رسانه‌هاي جهان و زبان فارسي
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
آغاز پخش كانال فارسي شبكه MBC، انتشار نسخه فارسي وب سايت شبكه العربيه، راه‌اندازي نسخه فارسي سايت رسمي فرماندهي مركزي ارتش آمريكا، انتشار نرم‌افزار ارسال پيامك فارسي و تأسيس تلويزيون مشترك فارسي‌زبانان به مركزيت تاجيكستان، ۵ خبر مهمي بودند كه طي هفته اخير در رسانه‌ها منتشر شدند. نقطه مشترك همه اين خبرها توجه به زبان فارسي براي پوشش وسيع‌تر مخاطبان در حوزه تمدني فارسي زبانها است. زبان فارسي اگر چه به لحاظ تعداد مخاطب و جمعيت تحت پوشش قابل مقايسه با زبان‌هاي رايج دنيا نيست، اما به دلايل متعدد مورد توجه رسانه‌هاي جهاني قرار گرفته است؛
به‌طوري كه اغلب شبكه‌هاي بزرگ بين‌المللي يا ورژن فارسي رسانه‌هاي خود را راه‌اندازي كرده يا اين موضوع را در دستور كار خود دارند.
راديوهاي بين‌المللي، تلويزيون‌هاي جهاني، وب سايت‌هاي بزرگ اينترنتي، موتورهاي جستجوگر و ساير رسانه‌ها و ابزارهاي مبتني بر اينترنت و ماهواره، پشتيباني از زبان فارسي را با جديت دنبال مي‌كنند.
هدف مشترك همه آنها تاثيرگذاري بر مخاطبان فارسي زبان است؛ مخاطباني كه علاوه بر حوزه تمدني ايران، افغانستان، تاجيكستان، شمال عراق و كشورهاي حاشيه جنوبي خليج فارس در گستره‌اي بين‌المللي از اروپا گرفته تا آمريكاي شمالي و آسيا پراكنده‌اند و جمعيتي بالغ بر ۱۰۰ ميليون نفر را شامل مي‌شوند.
علاوه بر اين، اين جمعيت به دلايل ژئوراهبردي جزو تأثيرگذار‌ترين ملل جهان به شمار مي‌روند و تحولات مربوط به آنها همواره در كانون توجهات جهاني قرار داشته است.
در داخل كشور نيز رشد استفاده از رسانه‌هاي جديد مانند اينترنت و تلفن همراه و ماهواره باعث شده تلاش‌هايي براي گسترش امكانات كاربري به زبان فارسي صورت گيرد.
نگاهي به برخي آمارها و گزارش‌ها در اين زمينه قابل تامل خواهد بود: « زبان فارسي در جايگاه ۴۳ بزرگ‌ترين دانشنامه اينترنتي جهان قرار گرفت ؛ انجام طرح ملي لينوكس فارسي به اتمام رسيد ؛ نرم افزار تايپ گفتار مستقيم فارسي توليد شد.»
تجزيه وتحليل هر يك از اين طرح‌ها نشان مي‌دهد كه به‌طور كلي گرايش به سمت منعطف كردن فناوري‌هاي رسانه‌اي به خصوص رسانه‌هاي اينترنتي و رايانه‌اي با نيازهاي كاربران و مخاطبان بسيار قوي است.
اما تاكيد دقيق‌تر بر ۳ طرح به شرحي كه تقديم مي‌شود حاكي از كم توجهي بخش دولتي در ايران به موضوع زبان فارسي در محيط‌هاي رسانه‌اي است:
۱- در تاريخ 01/5/1385، شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي مصوبه‌اي به اين شرح تصويب كرد:« به منظور ساماندهي نگارش زبان فارسي در محيط‌هاي رايانه‌اي و صيانت از دستور خط صحيح زبان فارسي، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي موظف است ظرف مدت 6 ماه نسبت به طراحي نرم‌افزار نوشتار رايانه‌اي مجهز به سيستم غلط ياب خودكار و براساس دستور خط زبان فارسي مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسي اقدام كند.»
آن 6 ماه گذشت و چند 6ماه ديگر نيز سپري شد اما نرم افزار يا به قول متخصصان، «پك» مذكور توليد نشد و بررسي‌هاي نويسنده نشان مي‌دهد كه بعد از قريب 20 ماه چرخش اداري و پاس شدن طرح بين نهادهايي همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، شوراي‌عالي اطلاع‌رساني، وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات و مركز تحقيقات مخابرات ايران و دانشگاه صنعتي شريف، به‌تازگي اين طرح در ليست طرح‌هاي مناقصه مركز تحقيقات مخابرات ايران قرار گرفته تا اگر داوطلبي براي توليد آن پيدا شد، وارد مرحله برنامه نويسي آن شود.
۲- نتايج يك تحقيق علمي در مركز تحقيقات مخابرات ايران نشان مي‌دهد كه از حدود 8 ميليون صفحه موجود در دامنه IR حدود 6 ميليون آن، مربوط به سايت‌هاي خبري است.
لذا محتواي مناسب به جز خبر، تنها حدود 2 ميليون صفحه است كه در مقابل بيشتر كشورها كه بيش از 100 ميليون صفحه دارند، رقم بسيار كمي است (به‌عنوان مثال، دولت الكترونيكي كره جنوبي، شامل بيش از 108 ميليون صفحه است.) بر اساس اين تحقيق سايت‌هاي دولتي تنها حدود 9درصد يعني حدود 180 هزار صفحه را شامل مي‌شود كه نسبت به ساير كشورها رقم بسيار كمي است.
ديگر نتايج بارز اين تحقيق عبارتند از: كم بودن حجم محتواي فارسي وب در مقايسه با ساير كشورها (نسبت 10 )، نياز به يك مركز داده اينترنتي در كشور (73 درصد سايت‌ها در خارج از كشور هستند)، نياز به موتورهاي جست‌وجوي بومي (محتوا بيشتر از كدينگ‌هاي عربي استفاده كرده است)، كم بودن سرويس‌هاي دولت الكترونيك (جست‌وجو و امنيت).
بر اساس آمار ديگري كه توسط انجمن فناوري اطلاعات جوانان كشور تهيه شده از آنجايي كه تعداد كل صفحات موجود در وب بيش از 8 ميليارد است و تعداد صفحات موجود فارسي در وب حدود 8 ميليون است، اين نشان مي‌دهد كه سهم صفحات فارسي از وب يك صدم درصد است كه اين رقم بسيار كمي است.
طرح تسما
شوراي‌عالي اطلاع رساني با ارائه طرح تسما (توليد و ساماندهي محتواي الكترونيكي ايران) درصدد ساماندهي توليد محتوا در اينترنت است، اما اين طرح نيز در يك سال گذشته در سايه موضوع ادغام يا بقاي شوراهاي عالي با ركود مواجه بود.
۳ - در سال 1382 مجمع تشخيص مصلحت نظام بررسي و تدوين سياست‌هاي كلي نظام در بخش ارتباطات مخابراتي و پستي را به پايان برد كه يكي از مهم‌ترين مصوبات آن در اين زمينه اتخاذ تدابير لازم و تمهيدات فني و اقتصادي به منظور حمايت از گسترش منابع و اطلاعات به خط و زبان فارسي در محيط‌هاي رايانه‌اي و ديجيتال از قبيل تمهيد و عرضه نرم افزاري ترجمه همزمان رايانه‌اي منابع و اطلاعات، قرائت و جست و جوي رايانه‌اي متون به خط و زبان فارسي و همچنين تدوين و تصويب استاندارد ملي و بين‌المللي نمايش الفباي فارسي در محيط رايانه‌اي بود با اينكه از تاريخ تصويب اين مصوبه حدود 5 سال مي‌گذرد ولي هنوز گزارشي از عملكرد دستگاه‌هاي دولتي در اين مورد منتشر نشده است.
يكي از مشكلات اصلي كاربران اينترنت براي استفاده از منابع موجود در اين شبكه جهاني، فقدان يك نرم افزار ترجمه همزمان متون خارجي به زبان فارسي است.
بسياري از كشورهاي غير انگليسي زبان سال‌هاست اين مشكل را حل كرده‌اند و اكنون نه‌تنها نرم افزارهاي ترجمه ماشيني متون به زبان‌هاي مختلف در آن كشورها وجود دارد بلكه اين نرم‌افزارها روي اينترنت قرار گرفته و امكان استفاده آنلاين از آنها حتي توسط موتورهاي جست‌وجو نيز وجود دارد ؛
در ايران برخي شركت هاي بخش خصوصي تلاش‌هايي به منظور توليد چنين نرم افزار‌هايي را از سال‌ها پيش آغاز كرده‌اند اما اين تلاش‌ها به دلايل مختلف از جمله پشتيباني مالي به نتيجه مطلوب منجر نشده است.
پروفسور مرتضي انواري طرحي تحت عنوان توليد نرم افزار ترجمه ماشيني را در مركز ملي ICT شروع كرد كه البته هنوز از نتايج آن اطلاعي منتشر نشده است.
اين در حالي است كه بزرگ‌ترين طرح توليد نرم افزار ترجمه همزمان به فارسي توسط يك انجمن آمريكايي در حال تكميل شدن است.
انجمن ترجمه آمريكا با همكاري سازمان ملل متحد از سال 1982 روي تهيه نرم افزار ترجمه ماشيني براي زبان‌هاي مختلف، تحقيقات خود را آغاز كرده است اكنون طرح مذكور قادر است در سايت اينترنتي خود مطالب 17 زبان مختلف از جمله زبان فارسي را به صورت آنلاين به يكديگر در ابعاد محدود و آزمايشي ترجمه كند.
زبان فارسي و مايكروسافت
توجه به زبان فارسي حتي شركت‌هاي بزرگي همچون مايكروسافت را وسوسه كرده كه نرم افزارهاي سازگار با زبان فارسي بنويسند. اكنون مايكروسافت حتي نسخه فارسي سايت مركزي خود را نيز راه اندازي كرده است.
موتور جست‌وجوي گوگل نيز قادر است متون اينترنتي را به 6 زبان انگليسي، فرانسوي، آلماني، اسپانيايي، پرتغالي و ايتاليايي به صورت آنلاين و متقابل (از هر زبان به زبان ديگر) ترجمه كند.
اخيرا 4زبان عربي، ژاپني، كره‌اي و چيني هم به اين موتور ترجمه همزمان اضافه شده كه البته 4 زبان اخير نسخه بتاي خود را سپري مي‌كند.
اضافه شدن زبان عربي به طرح ترجمه گوگل از اين لحاظ اهميت دارد كه به‌دليل مشابه بودن ساختار زبان‌هاي عربي و فارسي امكان توسعه اين طرح به زبان فارسي را راحت‌تر مي‌كند.
ظاهرا انجمن ترجمه آمريكا، مايكروسافت و گوگل، طرح توليد نرم افزارهاي ترجمه فارسي را جدي‌تر از سازمان‌هاي ايراني دنبال مي‌كنند.
منبع:همشهری آنلاین
