● آماده سازی نمونه برای تاكسیدرمی
در تمام نمونه ها در ابتدا باید موارد زیر را بخاطر داشت:
▪ وزن و اندازه گیری اعضای بدن
▪ رنگ بدن
▪ پوست اطراف صورت
▪ چشم ها
▪ پاها
▪ پلك چشم
را یاداشت می كنیم. زمانی كه نمونه برای ماه های زیادی نگه داری شده باشد رنگ تمام قسمتهای بدنش با نمونه تازه متفاوت خواهد بود. بنابراین ثبت این موارد در زمان مردن جانور بسیار مهم است. اگر پس از مردن حیوان ، رنگ بعضی از قسمتهای بدن تغییر كند میتوان توسط رنگ روغنی دوباره آن رنگ را بطور مصنوعی روی اعضای جانور ایجاد كرد.
در صورتی كه نمونه به طور طبیعی مرده باشد ، بایستی از زمان مردنش تا پوست كنی بیش از ۲۴ ساعت داخل فریزر نگه داری و شب قبل از تاكسیدرمی از فریزر خارج نموده و داخل یخچال گذاشته شود.
هرگز یك پرنده كشته شده كه متلاشی شده است را پوست نمی كنیم ، چون خون منعقد نمی شود و به محض استفاده از چاقو خون جاری شده و باعث كثیفی و رنگی شدن پرها می گردد ، بنابراین میتوان نمونه را در فریزر گذاشت تا كاملا سرد شود و یك روز جلوتر آن را از فریزر خارج كرده تا یخهایش باز شود و شروع به تاكسیدرمی می كنیم.
● مراحل تاكسیدرمی
در ابتدا ، با دست پرهای روی قفسه سینه را به آرامی كنار می زنیم تا پوست دیده شود. سپس از ناحیه كلواك تا زیر گردن از وسط بدن توسط تیغ شكافی ایجاد می كنیم البته باید سعی كرد كه برش را زیاد عمیق نزنیم ، تا پرنده دچار خونریزی نشود. در صورتی كه در اثر بی دقتی این كار انجام شد لازم است مقداری پنبه روی آن قسمت گذاشته شود تا از آلودگی جلوگیری كند. سپس با كمك انتهای تیغ پوست را از گوشت كه تقریبا نیمه منجمد است جدا می كنیم.
پس از جدا كردن پوست در ناحیه شكم از طرفین پاها را از پوست جدا می كنیم تا به ناحیه دم برسیم.
این مرحله نیاز به دقت بیشتری دارد تا پرهای ناحیه دم سالم بمانند. به آرامی و با كمك تیغ غده چربی را جدا و سپس استخوان دم را توسط قیچی یا سیم چین و همچنین استخوان پاها را از ناحیه بالای ران قطع می كنیم. سپس پوست آزاد شده و میتوان پوست پاها را هم جدا كرد.در قسمت پاها و بال استخوان ها باید سالم بمانند بنابراین به آرامی و بدون صدمه زدن به شاهپرها در بال استخوان را بیرون می كشیم و با كمك تیغ گوشت را از استخوان جدا كرده و استخوان را به جای اولیه اش بر می گردانیم.
مرحله بعدی تخلیه جمجمه است. جدا كردن پوست از سر كار بسیار ظریفی است چون گوشها ، چشم ها و پلك ها پوست نازكی داشته و هر كدام را باید از قاعده اشان جدا كنیم.
پس از جدا كردن گوش ، چشم و پلك ، جمجمه را بدون آنكه به استخوان آن صدمه ای وارد شود تخلیه و چشم ها را خارج می كنیم. سپس آن را به پودر بوراكس آغشته و داخل جمجمه را با گل رس پر و چشم ها را كه از قبل آماده شده است را جا سازی می كنیم ، و پوست را به آرامی بر می گردانیم.
● سیم كشی
اندازه سیم را طوری انتخاب می كنیم كه پس از عبور دادن از بدن ، بالها و پاها چند سانتی متر بلند تر باشد. سیم های داخل بدن ، هم را در دو نقطه قطع می كنند كه در آن نقاط سیم ها را بهم كلاف و محكم می كنیم.
● پنبه گذاری
پس از سیم كشی مقداری پنبه را به صورت مفتول در آورده و با پنس وارد بال و پای جانور می كنیم و پنس را تا جایی كه مقدور باشد جلو می بر یم تا حدی كه پوست پاره نشود . سپس تنه و گردن را پر می كنیم و این كار را تا جایی ادامه می دهیم تا جانور به حالت طبیعی اش دیده شود. طوری باید پنبه را در پوست قرار داد تا از بیرون سیم احساس نشود.
بعد از این كار پوست جانور را با كمك سوزن و نخ همرنگ بطور زیگزاگ میدوزیم ، و پرهای آن را با كمك پنس حالت می دهیم ، و آن را بر روی چوب مناسبی نصب می كنیم . پس از چند روز پرنده خشك شده و سیم های اضافی را می بریم . اكنون ما یك پرنده تاكسیدرمی شده زیبا داریم.
● حفاظت از نمونه های تاكسیدرمی شده
اگر می خواهید نمونه تاكسیدرمی شده خود را برای سالهای طولانی مثل روزی كه تهیه نموده اید ، نگه داری نموده و همیشه زیبا و طبیعی بماند لطفا به نكات زیر توجه نموده و كاملا رعایت نمائید.
۱) هرگز نگذارید بچه ها و افراد به نمونه ها دست زده و آنها را نامرتب نمایند.
۲) هیچوقت روی نمونه های تاكسیدرمی شده برای جلوگیری از حشرات از حشره كش ها استفاده نكنید.
۳) پاره كردن نمونه توسط گربه و سگ حتمی است ، از نزدیك شدن آنها جلوگیری نمائید.
۴) نمونه را با پارچه خیس یا آغشته به مایعات دیگر تمیز نكنید.
۵) نمونه و پایه آن را آهسته با چوب پر یا پارچه نازك و سبكی تمیز نمائید.
۶) پایه را در صورت لزوم می توانید با پارچه مرطوب تمیز نموده و دقت كنید كه پارچه به پر ها یا مو های نمونه كشیده نشود. یا می توانید پایه را با مقداری روغن جلا همراه تینر با قلم مو تمیز نمائید.
۷) گرد سفید رنگی كه گاهی اوقات از بدن نمونه می ریزد ، سم بی خطری است كه جهت ضد عفونی استفاده شده و خطری برای نمونه یا شخص ندارد.
۸) گاهی ممكن است بر روی پایه چوبی ، گرد چوب دیده شود كه داخل پایه توسط حشره چوب خور به خارج ریخته می شود . شما می توانید با قطره چكان یا قلم مو چند قطره تینر روغنی یا نفت در همان محل بریزید ، تا از بین بروند.
۹) نمونه را در مكانی قرار دهید كه تابش مستقیم نور خورشید به روی آن نتابد .
۱۰) نمونه را در تابستان در جای خیلی گرم قرار ندهیدو بهتر است به اندازه ۱/۰ نفتالین را نرم نموده ، خیلی آهسته با دست در زیر پرهای نمونه بپاشید تا از نزدیك شدن حشرات جلوگیری كند.
با رعایت و اجرای نكات ذكر شده شما برای همیشه نمونه ای زیبا و طبیعی در منزل یا محل كار خود خواهید داشت.
موزه جانورشناسی دانشکده علوم _دانشگاه آزاد اسلامی مشهد
