-
رستاخيز x86
«پس اين x86 لعنتي كي مي‌ميرد؟» اين پرسش تا همين چند سال پيش هم به كرات شنيده مي‌شد. اما اكنون مدتي است كه نرخ طرح آن به شدت افت كرده و اين روزها كمتر كسي به اين مسئله فكر مي‌كند. در ميان معماري‌هاي مجموعه دستورالعمل يا ISAهاي مختلف موجود، x86 به رغم موفقيت شگفت‌انگيز خود، مغضوب‌ترين آن‌هاست.
به دلا‌يل مختلف (عمدتاً فني، كه برخي از آن‌ها ريشه در اختلا‌ف سنتي طرفداران دو معماري RISC و CISC دارد)، خيل كساني كه مدت‌هاي مديدي آرزو مي‌كردند سنگي بر گور x86 نهند و آن را به تاريخ بسپارند، بسيار پرشمار و متنوع است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
اما امروزه بسياري از آن‌ها، به ويژه طراحان پردازنده‌هايي كه دليل شكست و ناكامي معماري‌هاي پيشرفته خود را تسلط بي‌چون‌وچراي پردازنده‌هاي خانواده «مافيايي» x86 اينتل مي‌دانند، كمتر به اين موضوع مي‌انديشند. شايد يكي از دلا‌يل اين موضوع پذيرش اين واقعيت است كه «خبري نيست ز مرگ» و x86 به اين زودي‌ها و سادگي‌ها جايي نخواهد رفت.
البته اين تمام ماجرا نيست و هر دم از اين باغ خبري تازه مي‌رسد. در حقيقت اخبار و تحولا‌ت كنوني حكايت از آن دارند كه اتفاقاً x86 به زودي به جاهايي قدم خواهد گذاشت كه پيش از اين در آن‌ها حضور نداشته است. به عنوان مثال، در تلفن همراهي كه در جيب شما قرار خواهد گرفت.
پيش از ادامه موضوع، يك فلش‌بك كوتاه و مروري بر گذشته ضروري است. اينتل سه سال قبل در همايش IDF پاييز 2005 اعلا‌م كرد به زودي نسل جديدي از پردازنده‌هاي ويژه كامپيوترهاي جيبي و تلفن‌هاي هوشمند را معرفي خواهد كرد كه توان مصرفي آن تنها 0.5 وات خواهد بود.
اعلا‌م اين خبر در آن زمان با توجه به سابقه چند ساله شركت در زمينه توسعه پردازنده‌هاي Embedded واكنش چنداني را در پي نداشت. در آن زمان اينتل با توليد پردازنده‌هاي XScale (پردازنده‌هايي مبتني بر معماري ARM و نه x86) در اين عرصه فعاليت مي‌كرد و تصور همگان بر اين بود كه پردازنده نيم واتي مذكور، بر اساس نسل جديد XScale طراحي شده است، اما كمتر از يك سال بعد، اعلا‌م خبر فروش معماري XScale به شركت Marvell آشكار ساخت كه اينتل به رغم صرف هزينه‌اي چند ميليارد دلا‌ري در اين حوزه نتوانسته به توفيق چنداني دست پيدا كند.
با اين تفاسير كمتر كسي تصور مي‌كرد كه اينتل بخواهد كار توسعه پردازنده‌هاي ويژه كامپيوترهاي جيبي و اسمارت‌فون‌ها را ادامه دهد. اين تصور اغلب از آنجا ناشي مي‌شد كه در واقع هيچ كس باور نمي‌كرد اينتل پس از فروش xScale و تمركز روي x86 بتواند بر اساس معماري خود، پردازنده‌اي نيم واتي توليد كند. اين تصورات اما غلط از آب در آمد و اينتل در سال 2007 از توليد پردازنده‌هايي مبتني بر x86 خبر داد كه از نظر كارايي و توان مصرفي براي چنين محصولا‌تي مناسب هستند. در واقع اينتل راهي يافته است تا معماري غالب در دنياي كامپيوترهاي شخصي را به اسمارت‌فون‌ها و PDAها وارد كند.
نخستين ثمره اين تلا‌ش‌ها پلتفرمي به نام Menlow است كه در نيمه دوم سال 2008 عرضه مي‌شود. پردازنده‌هاي موسوم به Silverthorne قلب اين پلتفرم است. اين پردازنده 45 نانومتري 64 بيتي كه مشخصات آن چندي پيش در كنفرانس ISSCC 2008 معرفي شد1، فركانس كلا‌كي بين 1 تا 2 گيگاهرتز خواهد داشت و برق مصرفي نمونه‌هاي مختلف آن بسته به فركانس هسته 0.5 تا 2 وات خواهد بود.
اين پلتفرم شامل چيپ‌ست ويژه‌اي به نام Poulsbo است و از 802.11n و WiMAX نيز پشتيباني مي‌كند. اينتل اين پردازنده را براي كامپيوترهاي فوق قابل حمل يا uMPC و نيز دستگاه‌هاي همراهي موسوم MID يا Mobile Internet Device مناسب مي‌داند. اما صرف نظر از ويژگي‌هاي خوب فني چه چيزي باعث شده تا عرضه چنين پردازنده‌اي را رستاخير x86 تلقي كنم؟
اينتل مي‌گويد Silverthorne با ISA يا معماري مجموعه دستورالعمل Core 2 Duo كاملا‌ً سازگار است و مي‌توان برنامه‌هايي را كه براي اين پردازنده ويژه كامپيوترهاي دسكتاپ، سرور و نوت‌بوك توسعه داده شده روي Silverthorne نيز اجرا كرد. :18:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
اين به اين معنا است كه ميليون‌ها خط كدي كه سال‌ها است روي كامپيوترهاي مبتني بر پردازنده‌هاي x86 شركت‌هايي چون اينتل، اي‌ام‌دي و VIA توسعه يافته‌اند، روي يك تلفن هوشمند قابل استفاده خواهند بود. البته در اين ميان مسئله بهينه‌سازي و مواردي از اين دست وجود خواهد داشت، اما اين در اصل قضيه تغييري ايجاد نمي‌كند: برنامه‌نويسان در آينده‌اي نه چندان دور خواهند توانست براي كامپيوترهاي شخصي نرم‌افزارهايي بسازند كه در چشم بر هم زدني و بدون نياز به كامپايل مجدد، روي دستگاه‌هاي جيبي نيز قابل اجرا هستند.
در واقع اين كار شايد روزي چنان آسان شود كه برنامه‌نويس پس از نوشتن كدها از منوي ابزار برنامه‌نويسي منتخب خود، گزينه ايجاد يك نسخه مناسب با تلفن هوشمند را نيز انتخاب كند (براي شروع بد نيست به جاي برنامه‌هاي پيچيده به ويجت‌ها فكر كنيد).
البته هم اكنون نيز براي تعبيه پردازنده‌هاي x86 در دستگاه‌هاي Ultra Mobile راه‌حل‌هايي وجود دارد (همچون پردازنده‌هاي اينتل و VIA كه در نسل اول UMPCها مورد استفاده قرار گرفته است)، اما عدم موفقيت آن‌ها از نظر فني (كارايي، توان مصرفي و...) و اقتصادي نشان داد كه اين پردازنده‌ها يك راهكار واقعي براي اين منظور نخواهند بود. ضمن آن كه پلتفرم جديد اينتل اساساً بازار تجهيزاتي كوچك‌تر، سبك‌تر و كم‌مصرف‌تر از UMPC را نيز مورد هدف قرار داده است.
اگر بپذيريم تلفن‌هاي هوشمند به زودي به پلتفرمي حياتي و سرنوشت‌ساز براي سازندگان نرم‌افزار تبديل خواهند شد، اهميت اين سازگاري بيش از پيش نمايان مي‌شود.
با اين اوصاف گرچه فعلا‌ً نمي‌توان در مورد عملكرد و كارايي Silverthorne و اسلا‌ف آن اظهار نظر كرد، اما در يك نكته ترديدي وجود ندارد: اگر بتوان x86 را در تجهيزات موبايل به گونه‌اي مورد استفاده قرار داد كه امكان اجراي كدهاي موروثي ديگر پلتفرم‌هاي مبتني بر اين معماري روي آن وجود داشته باشد، تجربه دنياي پي‌سي نشان داده كه تنها همين مسئله دليل موثقي براي بقاي اين معماري در دنياي دستگاه‌هاي هوشمند جيبي خواهد بود.
بار ديگر تأكيد مي‌كنم اين موضوع از منظر توسعه نرم‌افزار بسيار حايز اهميت است. اگر برنامه‌نويسي هستيد كه مي‌خواهيد ساخت برنامه براي موبايل را آغاز كنيد، بد نيست اين موضوع را پي‌گيري كنيد.
پي‌نوشت
1- يك كنفرانس تخصصي سالا‌نه در زمينه مدارهاي Solid-State؛ دوستي درباره نوع و سطح مطالب مطرح شده در اين كنفرانس مي‌گفت: «اگر بيست درصد از موضوعات سخنراني‌هاي اين كنفرانس را درك مي‌كردم، شخصاً دست به كار توسعه يك پردازنده مركزي مي‌زدم»:18:
