گفت‌وگو با مخترع جهاني سال 2005ومبتكرسيستم هوشمند جستجوي تصوير
از: ايسنا
دكتر پرهام اعرابي، استاد ايراني دانشگاه «تورنتو» با بهره‌گيري از تكنيك‌هاي هوش مصنوعي موفق به ابداع سيستم كاملا جديدي براي جست و جو و بازيابي تصاوير شده كه به زودي انقلابي در سيستم‌هاي جست و جوي تصوير در شبكه اينترنت ايجاد مي‌كند.
اين دانشمند ايراني كه در 29 سالگي به عنوان يكي از جوانترين اساتيد دانشگاه‌هاي كانادا به تحقيق و تدريس در زمينه علوم رايانه و سيستم‌هاي هوش مصنوعي فعاليت دارد، درباره طرح ابتكاري خود گفت: اين سيستم جديد بر خلاف شيوه‌هاي رايج جستوجوي تصوير كه براساس اسم ثبت شده تصاوير آنها را جست‌وجو و بازيابي مي‌كند، براساس شكل و ماهيت واقعي تصاوير عمل مي‌كند؛ بدين ترتيب بسياري از تصاويري كه به دليل نحوه نامگذاري و عبارت خاصي كه با آن ثبت شده‌اند در شيوه‌هاي كنوني قابل بازيابي نيستند، در اين سيستم به راحتي تشخيص داده شده و بازيابي مي‌شوند.
وي تصريح كرد: اين سيستم همچنين اين قابليت را دارد كه با بهره‌گيري از هوشمندي مصنوعي خود در مواقعي كه كاربر، اسم دقيق چيزي را كه در جستوجوي تصوير آن است، نمي‌داند، بر اساس نوع انتخاب‌هاي كاربر در جستوجوي تصاوير مشابه، خواسته واقعي او را درك كرده و تصوير آن را به كاربر ارائه كند.
وي خاطرنشان كرد: به عنوان مثال اگر فردي در حال حاضر بخواهد تصوير گونه‌اي درخت يا گل خاص را كه اسم آن را نمي‌داند، پيدا كند نمي‌تواند آن را در اينترنت جست‌وجو كند ولي در سيستم جديد كه با همكاري تعدادي از دانشجويانم در حال طراحي آن هستيم، فرد مي‌تواند با چند بار جست‌وجو و انتخاب تصاويري كه از لحاظ برخي ويژگي‌ها مشابه مورد مد نظر اوست منظور خود را به سيستم جست و جو تفهيم كرده و تصوير مورد نظر خود را پيدا كند.
دكتر اعرابي تصريح كرد: به عنوان يك مثال ساده اگر كاربر دنبال يافتن يك گل سرخ باشد در سيستم ابتدا گل‌هايي را كه مي‌تواند هر رنگي داشته باشند انتخاب مي‌كند و در مرحله بعد چند تصوير ديگر ــ مثلا خودرو و هر شيي ديگر ــ را كه همه قرمز رنگ هستند، انتخاب مي‌كند؛ به اين ترتيب، سيستم مي‌فهمد كه كاربر به دنبال تصاويري از يك گل به رنگ سرخ است و در مرحله بعد آنها را به كاربر ارائه مي‌كند.
وي در توضيح بيشتر اين مساله مثالي ديگر ارائه كرده و گفت: مثلا اگر كاربري در جست و جوي تصويري از يك ساختمان خاص نظير پارلمان كانادا باشد و نداند كه بايد با چه عبارتي آن را جست و جو كند مي‌تواند ابتدا چند تصوير از ساختمان‌هاي مختلف كانادا و چند تصوير از پارلمان ايران و ساير كشورها را انتخاب كند و سيستم با تركيب اين تصاوير منظور كاربر را درك كرده و تصويري از پارلمان كانادا را جست و جو مي‌كند.
اعرابي خاطر نشان كرد: طراحي سيستم به صورتي است كه موارد متنوعي از مولفه‌هاي هر تصوير نظير رنگ، شكل، اندازه ، نوع و ... در آن لحاظ شده تا بتواند منظور دقيق كاربر و ارتباط بين تصاوير انتخابي وي را به درستي درك كند.البته ممكن است در مواردي اندك اشتباهاتي نيز در تشخيص تصاوير ايجاد شود ولي به هر حال با توجه به كارايي اين سيستم درصدي اشتباه قابل اغماض است، همچنان كه در سيستم‌هاي رايج نيز كه جست و جوي تصاوير بر اساس text صورت مي‌گيرد اشتباهات و كاستي‌هايي وجود دارد.
اين استاد ايراني دانشگاه تورنتو كه به دليل ارائه اين طرح و ابداعات ديگر خود از جمله سيستم پيشرفته تشخيص صوت توسط رايانه از سوي مجله «تكنولوژي ريويو» مؤسسه فن آوري ماساچوست (MIT) به عنوان يكي از 35 مخترع جوان جهان در سال 2005 انتخاب شده است، در ادامه گفت‌وگو با ايسنا، درباره ميزان توانايي سيستم جستوجوي عكس در تشخيص صحيح محتواي تصوير گفت: اين سيستم با استفاده از تكنيك‌هاي پيشرفته هوش مصنوعي از توانمندي بالايي در تشخيص تصاوير برخوردار است؛ البته اگر سوژه اصلي تصوير مثلا يك خودرو در نمايي دور قرار داشته يا كيفيت تصوير پايين باشد ممكن است سيستم قادر به تشخيص صحيح آن نباشد؛ البته در حال حاضر يكي از دانشجويانم در حال بررسي امكان تلفيق قابليت‌هاي فهم تصوير سيستم طراحي شده با قابليت‌هاي سيستم رايج مبتني بر text است تا به اين ترتيب بتوان از قابليت‌ها و امتيازات هر دو نوع سيستم براي افزايش دقت تشخيص سيستم طراحي شده استفاده كرد.
دكتر اعرابي درباره روند اجراي اين پروژه و زمان عرضه تجاري سيستم نيز اظهار داشت: پروژه سيستم جستوجوي مبتني بر درك تصوير از حدود يك سال قبل با حمايت تعدادي از شركت‌هاي اينترنتي آغاز شده و پيش‌بيني مي‌شود كه تا سال آينده نسخه قابل عرضه آن آماده شود و قصد داريم تا نوامبر 2006 آن را به صورت يك سايت اينترنتي مستقل جست و جوي تصوير عرضه كنيم.
گفتني است، دكتر پرهام اعرابي، استاد جوان ايراني دانشگاه تورنتو در سال 1355 در تهران به دنيا آمده و تحصيلات خود را تا 12 سالگي در ايران ادامه داده است.
وي پس از مهاجرت خانواده به كانادا در سال 67 تحصيلات خود را در «تورنتو» ادامه داده و مدارج ليسانس و فوق‌ليسانس خود را در رشته مهندسي برق به ترتيب در سال‌هاي 1998 و 1999 دريافت كرده است .
اعرابي تحصيلات دكتري مهندسي برق را نيز در مدت دو سال در دانشگاه «استفورد» به پايان برده و از همان سال (2001) يعني در 24 سالگي به عنوان يكي از جوانترين اساتيد دانشگاه‌هاي كانادا به كادر علمي دانشگاه تورنتو ملحق شده و از جولاي امسال (دو ماه پيش) به درجه پرفسوري رسيده است.
پرفسور اعرابي به واسطه فعاليت‌هاي تحقيقاتي و موفقيت‌هاي آموزشي تاكنون جوايز داخلي و بين‌المللي متعددي را در كانادا دريافت كرده است كه از جمله آنها جايزه «محقق كانادايي» در سال 2002 و جايزه بين‌المللي آموزش مهندسي برق ( ويژه اساتيد جوان) در سال 2004 است.
