گیاهان پوششی

گیاهان پوشــــشی


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
مقدمه:
گیاهان پوششی، گیاهانی هستند کوتاه و سریع الرشد که حداکثر رشد طولی آنها یک متر می باشد. هرچه گیاه کوتاهتر باشد بعنوان پوشش استفاده بیشتری دارد. اکثر آنها در زمان بسیار کوتاهی، سطح خاک را فرا گرفته و زمین را به خوبی می پوشانند. این گیاهان نسبت به مواد غذایی پر توقع نبوده و آب زیادی لازم ندارند. درعین حال به توجه و مراقبت کمی نیاز دارند.
عده ای از آنها نسبت به شوری خاک مقاوم می باشند و برخی دیگر در خاک های شنی و ضعیف بخوبی رشد و نمو می کنند. از طرفی دیگر زمانیکه گیاهان پوششی بخوبی رشد کنند و بصورت متراکم و انبوه دربیایند، مانع از رشد علفهای هرز می شوند و به این ترتیب با آنها رقابت می کنند. بنابراین بعد از کاشت گیاهان پوششی مشکل علفهای هرز وجود نخواهد داشت. اکثر گیاهان پوششی در طول دوران رشد، گلهای رنگارنگ و زیبایی ایجاد می کنند. بسیاری از آنها دائمی بوده و یا با بذرافشانی طبیعی همه ساله رویش می یابند. از گیاهان پوششی برای طراحی باغ و پارک و غیره می توان استفاده کرد و در انتخاب گیاهان بدین منظور باید خصوصیاتی از قبیل فرم و شکل، رنگ، نوع سازگاری با آب و هوای محیط و هماهنگی با دیگر گیاهان توجه بسیار نمود.


مقایسه چمن باگیاهان پوششی :
چمن گیاهی است از خانواده گندمیان که به نگهداری و مراقبت زیادی احتیاج دارد. داشتن یک چمن خوب مستلزم صرف هزینه سنگینی می باشد، در حالیکه با کمترین توجه و رسیدگی و با حداقل امکانات می توان از گیاهان پوششی برای کاشت استفاده کرد.هر چند که عده ای معتقدند که اگر به چمن به طور منظم آب و کود داده شود، به موقع چیده شود و مراقبت دائمی و فراوان صورت گیرد، بهترین و ایده آل ترین پوشش سبز برای زمین محسوب می شود، بخصوص که چمن در مقایسه با گیاهان پوششی از قدرت پاخوری بالایی برخوردار است. با این وجود در نقاطی که امکان رسیدگی و مراقبت زیاد وجود ندارد، گیاهان پوششی از بهترین پوششهای سبز خواهند بود.

موارد کاربرد گیاهان پوششی به جای چمن :
بطور کلی از گیاهان پوششی می توان برای پوشش سطوح کوچک (کمتر از 45 مترمربع)، در شهرها، باغها، پارک ها استفاده کرد. در بسیاری از موارد چمن نمی تواند پوشش مناسبی برای زمین باشد. مثالهایی از این موارد برشمرده می شوند:
1- در مناطقی که سایه کامل دارد بطور مثال در زیر درختان، با آنکه ممکن است از خاک خوب، رطوبت مناسب و کود دهی به موقع برخوردار باشند ولی چون نور کافی وجود ندارد، چمن به خوبی رشد نخواهد کرد. در سایه درختان حتی اگر مسئله نورهم مطرح نباشد، مسئله رقابت ریشه ها برای کسب مواد مغذی و رطوبت خاک مطرح می شود که در این میان چمن قدرت مقاومت ندارد و از بین می رود، در حالیکه بسیاری از گیاهان پوششی از جمله Hedera helix می توانند در چنین شرایطی زنده بمانند و بخوبی رشد کنند.
2- نقاطی وجود دارند که بطورغیرطبیعی، بسیار مرطوب و یا بسیار خشک هستند. در این نقاط حتی مخلوطی از انواع چمن نیز به سختی قادر به زندگی می باشند در حالیکه گونه هایی از گیاهان پوششی هستند که بخوبی خودرا با این شرایط سازش می دهند.
3- در شیب های تند و صخره ای هرچند ممکن است چمن قدرت رشد داشته باشد ولی در این نقاط رسیدگی و مراقبت از چمن غیرممکن است و در چنین شرایطی گونه های بسیاری از گیاهان پوششی می توانند جانشینی بسیار مناسب برای چمن باشند.

- مقاومت :
مقاومت گیاهان در هر منطقه بستگی به عوامل مختلفی از جمله نور، درجه حرارت، رطوبت، نوع خاک و غیره دارد. برای انتخاب گیاهان به منظور کاشت در هر منطقه باید به واکنش گیاهان نسبت به این عوامل توجه کافی داشت. مهمترین فاکتور قابل بررسی درجه حرارت است.به این معنی که حداقل درجه حرارتی که گیاه در زمستان می تواند تحمل کند باید کاملاً مشخص باشد.
در مناطقی با زمستانهای سخت اگر پوشش برف برای مدت زیادی روی زمین باقی بماند و گیاهان پوششی را بپوشاند، این گیاهان از تغییرات شدید درجه حرارت در امان می مانند و از بین نمی روند. ولی در مناطقی که برف کمی دارند و در اکثر روزها متناوباً یخبندان و ذوب یخ صورت می گیرد، گیاهان پوششی که ریشه های سطحی دارند بدون حفاظ قرار می گیرند و بسرعت از بین می روند. بنابراین در مناطق سردسیر وجود پوششی از برف باعث حفظ گیاهان پوششی کوتاه قد با ریشه های سطحی می شود. اگر پوشش برف وجود نداشته باشد این گونه گیاهان باید به نحوی پوشیده شوند در حالیکه گیاهانی که ریشه قوی و عمیق دارند به طور مثال پیچ امین الدوله و شیر خشت می توانند بدون هیچگونه مراقبت بخوبی دوام آورند.
- کاشت :
قبل از کاشت گیاه در محل دائمی اش باید از حداکثررشد آن آگاهی کافی داشت تا با توجه به سرعت رشدش فضای کافی برای گسترش آن در نظر گرفته شود. این مسئله بخصوص در مورد گیاهان پوششی صدق می کند چرا که بعضی از آنها مثل شمشاد ابلق بسیار سریع رشد می کنند بطوریکه یک گیاه کوچک درمدت 2 سال می تواند چندین مترمربع از زمین را بپوشاند.
هنگام تعیین فاصله گیاهان از یکدیگر باید به مدت زمانی که مایلیم زمین کاملاً پوشیده شود، توجه کرد.
اسیدیته، زهکشی، نور و نوع خاک از جمله عواملی هستند که باید قبل کاشت گیاهان کاملاً بررسی شوند. بسیاری از گیاهان در خاکی که PH آن حدود 5/6 باشد به خوبی رشد می کنند. در حالیکه عده ای از جمله Vaccinium angustifolium leavifolium و Calluna vulgaris تنها در خاک اسیدی رشد می کنند و کاشت آنها در خاکهای قلیایی بیهوده می باشد. اگر بخواهید اسیدیته خاک را قبل از کاشت تغییر دهیم می توان برای اسیدی کردن خاک های قلیایی و خنثی از سولفات آلومنیوم استفاده کرد. که در این مورد سولفات آلومنیوم باید حتماً همراه با آب به زمین داده شود. البته می توان برای داشتن اسیدیته بیشتر از پودر آن هم استفاده کرد ولی برای گرفتن نتیجه، زمان بیشتری لازم است.
برای خنثی یا قلیایی کردن خاکهای اسیدی می توان از آهک استفاده کنید. بدین ترتیب که آنرا کاملاً با قسمت سطحی خاک مخلوط کنید. آهک هیدراته شده را نباید با کودهای تجارتی و یا حیوانی مخلوط کنید زیرا که ممکن است منجر به کاهش نیتروژن قابل استفاده توسط گیاه شود. می توان از سنگ آهک دولومیتی که بخوبی پودر شده و حاوی منیزیم و کلسیم است برای زمین هایی که کمبود منیزیم دارند استفاده کرد و می توان آنرا همراه با کودهای حیوانی و شیمیایی بکاربرد.
زهکشی عامل مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. اگر خاک طوری باشد که برای مدت طولانی مقدار زیادی آب را در خود نگه دارد، تعداد کمی از گیاهان را می توان یافت که بتوانند در آن دوام آورند، به رشد ادامه دهند. بنابراین قبل از کاشت باید به زهکشی خاک توجه کافی نمود.
سایه کامل،درمواردی ادامه رشد را برای بسیاری از گیاهان مشکل می کند. بسیاری از درختان و بوته ها روی خاکی که در آن ریشه دوانیده اند، سایه می اندازند و در چنین شرایط بهتر است گیاهان کوتاهی را انتخاب کرد که بتوانند با ریشه درختان از نظر آب و مواد مغذی رقابت کنند و درعین حال نسبت به سایه مقاوم باشند.
نوع خاک ،عامل مهمی است که باید قبل از کاشت در نظر گرفته شود. تعداد کمی از گیاهان می توانند در خاک های ماسه ای بخوبی رشد کنند و بسیاری نیز در خاک کاملاً رسی و سنگین که زهکشی مناسب ندارد به سختی رشد می کنند. بنابراین این نوع خاک ها را باید قبل از کاشت اصلاح کرد. بطوریکه می توان کل خاک را عوض کرد و برای زمین های کوچک، باید خاک را حداقل تا عمق 15 سانت با خاک دیگری عوض کرد. علاوه بر این می توان خاک را با مواد آلی کاملاً مخلوط کرد. بطوریکه برای خاک های ماسه ای می توان خاک را با موادی از قبیل Peat moss (نوعی خاک برگ که از تجزیه خزه ها نظیر اسفاگنوم و سایر گیاهان باتلاقی حاصل می شود و نرم و پودری است و تخلخل و ظرفیت هوای آن نسبتاً کم است. " پیت خزه هم گویند.") و Compost (نوعی خاک برگ است که از تجزیه ضایعات گیاه ( اندامهای مختلفه گیاه نه فقط برگ حاصل می شود و برای آنکه تجزیه به آسانی صورت گیرد هر چندیکبار باید آنها را بهم زده و به آهک و ادرار حیوانات و پهن اضافه کرد.) و کود گاوی و حتی خاک اره اصلاح کرد و قدرت حفظ رطوبت را در آنها افزایش داد. خاک های رسی را بهتر است ابتدا خوب زهکشی کنیم و سپس با مقداری ماسه مخلوط کنیم و کمی مواد آلی اضافه کنیم. تا به این ترتیب اینگونه خاک ها اصلاح شوند.
هنگامی که شرایط لازم برای کاشت گیاه فراهم شد، باید مراقب بود که ریشه های کوچک درمقابل نور آفتاب و باد قرار نگیرند و خشک نشوند. در هنگام کاشت بهتر است روی ریشه های گیاه، پوشش مرطوبی قرار دهیم تا صدمه نبینند.

- مراقبت کلی :
انتخاب صحیح گیاه در آغاز کاشت بسیار مهم است. بهتر است بیشتر از گیاهانی استفاده شود که احتیاج به مراقبت کمتری دارند. بطورمثال بعضی از گیاهان پوششی مثل سروهای کوهی (ژونی پروسها) اگر در خاک مناسبی که هرگز خشک نمی شوند کاشته شوند به هیچگونه مراقبتی نیاز نخواهند داشت و یا Pachistima canbvi گیاه دیگری است که تنها کافی است سر از خاک بیرون آورد و دیگر احتیاج به هیچ توجه و مراقبتی نخواهد داشت. مقدار رطوبت خاک از اهمیّت خاصی برخوردار است و یکی از مهمترین عوامل مشخص کننده ی میزان مراقبت است. طبیعتاً بسیاری از گیاهان جوان باید به محض کاشته شدن آبیاری شوند و خاکی که در آن رشد می کنند بخصوص در دو سال اول رشد، از نظر میزان رطوبت، باید به خوبی مراقبت شود. درهنگام آبیاری بهتر است خاک تماماً در آب فرو رود چرا که نگهداری آب در یک دوره ی زمانی ریشه را مجبور می کند که به اعماق خاک گسترش یابد و این مسئله شانس زنده ماندن گیاه را افزایش می دهد. در حالیکه اگر آبیاری به ندرت صورت گیرد، ریشه ها در سطح خاک گسترش می یابند و در نتیجه در هنگام خشکسالی صدمات غیر قابل جبرانی به گیاه وارد می شود. بهتر است در مورد گیاهان حساس زمانی که درجه حرارت در وسط یک روز گرم حدود 28 الی 30 درجه است، یک مرحله آبیاری در میان روز صورت گیرد. هنگام غروب خورشید و اوایل صبح که هوا خنک است زمان مناسبی برای آبیاری است، بخصوص که در روزهای گرم تابستان نور خورشید بصورت مستقیم بر گیاهان می تابد، نتیجه بهتری می توان گرفت. علاوه بر اینها استفاده از مالچ نه تنها به نگهداری رطوبت در خاک کمک می کند بلکه در هنگام خشکسالی میزان آبیاری لازم را کاهش می دهد.

- کود دهی :
در بعضی از مواقع لازم است برای کمک به رشد گیاهان پوششی به خاک کود اضافه شود. می توان از کمپوست و یا کود حیوانی استفاده کرد به شرطی که با شاخ و برگ ها تماس نداشته باشند. بعضی از گیاهان پوششی مثل آجوگا کوتاه می باشند و برگ هایشان روی زمین پخش می شوند و بسیار مشکل است که در مورد آنها از کود حیوانی استفاده شود بدون اینکه صدمه ای به شاخ و برگ های بخورد. از طرف دیگر در بعضی از گیاهان پوششی مثل پاکی ساندرا برگها روی شاخه هایی ظاهر می شوند که تا 15 سانتی متر از زمین فاصله دارند بطوریکه می توان از لایه ای نازک از کودحیوانی و کمپوست استفاده کرد بدون اینکه گیاه آسیب زیادی ببیند.
در مورد آن دسته از گیاهان پوششی که در سایه درختان و یا بوته ها زندگی می کنند بهتر است از کود استفاده شود. چرا که ریشه این گیاهان همواره در آب و غذا با ریشه گیاهان سایه گستر در رقابت است و استفاده از کود به منظور کمک به ریشه این گیاهان می باشد.
بهترین فصل برای کود دهی، اوایل بهار است چرا که در آن هنگام رشد اصلی آغاز می شود و نیز ممکن است عده ای از گیاهان در طول زمستان صدمه دیده باشند و برای جبران صدمات به مواد غذایی بیشتری نیاز داشته باشند. بجزء در مورد کودهای تجارتی که باید بلافاصله بعد از مصرف آبیاری صورت گیرد در بقیه موارد کودها نباید هنگامی داده شوند که شاخ و برگ ها خیس هستند. حتی اگر مقدار کمی از کود در قطرات آب روی برگ ها حل شود، غلظت بالایی از مواد شیمیایی بوجود می آید که باعث سوختگی شدید برگها می شود.
می توان کود را در تمام سطح زمین پخش کرد و در این صورت باید دقت کافی شود که چه مقدار کود به هر قسمت باید داده شود. در حقیقت پخش کود باید بطور صحیحی انجام گیرد.

- تکثیر:
تکثیر گیاهان پوششی کاری بسیار آسان است. چرا که به سرعت رشد می کنند، در طول ساقه های خوابیده خود ریشه می دهند و یا ساقه های هوایی یا رونده از ریزومهای زیرزمینی آنها حاصل می شود. بسیاری از آنها بوسیله قلمه و یا خوابانیدن ریشه می دهند. برخی نیز با دانه تکثیر می شوند.