان پیرمردها اذانی كه در شور باشد .
جاوید با اشاره به اذان‌گویی در دیگر نقاط ایران ادامه داد: من در كرمانشاه و نقاطی از كردستان اذان ماهور هم شنیدیم و این مسئله بیشتر به خاطر ۵ نوبتی اذان گفتن توسط عزیزان اهل سنت است چرا كه دستگاه ماهور و اذن گویی در این دستگاه حالت برانگیزاننده و پرپاخیزی دارد.
● فارس نشینان در دستگاه شور اذان می‌گویند
این پژوهشگر موسیقی با بیان اینكه موذنینی كه در دستگاه شور اذان می‌گویند ،حسابشان با دیگر موذنین جداست،گفت:بیشتر مناطق فارس نشین در شور اذان می‌گویند چرا كه بیشتر با این دستگاه آشنایی داشته و بیشتر نغمات خودشان را اجرا می‌كردند.
وی ادامه داد:در خرم‌آباد و لرستان و حتی خوزستان اذان در چهارگاه گفته می‌شود چرا كه حالت برانگیزانندگی دارد و به نسبت محیط جغرافیایی زندگی‌شان كه بیشتر جدال با طبیعت است از چهارگاه بهتر از دیگر دستگاههای موسیقی استفاده می‌كنند.در حالی كه در مناطق شمال اذان‌ها در همایون است چون همایون حالت پدرانه‌ای دارد و دستگاهش پند دهنده است.به همین خاطر نغمه‌هایی كه برای اذان در نظر می‌گرفتند بیشتر در همایون بوده چرا كه جغرافیای محیط هم از نظر آرامش فكری -روحی هم در این نغمه‌ها تاثیرگذار بوده است .
جاوید با بیان اینكه در تمام دستگاههای موسیقی می‌توان اذان گفت ،اظهار داشت:متاسفانه تا كنون روی این مسئله كار نشده و علتش هم نبود مهندسی فرهنگی و هنری در جامعه است.
وی ادامه داد:با جشنواره گذاشتن و موذنین برتر را انتخاب كردن به جایی نمی‌رسیم. مسئله این است كه باید در این خصوص سرمایه‌گذاری شود و یك عده علاقمند و جوان را گردهم آورد و برایشان كار كرد.
● تاثیر اذان در زندگی روزمره ایرانی‌ها
هوشنگ جاوید پژوهشگر موسیقی با بیان اینكه در گذشته ایرانی‌ها از اذان استفاده‌های فراوان می‌كردند ،اظهار داشت:امروزه ما ایرانی‌ها از اذان تنها به عنوان اعلام وقت مذهبی استفاده می‌كنیم در حالی كه این مسئله در زندگی مردم گذشته كاربرد و تاثیر فراوان داشته به طوری كه در زمان گذشته ما اذان خبری برای خبر دادن برخی وقایع داشتیم در واقع در بعضی نقاط وقتی زلزله یا سیلی می آمده و یا حادثه‌ای در حال روی دادن بوده ،اذان می‌گفتند.
وی با اشاره به اذان بی‌وقت بیان داشت:در برخی از نقاط ایران برای اعلام خبر ناگوار موذنین و حتی خود مردم اذان بی‌وقت می‌گفتند. برای ولادت بچه‌هایی كه سخت به دنیا می‌آمدند نیز اذان می‌گفتند و این مسئله برای این بود كه خداوند صدایشان را بشنوند چرا كه در آن خطه ولادتی در راه بود.
جاوید با بیان اینكه اذان بی‌وقت را برای وقایع ناگوار می‌گفتند،ادامه داد:در زمان گذشته اذان را حتی برای مددخواهی و كمك گرفتن هم می‌گفتند.البته این رویكرد بعد از اسلام زیاد بوده و هر كس جایی به مشكل برمی‌خورد و یا خطری او را تهدید می‌كرد شروع به اذان گفتن می‌كرد تا كسی به كمكش بیاید.
وی در خصوص اینكه شكل اذان‌ها در گذشته متفاوت بوده،افزود:در برخی نقاط ایران اذان را نیمه كاره می‌گفتند به دلیل اینكه مردم بدانند حادثی در حال اتفاق است و با ۴ تكبیر الله اكبر همه به خیابانها می‌ریختند.
● غلبه الحان عربی در اذان‌های ایرانی می‌شود
این پژوهشگر موسیقی گفت:من در ایران در تمام نغمه‌ها اذان شنیده‌ام اما متاسفانه در حال حاضر الحان عربی دارد جایگزین اذان های ما می‌شود كه در این زمینه رسانه ملی در ترویج این مسئله تاثیرگذار بوده است.
وی در خصوص جایگاه اذان ایرانی در كشورهای عربی تصریح كرد:از آنجایی كه كشورهای عربی در زمینه اذان گویی خودستایی دارند به اذان‌های ایرانی كمتر توجه می‌كنند.
جاوید در خاتمه با اشاره به نغمات برتر اذان در صدای موذنین گفت:اذان صبحدل و و موذن‌زاده یكی از زیباترین اذان‌های ایرانی با نغمه‌های ایرانی است.
● اذان ایرانی با دیگر اذان‌ها متفاوت است
حاتم عسگری ردیف دان موسیقی دستگاهی در گفت‌وگو با خبرنگار موسیقی فارس گفت:اذان به نوعی حركت كردن به سمت پروردگار است و از آنجایی كه در كشور ما موسیقی حال و هوای عرفانی دارد اذانش نیز با دیگر كشورها متفاوت است.
وی افزود:در بین اذان‌گویان ما چند نفری بودند كه از موسیقی اصیل ایرانی در نوع اذان‌گویی‌شان بهره گرفته‌اند. در حال حاضر نیز ما اگر بدانیم كه در چه دستگاهی بهتر می‌توان اذان گفت ،می‌توانیم اذان‌های خوبی را كه هشدار دهنده نیز هستند را خلق كنیم.
وی با بیان اینكه ما تا به امروز اذانی بهتر از اذان موذن زاده نداشتیم ،بیان داشت:من خود چند اذان گفتم اما وصیت كردم تا وقتی زنده‌ام آن را پخش نكنند.
● آهنگ‌های مخصوصی در ردیف برای اذان وجود دارد
این ردیف‌دان با بیان اینكه در ردیف آهنگ‌های مخصوصی برای اذان وجود دارد،گفت:اگر اذان گو از این آهنگها برای اذان بتواند انتخاب كند ،اذانی خلق می‌كند كه بسیار تاثیرگذار است.البته همه دستگاه‌ها این ظرفیت را دارند كه در آنها اذان گفته شود.
● اذان در شور و دشتی بسیار دلنشین است
وی با اشاره به اذان‌گویی در دستگاههای موسیقی افزود:در گوشه‌ها و قسمت‌هایی از ماهور می‌توان اذان گفت اما به عقیده من در این دستگاه آن طور كه باید و شاید نمیشود اذان گفت اما در شور، دشتی و همایون اذان گویی بسیار خوب و دلنشین است.
عسگری ادامه داد: از انجایی كه اذان انسان را به پروردگار می‌رساند اذان گویان باید مراقب باشند كه از هر آهنگی برای این مقوله استفاده نكنند.
● پیوند موسیقی ایرانی با آیین‌های مذهبی ضعیف نشده است
حاتم عسگری در خصوص كمرنگ شدن پیوند موسیقی ایرانی با آیین‌های مذهبی گفت: به نظر من این مسئله ضعیف نشده بلكه كسانی كه هم اكنون كار مذهبی انجام می‌دهند موسیقی را نمی‌شناسد در حالی كه این افراد باید لحن‌هایی كه مربوط به مذهب است را بشناسند و از هر آهنگی برای مناسبتهای مذهبی استفاده نكنند.
وی افزود:در گذشته به هر كسی اجازه اجرای موسیقی مذهبی نمی‌دانند.بلكه افرادی بودند كه با شناخت از موسیقی ،كار مذهبی می‌كردند.
این ردیف‌دان ادامه داد:در كار موسیقی مذهبی سه مورد را باید رعایت كرد اول اینكه باید آهنگ، ردیف‌ها و گوشه‌ها را بشناسند، دوم شعر را خوب بدانند و در نهایت صدای خوب داشته باشند كه متأسفانه هیچ كدام از این موارد رعایت نمیشود و همین مسئله باعث شده موسیقی مذهبی ما رو به ضعف كشیده شود.
عسگری در خاتمه خاطر نشان كرد:زیباترین موسیقی ایرانی بعد از اسلام موسیقی تعذیه و مدح و مدح خوانی بوده است .ما خوانندگان موسیقی مذهبی بزرگی داشتیم كه همه موسیقی دان بودند اما امروزه چیز دیگری می‌بینیم.
