تاریخچه استخراج نفت

سابقه اکتشاف نفت در ایران به حدود 4000 سال پیش می‌رسد ایرانیان باستان به عنوان مواد سوختی و قیراندود کردن کشتی‌ها ، ساختمانها و پشت بامها از این مواد استفاده می کردند نادر شاه در جنگ با سپاهیان هند قیر را آتش زد و مورد استفاده قرار داد در بعضی از معابد ایران باستان برای افروختن آتش مقدس از گاز طبیعی استفاده شده و بر اساس یک گزارش تاریخی یک درویش در حوالی باکو چاه نفتی داشته که از فروش آن امرار معاش می‌کرده است

تاسیس شرکت نفت انگلستان و ایران ونگاهی به کارهای« دارسی»

ویلیام ناکس دارسی

در سال 1909 تاسیس شرکت نفت انگلستان و ایران در لندن به ثبت داده شد نخستین چاه 26 ماه مه 1908 در عمق کمتر از 400 متر در مسجد سلیمان به نفت رسیده بود و متعاقب آن دو چاه دیگر

دارسی برای اکتشاف و استخراج نفت ایران مهندس جورج رینولدز را به ایران فرستاد و در سال 1905 نیز با شرکت انگلیسی نفت برمه شریک شد رینولدز که معروف به جرج سر سخت بود بعد از 3 سال حفاری در مسجد سلیمان موفق به کشف نفت نشد و بارها توسط دارسی به لندن فرا خوانده شده بود اما او هر بار به بهانه ای حفاری را با سرسختی ادامه میداد سر انجام روزی که آخرین نامه دارسی به دست او رسید و او را به شدت توبیخ کرده که: "چرا از دستور اطاعت نمیکنی و پول و سرمایه را بیش از این خودسرانه هدر میدهی ومیبایستی به سرعت خود را به لندن معرفی کنی" اما باز ربنولدز علی رغم دستور دارسی یک روز دیگر به حفاری ادامه داد تا سر انجام به نفت رسید

(William Knox D’Arcy) ویلیام ناکس دارسی از اشراف زادگان انگلیسی بود که از 17 سالگی با خانواده اش برای مدتی دراسترالیا زندگی کرده بود و به استخراج طلا از کوه « مورگن » سرگرم بود پس از بازگشت و ادامه زندگی در لندن متوجه وجود نفت در ایران شد پیش از او ژولیوس رویتر ( موسس خبرگزاری رویتر ) با مطالعه یادداشتهای یک زمین شناس فرانسوی که قبلا از ایران دیدن کرده بود به فکر گرفتن امتیاز اکتشاف و استخراج آن از دولت تهران افتاده بود ولی موفق نشده بود

دارسی از طریق همکارانش برمفاد یادداشتهای زمین شناس فرانسوی و نیز تلاشهای رویتر وقوف یافت و با یافتن یک دوست رئیس الوزراء وقت ایران و واسطه قرار دادن او از سال 1900 با دولت تهران تماس گرفت که سفارت روسیه در تهران متوجه فعالیت های او شد و اعتراض کرد با وجود این ، قرارداد در سال 1901 برای مدت 60 سال امضاء شد و پنج استان ایرانی مجاور مرز روسیه از شمول آن مستثنی گردید دارسی برای دریافت امتیاز نفت ایران مبلغ ناچیزی با وعده تعدادی سهم به ایران داده بود

به هر حال پس از تاسیس شرکت در سال 1909 ، سهام آن به معرض فروش گذارده شد و 2 لرد انگلیسی متعاقب هم مدیر عامل آن شدند ، ولی دارسی تا زمان مرگ در سال 1917 عضو هیات مدیره بود

در سال 1914 در آستانه جنگ جهانی اول نیروی دریایی انگلستان 51 درصد سهام این شرکت را دراختیار گرفت که بعدا تا 97 درصد آن متعلق به دولت انگلستان شد

عکسبرداری هوایی

اگر در منطقه‌ای به وجود نفت مشکوک شوند از آنجا عکسبرداری هوایی می‌کنند تا پستی و بلندیهای سطح زمین را دقیقا منعکس نمایند آنگاه عکس را به صورت فتوموزائیک درآورده و با دستگاه استریوسکوپ مورد مطالعه قرار می‌دهند

نقشه برداری عملی

برای گویا کردن عکسهای هوایی نقشه برداری از محل ، توسط اکیپی صورت می‌گیرد فواصل و اختلاف ارتفاع با دستگاه فاصله یاب یا تئودولیت تعیین می‌شود و بدین ترتیب نقطه به نقطه محل مورد نظر مطالعه می‌شود

نقشه کشی

اطلاعات بدست آورده را بوسیله دستگاه پانتوگراف در اندازه‌های بزرگتر و یا کوچکتر رسم کرده و همراه با عکسهای هوایی نقشه پانتوگرافی که پستی و بلندیهای سطح زمین را نشان می دهد رسم می کنند

آزمایش روی نمونه های سطحی

پس از نمونه برداری ، آنها را شماره گذاری کرده و در کیسه‌های مخصوص به آزمایشگاه می‌فرستند در آنجا بر روی یک شیشه مستطیل شکلی کمی چسب کانادا قرار داده و مقداری از خرده سنگهای دانه بندی شده را روی آن می‌چسبانند سپس آنها را سائیده تا ضخامت آن 02 میلیمتر گردد و نور بتواند از آن عبور کند این نمونه ها را که اسلاید می‌گویند در زیر میکروسکوپ قرار داده تا از نظر زمین شناسی ، نوع سنگ ، فسیل شناسی ، میکروفسیل شناسی و ساختار زمین مورد بررسی قرار گیرد

رسم نقشه زمین شناسی

با در دست داشتن نتایجی که از روی نمونه‌های سطح زمین بدست آمده ، عکسهای هوایی و نقشه‌های توپوگرافی ، نقشه زمین شناسی سطح زمین را رسم می کنند با داشتن خطوط میزان منحنی ، بعد سوم یا ارتفاعات را هم روی آنها مشخص می‌کنند

نقشه ساختمانی زیرزمینی

برای آگاهی نسبت به زیر زمین نیاز به روشهای غیر مستقیم است که یکی از آنها روشهای ژئوفیزیکی است بوسیله این روشها شکل لایه های زیر زمین را مشخص کرده و می‌توان تا اعماق زیادی اکتشاف غیر مستقیم نمود

حفر چاه

پس از اطمینان از اینکه لایه های اعماق زمین مناسب ایجاد نفتگیر است و در صورتی که ذخیره هیدروکربورهای آن قابل ملاحظه باشد، محل حفر چاه را با علامت روی زمین مشخص کرده و دکل حفاری را در محل بر پا می کنند عملیات جاده سازی از جاده اصلی تا سر چاه و کارگذاری یک لوله آب به منظور آبرسانی به دستگاههای حفاری نیز انجام می‌شود دستگاه حفاری قابل حمل بوده و دکلهای بزرگ از چندین قسمت تشکیل شده‌اند که به هنگام استفاده قطعات آن را به هم وصل می‌کنند

آزمایش روی نمونه‌های عمقی

در ضمن حفاری خرده سنگهایی که بوسیله گل حفاری به سطح زمین آورده شده‌اند توسط الک‌هایی از گل حفاری جدا شده و برای مطالعه به آزمایشگاه می‌فرستند آگاهیهای بدست آمده را به عنوان یک داده جدید به سیستم اکتشاف می‌دهند

تهیه مقاطع بزرگ

برای تهیه مقاطع بزرگ از یک مته الماسه موجدار توخالی استفاده می شود تا لایه های اعماق زمینی را برش داده و به سطح زمین آورد روی این لایه ها که به مغزه معروف است عمق را نوشته و برای آزمایش در جعبه‌های مخصوص نگهداری می‌کنند روی این مغزه‌ها دو دسته عملیات انجام می‌گیرد یکی مطالعات مهندسی مخازن یا پتروفیزیکی است که در آن میزان خلل و فرج سنگ را اندازه گیری می کنند، و دیگری مطالعات زمین شناسی است که روی مقاطع نازک آن صورت می‌گیرد برای این کار اسلایدی به ضخامت 20 میلیمتر از آن تهیه کرده و به آن آلیزارین یا فروسیانور می‌افزایند تا معلوم شود که نوع سنگ ، آهکی و یا از جنس دولومیت است در صورتی که سنگ آهکی باشد رنگ اسلاید قهوه‌ای می‌شود

parsengineers