سحابی ها

در این تاپیک به توضیح سحابی ها و بحث در مورد آن ها می پردازیم...:40:

هزاران سال قبل اختر شناسان مسلمان یک توده ی ابر کم نور را در صورت فلکی جبار (شکارچی) مشاهده کردند که بسیار جالب و به سه ستاره ی روشن کمربند جبار خیلی نزدیک بود. قرن ها بعد که تلسکوپ اختراع شد، اختر شناسان تعداد بیشتری از این توده های مه آلود را در آسمان مشاهده کردند و آنها را سحابی نامیده اند. اين لغت در زبان لاتین به معنی ابر است يا .nebula در قرن هفدهم و هجدهم، رصد کنندگان آسمان به نور ضعیف که در بین ستارگان دیده می شد سحابی نام نهادند. در سال های اخیر و با تلوسکوپ های بهتری که در دسترس است، ستاره شناسان در یافته اند که برخی از این سحابیها در واقع خوشه های ستاره ای یا کهکشان های دوردست موجود در فراسوی راه شیری هستند و در چنین مواردی، نام سحابی به غلط مورد استفاده قرار گرفته است. با این حال واژه ی "سحابی " هنوز هم به طور وسیع، گر چه با مسامحه، در مورد چنین اجرامی به کار می رود.

با این حال، اجرام پخش شده در بین ستارگان راه شیری، سحابی های واقعی هستند که از تجمع گاز ها وغباردرخشان و ابر مانند تشکیل شده اند و غالباّ دارای شکل نامنظمی هستند. برخی از این سحابی ها اشکال کاملاً ویژه ای دارند و بسته به شکل خود اسامی ویژه ای می یابند. مثلاً سحابی آمریکای جنوبی، سحابی سمحاق و سحابی سه شاخ نمونه هایی از آنها هستند. سحابی مشهور دیگر، خرچنگ نام دارد. دلیل این نام گذاری، شکل خرچنگ گونه ی آن هنگام مشاهده با تلسکوپ های قرن نوزدهم بود ولی در عکس های جدیدی که از آن تهیه شده است خیلی به خرچنگ شباهت ندارد.
سحابی ابر وسیع متشکل از غبار و گاز است. گازهایی که آن را تشکیل می دهند فوق العاده رقیق و در دمائی کم هستند. سحابی به علت نور خود نمی تابد بلکه بر اثر نور ستارگان مجاور قابل رؤیت است.



بعضی سحابی های پخشی مشابه ابر های کومولوس جو زمین هستند. سحابی های دیگر ساختمان رشته ای دارند که ابر های سیروس را تداعی می کنند. همه ی سحابی ها متلاطم هستند و تمام آنها در جهات مختلف حرکت می کنند. شوکها، فشارها و میدان ها ی مغناطیسی می توانند بیانگر علت ساختمان پیچیده ی سحابی ها باشند.
سحابی ها با چشم غیر مسلح قابل رؤیت نیستند، از این رو مؤرد توجه ستاره شناسان باستان قرار نگرفتند. تا سال 1781 که اولین فهرست خوشه های ستاره ای و سحابی ها توسط ستاره شناس فرانسوی "مسیه" گردآوری شد، توجهی به سحابی ها نشده بود.
چگالی سحابی ها حدود دو هزار بار بیشتر از چگالی ماده ی فضایی بین ستاره ای است. چگالی ماده ی میان ستاره ای بسیار کم و در حدود یک اتم در سانتیمتر مکعب و ده ذره ی غبار در یک کیلومتر مکعب است. بر این اساس، چگالی مواد در سحابی ها بسیار اندک است. اما چون فاصله ی میان ستاره ها بسیار زیاد است، همین مقدار بسیار بسیار کم ماده میان ستاره ای قابل توجهی می شود.

رده بندی سحابی ها
نشری (گسیلشی یا گیلشی )

بازتابی

تاریک

طبقه بندی می کنند .


سحابی نشری یک یا چندین ستاره ی بسیار سوزان است. نور فرا بنفش این ستاره ها موجب برانگیختن ئیدروژن و اکسیژن و گسیل نور مشخصی از آنها می شود. مثال بسیار خوبی ازیک سحابی نشری، سحابی بزرگ جبار است. باچشم غیر مسلح و دوربین صحرایی نیز می توان این سحابی را دید.
اگر ستاره ها مقداری سرد تر باشند یا این که چگالی گازها در سحابی بیشتر باشد، ماده ابر از خود نور گسیل نمی کند بلکه نور ستاره را باز تاب می کند. این سحابی ها را با نام سحابی بازتابی می شناسیم. البته طیف این قبیل سحابی با طیف ستاره، یکی است. مثال بسیار خوب سحابی های باز تابی، سحابی است که ستاره های خوشه ی پروین را در برگرفته است.
اگر در درون یا نزدیکی سحابی ستاره ای قرار نگرفته باشد که نور آن را تأمین کند، آن سحابی را سحابی تاریک می نامند. مشاهده ی سحابی های تاریک فقط در صورتی ممکن است که در مقابل سحابی های نشری یا بازتابی قرار گیرند. سحابی ها نور ستاره های پشت سر خود را جذب می کنند. اختر شناسان عقیده دارند که ستاره ها درو ن این سحابی ها متولد می شوند. مثال بر جسته ی این گونه سحابی سحابی سر اسب در صورت جبار است
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] .
سحابی های سیاره نما
جدا از این سه گروه سحابی ها، برخی ازسحابی ها از ستاره ها تشکیل می شوند. ستاره هایی مانند خورشید در پایان زندگی یعنی در مرحله ی غول سرخی لایه های بیرونی جو خود را به صورت سحابی در فضا می پراکنند. این سحابی ها را سیاره نما می نامند. آنها را به این سبب سحابی سیاره نما می نامند که وقتی با یک تلوسکوپ به آنها نگاه می کنیم به رنگ مایل به سبز دیده می شوند وبه نحوی یاد آور ظهور قرص های ارانوس و نپتون می باشند. همه ی آنها از نوع سحابی نشری هستند. زندگی ستاره های پر جرم تر از خورشید، با انفجار ابر نواختری پایان می یابد و سحابی بزرگ و گسیخته ای از انفجار به جا می ماند که آن را سحابی باقیمانده ی انفجار ابر نواختری می نامند.

ام 1 سحابی خرچنگ
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
اسناد ثبت شده به وسیله چینیها٬ژاپنیها و سرخپوستان آمریکا حاکی از آن است که در سال ۱۰۵۴ یک ابرنواختر در کهکشان ما منفجر شده است این جسم بمدت 23 شبانه روز با روشنایی چهار برابر سیاره زهره (قدر۶-)در آسمان دیده می شده و بعد از آن حتی به مدت 2 سال دیگر در طی شب با چشم غیر مسلح قابل مشاهده بوده است.اکنون می دانیم که باقیمانده آن ابرنواختر٬جسمی است در صورت فلکی گاو که سحابی خرچنگ نامیده می شود.این سحابی که در اوایل یک سحابی سیاره ای تلقی می شد ٬اکنون به منزله یکی از شناخته شده ترین بقایای ابرنواختری است.سحابی خرچنگ٬هم از نظر ویژگیهای مشاهده شده در آن و هم از نظر گستره وسیع تابشهایی که از آن دریافت می کنیم ٬جسم قابل ملاحظه ای است.معلوم شده است که بیشتر این تابش ها به وسیله فرآیند سنکروترون تولید می شود.
سحابی خرچنگ با سرعتی حدود 1800 کیلومتر بر ثانیه منبسط می شود.انتظار می رود که این سحابی ٬درچند هزار سال آینده٬به تدریج در تمام طول موجها کم فروغتر شدده و سرانجام ناپدید گردد. در این میانه سحابی خرچنگ قوی ترین منبع تابش امواج رادیویی و پرتوی ایکس در آسمان است که احتمال می رود یکی از عوامل صدور بخش بزرگی از پرتوهای کیهانی آسمان همین سحابی باشد.
یکی از قابل ملاحظه ترین نمودهای سحابی خرچنگ جسم مرکزی آن است که اکنون به عنوان بازمانده ستاره مسبب ابرنواختر شناخته می شود.این جسم اصلاْ یک ستاره معمولی نیست بلکه فقط در چند هزارم ثانیه می درخشد٬و با دوره‌ای در حدود0.03 ثانیه برق می زند و سپس خاموش می شود وبه احتمال زیاد یک تپ‌اختر یا ستاره ای نوترونی چگال است.شارل مسیه آنرا در سال 1758 در حالیکه بدنبال دنباله دار هالی بود مشاهده کرد وآنرا در فهرست خود قرار داد.کنون این جرم تنها باقیمانده ابرنواختری در این فهرست می باشد.بدلیل درخشندگی کم سطحی دیدن این سحابی مقداری مشکل است.علاوه بر این ستاره مرکزی آن نیز قابل مشاهده نیست .
تصاویر تلسکوپفضایی هابلاز اینابرنواخترآثار بی‌نظمی ناحیه‌ای از رشته‌ها و فورانهای گازی را آشکار می‌کند. به نظر می‌رسد رشته‌های سحابی خرچنگ ،ناشی از برهمکنش گازهای سرد وگرم باشند. در تصویری که مشاهده می کنید ، رنگ قرمز نشان دهنده گسیل اتمهای اکسیژن درگاز سرد و رنگ سبز نماینده اتمهای اکسیژن در گاز داغ و آبی نشان دهنده گسیل اتمهایسولفور در گاز گرم است. رصدهای روی سطح زمین توان تفکیک را پایین می‌آورد و ساختارمعمولی از خرچنگ ارائه می‌دهد.

منبع:هفت آسمان

سحابی سر اسب یکی از مشهورترین اجرام در آسمان است. همانطور که در سمت چپ مرکز مشاهده می کنید، این جرم همچون دندانه ای تیره در میان سحابی نشری قرمز رنگ خودنمایی می کند. ستاره درخشان سمت چپ یکی از ستاره های کمربند صورت فلکی جبار است. چهره سر اسب تیره می نماید و این بدان دلیل است که این جرم در حقیقت غباری کدر است که در جلوی سحابی نشری و پرنوری قرار گرفته. این جرم نیز همچون ابرهای جو زمین به صورت اتفاقی چنین شکلی را به خود گرفته است. بعد از چندین هزار سال، بخش داخلی سحابی به دلیل حرکت دگرگون می شود. انتشار سحابی به رنگ قرمز به علت آمیخته شدن الکترون با پروتون های اتم هیدروژن است. همچنین در تصویر، سحابی بازتابی آبی رنگی مشاهده می شود که به گونه ای ممتاز نور آبی ستاره همدم را بازتاب می کند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

سیاره ها ممکن است واقعا در شکل سحابی های سیاره نما نقش داشته باشند!
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
سحابی گربه
«سحابی های سیاره نما» بجز اسمشون، هیچ ربطی به سیاره ها ندارند. این نام را منجم و رصدگر بزرگ آسمان، ویلیام هرشل حدود 300 سال پیش به سحابی هایی که از درون تلسکوپش شبیه سیاره دیده می شدند، اطلاق کرد. این اجرام، در واقع پوسته های درحال رشد گازو غبار هستند که ستاره ها در نزدیکی پایان عمر خود به درون فضا پف می دهند! توده ی گازی که از سحابی به بیرون پف کرده در میان فضا به آهستگی بزرگ و بزرگتر می شود. بعضی از این سحابی ها از درون تلسکوپهای آماتوری شبیه سیارات هستند، به همین دلیل سحابی های سیاره نما نامیده می شوند. ولی در واقع هیچ ارتباطی با سیارات ندارند.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
سحابی مستطیل قرمز
ولی صبر کنید! گویا سیاره ها هم به هر حال نقشی دارند!!
ستاره شناسان در دانشگاه روچستر، دریافته اند که ستارگان کم جرم و شاید سیارات پرجرم می توانند روی شکل زیبا و بادکرده ی سحابی های سیاره نما تأثیر داشته باشند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
سحابی پروانه
بیشتر ستارگان با جرم میانه، مثل خورشید خودمان، زندگی خود را با ایجاد یک سحابی سیاره نما به پایان می برند. حتی با اینکه این قبیل ستارگان چند میلیارد سال عمر می کنند، این مرحله حدود چند ده هزار سال طول می کشد. ستاره سوختش تمام می شود، هسته اش منقبض می شود، و لایه های بیرونیِ جَوَش را به درون فضا می فرستد. این پوسته ی درحال انبساط ممکن است کاملا کروی باشد ولی تحت تأثیر عواملی، پیچ بخورد و کشیده شود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
سحابی تخم مرغ
ستاره شناسان همیشه این پدیده ی تغییر شکل سحابی های سیاره نما، را به نیروهای قوی مغناطیسی مرتبط می دانستند. ولی ممکن است سیاره ای پرجرم، که بدور ستاره ی مرکزی می گردد با تأثیرات گرانشی خود در شکل سحابی نقش داشته باشد.
تیم روچستر بر روی ارتباط بین گازهای درحال خروج از یک ستاره ی در حال مرگ و سیارات درحال چردش بدور ستاره مطالعه می کنند. زمانی که سیاره در یک مدار بسیار وسیع باشد، گرانش اش مقداری از توده ی مواد را بدور مدارش می کشد. این کار امواجی مارپیچی در مواد سحابی که در حال دور شدن از ستاره هستند ایجاد می کند.
این سیاره تأثیری کاملا متفاوت، نیز می تواند روی مواد داشته باشد: سیاره مواد را به سرعت بسیار زیاد می چرخاند و بدرون صفحه ی بزرگی بدور ستاره پرتاب می کند. این کار ممکن است با میدان مغناطیسی همکاری کند و مواد را به صورت جتهایی از قطبین به بیرون بپراکند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
سحابی تخم مرغ گندیده
بنابراین ممکن است که سیارات پرجرم اطراف ستارگان در حال مرگ، مسئول چنین اشکال زیبایی برای سحابی های سیاره نما باشند.