Sms از سرویس به رسانه تبدیل شده است
بلندپروازی‌های پیام کوتاه
امروزه استفاده از تلفن‌همراه بيش از پيش مورد توجه و استفاده افراد قرار گرفته است تا جايي كه دوري از اين وسيله براي افراد به نوعي غيرقابل تصور و باورنكردني است.
اس‌ام‌اس اين پديده مدرن قرن
اولين پيام‌كوتاه در سوم دسامبر سال 1992 در كشور انگلستان ارسال شد. پس از آن اس‌ام‌اس به سرعت گسترش يافت به طوري كه 17ميليارد پيام كوتاه ارسال شده در سال 2000 به 250ميليارد پيام كوتاه در سال 2006 رسيد.
امروزه بيشتر كارها از جمله پرداخت قبض‌ها، معامله‌هاي تجاري، شركت در مسابقه‌ها، پيش بيني وضع هوا، دريافت اطلاعات، اخبار و... از طريق پيام كوتاه انجام مي‌گيرد. در همه كشورهاي دنيا مردم در مناسبت‌هاي مختلف (عيدها، سال نو، انتخابات، جام‌جهاني و...) پيام‌هاي كوتاه مي‌سازند و آن را در اختيار ديگران نيز قرار مي‌دهند. درحالحاضر استفاده‌كنندگان اصلي پيام كوتاه اهالي آسياي شرقي هستند. اروپا و آمريكا نيز در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند. به عنوان مثال هر كاربر در اسپانيا به طور متوسط 50 ، ايتاليا، آلمان و انگليس 35 تا 40، در فرانسه 20 و در آمريكا 13 پيام كوتاه در ماه ارسال مي‌كنند، اما در تمام اين كشورها كاربران اصلي اين فن‌آوري را قشر جوان و نوجوان تشكيل مي‌دهند.
هر‌چند تکنولوژی پيام كوتاه مانند ديگر وسايل ارتباطي با چند سال تاخير وارد كشور ما شد، اما در همين زمان كوتاه هم اين وسيله ارتباطي توانست جاي خود را در ميان مخاطبان خود پيدا كند تا جايي كه اين وسيله درحالحاضر به يك رسانه قوی با میزان استفاده گسترده تبديل شده است. اما استفاده از خدمات پيام‌كوتاه در ايران براي نخستين‌بار در سال 81 مورد بهره‌برداري قرار گرفت. از اين سال به بعد استفاده از پيام كوتاه به تدريج در بين كاربران ايراني تلفن‌همراه به شدت فراگير شد. در سال 85 در حدود 8ميليارد پيام‌كوتاه در ايران مبادله شد. در اين سال روزانه 20ميليون پيام كوتاه توسط كاربران تلفن‌همراه رد و بدل شد كه اين رقم در روزهاي خاص و اعياد مختلف بيشتر هم مي‌شد.
سرعت عمل، پيام‌رساني، فراگيري مخاطبان، فردي بودن، خصوصي بودن، انتقال راحت‌تر پيام و... را مي‌توان از ويژگي‌هاي بارز ارسال پيام‌كوتاه بر شمرد. به اعتقاد بسياري از كارشناسان به كارگيري پيام‌كوتاه در كشور به راحتي مي‌تواند بسياري از مشكلات وقت گير را كاهش داده و در عين حال مي‌تواند به تعداد انبوهي از مخاطبان پاسخگو باشد وشايد ويژگي‌هاي منحصربه فرد اين تكنولوژي باعث فراگير شدن آن در ميان مخاطبان و مخصوصا جوان‌ها شده است.
محمد‌علي الستي، جامعه‌شناس ارتباطات و استاد دانشگاه جذابيت داشتن ارتباط از طريق تلفن‌همراه را دليل اصلي علاقه افراد به اين وسيله ارتباطي مي‌داند و مي‌گويد: با توجه به اينكه افراد از طريق اين وسيله دائما در دسترس همديگر قرار مي‌گيرند و اگر در دقايقي به دليل شلوغ بودن خطوط نتوانند به طور شفاهي با يكديگر ارتباط برقرار كنند، مي‌توانند از طريق پيام كوتاه مشكل را حل و هر پيامي كه دارند اعم از نكات ظريف، جملات كوتاه، تبريك، تسليت و.. را به يكديگر منتقل كنند. در واقع ضمن اينكه استفاده از اين وسيله ارتباطي افراد را به راحتي در دسترس قرار مي‌دهد شرايطي را فراهم مي‌كند تا پيام در نوبت قرار بگيرد تا فرد گيرنده در زماني كه فرصت پيدا كرد آن را مطالعه و پاسخ آن را بدهد. در كل در دسترس بودن، قابليت در نوبت ماندن، ذخيره‌ساز‌ي، انتقال دقيق پيام و... از علل اصلي شيوع استفاده از پيام كوتاه در ميان جوامع مختلف است.
الستي يكي از ويژگي‌هاي اصلي و مثبت استفاده از پيام كوتاه را تقويت فرهنگ كتبي يا همان نوشتاري مي‌داند و مي‌گويد: استفاده از پيام‌كوتاه مي‌تواند نويد بخش نوعي شروع فرهنگ كتبي براي جوامع باشد و در واقع استفاده از اين فن‌آوري باعث ترويج فرهنگ كتبي در ميان افراد جامعه مي‌شود.
براساس جديدترين نتايج يك پژوهش، مهم‌ترين كاربرد سرويس پيام كوتاه در بين دانشجويان جنبه تفريحي و سرگرمي آن است و محتواي بيشتر پيام‌ها، مربوط به مطالب طنز است. براساس همين تحقيقات 78درصد افرادي كه بيشتر از 10 پيام كوتاه در روز ارسال مي‌كنند مجرد هستند. به عبارتي مجردها بيشتر از متاهل‌ها از سرويس پيام كوتاه استفاده مي‌كنند.
در همين زمينه، گفته مي‌شود استفاده بيش از حد از اين وسيله به خاطر خلاء موجود در ارتباطات ميان افراد جامعه و مخصوصا جوان‌ها با يكديگر است. عليرضا شايان مهر، جامعه‌شناس در اين زمينه مي‌گويد: يك علت اجتماعي اساسي در افزايش استفاده از پيام كوتاه در بين جوان‌ها و مخصوصا خانم‌ها نهفته است و آن هم مسدود بودن نحوه ارتباطات اجتماعي در بين آنها است. جوانان نياز به ارتباطات اجتماعي گسترده دارند كه در واقع ارتباطات آنها مخدوش و دچار ضربه شده است. جوان‌ها محيط مناسبي ندارند كه گرد يكديگر جمع و به بيان علايق، نيازها و تفكراتشان بپردازند و به همين دليل از اين وسيله ارتباطي براي انتقال افكار خود استفاده مي‌كنند.
به اعتقاد بسياري از كارشناسان استفاده از اين وسيله ارتباطي به دنبال مزايايي كه براي كاربران خود به همراه دارد باعث به وجود آمدن پاره‌اي از مشكلات نيز براي آنها مي‌شود. به طور مثال ارسال بيش از حد پيام كوتاه بين كاربران باعث معتاد شدن افراد به اين وسيله مي‌شود، اما شايان مهر اين فرضيه را رد كرده و مي‌گويد: استفاده از پيام كوتاه هيچ جنبه منفي براي كاربران خود به همراه ندارد. در واقع به كار بردن كلمه اعتياد براي اين وسيله ارتباط چندان مناسب نيست. اعتياد يعني وابستگي جسمي به يك ماده خارجي كه بايد وارد بدن شود و اگر اين اتفاق نيفتد فرد دچار آسيب جسمي مي‌شود. درحالي كه اگر از پيام كوتاه براي مدتي استفاده نشود هيچ اتفاق فيزيكي براي كاربر رخ نمي‌دهد. وي در ادامه مي‌افزايد: در كل اين وسيله هيچ نوع اعتيادي ايجاد نمي‌كند چراكه به عنوان مثال وقتي كسي زياد حرف مي‌زند بايد بگوييم او اعتياد پيدا كرده است. در واقع نبايد در تحليل اين نوع وسايل ارتباطي از لفظ اعتياد استفاده كرد.
كاربران اصلي پيام كوتاه
براساس جديدترين آمارهاي به دست آمده از روابط‌عمومي و امور بين‌الملل شركت مخابرات ايران هر مشترك تلفن‌همراه اپراتور اول، ماهانه بيش از 89 پيام كوتاه، رد و بدل مي‌كنند. طبق نظرسنجي صورت گرفته توسط اين روابط‌عمومي، 68درصد پاسخگويان، به طور متوسط در طول روز، يك تا 10 پيام كوتاه ارسال و دريافت مي‌كنند. اين در حالي است كه 51درصد استفاده‌كنندگان از سرويس پيام كوتاه را زنان و 49درصد را مردان شامل مي‌شوند.
به اين ترتيب طبق آمار به دست آمده، زنان بيشتر از مردان در ايران پيام كوتاه ارسال و دريافت مي‌كنند، اما از سويي حداكثر پيام رد و بدل شده در طول يك روز توسط زنان تنها تا 20 پيام است، در حالي كه مردان كه كمتر از زنان ارسال‌كننده پيام كوتاه هستند، تعداد پيام بيشتري (بيش از 50 پيام) را در طول روز، رد و بدل مي‌كنند. در زمينه علت استفاده بيشتر زنان از پيام كوتاه الستي مي‌گويد: به نظر من نبايد در اين گونه مسائل زنان و مردان را از يكديگر جدا كرد؛ چرا كه استفاده از اين‌گونه وسايل كاملا سليقه‌اي است و هركس بنا به فراخور خود از يك وسيله استفاده مي‌كند، اما در كل به دليل اينكه به طور طبيعي پيام كوتاه بار عاطفي بيشتري دارد و از آنجايي كه خانم‌ها احساسات قوي‌تري نسبت به آقايون دارند، بنابراين كاربران اصلي استفاده از پيام كوتاه را خانم‌هاي تشكيل مي‌دهند. ضمن اينكه مي‌توان گفت خانم‌ها با يك وسيله ارتباطي زودتر از آقايون ارتباط برقرار مي‌كنند. اما در همين زمينه عليرضا شايان‌مهر عقيده ديگري دارد. وي مي‌گويد: افزايش استفاده از پيام كوتاه در ميان خانم‌ها به دليل روابط محدودي است كه آنها در جامعه در مقياس با آقايان دارند. اگر خانم‌ها هم مثل آقايان فرصت داشتند آزادانه به خيابان بروند، بنويسند، وبلاگ داشته باشند، بيشتر ارتباط برقرار كنند و... به مراتب كمتر از اين وسيله استفاده مي‌كردند.
گفتني است كه اين پژوهش در دو هفته اخير و به روش پيمايشي و با استفاده از پرسشنامه به دست آمده يعني به طور مستقيم از افراد سوال شده است.
علاقه‌مندي كاربران به پيام‌كوتاه به حدي افزايش يافته است كه اكثر مردم به اين وسيله ارتباطي به چشم يك وسيله سرگرم‌كننده نگاه مي‌كنند در حالي كه اين وسيله ارتباطي مزايا و كاربردهاي ديگري از جمله ارسال و دريافت پيام از طريق وب، دريافت EMAIL از طريق پيام كوتاه و... را نيز داراست.
براساس آمارهاي به دست آمده از روابط عمومي مخابرات هدف بيش از 43درصد از استفاده‌كنندگان از سرويس پيام كوتاه، پيام‌رساني فردي يا شخصي است. اين در حالي است كه 15درصد از پاسخگويان اعلام كرده‌اند كه از اين سرويس براي ارسال مطالب سرگرمي و تفريحي استفاده مي‌كنند.
به اعتقاد بسياري از كارشناسان، مردم ايران به ويژه جوانان براي استفاده درست از پيام كوتاه بايد آموزش ببينند. درحالحاضر فرهنگ استفاده مناسب از فن‌آوري سرويس پيام كوتاه در كشور وجود ندارد و بيشتر پيام‌هاي ارسالي غيرضروري و سرگرم‌كننده هستند. گفته مي‌شود وضع قوانين و مقررات مشخص براي استفاده مناسب از اين تكنولوژي روز چه در زمينه محتوا و چه در خصوص شرايط استفاده آن در كشور امري ضروري و مهم است و بايد تلاش كرد علاوه بر فراگير شدن اين وسيله ديگر سرويس‌هاي ارزش افزوده آن نيز مثل MMS در كشور رشد و افزايش پيدا كند.
