كاشت و پرورش گياهان غير زينتي و زراعي

کشت گوجه فرنگی در گلخانهگوجه فرنگی از جمله صيفی جاتی است که به دلايل فراوان کشت آن قابل صرفه است. زيرا اين محصول در غذاهای مختلف مورد استفاده قرار می گيرد و آنجا که به صورت اصلی وجود ندارد به صورت رب گوجه باعث خوشمزگی غذا می شود.به همين دليل است که در کشت گوجه فرنگی واريته هايی در نظر گرفته شده است که دقيقا با شرايط مصرف گوجه فرنگی مطابق است. گوجه فرنگی ريز در اندازه های ۵ تا ۲۰ گرمی و همين طور گوجه فرنگی هايی با اوزان تا ۲۵۰ گرم توليد شده است که به خاطر استفاده از تکنيک های جديد علاوه بر مقاومت بالا در برابر بسياری از ويروس ها و بيماری ها استعداد دوام و تازگی را تا مدت طولانی دارا می باشد. شايان ذکر است که علاوه بر تنوع شکل و اندازه رنگ های زرد و نارنجی به کمک گوجه فرنگی های قرمز آمده است. انواع کشت گوجه فرنگی: حال که تصميم گرفته ايد در گلخانه خود بذر گوجه فرنگی را کشت کنيد قبل از هر چيز بايد بدانيد چه نوع بذری را انتخاب و تهيه نمائيد. بذر گوجه فرنگی را بر اساس نحوه مصرف آن می توان تقسيم بندی نمود زيرا اين ميوه را به صورت تازه خوری, رب, سس يا کنسرو می توان مصرف نمود. به همين منظور اولين تقسيم بندی بر اساس تازه خوری و صنعتی می باشد. در حال حاضر در ايران برای کشت گوجه فرنگی در گلخانه تنها از ارقام تازه خوری استفاده می شود. دومين تقسيم بندی بر اساس همرسی استوار است . که به سه دسته همرس - غير همرس و بينابين تقسيم می شود . معمولا در گلخانه های ايران از واريته های غير همرس در برداشت های طولانی مدت و از واريته بينابين در مناطقی که مدت برداشت کوتاه تر است استفاده می شود. سومين تقسيم بندی بر اساس وزن ميوه است . امروزه برای مصرف تازه خوری گوجه فرنگی از گوجه چری با وزن ۵ تا ۲۰ گرم تا گوجه هايی به وزن ۲۵۰ گرم استفاده می شود. نا گفته نماند که هر چه وزن گوجه فرنگی سنگين تر باشد مدت بيشتری برای رسيدن به باردهی نياز دارد . مثلا گوجه چری که حدود ۵ تا ۲۰ گرم است پس از نشاء حدود ۶۰ روز برای برداشت محصول نياز دارد. به تازگی در بازار توليد واريته های ديگری پا نهاده است که کلاستر نام دارد .اصولا چيدن ميوه به صورت خوشه ای با اصطلاح کلاستر خوانده می شود . با پيشرفت تکنولوژی در توليد بذر واريته هايی به بازار معرفی شده است که در برابر نماتد يا ويروسهايی که در منطقه ای فعال هستند مقاومت داشته و می توان با توجه به مشکلات موجود ارقام مورد نظر را انتخاب نمود. طول دوره جوانه زنی: طول دوره جوانه زنی تا ظهور برگ های لپه ای در سطح خاک معمولا ۶ روز است واز ۴ تا ۶ هفته نشاء آماده انتقال به زمين اصلی است . برای اينکه بذر گوجه فرنگی بتواند به خوبی جوانه زده و رشد نمايد تا زمان رشد مطلوب بوته بهتر است آن را در محل خزانه نگهداری نمود که هم در استفاده از امکانات گلخانه بتوان صرفه جويی کرد و هم گياه بتواند در ابتدا رشد خوبی داشته باشد. به همين منظور قسمتی از گلخانه را برای گلدان های نشاء در نظر گرفته و يا محلی را برای خزانه انتخاب می کنيم انتخاب گلدان مناسب که حجم ريشه درون آن به خوبی فعاليت کند حائز اهميت است . دما رطوبت نور فاصله بوته ها نقش مهمی در رشد يک گياه سالم در خزانه را دارد . برای مثال سطحی برابر ۱۰×۱۰ سانتی متر برای هر بوته باید در نظر گرفت . ضمنا بايد از محلهايی استفاده کرد که کاملا ضد عفونی شده و آفات و بيماری ها در محل نشاء موجود نباشد. دمای مناسب: بهترين دما برای جوانه زنی ۳۰ درجه سانتی گراد می باشد و بعد از جوانه زنی دما را تا ۲۴ درجه در مواقع روز و ۱۸ درجه در هنگام شب تقلیل می دهیم.با توجه به اینکه بیشترین فعالیت ریشه ها در عمق ۳۰ سانتی متری خاک می باشد قبل از انتقال نشاء های گوجه فرنگی به زمین اصلی باید بسترهای مناسب که تا عمق ۸۰ سانتی متری قابلیت نفوذ ریشه را داشته باشد محیا نمود در این صورت باید علف های هرز را پیش از انتقال نشاء حذف و پاکسازی نمود و بخصوص از دو گیاه سس و گل جالیز نباید غافل گردید که این دو مشکلات فراوانی را برای گیاه ایجاد می نمایند .بهتر است با رویت سس یا گل جالیز آنها را از کنار بوته جدا کرده و پاکسازی نمود آنگاه مواد آلی و کودهای شیمیایی را در اندازه مناسب و با راهنمایی آزمایشگاه های خاک شناسی تدارک دیده و استفاده نمود . بهترین Ph برای گوجه فرنگی ۵/۵ تا ۸/۶ می باشد و تراکم کشت را بین ۲ تا ۵/۲ بوته در متر مربع می توان انتخاب نمود. علاوه بر مسائلی که در مورد تراکم کشت خیار عنوان شد نحوه پایین کشی بوته گوجه فرنگی دلیل دیگری است برای انتخاب تراکم بوته. شکل بستر را می توان به صورت ذوزنقه که در بالا ۴۰ سانتی متر و در پایین ۷۰ سانتی متر در نظر گرفته و به فاصله حدود ۵۰ تا ۶۰ سانتی تر از یکدیگر روی بستر حفره هایی به اندازه گلدان های نشاء در ۲ طرف به صورت زیکزاک و یا در یک خط ایجاد نمود. سپس نشاء گوجه فرنگی را در حفره ها قرار داده و با اضافه کردن خاک یا پیت موس به اطراف آن بوته را در محل انتخاب مستقر کرده و سپس آبیاری نمود تا نفوذ آب جایگزین هوای اضافی اطراف ریشه گردد. هرس :همه می دانيم که هرس به منظور ايجاد تعادل بين رشد بوته شاخ وبرگ و مقدار ريشه و ميوه است به همين منظور بوته گوجه فرنگی را تا زمانی که به ۳۰ سانتی متری نرسيده است هرس نمی کنيم و اجازه می دهيم رشد خود را انجام دهد زمانی که ارتفاع بوته به ۳۰ سانتی متری رسيد اولين هرس را انجام می دهيم. اين هرس شامل حذف گل ها و شاخه های فرعی است پس از انجام اين مرحله هرس در تمام طول رشد بوته تمام شاخه های فرعی را حذف می کنيم و در کشت های کوتاه مدت بعد از رسيدن بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری بوته را به صورت دو شاخه به نخ های مهار می بندیم, با انجام این کار دیگر نیازی به پایین کشی بوته نیست .بر اساس تجارب کیفیت و میزان محصول بوته ای که پایین کشیده شده است بهتر و بیشتر است بدیهی است پس از رسیدن این دو شاخه به ارتفاع مفید گلخانه جوانه انتهایی آن را حذف می کنیم تا گل های موجود در بوته به میوه تبدیل شود. پس از برداشت محصول این بوته ها از گلخانه حذف شده و زمین برای کشت بعدی آماده می شود . البته کشاورزان با تجربه جهت همسان کردن اندازه میوه ها بر اساس بضاعت گیاه و نوع واریته گلها و یا میوه های اضافی بر روی خوشه را هرس می کنند و به تعداد مشخصی از گلها اجازه می دهند تا به میوه برسند . گوجه فرنگی گياهی است اتوگارد که معمولا قبل از باز شدن گل تلقيح گل صورت گرفته است. به همين دليل به ندرت می توان در شرايط خاص تلقيح خارجی را در آن مشاهده نمود. تلقيح : در فضای گلخانه هيچ گونه عامل محرکی مانند باد و يا حشرات برای تلقيح وجود ندارد برای رفع اين مشکل می توان به چند طريق عمل کرد. اول استفاده از زنبورهای مخصوص که عمر آنها فقط يک فصل استو به طور غير مستقيم باعث شک به گياه شده و عمل لقاح را باعث می گردد. دوم استفاده از ويبراتورهای برقی است که در هر دو يا سه روز يکبار با لرزش خوشه ها عمل لقاح را صورت می دهد. راه سوم اين است که می توان در کشت زمستانه از هرمن تلقيح کننده استفاده نمود. و بالاخره راه چهارم اين است که با ايجاد شک در سيمهای مهار و يا ضربه مستقيم بر روی گلها باعث گرده افشانی يا در نهايت عمل تلقيح گرديم. نکته حائز اهميت در عمل تلقيح گلهای بوته گوجه فرنگی دمای موجود در گلخانه می باشد که بايد بين ۲۰ تا ۲۵ درجه بوده و رطوبت آن نيز کم باشد. زمان تلقيح : بهترين زمان برای اين کار بين ساعات ۱۱ تا ۲ بعد از ظهر می باشد که فضای گلخانه از رطوبت کمتر و دمای بيشتری برخوردار است به همين خاطر امکان تلقيح در دمای ۲۸ تا ۳۰ درجه کاهش می يابد و در دمای ۱۳ تا ۱۵ درجه امکان تلقيح وجود ندارد و عدم تلقيح گل ريزش گل را در پی خواهد داشت. به هر حال پس از تلقيح گل ميوه بين ۱۸ تا ۳۵ روز زمان لازم دارد تا قابل برداشت باشد٫ و حالا بوته گوجه فرنگی به زمان ثمر دهی خود رسيده و در اين مرحله بايد به گونه ای برخورد نمود که حداکثر برداشت را کسب کرد. زمانی که برگ های نزديک به هر خوشه ميوه چيده می شود ميوه امکان بهتری برای رنگ گيری پيدا می کند. نکته قابل ذکر ديگر اينکه بدیهی است ۵۰ درصد خوشه ميوه رنگ بگيرد و ۵۰ درصد ديگر از حالت سبز بودن تغيير رنگ داده و رفته رفته قرمز خواهد شد. بنابراين در صورتی که نيمی از خوشه واريته کلاستر به رنگ نهايی در آمده باشد می توان ان را چيد و به بازار عرضه نمود. چنانچه مسافت مزرعه تا بازار کم باشد و نيمه سبز خوشه فرصت رنگ پذيری نداشته باشد می توان از محلی که دمای آن گرمای مناسبی جهت تغيير رنگ گوجه دارد استفاده نمود. در صورتی که واريته ها به صورت کلاستر و يا همرس نباشد بهتر است گوجه های رسيده را در زمان خاص خود برداشت کرد. مسلما اندازه گوجه فرنگی هر چقدر درشت تر باشد زمان تبديل گل به ميوه و رسيدن آن هم طولانی تر خواهد بود. امروزه بسياری از کشاورزان به خاطر تقاضای مناسب مصرف کننده تمايل زيادی به کشت گوجه های چری دارند و اين به دليل ميزان باردهی فراوان رنگ های قرمز صورتی و زرد و شکل های مختلف آن است که باعث قيمت بالای اين واريته شده است. زمانی که بوته ها به سقف مفيد گلخانه می رسند لازم است برگ های پائين را هرس نمود و اگر نخ ها به صورت قرقره ای به سيم آويزان است می توان با بازکردن ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر از نخ قرقره در يک جهت نخ ها را روی سيم حرکت داده که اين عمل باعث می شود ساقه از پائين روی بستر و یا شاسی های مخصوص قرار گیرد و انتهای بوته در فاصله ۳۰ تا ۵۰ سانتی متری سقف مفید گلخانه برسد. این روش به کشت دراز مدت مربوط می شود. منبع : واحد آموزش شرکت دشت ناز جيرفت

كشت فلفل رنگي در گلخانه فلفل رنگي با دارا بودن ۱۲ برابر ويتامين c نسبت به پرتقال يكي از پر مصرف ترين سبزيجات در اروپا و آمريكا مي باشد كه با رنگ ها و طعم گوناگون به صورت خام و يا پخته مصرف مي گردد.چنانچه بتوان فلفل هاي رنگي را با كيفيت بالا توليد نمود با توجه به مصرف زياد آن در فصل زمستان مي توان مطمئن بود كه بازار خوبي در داخل و خارج از كشور براي اين محصول مهيا و آماده است. شروع کشت : كشت فلفل در خزانه شروع مي شود معمولا در اروپا از نيمه اكتبر تا نيمه نوامبر كشت در خزانه آغاز مي شود.يعني از مهر تا آبان ماه و پس از ۶۰ روز نشاء را به گلخانه اصلي منتقل مي كنند و براي يك سال از آن محصول برداشت مي نمايند.اين زمان كشت مي تواند براي مناطق شمال ايران در نظر گرفته شود و در مناطق جنوب از اوائل تيرماه مي توان كشت در خزانه را آغاز كرد البته بايد در مناطق جنوبي كشور كه هوا گرمتر است محيط مناسب را براي خزانه مهيا نمود.چنانچه ميزان نوردهي و دماي خزانه مطلوب و درست باشد نشاء پس از ۴۵ روز آماده انتقال به زمين اصلي است ، مشروط به آن كه دماي محيط خزانه در شب و روز بين ۲۵ تا ۲۶ درجه سانتي گراد باشد و براي جوانه زدن بذر رطوبتي در حد ۸۰ درصد ايجاد گردد.با اين شرايط مي توان اميدوار بود كه بذرها بين ۷ تا۱۰ روز جوانه بزنند در اين مرحله ميزان نور براي باروري بهينه جوانه ها بين ۱۶ تا ۱۸ ساعت در روز است.وقتي جوانه ها سر از خاك بيرون آورند دماي محيط را بايد بين ۲۳ تا ۲۴ درجه سانتي گراد و رطوبت محل را بين ۶۵ تا ۷۰ درصد تنظيم كرد در صورتي كه دماي بستر هم در حد ۲۱ درجه سانتي گراد باشد يك دوره دو هفته اي را به انتظار مي نشينيم. در محل خزانه تراكم بوته بايد به گونه ای باشد که بر روی يکديگر سايه نينداخته و از طرفی با رشد نشا همواره جای بيشتری را برای آنها در نظر گرفت از هفته پنجم دمای محيط را بر روی ۲۴ درجه در روز و ۲۲ درجه در شب تنظيم کرده و دمای محيط بستر را به ۲۰ درجه سانتی گراد می رسانيم چنانچه مقدار نور از ۱۸ ساعت به ۱۴ ساعت در روز تغيير يابد با توجه به وضعيت اقليمی پس از گذشت ۲ تا ۴ هفته گياه جوان به اندازه ۲۰ سانتی متر ارتفاع يافته و ۴ برگ حقيقی بر روی ساقه نمايان می شود.در اين حالت نشاء فلفل آماده انتقال به زمين است.فراموش نکنيم که قبل از انتقال نشاء گلخانه از هر حيث مهيا باشد تا به راحتی بتوان شرايط رشد گياه را مهيا نمود. در اينجا بايد تاکيد کرد که نبايد در انتقال نشاء به زمين اصلی زمان را از دست داد و تاخير نمود.زيرا اين بی توجهی باعث مشکلاتی در طول دوره رشد و باروری ايجاد می کند.از طرفی شرايط محيطی گلخانه بايد از نظر نور و دما مطلوب و قابل کنترل بوده و فضای خزانه عاری از هر گونه علف های هرز و آفات و بيماريها باشد تا گياه جوان بتواند مراحل اوليه رشد خود را در شرايط مساعدی انجام دهد زيرا گياهی که در وضعيت نامطلوب متولد می شود در ابتدا با مشکلات عمده ای مواجه خواهد شد و در صورتی که اين گياه زنده بماند هرگز نمی تواند يک گياه سالم و قوی در دوره رشد خود باشد. حال می توان با آرامش خاطر نشاء را با تراکم ۲ بوته در متر مربع کشت نمود در اين شرايط يعنی پس از انتقال نشاء به گلخانه دمای بستر بين ۱۸ تا ۲۰ درجه و دمای فضای گلخانه در شب ۱۹ درجه و در روز ۲۱ درجه سانتی گراد و رطوبت محل بين ۵۵ تا ۶۰ درصد بايد باشد با توجه به زمان کشت پس از گذشت ۴ تا ۶ هفته بوته دارای شاخه و برگ و گل می شود و ارتفاع آن به ۳۰ سانتی متر می رسد. وقتي بوته فلفل به ارتفاع ۳۰ سانتي متري رسيد کليه برگ ها و شاخه هاي فرعي و گل هاي آن را تا ارتفاع ۳۰ سانتي متري هرس مي کنيم وفقط اجازه مي دهيم ۲ تا ۳ شاخه فرعي رشد نمايد. شايان ذکر است اولين گلي که بر روي شاخه هاي فرعي رويش کرده است بايد حذف شود زيرا با تبديل اين گل به ميوه با توجه به اينکه در بين دو شاخه فرعي شکل گرفته و رشد کرده است علاوه بر اينکه به صورت بد شکل در مي آيد آسيب جدي به خود بوته نيز وارد مي نمايد. به عبارت ديگر به علت رشد ميوه و فشاري که به واسطه اين باروري به دو يا سه شاخه اوليه وارد مي شود اولين گل شاخه هاي فرعي بايد حذف شود. در صورتي که بوته فلفل به اندازه کافي رشد کرده باشد اجازه مي دهيم گل دوم به ميوه تبديل شود و اگر تمايلي به اين کار نداشته باشيم فرصت مناسبي براي رشد بيشتر شاخ و برگ و ريشه بوته را فراهم ساخته ايم و از طرف ديگر موقعيت را براي تبديل گل سوم به ميوه مهيا وآماده مي کنيم. بديهي است که بر روي ۲ يا ۳ شاخه مذکور تعدادي شاخه هاي فرعي رويش مي کند که به علت هجم برگ ها مي توانيم جوانه انتهايي اين شاخه هاي فرعي را بعد از برگ اول حذف کنيم و يا در صورتي که شاخه فرعي مزاحم شاخه هاي ديگر شد آن را به طور کلي حذف مي کنيم. توجه داشته باشيد که حذف شاخه هاي فرعي و هرس جوانه انتهايي شاخه هاي فرعي بايد به گونه اي باشد که در نهايت ميوه هاي فلفل در پوشش برگ ها قرار گرفته و بدين وسيله از آفتاب سوختگي در امان بماند خاطر نشان مي شود کشاورزان ماهر با توجه به فصل کاشت موقعيت بوته و تراکم بوته اجازه مي دهند بين ۵ تا ۷ گل به ميوه تبديل شود و انتخاب به دو شاخه فرعي يا به عبارتي سه شاخه فرعي تنها بر اساس ارتفاع گلخانه تجربه کشاورز و استعداد بوته مي باشد. بنابراين با داشتن ۲ تا ۳ شاخه فرعي بر روي هر بوته جمعاً ۵ تا ۷ گل تبديل به ميوه مي شود که با توجه به شکل ميوه و مرغوبيت آن در صورت نياز گل هاي اضافي را حذف مي کنيم تا ميوه هاي مرغوب تري برداشت کنيم اين روش تا پايان دوره کشت ادامه خواهد داشت. گل خانه داران عزيز بايد بدانند که در طول رشد گياه نبايد از وجود کنه غافل شويم و با مشاهده اولين مورد اقدامات لازم را براي ريشه کن کردن اين آفت مخرب به عمل آورد در اين رابطه ممکن است برخي از کشاورزان عوارض کنه را با ويروس اشتباه بگيرند که در اين مورد بايد دقت بيشتري به عمل آورد.مورد ديگري که باز در اين مرحله گياه را تهديد مي کند کرم برگ خوار است که خوشبختانه نمي تواند پنهان بماند و به خوبي قابل رويت است.موارد ديگر وجود شته سياه بر روي برگ فلفل - وجود شته سبز بر روي برگ فلفل - خساراتي که شته بر روي بوته و ميوه فلفل به جاي مي گذارد - خسارت کرم بر روي ميوه فلفل و وجود کرم بر روي ميوه فلفل و بد شکلي ميوه و ... بستن بوته فلفل: بوته فلفل بر خلاف بوته خيار و گوجه فرنگي به پايين کشيده نمي شود بلکه بر اساس ارتفاع مفيد گلخانه مي توان دو تا سه شاخه را انتخاب کرده و به انتهاي هريک از شاخه هاي فرعي نخ بسته و آنها را مانند شاخه هاي اصلي به دور نخ ها پيچيد زيرا در پايان دوره گياه در صورت سلامتي به اندازه ارتفاع مفيد گلخانه رشد مي کند. در کشت فلفل های رنگی مانند هر کشت ديگری نارسايی در رشد گياه بوجود می آيد که خوبست آنها را بشناسيم تا بهتر بتوانيم مشکلات را برطرف کنيم.بد شکلی ميوه زمانی صورت می گيرد که بعد از رويش گل٫ دما برای مدت طولانی مناسب گياه نبوده و در حد ۱۴ در جه سانتی گراد بوده است.لازم به ذکر است در ماه های سرد زمستان نيز اين مشکل برای گياه بوجود می آيد البته اين عارضه علت ديگری هم دارد و آن وجود حشرات موزی بر روی گياه است. اين حشرات معمولا شيره گياه را مکيده و باعث بد شکلی ميوه آن می شوند در صورتی که رطوبت گلخانه به ۸۵ درصد برسد و يا در مواقع شب هوای گلخانه سرد و اطراف آن گرم باشد و يا اينکه آبياری در طول روز دير شروع شود ميوه بوته فلفل ضخيم و در نهايت دو قسمت می شود.زمانی که ميوه در اندازه مناسب است ولی تغيير رنگ نمی دهد ميانگين دما در شبانه روز کم است بهتر است حداقل نيم درجه ميانگين را افزايش داد. جدا شدن ميوه از بوته قبل از رسيدن کامل: اين عارضه ممکن است در اول دوره اتفاق بيافتد و علت آن مربوط مي شود به برگ های اوليه که هنوز کوچک هستند و نمی توانند به مقدار کافی مواد لازم را توليد کنند با افزايش بر می توان اين نقص را برطرف کرد. تغيير رنگ ميوه در حالی اندازه ميوه کوچک است: علت اين مشکل يا بخاطر تعداد بيش از حد ميوه بر روی شاخه ها است و يا اينکه فاصله گره ها کم و برگ ها کوچک است.برای رفع اين نارسايی بهتر است ميانگين دمای گلخانه را ۱ تا ۲ درجه افزايش داده و گياه را وادار به رشد و رويش بيشتری بنماييم. به طور معمول فاصله بين گره ها بايد حدود ۶ تا ۷ سانتی متر با شد و شرايط گرم گلخانه نيز می تواند باعث ريز شدن ميوه ها گردد.در صورتی که انتهای ميوه فاسد و يا پوسيده شود کمبود کلسيم علت اساسی آن می باشد و از آنجا که ميزان نياز فلفل به کلسيم زياد بوده و کمبود آن مشکلات زيادی را برای توليد محصول فراوان و مرغوب ايجاد می کند می توان از نوعی کود کامل که دارای ۵/۲۲ درصد کلسيم می باشد و با نام کال ماکس عرضه می گردد استفاده نمود با اضافه کردن اين ماده به رژيم غذايی گياه می توان اين عارضه را بر طرف کرد.آفتاب سوختگی هم يکی از عوارضی است که به اثر تابش بيش از حد آفتاب بر روی ميوه بر مي گردد. برای اينکه فلفل دچار اين مشکلات نشود شما می توانيد با پوشش برگ ها بر روی ميوه از شدت تابش نور آفتاب بر روی ميوه جلوگيری کنيد و بالاخره آسيب های اين چنينی که بوسيله گنجشک ها بوجود مي آيد. فلفل های رنگی در طول زمان رشد خود دچار دگرگونی هايی می شود که لازم است گلخانه داران عزيز در اين مورد هم اطلاعاتی داشته باشند مثلا واريته بيانگا که به رنگ فسفری مشهور است در ابتدا به همين رنگ است و سپس به رنگ قرمز در می آيد و واريته زرو ابتدا به رنگ بنفش است و چنانچه چيده نشوند به رنگ قرمز تبديل می شود.در حقيقت به خاطر زودرسی اين دو واريته و تقاضای بيشتر فلفل های سبز در بازار برای شروع عرضه در بازار می توان از اين دو واريته استفاده کرد شايان ذکر است که واريته های ديگر فلفل های رنگی در ابتدا سبز هستند و رفته رفته به رنگ های زرد ٫ نارنجی ٫ قرمز و شکلاتی تبديل می گردد. تحقيق و تجربه :حميد امير سيدی - محمد رضا زاهديان تهران

انتخاب زمان کشت : قبل از هر اقدامی در مورد کشت خيار ابتدا بهتر است اطلاعاتی از قبيل آمار هواشناسی منطقه نظرات و تجربيات مهندسين کشاورزی و کشاورزان با تجربه و مهمترين مورد قيمت اين محصول در بازار کسب کرده و آنگاه زمان کشت را انتخاب نماييد زيرا زمان کشت در بهره برداری محصول تاثير مستقيم داشته و باعث بالا رفتن روحيه کار و تلاش می گردد. مثلا در مناطق جنوبی کشور زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می شود و در خرداد ماه سال بعد برداشت محصول پايان می يابد. و در مناطق شمالی و مرکزی کشور که در آذر ماه و دی ماه دارای هوای ابری و سرد می باشند زمان کشت را به نحوی انتخاب می کنند که اين زمان يا آخر فصل برداشت و يا آغاز کشت باشد . به طور کلی زمان هايی که شرايط جوی نامساعد است بايد از دوره کشت حذف گردد و اگر چنين کاری صورت نگيرد و زمانهای نامساعد در ميان زمان برداشت قرار گيرد کشت با مشکلات عديده ای روبرو می شود. انتخاب بذر: بعد از انتخاب زمان کشت بايد بذر مناسب و خوبی انتخاب کنيم که بر اساس تقسيم بندی اقليم های مناسب صورت می گيرد.مثلا برای مناطق جنوبی که زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می شود و تا آخر خرداد سال بعد می توان برداشت محصول داشت و يا مناطق شمالی و مرکزی که کار کشت از اوائل دی ماه شروع می شود بذرهای تک گل پيشنهاد می شود که دارای برگ های کوچک و مقاوم به سرما بوده و جهت دوره های طولانی مناسب می باشد ولی در اقليم های که دو فصل کشت دارند بهتر است از واريته های پرگل که محصول زيادي در زمان کوتاه دارنداستفاده گردد. شايان ذکر است که بسياری از کشاورزان بدون توجه به نوع واريته و زمان کشت آن و تنها به علت پر گل بودن آن اقدام به کشت در فصولی می نمايند که مناسب حال آن بذر نيست در نتيجه با مشکلاتی مواجه می شوند که برای آنها اندکی ناشناخته و غريب می نمايد.کشاورزانی که آشنايی با خواص واريته های مختلف ندارند اشتباه عمده ای را مرتکب می شوند و آن اين است که واريته های پر گلی را که برای فصول بهاره کشت نموده اند و محصول خوب و زيادی برداشت کرده اند مجددا برای کشت پائيزه انتخاب می کنند. با شروع فصل سرما و کوتاه شدن طول روز تعداد زيادی ميوه های کوچک در هر بوته مشاهده می کنند که به علت ريز ماندن ميوه ها بر روی ساقه محصولی برداشت نمی کنند و با تصوراتی که دارند کود و سم را به گياه تحميل می کنند در حالی که بذر های تک گل بوده و از آن ميوه کمتری مشاهده می کنند اما محصول بيشتری برداشت می شود. نحوه کشت : پس از انتخاب بذر بايد فکر نحوه کشت باشيم به طور کلی در مقابل ما دو راه برای کشت بذر قرار دارد. يکی کشت مستقيم و کشت به صورت خزانه که از اين دو راه به خاطر صرفه جويی در استفاده از امکانات گلخانه ای و مراقبت بيشتر و بهتر تا جوانه زدن٬ بهتر است از کشت در خزانه بهره گيری کرد. برای کشت مستقيم زمين بايد رطوبت کافی داشته و به اصطلاح گاورو باشد و بهتر است زير و روی بذر به مقدار مورد نياز بيته موس ريخته شود. بهترين خاک برای کشت در گلدانهای نشاء ماده ای طبيعی به نام بيته موس می باشد که در بازار انواع خارجی و ايرانی آن يافت می شود.اگر محل قرار گرفتن سينی نشاء دارای ۳۰ درجه سانتی گراد حرارت بوده و نور و رطوبت کافی وجود داشته باشد پس از ۵ تا ۷ روز بذر جوانه می زند و چنانچه شرايط مناسب نبوده و عوامل نور و گرما و رطوبت به صورت دلخواه نباشد اولا در زمان جوانه زنی تاخير ايجاد می شود و ثانيا در جريان رشد گياه نيز اختلالاتی پديدار خواهد شد. توصيه می شود اين نوع بذرها را به علت گرانی آنها ۲۴ ساعت قبل از کاشت در زمين و يا گلدان در يک پارچه نخی و يا پنبه ای در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد نگهداری کرد. بايد دقت کرد قبل از اين کار بذرها ابتدا در آب ولرم خيسانده شوند از طرفی بايد مراقبت های لازم را به عمل آورد تا گياه جوان بدون آفت و بيماری به زمين منتقل شود. انتقال نشاء به زمين اصلی :وقتی بذرها سبز شدند و رشد کافی نمودند بايد آنها را به زمين گلخانه منتقل کنيم.بدين منظور حفره هايی که با فاصله معين و بر اساس تراکم بوته در متر مربع محاسبه شده است بر روی بسترها تعبيه می کنيم که دقيقا به اندازه حجم خاک گلدانهای سينی نشاءمی باشد. آنگاه با احتياط کامل نشاء را همراه با خاک گلدان از گلدانها جدا کرده و در حفره ها قرار می دهيم.در اينجا بايد مراقب باشيم تا به ريشه ها آسيبی وارد نيايد. بعد از انتقال نشاء به زمين آبياری را شروع می کنيم . به ياد داشته باشيم مدت قرار گرفتن نشاء در گلدان نبايد از حد معمول تجاوز کند زيرا در اين صورت است که ريشه به علت حجم کم خاک دچار مشکل شده و از رشد طبيعی باز می ماند و در نتيجه گياه از ابتدا ضعيف خواهد بود و پس از آن هم رشد درستی نخواهد داشت. تراکم بوته ها : به منظور دستيابی به بيشترين برداشت محصول از متر مربع تراکم بوته ها حائز اهميت است.بعضی از کشاورزان و گلخانه داران بر اين باورند که اگر تعداد بوته در واحد سطح بيشتر باشد محصول بيشتری می توانند برداشت کنند.بر اساس تجارب بدست آمده در گلخانه های خاکی برای واريته های موجود تراکمی برابر با ۷/۱ تا ۳ بوته٬ بنابر تجربه شخصی فصل کاشت و نوع واريته از نظر کوچکی و بزرگی برگ در نظر می گيرند که در اين مورد می توان از کشاورزان با تجربه و کارشناسان مربوطه کمک گرفت. ناگفته نماند که اين کار دلايل فنی و مهمی دارد که از جمله می توان ميزان نوردهی و جذب مواد مغذی خاک در فصول سرد را نام برد.پس به خاطر اينکه بوته ها از نور کافی برخوردار بوده و رشد مناسبی داشته باشند بايد به گونه ای کاشت شوند که به روی يک ديگر کمتر سايه بياندازند و به عبارتی ديگر موجب جلوگيری از تابش نور کافی به گياه نشوند از طرفی در فصول سرد ميزان غذا رسانی خاک به ريشه کمتر می شود و اگر تراکم هم در چنين وضعيتی زياد باشد طبيعی است که به ريشه مواد کافی نخواهد رسيد آبياری اوليه : برای آبياری گلخانه بهتر است از سيستم تحت فشار به صورت قطره ای استفاده کنيم.در اين روش که بهترين نوع آن استفاده از نوارهای آبياری است که از حدر رفتن آب جلوگيری می کند. بر اساس برنامه ای منظم به آبياری گياه خواهيم پرداخت زيرا آبياری به صورت سنتی ضمن بالا بردن مصرف آب و همچنين رطوبت گلخانه مواد غذايی در خاک را شسته و دسترسی ريشه را به اين مواد کم کرده.شايان ذکر است که آبياری گياه بر اساس سن گياه بافت خاک و زمان مصرف متفاوت است. برای مثال می توان گفت که خاک در زمستان به آب کمتری نيازمند است تا در فصل تابستان ولی در هر صورت بايد به طور يکنواخت و دوره های منظم آبياری کرد و مسلما در خاک های سبک مقدار آبياری کمتر و فاصله زمانی بين آن نيز کمتر خواهد بود. توصيه می شود در هنگام آبياری زمين را برای مدت طولانی به حالت اشباع قرار ندهيم و حتما رطوبت ۲۵ درصدی را در فاصله دو آبياری رعايت نماييد به عبارت ديگر برای تناوب آبياری٬ زمانی اقدام به آبياری نماييد که رطوبت خاک به ۲۵٪ رسيده باشد ضمنا اين را هم بدانيد که گياه خيار در زمانی که به گلدهی می رسد نياز بيشتری به آب دارد. برخی از کشاورزان معتقدند بعد از اينکه گياه جوان ۴ برگ حقيقی خود را کامل کرد بايد يک دوره تشنگی به گياه داد.چون اعتقاد دارند ريشه گياه در حالت تشنگی به طور طبيعی به دنبال يافتن آب به عمق خاک نفوذ می کند و اين حرکت ريشه باعث افزايش حجم ريشه می شود. به هر حال گياه پس از دوره تشنگی و آبياری پس از آن رشد سريعی خواهد داشت. در زمان رشد بوته بايد نخهای گلخانه را آماده کرده و بر فراز بوته ها به سيم های مهار در فضای سقف گلخانه متصل نمود تا در هنگام رشد سريع بوته ها به طور منظم به دور نخ ها بسته شود برای بستن بوته ها به دور نخ ها روش های مختلفی وجود دارد می توان پائين نخ ها را به سيم مهار در پائين گياه بست و يا اينکه نخ اضافه را به دور قرقره های سيمی پيچانده و بر روی سيم مهار قرار داد و يا اينکه به وسيله کلیپس های مخصوص که به اندازه قطر ساقه گياه است و به انتهای نخ ها بسته می شود ارتباط ساقه و نخ را بدون گره زدن به گياه برقرار نمود شايان ذکر است که نبايد در مرحله نخ کشی بی توجهی نمود زيرا غفلت در اين کار باعث شکستن ساقه گياه می شود و سبب آسيب جدی به گياه خواهد شد. آبیاری : آبياری گلخانه برای خاک های سبک می تواند به روش نشتی باشد يعنی با ايجاد جوی و پشته آبياری صورت می گيرد. در صورت استفاده از سيستم های قطره ای که با لوله های مخصوص صورت می گيرد نيازمند يک محاسبه دقيق هستيم زيرا معمولا وسط خط لوله از فشار آب کمتری برخوردار است و به اين علت آبياری به صورت يکنواخت انجام نمی شود.آبياری قطره ای بايد به صورتی باشد که پيازرطوبتی بين دو قطره چکان به يکديگر متصل شود . همانطور که می دانيد روزانه مقدار معينی اب زمين تبخير می شود که بايد در موقع مناسب تامين گردد.در صورتی که نسبت به آب يک منطقه مشکوک باشيم با آزمايش آب تصميم نهايی را اتخاذ می کنيم مقادير مجاز Ec در آب براساس ميلی موس تامين می شود Ec کمتر از ۱ بسيار خوب Ec بين ۱ تا۲ مناسب و Ec ۲ تا ۳ کمی زياد Ec ۳ تا ۴ زياد و Ec بالاتر از ۴ بسيار زياد غير قابل قبول می باشد.
هرس اولیه : در بته خيار تا زمانی که ارتفاع گياه به ۳۰ سانتی متر نرسيده هيچگونه هرسی را انجام نمی دهيم . اما پس از اينکه بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری رسيد شاخه های فرعی و ميوه و گلهای آن را به تدريج حذف می کنيم. با اين کار به گياه اجازه می دهيم که تمام انرژی توليدی توسط گياه صرف رشد ساقه و برگهای اوليه شود و بدين وسيله گياه قوی و شاداب باشد از ارتفاع ۳۰ سانتی متر به بعد شاخه های فرعی را حذف کنيم ولی با توجه به فصل کاشت و نظر برخی کارشناسان و کشاورزان با سابقه برخی به شاخه های فرعی اجازه می دهند رشد نمايند و بر اساس واريته و فصل کاشت طول شاخه های فرعی را تنظيم می کنند. قابل ذکر است که در فصل بهار جوانه انتهايی شاخه های فرعی را بعد از ظهور برگ پنجم حذف می کنند به ياد داشته باشيد که هرس اوليه گياه تاثير مستقيم و بسيار خوبی در رشد و بار دهی بوته خواهد داشت البته مشروط بر اينکه به طور صحيح و اصولی انجام گيرد.
برداشت محصول : از مواردی که بايد در انجام آن دقت بسياری کرد تا آسيبی به گياه وارد نشود نحوه چيدن خيار از بوته است که به دلايلی با اهميت است شيوه اصولی و صحيح چيدن خيار از بوته اين است که آن را به سمت بالا کشيده تا بدين وسيله از ساقه جدا شود اين عمل باعث می شود که بقايا يا دنباله ميوه بر روی ساقه باقی نماند زیرا باقی ماندن این قسمت بر روی ساقه باعث پوسيدگی ساقه می شود و از طرفی دنباله ميوه علاوه بر اينکه وزن ميوه را سنگين تر می کند باعث جلوگيری از نرم شدن سريع ميوه هم می شود امروزه در اکثر گلخانه ها ديده می شود که خيار را به وسيله قيچی از شاخه جدا می کنند اين کار زمانی می تواند مشکل آفرين باشد که قيچی آلوده به بيماریهای قارچی و ويروسی خاصی باشد. در اين حالت امکان انتقال بيماری از يک بوته به بوته ديگر زياد است. بد نيست بدانيد به تازگی دستگاهی اختراع شده است که به وسيله اشعه می تواند ميوه را از ساقه جدا کند.ولی تا زمانی که دسترسی به اين وسائل امکان پذير باشد بهتر است حتاالمقدور ميوه با دستکش چيده شود ضمنا از ابزارهایی استفاده کنيد که اطمينان داشته باشيد آلوده نيستند.
پائین کشی بوته ها : زمانی که بوته ها به سقف مفيد گلخانه می رسند بايد پائين کشيده شوند.نکته ای که در اين دوره حائز اهميت است هرس برگهای فرسوده تر و پير تر در طول دوره برداشت است.به طوری که هنگام پائين کشيدن بوته برگهای پائينی ضمن اينکه عمر خود را سپری کرده اند تعداد کمی نيز برای هرس کردن باقی مانده باشد. بايد همواره به ياد داشته باشيد که هرس برگهای فرسوده در هر نوبت نبايد بيش از ۳ برگ در بوته باشد و حداقل ۱۸ تا ۲۵ برگ روی بوته باقی بماند. هرس برگ های فرسوده بايد در طول دوره و به تناوب انجام گيرد که در هنگام پائين کشی مشکلی پيش نيايد و ضمنا متوجه باشيم برگهايی که هرس می کنيم نبايد از تعداد برگهای توليد شده بيش تر باشد. به هر حال بعد از هرس برگ هاي مسن تر و رسيدن بوته به سقف٬ ۳ روش برای هرس بوته خيار مرسوم است. اول اينکه با حذف برگهای پائينی و شل کردن نخ ها از قرقره که به سيم مهار متصل است ساقه را به صورت گرد در روی زمين قرار داده البته گاهی ساقه ها به جای اينکه روی زمين قرار گيرند بر روی شاسی های مخصوصی که با فاصله ۵۰ سانتی متر تعبيه شده اند قرار می گيرند. زمانی که بوته به انتها می رسد به دو شاخه فرعی اجازه می دهیم که رشد خود را ادامه دهند و دوباره به سمت پائین حرکت کنند.این دو شاخه فرعی را مانند شاخه های اصلی در نظر می گيريم و پس از رشد اين شاخه ها جوانه ای انتهايی شاخه اصلی را حذف مي کنيم و سوم اگر در پايان فصل کشت با فرا رسيدن هوای گرم مصادف باشد می توان به جای پائين کشيدن بوته ها آن را بر روی سيم ها انداخته تا مانند سايبانی در گلخانه عمل کند در اين حالت بايد کاملا مراقب بود که بوته ها در موقع خم شدن شکسته نشوند و بعد ها دچار ضايعات و بيماری نگردند. منبع : شرکت دشت ناز جيرفت

رشد و نمو گياهان

سه عامل عمده در رشد و نمو گياهان عبارتند از : فتوسنتز، تنفس و تعرق

فتوسنتز :يكي از اختلافات عمده بين گياهان و حيوانات در كره زمين، توانايي گياهان براي ساخت داخلي غذاي خودشان مي باشد. يك گياه براي توليد غذاي مورد نياز خود به انرژي حاصل از تابش آفتاب، دي اكسيد كربن موجود در هوا و آب موجود در خاك نيازمند است. اگر هر يك از اين اجزاء دچار كمبود شود، فتوسنتز يا همان توليد غذا متوقف خواهد شد. در واقع اگر هر يك از اين عوامل براي مدت زيادي قطع شود، گياه از بين خواهد رفت. هر گونه بافت گياه سبز، توانايي انجام فرآيند فتوسنتز را داراست. كلروپلاست ه در سلولهاي گياه سبز، حاوي رنگدانه هاي سبزي هستند كه كلروفيل ناميده مي شوند و انرژي نور را به تله مي اندازند. با اين وجود برگها (با توجه به ساختار بخصوصشان) عمده ترين قسمت براي توليد غذا مي باشند. بافتهاي داخلي حاوي سلولهايي با مقادير فراوان كلروپلاست مي باشند؛ كه در يك نظم و ترتيب خاص، به راحتي به آب و هوا اجازه جابجايي مي دهند. لايه هاي اپيدرمي محافظ بالايي و پاييني برگها، حاوي تعداد زيادي دهانه مي باشند كه؛ از دو سلول نگهبان بخصوص در هر سمت تشكيل شده اند. سلولهاي نگهبان، جابجايي (ورود دي اكسيدكربن و خروج اكسيژن و بخار آب از برگها) گازهاي درگير در فتوسنتز را كنترل مي كنند. اپيدرمي هاي پاييني برگها به طور طبيعي، حاوي بيشترين تعداد دهانه مي باشند.
تنفس :كربوهيدرات هاي ساخته شده در طول فرآيند فتوسنتز، تنها وقتي براي گياه با ارزش هستند؛ كه به انرژي تبديل شده باشند. اين انرژي در فرآيند ساخت بافتهاي جديد مورد استفاده قرار مي گيرد. فرآيند شيميايي كه طي آن قند و نشاستة توليد شده در فرآيند فتوسنتز، به انرژي تبديل مي شود؛ تنفس ناميده مي شود. اين فرآيند مشابه سوزاندن چوب يا زغال سنگ براي توليد حرارت يا انرژي مي باشد.اگر اكسيژن محدود شود يا در دسترس گياه قرار نگيرد، تنفس يا متابوليسم ناهوازي رخ خواهد داد. توليدات حاصل از اين واكنش، اتيل الكل يا اسيد لاتيك و دي اكسيد كربن مي باشد. اين فرآيند به عنوان فرآيند تخمير يا اثر پاستور شناخته مي شود*. اين فرآيند در صنايع لبنيات كاربرد فراوان دارد. هم اكنون بايد واضح باشد كه تنفس عكس فرآيند فتوسنتز مي باشد. بر خلاف فتوسنتز، فرآيند تنفس در طول شب نيز به خوبي روز صورت مي گيرد. تنفس در كلية اشكال زندگي و در همة سلولها صورت مي گيرد. آزاد شدن دي اكسيد كربن اندوخته شده و گرفتن اكسيژن همواره در سطح سلول اتفاق مي افتد. در ادامه مقايسه اي بين فتوسنتز و تنفس آمده است.
فتوسنتز:توليد غذا مي نمايدانرژي را ذخيره مي كنددر سلول هايي كه حاوي كلروپلاست هستند رخ مي دهداكسيژن آزاد مي كندآب مصرف مي نمايددي اكسيد كربن مصرف مي نمايددر روشنايي صورت مي پذيرد
تنفس :غذا رابراي توليد انرژي گياه به مصرف مي رساندانرژي آزاد مي كند در همة سلولها صورت مي گيرد اكسيژن را مورد استفاده قرار مي دهد آب توليد مي نمايد دي اكسيد كربن توليد مي نمايد در تاريكي هم به خوبي صورت مي پذيرد
تعرق:تعرق فرآيندي است كه در طي آن گياه آب از دست مي دهد. عمدتاً اين كار از طريق دهانة برگها صورت مي گيرد. تعرق فرآيندي ضروري است كه حدود 90% از آب وارد شده به گياه از طريق ريشه ها را مورد استفاده قرار مي دهد.10% باقيماندة آب در واكنشهاي شيميايي و در بافتهاي مختلف گياه به مصرف مي رسد. فرآيند تعرق براي حمل مواد معدني ازخاك به گياه، خنك نمودن گياه در فرآيند تبخير و نيز براي جابجايي قند و مواد شيميايي گياه كاملاً ضروري است. مقدار آب ازدست رفتة گياه به چندين فاكتور محيطي از جمله دما، رطوبت، وزش باد يا جابجايي هوا وابسته است. با افزايش دما و يا جابجايي هوا، رطوبت نسبي كاهش يافته و اين باعث مي شود كه سلولهاي نگهبان در برگها، دريچه هاي استومتا را باز كنند؛ به اين ترتيب نرخ تعرق افزايش مي يابد.
دي اكسيد كربن در گلخانهسالهاي زيادي است كه به منافع غني سازي دي اكسيد كربن در گلخانه ها، براي افزايش رشد و توليد گياهان پي برده شده است. دي اكسيد كربن يكي از ضروري ترين اجزاء فتوسنتز مي باشد. همانطور كه در بخش قبل اشاره شد، فتوسنتز يك فرآيند شيميايي است كه انرژي نور خورشيد را براي تبديل دي اكسيد كربن و آب به مواد قندي در گياهان سبز مورد استفاده قرار مي دهد؛ سپس اين مواد قندي در خلال تنفس گياه براي رشد آن مورد استفاده قرار مي گيرند. اختلاف بين نرخ فتوسنتز و تنفس، مبنايي براي ميزان انباشتگي ماده خشك در گياهان مي باشد. در توليد گلخانه اي، هدف همة پرورش دهندگان، افزايش ماده خشك و بهينه سازي اقتصادي محصولات مي باشد. دي اكسيد كربن با توجه به بهبود رشد گياهان، باروري محصولات راافزايش مي دهد. بعضي از مواردي كه باروري محصولات به وسيلة غني سازي دي اكسيد كربن افزايش داده مي شود عبارتند از : گلدهي قبل از موعدبازده ميوه دهي بالاتركاهش جوانه هاي ناقص در گلهابهبود استحكام ساقة گياه و اندازة گل
بنابراين پرورش دهندگان گل و گياه بايد دي اكسيد كربن را به عنوان يك مادة مغذي در نظر بگيرند.براي اكثر محصولات گلخانه اي، ميزان خالص فتوسنتز به واسطة بالا بردن ميزان دي اكسيد كربن از ppm 340 تا ppm1000 افزايش مي يابد. آزمايش هاي صورت گرفته بر روي بيشتر گياهان نشان داده است كه با افزايش ميزان دي اكسيد كربن تا ppm1000 فتوسنتز به اندازة 50% افزايش خواهد يافت. البته براي بعضي از گياهان اضافه كردن دي اكسيد كربن تا ppm 1000 در نوركم، از لحاظ اقتصادي، توصيه نمي شود. براي بعضي ديگر از گياهان مانند گل لاله ، هيچ پاسخي نسبت به اضافه كردن دي اكسيد كربن مشاهده نشده است. دي اكسيدكربن در خلال باز شدن دهانه اي، توسط فرآيند پخش به گياه وارد مي شود. استومتاها سلولهاي اختصاصي هستند كه به طور عمده در قسمت زيرين برگها و در لاية بيروني قرار گرفته اند. باز و بسته شدن اين سلولها اجازه مي دهد كه معاوضة گازها صورت گيرد. تغليظ 2CO دراطراف برگها، بالا گيري دي اكسيد كربن در گياهان را قوياً تحت تأثير قرار مي دهد. تغليظ بيشتر 2CO، منجر به بالا گيري بيشتر 2CO در گياهان مي شود. سطح نور، دماي برگها و دماي هواي محيط، رطوبت نسبي، تنش آبي، غني سازي دي اكسيد كربن و ميزان اكسيژن موجود در هوا و برگها از جمله فاكتورهاي محيطي هستند كه باز و بسته شدن استومتا را كنترل مي نمايند.غلظت دي اكسيد كربن موجود در هواي محيط چيزي در حدود ppm340 (از لحاظ حجمي) مي باشد. همة گياهان در اين شرايط به خوبي رشد مي نمايند؛ اما بواسطة بالا رفتن غلظت 2CO تا1000 ppm، نرخ فتوسنتز نيز افزايش خواهد يافت؛ كه در نهايت منجر به افزايش مواد قندي و كربو هيدراتهاي قابل دسترس براي رشد گياهان مي شود. هر گونه گياه سبز در حال رشد در يك گلخانه كاملاً بسته (كه اصلاً تهويه نمي شود و يا اينكه تهوية كمي دارد) غلظت دي اكسيد كربن را در طول روز به كمتر از ppm200 كاهش مي دهد. كاهش در نرخ فتوسنتز، هنگامي كه غلظت 2CO از ppm 340 به ppm 200 مي رسد، برابر است با افزايش آن هنگامي كه غلظت 2CO از ppm 340 به ppm 1300 مي رسد. با يك حساب سرانگشتي در مي يابيم كه افت سطح دي اكسيد كربن به پايينتر از سطح محيط تأثيرات بسيار بيشتري نسبت به افزايش آن به بالاتر از سطح محيط خواهد داشت. در گلخانه هاي جديد و به بخصوص در سازه هاي دو جداره كه نفوذ هواي بيرون كاهش يافته است؛ غلظت دي اكسيد كربن در زمانهاي بخصوصي از سال به راحتي مي تواند به پايينتر از ppm 340 افت نمايد. اين موضوع تأثيرات منفي قابل توجهي برروي رشد گياهان خواهد داشت. تهوية مناسب در طول روز مي تواند ميزان دي اكسيد كربن را تا نزديكي سطح محيطي آن بالا ببرد؛ اما ميزان آن هرگز به سطح محيطي ppm340 باز نخواهد گشت. تأمين دي اكسيد كربن تنها روش غلبه بر اين اختلاف سطح و افزايش غلظت 2CO به بالاتر از ppm 340 است؛ كه براي اكثر محصولات گلخانه اي پر منفعت مي باشد. ميزان غني سازي دي اكسيد كربن به نوع محصول، شدت نور، دما، تهويه، مرحلة رشد گياه و ملاحظات اقتصادي بستگي دارد. نقطة اشباع دي اكسيد كربن در غلظتي حدود 1000 تا ppm 1300 حاصل مي شود. غلظت كمتري (800 تا ppm1000) براي محصولاتي مانند گوجه فرنگي، خيار، فلفل و كاهو توصيه مي شود. افزايش غلظت دي اكسيد كربن دورة رشد گياه را كوتاه مي نمايد (5 تا10 درصد)، كيفيت و بازده محصول را بهبود مي بخشد و همچنين اندازه و ضخامت برگها را افزايش مي دهد. منابع دي اكسيد كربن: دي اكسيد كربن را مي توان از سوزاندن سوختهاي پاية كربن مانند گاز طبيعي، پروپان، نفت سفيد و يا اينكه مستقيماً از تانكهاي مخصوص نگهداري دي اكسيد كربن خالص تهيه نمود. البته هر يك از منابع فوق الذكر داراي مزايا و معايب بالقوه اي مي باشند. وقتي كه گاز طبيعي، پروپان يا نفت سفيد سوزانده مي شود، تنها دي اكسيد كربن توليد نمي شود؛ بلكه همراه با آن حرارت نيز توليد مي شود، كه به طور طبيعي موجب گرم شدن سيستم مي شود. بايد توجه داشت كه احتراق ناقص يا سرايت مواد سوختي به داخل گلخانه، مي تواند منجر به از بين رفتن گياهان شود. اكثر منابع گاز طبيعي و پروپان داراي مقدار كمي (به اندازة كافي پايين) آلودگي مي باشند. بايد توجه داشت، در سوختي كه براي تأمين دي اكسيد كربن مورد استفاده قرار مي گيرد، مقدار سولفور بيشتر از 0.02% (از لحاظ وزني) نباشد. احتراق سوختها همچنين منجر به توليد رطوبت مي شود. براي گاز طبيعي به ازاي هر متر مكعب گاز سوخته شده، kg 1.4 بخار آّب توليد مي شود. در مورد پروپان، مقدار رطوبت توليد شده به ازاء هر كيلوگرم دي اكسيد كربن، كمي پايين تر از گاز طبيعي است. گاز طبيعي، پروپان و سوختهاي مايع در ژنراتورهاي مخصوص دي اكسيدكربن سوزانده مي شوند. اندازة دستگاهها (Btu توليد شده) و اندازة جريان هواي افقي در گلخانه، تعداد و موقعيت اين دستگاهها را تعيين مي نمايد. مهمترين مشخصة اين مشعلها اين است كه؛ سوخت بايد به طور كامل سوزانده شود. بعضي از كارخانجات مشعلهايي ساخته اند كه مي تواند هم گازطبيعي و هم پروپان را مورد استفاده قرار دهد. به علاوه اين واحدهاي توليد 2CO داراي خروجي قابل تنظيم هستند. اشكال بالقوه اين سيستم اين است كه حرارت و بخار آب توليد شده ممكن است موجب تأثير موضعي بر دما و شيوع بيماريها در گلخانه شود.به عنوان يك پيشنهاد، مي توان قسمتي از گاز دودكش بويلر گاز طبيعي، مربوط به سيستم حرارتي آب داغ، را به عنوان وسيله اي جهت تأمين دي اكسيد كربن به داخل گلخانه هدايت نمود. البته اين سيستم بايد به چگالنده گاز دودكش، كه براي تأمين اين هدف طراحي شده است، مجهز باشد. نكتة قابل توجه اين است كه همة بويلرها (بخصوص بويلرهاي قديمي) براي اين كار طراحي نشده اند. بويلرهاي گاز طبيعي بايد احتراق تميزي داشته باشند؛ اكسيدهاي نيتروژن (NOx) و اتيلن توليد نكنند و يا حداقل، مقدار آنها در محصولات احتراق كم باشد. در اين سيستم، لوله هاي گاز در جايي كه بويلر به لولة دودكش متصل شده است، بيرون كشيده مي شوند. واحد هاي چگالنده براي كاهش دما و رطوبت گاز ورودي به گلخانه طراحي مي شوند. يك سيستم كنترل مانيتوري، پيوسته محافظت ايمني لولة گاز را براي كنترل سطح مونو اكسيد كربن انجام مي دهد. سطح مجاز مونو اكسيدكربن (CO) در لولة گاز چيزي بين 6 تا ppm 10 است. يك هواكش ظرفيت پايين كه داراي مكش كلي كمي است، حجم ثابتي از گاز را مكش مي نمايد. يك هواكش ديگر براي اختلاط گازهاي دودكش با هواي گلخانه مورداستفاده قرار مي گيرد؛ و در پايان اين مخلوط به داخل گلخانه هدايت مي شود. اين سيستم شرايطي را فراهم مي نمايد كه دي اكسيد كربن از پايين به ميان محصولات هدايت شده و قبل از خروج از منافذ و دريچه ها، در ميان گياهان به سمت بالا حركت نمايد. سيستم تحويل بايد به گونه اي طراحي شده باشد كه توزيع يكساني را در سراسر گلخانه در بر داشته باشد.مي توان يك سيستم حرارتي آب داغ را براي افزايش بازده و نيز تأمين دي اكسيد كربن در طول روز (هنگامي كه نيازي به حرارت وجود ندارد) به يك تانكر عايق جهت ذخيرة آب داغ مجهز نمود. حرارت توليد شده در طول روز به وسيلة تانكر آب داغ ذخيره شده و در هنگام شب بر حسب نياز مورد استفاده قرار مي گيرد. تأمين دي اكسيد كربن با استفاده از گاز دودكش در تابستان، حرارت ذخيرة بسيار بيشتري از آنچه كه به هنگام شب مورد نياز است، حاصل مي نمايد. در طول ماههايي از تابستان، از آنجا كه دماي محيط بيرون به هنگام شب اغلب بالاتر از 22 درجة سانتيگراد مي باشد، حرارت ذخيره شده مورد نياز نيست؛ در اين موقعيت بايد كاربرد دي اكسيد كربن را محدود نمود.دي اكسيد كربن مايع (حتي با وجود اينكه معمولاً گرانتر است) مورد پسند بسياري از پرورش دهندگان گل و گياه قرار گرفته است. مزاياي عمدة استفاده از دي اكسيد كربن مايع عبارتند از :خلوص فراورده عدم توليد حرارت و رطوبت عدم نگراني از زيان رساندن به محصولات كنترل بهتر غلظت دي اكسيد كربن در گلخانه انعطاف در وارد كردن دي اكسيد كربن به گلخانه در هر زمان
دي اكسيد كربن خالص در مخازني كه توسط تريلر حمل مي شود، به گلخانه منتقل مي گردد. تانكرهاي نگهداري مخصوص (كه معمولاً از فروشنده اجاره مي شود)، براي هر واحد گلخانه مورد نياز است. دي اكسيد كربن متراكم به صورت مايع مي باشد و بايد توسط يك واحد تبخيركن، تبخير شود.سيستم توزيع دي اكسيد كربن مايع در محيط گلخانه، از لحاظ طراحي و نصب ساده تر مي باشد. اكثر استفاده كنندگان از اين سيستم، لوله هاي پلي وينيل كلرايد (pvc) انعطاف پذير18 ميليمتري را مورد استفاده قرار مي دهند. اين لوله ها بايد در فواصل مناسب سوراخ شده باشند. براي يك بهره برداري كوچك ممكن است دي اكسيد كربن توسط كپسول فراهم گردد. هنگامي كه فرد گلخانه دار براي پرورش گياهان از كود حيواني يا ديگر مواد ارگانيك استفاده مي كند، غلظت دي اكسيد كربن در گلخانه بواسطة فرآيند تفكيك افزايش خواهد يافت. مقدار توليد شده به پايداري كود حيواني و فعاليت ميكروارگانيسم ه، كه مواد ارگانيك را به دي اكسيد كربن تبديل مي كنند، وابسته است. البته توليد 2CO از كود حيواني تنها براي حدود يك ماه قابل توجه مي باشد. در بعضي از موارد رشد ارگانيك پوشش مياني گياه مانند الياف نارگيل، غلظت دي اكسيد كربن را در طول شب به حدود ppm 1200 افزايش خواهد داد. اين موضوع معمولاً مشكلي ايجاد نمي كند؛ چراكه غلظت دي اكسيد كربن در روشنايي روز به طور كاملاً سريع افت مي نمايد. تراز هاي تكميلي براي دي اكسيد كربن :امروزه اكثر پرورش دهندگان شرايط محيطي گلخانه را به وسيلة حسگرهاي متصل به يك كامپيوتر مركزي، براي يكپارچه سازي فاكتورهاي محيطي مختلف، كنترل مي نمايند. يك كنترل كنندة دي اكسيد كربن، كه معمولاً يك آناليزگر گازي مادون قرمز ( IRGA ) مي باشد، براي نمايش و كنترل حداقل و حداكثر غلظت دي اكسيد كربن در گلخانه مورد استفاده قرار مي گيرد. واحد IRGA را مي توان به تنهايي يا مثل اكثر موارد در اتصال با يك كامپيوتر كنترل كنندة محيط بكار برد. در مورد اخير، كامپيوتر كنترل كنندة محيط براي كنترل ميزان دي اكسيد كربن در اجماع با سطح نور، مرحلة تجديد هوا، و سرعت جريان هوا مورد استفاده قرار مي گيرد؛ البته واحد IRGA به يك كاليبراسيون روزمره براي اطمينان از دقت اندازه گيري نيازمند است. نرخ تأمين دي اكسيدكربن وابسته به پاسخ محصولات و ملاحظات اقتصادي مي باشد. در حالت كلي تأمين دي اكسيدكربن به اندازة ppm 1000 در طول روز، هنگامي كه دريچه ها بسته است، توصيه مي شود. هنگامي كه دريچه ها به اندازة 10% باز مي شوند، مي توان تأمين دي اكسيدكربن را قطع يا به مقدار 400 تا ppm 600 كاهش داد. براي به دست آوردن بازده اقتصادي بالاتر مي توان غلظت دي اكسيدكربن را با توجه به ميزان نور تنظيم نمود. موارد زير تدابير توصيه شده براي پروش دهندگان سبزيجات مي باشد : در روزهاي آفتابي در حاليكه دريچه هابسته هستند، ميزان دي اكسيدكربن را به اندازة 1000 ppm تأمين نماييد. در روزهاي ابري، هنگامي كه ميزان نور پايينتر از 2watt/m 40 مي باشد، تأمين دي اكسيدكربن را تنها به اندازة ppm 400 در نظر بگيريد. با اين وجود اكثر پرورش دهندگان گل بدون توجه به ميزان نور، غلظت دي اكسيدكربن را به طور ثابت در ppm 1000 در نظر مي گيرند. كامپيوتر كنترل كنندة محيط را مي توان با توجه به ميزان نور، براي تنظيم غلظت دي اكسيدكربن برنامه ريزي كرد؛ اما هنگامي كه دريچه ها بيش از 10% باز مي شوند و يا با فرارسيدن مرحلة دوم از عمليات فن هاي خروجي، ميزان دي اكسيدكربن را بايد در مقدار ppm 400 ثابت نمود. از آنجا كه به هنگام شب هيچ فتوسنتزي رخ نمي دهد، طبيعتاً احتياجي به تأمين دي اكسيد كربن نمي باشد. در واقع تغليظ دي اكسيد كربن در نتيجة تنفس گياه صورت خواهد گرفت. بنابراين مشاهدة غلظت دي اكسيدكربن در حدود 500 تا ppm 600 در اوايل صبح نبايد غير عادي به نظر برسد. دي اكسيدكربن در يك گلخانه به وسيلة مبادلة طبيعي هوا و فتوسنتز كاهش مي يابد. مبادلة طبيعي هوا : دزرها و منافذ در گلخانه اجازه مي دهند هواي بيرون، كه تنها داراي ppm 340 دي اكسيد كربن مي باشد، به داخل گلخانه نفوذ كند. يك مقدار ميانگين براي نفوذ هوا در يك گلخانه مي تواند به اندازة تعويض هواي كامل در يك ساعت باشد. براي جبران اين رقيق سازي و تثبيت ميزان دي اكسيد كربن در ppm 1300 ، بايد 2m100/2 kg CO0.37 در هر ساعت به محيط گلخانه اضافه شود. بايد توجه داشت كه براي ارتفاع و عرض بيشتر گلخانه، بايد مقدار مزبور را تصحيح نمود. يك گلخانه كه داراي پهناي بيشتري نسبت به گلخانة ديگر با همان ارتفاع باشد، حجم هواي نفوذي بيشتري خواهد داشت. براي گلخانه هايي كه داراي پوشش دو جداره (دو جدارة پلي اتيلن يا اكريليك) هستند، مقدار نفوذ هوا به اندازة 4/1 تا 3/1 حجم هواي گلخانه در يك ساعت را مي توان انتظار داشت. براي گلخانه هايي كه داراي تهوية اجباري هستند، اگر فن ها در حال كار باشند، غلظت دي اكسيد كربن در مقدار كمتري تثبيت خواهد شد. فتوسنتز :گياهان در طول فرآيند فتوسنتز دي اكسيد كربن را مورد استفاده قرار مي دهند. نرخ مصرف باتوجه به نوع محصولات، شدت نور، دما، مرحلة رشد گياه و ميزان مواد مغذي متفاوت خواهد بود. يك مقدار ميانگين مصرف به اندازة 2m100/hr/kg 0.24-0.12 محاسبه شده است. نرخ بالاتري از مصرف در صورتي كه روز كاملاً آفتابي باشد وگياهان كاملاً سبز باشند صورت خواهد گرفت. وقتي كه اين دو عامل با هم جمع شوند، با توجه به محاسبات صورت گرفته، مي بايد براي تثبيت غلظت دي اكسيد كربن در ppm 1300 (در يك گلخانه استاندارد) حدود 2m100/hr/kg 0.60-0.50 به محيط آن اضافه نمود. براي يك گلخانه با پوشش دوجدارة پلي اتيلن اين مقدار برابر با 2m100/hr/kg 0.35-0.25 خواهد بود. در يك گلخانة شيشه اي تأمين دي اكسيد كربن عمدتاً براي جبران رقيق سازي مربوط به نفوذ طبيعي هوا صورت مي گيرد؛ در حاليكه براي گلخانه اي با پوشش دوجدارة پلي اتيلن مقدار دي اكسيد كربن مورد نياز براي جبران نفوذ هوا و فتوسنتز به يك اندازه خواهد بود. ظرفيت مشعل مورد نياز :جهت محاسبة ظرفيت مشعلها فقط گاز طبيعي و پروپان در نظر گرفته شده است. اين موضوع از آنجا نشأت مي گيرد كه اين سوختها عمومي ترين سوختهاي مورد استفاده در صنعت مي باشند. پرورش دهندگاني كه داراي آناليزگر گاز دي اكسيد كربن يا كامپيوتر كنترل كنندة محيط نمي باشند، مي بايست اندازة مشعلها را به صورت كاملاً دقيق تعيين كنند. اين دقت مخصوصاً در مورد گلخانه هاي ساده با پوشش معمولي كاملاً ضروري است. در جدول1-2 ظرفيت مشعل هاي مورد نياز براي تثبيت ppm 1300 دي اكسيد كربن در گلخانه درج شده است. اين مقادير بر اساس نرخهاي جبران، كه قبلاً اشاره شد، ليست شده اند. با توجه به مقادير توصيه شده در اين جدول، مي توان محاسبه كرد كه وقتي از گاز طبيعي به عنوان سوخت استفاده مي شود، رطوبت نسبي به اندازة 3 تا 6 درصد افزايش خواهد يافت. البته اين افزايش از حرارت توليد شده توسط مشعلهاي 2CO متأثر نخواهد شد؛ به خصوص هنگامي كه درجه حرارت به اندازة يك درجه سانتيگراد افزايش يابد، هيچ تأثيري بر روي رطوبت نسبي نخواهد داشت. در چه زمان هايي تأمين دي اكسيد كربن صورت مي گيرد؟ از آنجا كه به طور طبيعي فرآيند فتوسنتز در روشنايي روز صورت مي گيرد، تأمين دي اكسيد كربن در هنگام شب لازم نيست. با اين وجود، در روزهاي ابري براي جبران نرخ كمتري از فتوستز، تأمين دي اكسيد كربن براي گلخانه توصيه مي شود. البته در اين صورت به دليل كاهش نرخ فتوسنتز، تغليظ دي اكسيد كربن به مقدار بيشتري صورت خواهد گرفت. تأمين دي اكسيد كربن را بايد يك ساعت قبل از طلوع آفتاب آغاز و يك ساعت قبل از غروب متوقف نمود. تأمين دي اكسيد كربن هنگامي كه از روشنايي high pressure sedium (HPS) در شب استفاده مي شود، به صورت كاملاً جدي توصيه مي شود. اگرچه سطح بهينة دي اكسيد كربن با افزايش شدت نور افزايش مي يابد، اما اين كار با توجه به سرعت باد و براي تثبيت غلظت ppm 1000 وقتي كه دريچه ها بيش از 10 تا 15 درصد باز مي باشند (يا اينكه فن هاي خروجي در حال كار هستند)، اغلب كار بيهوده اي مي باشد. مطلب مهم اين است كه پرورش دهندگان، دي اكسيد كربن را در سراسر گلخانه به صورت يكنواخت توزيع نمايند. گردش هواي اضافي در گلخانه مي تواند نرخ توزيع دي اكسيد كربن را به وسيلة كاهش لاية مرزي در اطراف سطح برگها افزايش دهد. جدول ظرفيت مشعل مورد نياز براي تثبيت ppm 1300 دي اكسيد كربن در گلخانه
پروپان گاز طبيعي
2m1000/kw hr/2m1000/3m 2m1000/kw hr/2m1000 L/
گلخانة شيشه اي 36-30 3.4-2.8 24-20 3.4-2.8
گلخانة پلاستيكي 18-15 1.7-1.4 12-10 1.7-1.4

توزيع دي اكسيد كربن در گلخانه :وجود يك سيستم توزيع مناسب داراي اهميت زيادي است. توزيع دي اكسيد كربن عمدتاً به حركت هوا در ميان گلخانه وابسته است. اين موضوع ناشي از آن است كه دي اكسيد كربن در خلال فرآيند پخش نمي تواند مسافت زيادي را طي نمايد. به عنوان مثال هنگامي كه براي يك محوطة بزرگ و يا براي چند گلخانة متصل به هم، تنها يك منبع دي اكسيد كربن مورداستفاده قرار مي گيرد، سيستم توزيع مناسبي بايد نصب شود. اين سيستم بايد به گونه اي طراحي شود كه توزيع يكساني را در سطح گلخانه، بخصوص زماني كه از دي اكسيد كربن مايع يا دي اكسيد كربن مربوط به گاز دودكش استفاده مي شود، فراهم نمايد. فن هاي جريان افقي يا سيستم هاي فن- جت، توزيع يكنواختي را به وسيلة حركت حجم زيادي از هوادر گلخانه (هنگامي كه دريچه هاي بالايي بسته شده و فن هاي خروجي در حال كار نمي باشند) فراهم مي نمايند. امروزه پرورش دهندگاني كه از دي اكسيد كربن مايع يا دي اكسيد كربن مربوط به گاز دودكش استفاده مي كنند، از سيستم توزيعي با شير مركزي همراه با لوله هاي منحصر به فرد، كه داراي سوراخ هايي با فاصله مساوي هستند، استفاده مي كنند. اين لوله ها در قسمت پايين محصولات (سايه بان) قرار گرفته اند. البته جريان هوا در گلخانه نيز كسب دي اكسيد كربن توسط محصولات را افزايش مي دهد. در واقع با اين كار لاية مرزي اطراف برگها كاهش يافته و مولكولهاي دي اكسيد كربن به سطح برگها نزديكتر مي شوند. خسارت ناشي از تأمين دي اكسيد كربن بر روي گياهان :هرگز نبايد اجازه داد كه غلظت دي اكسيد كربن در گلخانه از حد مجاز بالاتر رود. غلظت دي اكسيد كربن به اندازة ppm 5000 مي تواند موجب سرگيجة انسان شود. ميزان بالاتر دي اكسيد كربن از آنچه كه توصيه شده ميتواند موجب از بين رفتن برگهاي پير خيار و گوجه فرنگي گردد. برگهاي بنفشة آفريقاييبسيار سخت و شكننده شده و رنگ خاكستري متمايل به سبزي به خود مي گيرند. در اين حالت اغلب گلبرگها حالت بدشكلي داشته و به طور كامل باز نمي شوند. علائم مشابهي در گلهاي فريزي كه براي آنها مشعل هاي دي اكسيد كربن به عنوان منبع تأمين حرارت گلخانه مورد استفاده قرار گرفته اند و به اين وسيله مقادير مفرطي از دي اكسيد كربن توليد و به گلخانه وارد شده است مشاهده گرديده است. بايد توجه داشت كه به جز در مواقع ضروري نبايد از مشعل هاي دي اكسيد كربن به عنوان سيستم حرارتي استفاده نمود. از آنجايي كه دي اكسيد سولفور (ppm 0.2 در هواي اتمسفر) مي تواند موجب فساد شديد گياهان شود، محتويات سولفور در سوخت مورد استفاده نبايد بيش از 0.02 درصد باشد. سوختهايي مانند No.2 oil و bunker C (# 6 Oil) براي تأمين دي اكسيد كربن مناسب نمي باشند. اتيلن در غلظت ppm 0.05 و پروپيلن در سطوح بالاتر مي توانند موجب پيري زودرس گياهان خيار و گوجه فرنگي گردند. اتيلن اغلب در اثر احتراق ناقص توليد مي شود. در حاليكه توليد پروپيلن معمولاً مربوط به استفاده از پروپان مي باشد. خطوط نشت دار تأمين پروپان در گذشته خسارت هاي مالي جدي به پرورش دهندگان وارد ساخته است. مونو اكسيدكربن (CO) كه معمولاً به خودي خود مسأله اي ايجاد نمي كند، اغلب به عنوان شاخص احتراق ناقص مورد استفاده قرار مي گيرد. تجاوز ميزان مونو اكسيد كربن از ppm 50 در گاز دودكش نشان دهندة وجود اتيلن به مقداري است كه مي تواند موجب خسارت شود. مشعل هايي كه دماي شعلة بالايي دارند، مي توانند موجب تشكيل اكسيدهاي نيتروژن (NOx و 2NO) شوند. مقادير بيش از اندازة اكسيدهاي نيتروژن مي تواند باعث كاهش رشد و حتي از بين رفتن گياهان شود. بايد بويلرهاي مجهز به مشعلهايي كه NOx كمي توليد مي كنند براي تأمين دي اكسيد كربن از گاز دودكش مورد استفاده قرار گيرند. وجود مقدار كمي از مخلوط 2SO و NOx، خسارت بيشتري از وجود مقادير بالا از هر كدام از آنها بر گياهان وارد مي كند. استفادة بيش از حد و طولاني مدت از دي اكسيد كربن (به خصوص در مورد گوجه فرنگي) مي تواند منجر به عدم پاسخ گياه نسبت به تأمين دي اكسيد كربن شود. انقطاع در استفاده از دي اكسيد كربن براي چند روز مي تواند موجب بهبود پاسخ گياهان شود. توجه : يك كيلوگرم دي اكسيد كربن برابر 570 ليتر است. يك متر مكعب گاز طبيعي مي تواند 1000 ليتر (kg 1.8) دي اكسيد كربن و 1.4 ليتر آب توليد نمايد. يك متر مكعب گاز طبيعي برابر 0.75 ليتر نفت سفيد و برابر يك ليتر پروپان جهت توليد مقادير يكسان دي اكسيد كربن مي باشد. دي اكسيد كربن تكميلي :دي اكسيد كربن تكميلي مربوط به تغليظ آن در فضاي گلخانه براي فراهم كردن مادة خام بيشتر جهت فرايند فتوستنز است. نور، آب و دي اكسيد كربن به وسيلة گياهان طي فرآيند فتوسنتز، جهت توليد كربوهيدراتها براي رشد و متابوليسم گياه، مورد استفاده قرار مي گيرند. ميزان رشد گياه به تعادل بين ساخت تركيبات بالا انرژي(كربوهيدراتها) از دي اكسيد كربن و آب در فرآيند فتوسنتز و بكارگيري اين تركيبات توسط فرآيند تنفس گياه وابسته است. مي دانيم كه مواد خام مورد نياز جهت فتوسنتز، آب و دي اكسيد كربن مي باشد. مطالعات بيشماري روي محدودة زيادي از محصولات نشان داده كه، ميزان دي اكسيد كربن موجود در اتمسفر نرخ فتوسنتز را محدود مي نمايد. آب احتمالاً يك فاكتور محدود كنندة مستقيم در مورد فتوسنتز نمي باشد. وقتي گياهان به نقطه پژمردگي مي رسند، در بافتهاي خود مقادير كافي آب براي فتوسنتز دارند. با اين وجود پژمردگي باعث مي شود كه دريچه هاي دهاني (استومتا) گياه بسته شوند؛ در نتيجه دي اكسيد كربن موجود در بافتها به سرعت مصرف شده و دي اكسيد كربن جديدي نمي تواند به برگها وارد شود. بنابراين تأثير غيرمستقيم كمبود آّب بر روي نرخ فتوسنتز احتمالاً به وسيلة محدود كردن تأمين دي اكسيد كربن صورت مي گيرد. دي اكسيد كربن موجود در اتمسفر غلظتي حدود ppm 340 دارد. البته اين يك مقدار ميانگين است. مقدار غلظت واقعي دي اكسيد كربن در يك موقعيت مشخص مي تواند متفاوت با اين مقدار باشد. تغييرات آب و هوايي موجب 4 تا 8 درصد تغيير در غلظت دي اكسيد كربن به صورت روزانه يا فصلي مي گردد. اين تغييرات ناشي از افزايش يا كاهش تابش خورشيد، درجه حرارت، رطوبت نسبي و عبور جريانهاي پرفشار مي باشد. غلظت دي اكسيد كربن در جو همچنين توسط فعاليت هاي انساني، مانند سوزاندن سوخت هاي فسيلي، متأثر مي گردد. غلظت دي اكسيد كربن معمولاً در نزديكي شهرها، كارخانجات و فعاليت هاي احتراقي بسيار بيشتر است. در يك گلخانه كه پر از گياه است، غلظت دي اكسيد كربن، تا زمانيكه درطول روز تهويه صورت گيرد، از غلظت دي اكسيد كربن محيط پيروي مي كند. غلظت دي اكسيد كربن در طول دورة تاريكي بالا مي رود؛ چرا كه گياهان هيچ دي اكسيد كربني براي فتوسنتز مصرف نمي كنند و به علاوه دي اكسيد كربن به واسطة تنفس گياهان و ديگر ارگانيسم ها توليد مي شود. در طول دورة روشنايي كه تهويه صورت نگيرد، غلظت دي اكسيد كربن به پايين تر از غلظت آن در محيط افت مي نمايد. تجديد هوا، اگر مقدور باشد، مي تواند راه مؤثري براي تثبيت غلظت دي اكسيدكربن در گلخانه باشد. با اين وجود هنگامي كه در يك گلخانه شدت نور بالا باشد و سرماي بيرون مانع از تهوية مناسب شود، غلظت دي اكسيد كربن افت خواهد كرد. در يك گلخانه كاملاً بسته، غلظت دي اكسيد كربن تا حدود 150 تا ppm 200 افت مي نمايد. اين مقدار غلظت در نزديكي نقطة جبران دي اكسيد كربن قرار دارد. در اين نقطه، دي اكسيد كربن توليد شده توسط تنفس گياه با مقدار مصرف شدة آن در فرآيند فتوسنتز برابر خواهد بود. هنگامي كه نقطة جبران دي اكسيد كربن(هرچند به مدت كوتاهي) فرا برسد، رشد گياهان به مقدار زيادي كاهش مي يابد. مطالعات زيادي نشان داده است كه اگر دي اكسيد كربن با غلظتي بالاتر از غلظت آن در محيط در اختيار گياه قرار گيرد، موجب بهبود رشد گياه مي شود. خصوصاً 3 تا 4 برابر غلظت بيشتر دي اكسيدكربن، رشد گياه را به اندازة 10 تا 25 درصد افزايش مي دهد. دي اكسيد كربن تكميلي موجب افزايش سطح برگها، وزن خشك گياه، شاخه هاي جانبي و در بسياري از موارد موجب كاهش زمان گلدهي مي شود. تأمين دي اكسيد كربن در طول روز به اندازة 800 تا ppm 1000، براي افزايش رشد بسياري از محصولات مانند بنفشة فرنگي، گل شمعداني، گل حن، بگوني، گل اطلسي، گل داودي، گل ميناي چيني، و گلهاي رز مورد استفاده قرار گرفته است. در يك گلخانه ممكن است در زمانهاي بخصوصي غلظت دي اكسيد كربن به پايين تر از سطح محيط كاهش يافته و رشد گياهان محدود گردد. در يك گلخانه كاملاً درزبندي شده در طول زمستان و درحاليكه دريچه ها كاملاً بسته اند، ميزان دي اكسيد كربن به طور كامل افت مي نمايد. در روزهاي آفتابي سرد كه تعويض هواي اندكي صورت مي گيرد، عمل فتوسنتز گياهان مي تواند سطح دي اكسيد كربن داخل را به مقدار زيادي كاهش دهد؛ و به اين ترتيب نرخ فتوسنتز محدود مي گردد. از آنجا كه دي اكسيد كربن به صورت گاز مي باشد، همانند بسياري از گازها از لحاظ كنترل داراي دشواريهايي مي باشد. به محض اينكه محيط گلخانه گرم شود به تجديد هوا نيازمند است، لذا دي اكسيد كربن تكميلي از طريق دريچه ها به خارج رانده مي شود. بنابراين اضافه كردن دي اكسيدكربن به محيط گلخانه به شرايط آب و هوايي سرد و ايام بخصوصي از سال محدود مي گردد. دي اكسيد كربن – طول عمر گياه :تأثير دي اكسيد كربن تكميلي به زمانبندي، استمرار و غلظت آن وابسته است. بكارگيري دي اكسيد كربن تكميلي در مورد نهالهاي تخمي منجر به كاهش زمان نشاكاري، افزايش انباشتگي مادة خشك و سطح برگها، بيشتر از زماني كه تحت شرايط محيط بيرون قرار مي گيرند، مي شود. در مورد گياه بگونيا با آزمايش كردن سطوح مختلف دي اكسيد كربن و نور مصنوعي در گلخانه نتايج جالبي به دست آمده است. در صورتيكه بگونيا در معرض ppm 970 دي اكسيد كربن، نور ملايم و دماي بالا (80 درجه فارنهايت) قرار گيرد، برداشت نشا چهار هفته طول خواهد كشيد. اين نتايج نشان دهندة 47% كاهش در زمان لازم براي برداشت نشا در مقايسه با موردي است كه بدون اضافه كردن دي اكسيد كربن صورت گرفته است. آزمايش مشابهي نيز در مورد گل شمعداني و بنفشة فرنگي نشان داده، در صورتيكه دي اكسيد كربن به ميزان ppm 1000 در دسترس گياه قرار گيرد، زمان لازم جهت برداشت نشا به ميزان دو هفته كاهش خواهد يافت. واكنش گياهان جوان نسبت به تأمين دي اكسيد كربن بسيار بيشتر است. بنابراين زمان سنجي در تأمين دي اكسيد كربن داراي اهميت زيادي مي باشد. دي اكسيد كربن- دما :دماي مناسب مي تواند تأثير قابل توجهي بر ميزان پاسخ گياه نسبت به تأمين دي اكسيد كربن داشته باشد. در مورد گل داودي افزايش دماي روزانه و تأمين دي اكسيدكربن (باهم)، موجب افزايش طول ساقه و وزن تر گياه مي شود. اين افزايش بيشتر از حالتي است كه هر يك از اين عوامل به تنهايي در اختيار گياه قرار گيرد. جدول تأثير دي اكسيد كربن و دماي روزانه و شبانه بر وزن تر و طول ساقه در گل داودي

Day-Night Temp °F CO2 (ppm)
60-70محيط 60-701000 ppm 60-80محيط 60-801000 ppm
وزن تر
‘Souvenir’ 100 132 129 148
‘Pink Champagne’ 100 122 118 133
طول ساقه
‘Souvenir’ 100 117 121 128
‘Pink Champagne’ 100 114 118 126

دماي بالا در شب داراي تأثير بسيار اندكي بر روي ميزان پاسخ گياه نسبت به تأمين دي اكسيد كربن مي باشد. مطالعات زيادي نشان داده اند كه دماي بهينة روزانه براي رشد گياهان، با افزايش غلظت دي اكسيد كربن، افزايش مي يابد. يك حساب تخميني نشان مي دهد، در صورتيكه دي اكسيدكربن تكميلي در دسترس گياه قرار گيرد، دماي روزانه را بايد به اندازة 5 تا 10 درجة فارنهايت افزايش داد. يك نتيجة منطقي حاصل از بالا بردن دماي روزانه اين است كه مي توان تجديد هوا را قطع كرده و دورة غني سازي را تمديد نمود.
دي اكسيد كربن - نوردر رابطه با تأثير نور روي فتوسنتز بايد گفت كه هر گياهي داراي يك مقدار ماكزيمم شدت نور (منحصر به فرد) مي باشد كه ميزان بالاتر از آن نرخ فتوسنتز را افزايش نمي دهد. اين مقدار را نقطة اشباع نور مي نامند. تا زماني كه شدت نور از مقادير پايين تا نقطة اشباع نور افزايش يابد، فتوسنتز نيز افزايش خواهد يافت. البته اگر دي اكسيد كربن تكميلي به محيط پرورش گياه اضافه گردد، نقطة اشباع نور در شدت نور بالاتري به دست آمده و نرخ بيشتري از فتوسنتز حاصل مي گردد.جدول تأثير نور تكميلي و دي اكسيد كربن بر رشد محصول گوجه فرنگي
Height (cm) % Increase Dry Weight (g) % Increase
Control + Ambient CO2 1/28 ‾ 8/3 ‾
Light + Ambient CO2 3/51 6/82 8/16 1/342
Control + 1500 ppm CO2 2/37 4/32 5 6/31
Light + 1500 ppm CO2 7/55 2/98 2/17 6/352

در حقيقت غني سازي محيط گلخانه به وسيلة اضافه كردن دي اكسيد كربن، رشد گياهان را در همة موارد به جز در پايين ترين سطوح نور افزايش مي دهد. اين مطلب دلالت برآن دارد كه حتي در شرايط نوري ضعيف، كه مي تواند رشد گياه را محدود نمايد، اضافه كردن دي اكسيد كربن مي تواند فتوسنتز و رشد گياه را بهبود بخشد. اضافه كردن نور و تأمين دي اكسيد كربن (با هم) براي بهبود رشد گياه بسيار مناسب است. اضافه كردن نور تكميلي تأثير بيشتري نسبت به تأمين دي اكسيد كربن بر رشد گياه دارد. اما پيشرفت كامل زماني حاصل مي شود كه اين دو عامل را با هم به كار گرفت. دي اكسيد كربن – مواد مغذي :با تأمين دي اكسيد كربن در شرايط آفتابي و نيز با استفاده از افزايش مواد مغذي در دسترس گياه مي توان رشد گياهان را تسريع بخشيد. غلظت پايين مواد غذايي در محيط كشت موجب كاهش نرخ فتوسنتز و رشد گياه مي شود. در شرايطي كه غني سازي دي اكسيد كربن انجام مي شود و به خصوص هنگامي كه توأماً نور تكميلي هم مورد استفاده قرار مي گيرد، كمبود مواد غذايي سريعاً رخ خواهد داد. باور عمومي بر اين است كه تحت شرايط غني سازي دي اكسيد كربن، ميزان كوددهي را بايد افزايش داد. آزمايشات مختلف نشان داده كه در اين حالت بعضي از مواد غذايي سريعاً در محيط كشت دچار كمبود مي شوند. در حاليكه تغييرات مواد غذايي ديگر بسيار اندك است. بهترين توصيه اين است كه پرورش دهندگان از نمايشگرهاي نشان دهندة ميزان مواد غذايي در خاك و بافتهاي گياه استفاده كنند و سپس برنامه هاي كوددهي خود را بر اساس نتايج حاصله تنظيم نمايند.

منبع: پارس بيولوژي

آب و هواي مناسب زعفران:
زعفران گياهي است نيمه گرمسيري و در نقاطي که داراي زمستانهاي ملايم و تابستان گرم و خشک باشد بخوبي مي رويد. مقاومت زعفران در مقابل سرما زياد است و ليکن چون دوران رشد آن مصادف با پائيز و زمستان و اوايل بهار است طبعا در اين ايم به هواي مناسب و معتدلي نياز دارد. در دوره خواب يا استراحت گياه (تابستان) بارندگي يا آبياري براي آن مضر است بنابراين کشت و کار آن در مناطق گيلان و مازندران و مناطق گرم جنوب کشور معمول نيست. اراضي آفتاب گير و بدون درخت که ضمنا در معرض بادهاي سرد نيز نباشد براي رشد زعفران مناسب است. با اين وجود در برخي از روستاهاي بيرجند و قاين در زير سايه بوته هاي زرشک و درختان بادام که در تابستان کمتر آبياري مي شوند کاشته مي شود.حداکثر دماي اين گياه بين 40 تا 35 درجه سانتي گراد و در ارتفاع بين 1300 تا 2300 متر از سطح دريا عملکرد خوبي را نشان داده است.خاک مناسب پرورش زعفران:از آنجاييکه پياز زعفران مدت نسبتا زيادي (7 - 5 سال) در زمين مي ماند. خاک زمين بايد سبک يا ترکيبي از شن و رس باشد که پياز بتواند در اين مدت علاوه بر تامين مواد غذايي، در مقابل شرايط خاص منطقه اي نيز مقاومت نمايد.بنابراين جهت رشد و نمو مناسب گياه و توليد محصول مرغوب و مطلوب زمين هاي حاصلخيز و زهکشي شده بدون درخت با خاک(لومي، ليموني، رسي و شني) و آهک دار که Ph آن بين 7-8 باشد بر زمين هاي شور، فقير و مرطوب، اسيدي ترجيح داد.زعفران در زمين هائيکه داراي قلوه سنگ يا علف هاي هرز يا مواد آلي پوسيده نشده باشد محصول خوبي نمي دهد.تهيه زمين:در تهيه زمين به منظور کاشت زعفران لازم است توجه و دقت خاصي معمول شود ابتدا در فرصتهاي مناسب در پائيز يا زمستان زمين مورد نظر را شخم عميق مي زنند درصورتيکه شرايط مناسب نبوده يا دسترسي به تراکتور مقدور نباشد مي توان شخم را در پايان بهار يا اوايل تيرماه نيز انجام داد.در تهيه زمين بطريق سنتي در اوايل بهار پس از قطع بارانهاي بهاره زمين را با گاوآهن ايراني شخم مي زنند بعد از 15 - 10 روز مجددا به شخم زمين اقدام مي کنند و اگر زمين داراي کلوخ باشد گاوآهن را باز کرده و کلوخ ها را با استفاده از ماله خرد مي کنند بعد از دو يا سه هفته مجددا زمين را دوبار در جهات عمود بر هم شخم مي زنند قبل از شخم سوم براي هر 100 متر مربع زمين 10 - 5 بار الاغ کود حيواني پوسيده پخش مي نمايند کشاورزان بخوبي دريافتند که شخم هاي مکرر صرفنظر از تهيه بستر مناسب کشت زمين را تا حدودي از وجود علف هاي هرز پاک مي سازند.در اين طريق زمين کرت بندي شده و طول و عرض کرتها را نسبت به شيب زمين و قدرت آب تعيين مي کنند. معمولا عرض و طول کرتها در حد بين 4*10 تا 100*10 متر مي باشد در زراعت مکانيزه زعفران زمين را در پاييز سال قبل از کشت با گاوآهن شخم عميق مي زنند در بهار پس از قطع بارانهاي بهاري خاک را با انجام شخم متوسط ضمن سله شکني از وجود علفهاي هرز پاک مي کنند در مرداد يا شهريور پس از پخش 40 -80 تن کود حيواني و 200 کيلوگرم فسفات آمونيوم زمين را بصورت فارو در مياورند و براي کشت آماده مي کنند. (البته متخصصين تغذيه اي توصيه مي کنند که حدود 250 کيلوگرم سولفات پتاسيم نيز در اين مرحله با خاک مخلوط گردد)انتخاب پياز و زمان کشت زعفران:احداث مزارع جديد زعفران فقط بوسيله پياز آن مقدور و معمول است. بنابراين تهيه و انتخاب پياز مرغوب جهت کاشت در ايجاد و گسترش کشت حائز اهميت است. پياز زعفران را مي توان از خاک درآورد به انبار يا مزرعه ديگري منتقل نمود، با توجه به دوده خواب يا استراحت پياز که از اواخر ارديبهشت ماه تا اواخر مرداد ادامه دارد مي توان در اين فاصله نسبت به بيرون آوردن پياز اقدام کرد. بهتر است پيازها پس از بيرون آوردن از زمين کاشته شوند تا پيازها ضمن ادامه استراحت در زمين جديد مستقر شوند. از بيرون آوردن پيازها در اواخر مرداد به بعد بايد خودداري کرد چون در اين موقع بعضي از پيازها ممکن است براي ريشه دادن و جوانه زدن آماده باشند هر قدر فاصله بيرون آوردن پيازها تا کاشت کمتر باشد بهتر است با وجود اين پياز زعفران را براي مدت چندماه در محل سرد و خشک با ارتفاع 30 - 20 سانتي متر مي توان بصورت پخش شده نگهداري نمود ولي اين امر باعث عدم توسعه فيزيولوژيکي گلها شده و باردهي سال اول کشت را شديدا کاهش مي دهد.پياز زعفران را از موقع خزان بوته (اوايل خرداد تا اواسط مهرماه مي توان کشت نمود ولي بهتر است از کاشت پياز در اواخر تير و اوايل مرداد خودداري شود زيرا در اين موقع هوا و زمين بسيار گرم است و بيم آن مي رود که رطوبت پياز موقع جابجاي از بين رفته و به آن صدمه وارد شود. بر اساس تحقيقات انجام شده توسط مرکز پژوهشهاي صنعتي خراسان بهترين زمان کشت خرداد ماه مي باشد.نوع و مقدار کشت پياز زعفران:بطوريکه گفته شد زعفران بوسيله غده ساقه که عبارت از پيازهاي تو پر (بنه) مي باشد ازدياد مي شود و اندازه آن از يک فندق تا يک گردو متفاوت است. پيازهاي انتخابي بايد درشت تر، سالم تر و بدون زخم و خراشيدگي و عاري از هر نوع بيماري باشد.پيازها بهتر است قبل از کاشت با سموم قارچ کش از قبيل سرزان، سري تيزان و گرامنيون و غيره به نسبت 500 - 300 گرم سم براي يکصد کيلو پياز بر عليه بيماريهاي قارچي ضد عفوني شوند. در موقع کاشت بهتر است پولک يا لايه خشک کف پياز به همراه مقداري از پوسته آزاد روي پياز جدا شوند تا جذب آب بوسيله پياز آسانتر و جوانه زدن آن سريعتر انجام شود. مقدار کاشت پياز بسته به ريزي و درشتي از 10 - 3 تن در هکتار فرق مي کند. فواصل کاشت معمولا 30 - 25 سانتي متر از هر طرف مي باشد.تعداد پياز انتخابي جهت کاشت در هر چاله 3 پياز است با وزن متوسط 6 گرم براي هر پياز مي باشد در صورتيکه پيازها رديفي در فارو کاشته شوند بصورت منفرد و با فاصله 8 - 6 سانتي متر از يکديگر به مقدار 3 تن و در صورتيکه بصورت سنتي و در هر چاله 5 عدد مصرف کنند ميزان کاشت پياز به 5 تن بالغ خواهد شد. گفتني است که در تحقيقات انجام شده بهترين پيازها، پيازهايي با اندازه بيشتر از 8 گرم بود.عمليات کاشت پياز زعفران:براي کاشتن پياز زعفران ابتدا چاله هاي يک رديف را با بيل در مي آورند و در داخل هر چاله بطوريکه گفته شد از 3 - 15 پياز قرار مي دهند. عمق کاشت پياز 20 - 15 سانتي متر در نظر گرفته و در موقع کاشت سر پيازها بايد رو به بالا قرار گيرد. پيازها در عمق 20 سانتي متري در زمستان از سرما و يخبندان و ساير تنش هاي محيطي و در تابستان از گرما زدگي مصون مي مانند.براي کاشت زعفران 5 - 4 نفر شرکت مي کنند به اين ترتيب که يک نفر با بيل چاله ها را در مي آورند دو نفر پيازهاي قابل کشت را بصورت دسته هاي 3 تا 5 يا 15 تائي انتخاب مي کنند و نفر چهارم پيازها را در داخل چاله ها قرار مي دهند و بقيه نفرات کار خود را ادامه مي دهند تا تمام زمين کاشته شود. سرانجام سطح مزرعه را که نا مسطح شده با بيل يا ماله ايکه صاف و فشرده مي سازند تا پيازها به خاک بچسبد.زمين کشت شده به همين صورت تا موقع آبياري پائيزه رها مي شود قبل از آبياري در حدود 20 - 10 تن کود حيواني کاملا پوسيده با بيل يا چهر شاخ در سطح زمين پخش مي نمايند.در اسانيا کاشت زعفران به صورت ديم صورت مي گيرد پيازهاي زعفران بجاي کپه کاري در داخل رديف 4 بفاصله 5 تا 8 سانتي متر از همديگر کاشته مي شود. و رديف هاي کاشت از يکديگر 35 - 30 سانتي متر فاصله دارد. پس از انجام عمل کاشت روي شيارها را با ماله پوشانده و زراعت رديفي بنظر مي رسد.آبياري:پس از پايان کاشت پيازهاي زعفران که حداکثر تا آخر شهريورماه طول مي کشد حدود 15 تا 10 روز بعد از کاشت اقدام به آبياري مزرعه مي نمايند. در نقاط مختلف خراسان بسته به وضعيت آب و هوايي منطقه از اواسط مهر ماه تا دهه اول آبان آبياري زعفران شروع مي شود. با توجه که گل کردن زعفران تا حدودي تابع آب اوليه مي باشد لذا براي اينکه برداشت زعفران با مشکل مواجه نشود آب اول را در بين قطعات با فاصله چند روز تقسيم مي کنند تا بدين وسيله دوران اوج گلدهي قطعات با يکديگر همزمان نباشد.آب اول زعفران خيلي مهم است و تمام نقاط زمين بايد بطور کافي و يکنواخت آب بخورد تا گلهاي يک قطعه با هم و هم زمان بيرون آيند بعد از گاورو شدن مزرعه براي سله شکني از کج بيل و چهار شاخ فلزي يا گاو آهن ايراني با عمق کم استفاده مي شود متعاقب آن زمين را ماله مي کشند. سله شکستن زمين باعث مي شود که جوانه هاي گل با سهولت بيشتري از خاک بيرون آمده و رشد قوي و مطلوبي داشته باشند.پس از آبياري اول بفاصله 15 - 20 روز بعد از آن اولين گلهاي زعفران ظاهر مي شوند بديهي است که مزرعه زعفران در سال اول محصول قابل توجهي نمي دهد. از اوايل فروردين تا زمانيکه رنگ برگها به زردي مايل شود هر 12 - 6 روز يکبار آبياري انجام مي شود.بايد توجه داشت که بعد از وجين يک نوبت آبياري به تاخير بيفتد تا علف هاي هرز از بين رفته و مجددا سبز نشوند. آب آخر در درشت شدن پياز موثر است.سله شکني:همان طور که اشاره شد بعد از آبياري اول به محض گاورو شدن زمين سطح مزرعه بايد سله شکني شود بنحوي که پيازها صدمه نبينند بهترين وسيله سله شکني کج بيل و بيل شيار دار و گاوآهن ايراني و کولتيواتر است.سله شکني باعث مي شود که گلها بآساني از خاک بيرون آمده و کود حيواني با خاک مخلوط گردد. در مواقعي که زارع نتوانسته باشد بزمين خود کود دهد قبل از اجام آبياري مي توان کود لازم را در سطح خاک پخش نموده و با شخم سطحي با خاک مخلوط نمود و بعد از اين عمل که در واقع حکم سله شکني را دارد جهت هموار نمودن زمين و چسباندن خاک به پيازها زمين را ماله مي کشند.وجين علف هاي هرز: علف هاي هرز از طريق رقابت با گياه زعفران از نظر آب و مواد غذايي و نور خورشيد سبب کاهش محصول مي شود علاوه بر اين ممکن است در مراحل کاشت و برداشت زعفران مزاحمت هاي ايجاد و ميزبان تعدادي از بيماريها و حشرات و بخصوص نماتد باشد. وجين مزرعه در هر موقع که علف هاي هرز رشد کردند ضروري است در مزارع زعفران اولين وجين بعد از آبياري دوم انجام و اين وجين باعث از بين رفتن علف هاي هرز مزرعه زعفران مي گردد.بطور معمول اولين وجين زعفران بعد از برداشت گلها و دومين آن در صورت لزوم به فاصله در حدود يک ماه قبل از آب سوم انجام مي شود. در مورد مبارزه شيميايي با علف هاي مزرعه بايد توجه کرد که چون اثر اين علف کش ها بر روي گياه آزمايش نشده لذا بايد حتي الامکان به هنگام رشد بوته هاي زعغران از مصرف علف کش هاي شيميايي خودداري شود.عمليات به زراعي زعفران:با توجه به اينکه اصلاح نبات زعفران از طريق به نژادي امکان پذير نيست لذا براي بازدهي بيشتر محصول و ارتقاء کمي و کيفي آن بايد به عوامل زير متوصل شد:1 - زمين اتخاب شده براي کاشت زعفران بايد حاصلخيز بوده و غني از مواد غذايي و آلي باشد.2 - پيازهاي درشت و سالم عاري از هر گونه بيماري و آلودگي براي کشت مزرعه انتخاب شود.3 - رديف کاري به جاي کپه کاري نتيجه بهتري مي دهد و عمليات ماشيني را در داخل مزرعه سهل و آسان مي کند.4 - از پيازهاي خشکه کن و محافظت شده در شرايط خشک و خنک و تهويه شده استفاده شود.5 - در هنگام استراحت تابستاني گياه زعفران از آبياري آن خودداري شود.6 - در عمق کاشت پيازها دقت شود که در مناطق سردسير 20 - 15 سانتيمتر و در مناطق معتدل 15 - 10 سانتيمتر کمتر نباشد.7 - حتي الامکان در موقع خواب تابستانه با علف هاي هرز مبارزه شود.8 - چون هرساله پيازها به سطح خاک نزديک مي شوند افزودن لايه اي معادل 2 - 3 سانت متر از کود و خاک و خاکستر سبب حفاظت بيشتر پيازها از تنش هاي محيطي شده و در عين حال مواد مغذي بيشتري به گياه مي رسد.9 - بهنگام تهيه زمين از اضافه کردن کودهاي حيواني بهمراه کودهاي شيميايي لازم که قبلا به مقدار و زمان مصرف آن اشاره شده مايقه اي نشود.10 - پس از آبياري سله شکني زمين ضرورت کامل دارد تا گلها بآساني بتوانند از خاک بيرون آيند منتهي بايد دقت کرد که عمق سله شکني طوري نباشد که به پيازهاي زعفران آسيب برسد.11 - مبارزه با جوندگان بخصوص انواع موش از اهميت زيادي برخوردار است هرگونه سهل انگاري در اين خصوص باعث از بين رفتن محصول و استقرار موشها در زمين مي گردد.12 - برداشت گل در ساعات اول روز (4 - 9 صبح) موقعي که گلها بصورت غنچه باشند بايد انجام شود.13 - در خشک کردن گلها بايد دقت شود تا رنگ و عطر دلپذير زعفران محفوظ بماند.14 - بهترين روش خشک کردن زعفران روش توسينگ يا خشک کردن اسپانيايي است که بوسيله هيتر و الک نسوز انجام مي شود.15 - بالاخره زعفران بايد در ظروف در بسته فلزي، چوبي قلع دار يا شيشه اي در دار دور از نور و رطوبت و حرارت نگهداري شود.
منبع :طلاي سرخ ايران زعفران

بر اساس يك رسم 2500 ساله ايرانيان در عيد نوروز ، گندم يا گياهان ديگري را در مقداري آب مي كاشتند و با آن سبزه براي سفره هفت سين تهيه مي كردند اين شايد اولين كشت هيدروپونيك در جهان بوده كه ايرانيان انجام مي دادند. توليد روزانه يك تن علوفه در فضاي 33 متر مربع : با استفاده از اين تكنولوژي در فضاي 33 متر مربع ، هر روز مي توان يك تن علوفه تازه توليد كرد.اين مقدار مي تواند خوراك روزانه يك دامداري 300 راسي گوسفند، يك گله 55 راسي گاو شيري يا گوشتي و يك گله 100 راسي اسب را تامين كند. مزاياي كشت هيدروپونيك : 1- در جاييكه خاك مناسب ندارد يا خاك دچار بعضي بيماريها است قابل استفاده است. 2- شخم، آبياري، مبارزه با آفات خاك، مبارزه با علف هاي هرز را ندارد و بقيه عمليات هاي زراعي نيز ساده تر است. 3- براي مناطقي كه زمين گران قيمت است براي بدست آوردن بيشترين محصول با تراكم بالا كاربرد دارد. 4- در اين طرح آلودگي خاك وجود ندارد و آلودگي آب هم كمتر است. 5- كنترل شرايط محيطي از جمله نور، دما، رطوبت و تركيب هوا بسيار ساده تر است. 6- در مناطقي كه آب شور دارد كاربرد دارد حتي اگر نمكهاي محلول در آب به مقدار 500ppm با شد مي توان با يك شستشوي محيط آن را بكار برد. محيط كشت : طبقه بندي سيستمهاي كشت هيدروپونيك توسط دكتر جان لارسن انواع سيستمها غير آلي آلي مخلوط 1-ايستاده (معلق) گراول پيت موس پيت موس و پرليت 2-تكنيك فيلم غذايي ماسه پين بارك پرليت و پين بارك 3-آئروپونيك پرليت خاك اره پيت موس و پرليت 4-هواكشت راك وول ظروف كشت : در حال حاضر ظروفي كه يك گالن و يا دو گالن ناميده مي شوند بيشتر عموميت دارند. امروزه توليد كنندگان از يك كيسه پلاستيكي به عنوان محيط رشد استفاده مي كنند. توجه : 1- براي همه ظروف رشد، عمق بايد 2/3 تا 2 برابر قطر سايه گياه در زماني كه به حداكثر رشد برسد در نظر گرفته شود.مثلا اگر سطح سايه گياهي 12 سانتي متر است عمق ظرف بايد بين 18 تا 24 سانتي متر باشد. 2- گيا هاني كه سايه بزرگتر و زمان رشد بيشتري دارند و گياهاني كه در كنار ظروف كشت هستند بايد عمق بيشتري داشته باشند. محلول غذايي : مهمترين مسئله در كشت هيدروپونيك مديريت محلول غذايي آن است كه از اهميت بسيار زيادي برخوردار است.شما بايد خواص و آثار عناصر مختلف را بر رشد گياه بدانيد تا در صورت بروز عوارض كمبود يا ازدياد يك عنصر بتوانيد عنصر مورد نظر را شناسايي كنيد و آن را به محلول اضافه كنيد. عناصر اصلي و مهم : 9 تا از 16 عنصر ضروري را جزو عناصر مهم طبقه بندي كرده اند: كربن، هيدروژن، اكسيژن، نيتروژن، فسفر، پتاسيم، كلسيم، منيزيم، و گوگرد عناصر كم مصرف(ريز مغزها) گيا هان به طور قابل ملاحضه اي به غلظت كمي از ريز مغزها كه از عناصر اصلي هستند احتياج دارند.اين عناصر عبارتند از : بر، كلر، مس، آهن، منگنز، موليبدن، و روي سيستمهاي كشت هيدروپونيك: در اينجا تعدادي از روشهاي كشت هيدروپونيك را نام مي بريم. شما مي توانيد بر اساس طرحي كه در ذهن خود داريد نيز اقدام به اين كار كنيد ولي اين روشها آزمايش شده است . الف)سيستمهاي هيدروپونيكي خالص (واقعي) 1- سيستم ايستا محلول غذايي اين يك تكنيك قديمي هيدروپونيك است ولي هنوز براي مطالعات غذايي انواع مختلف گياهان بكار مي رود. براي اين روش مواد زير لازم است 1- محلول غذايي 2 – تلمبه هوا 3- شبكه اي از تارهاي ريشه اي مناسب تلمبه، هوا را دائما به داخل محلول پمپ مي كند.حباب هاي هوا هم اكسيژن محلول غذايي را فراهم مي كنند و هم محلول را به جريان در مي آورند.يك نوع ساده آن به نحوي است كه يك درپوش كه نور از آن عبور نكند را برداشته و يك سوراخ براي عبور ريشه در آن ايجاد مي كنيم و يك لوله هوا كه به پمپ متصل است را در ظرف كشت قرار مي دهيم محلول غذايي را در ظرف مي ريزم و درپوش را گذاشته و گياه را در آن قرار مي دهيم. در اين سيستم محلول غذايي هر 7 الي 14 روز يكبار عوض مي شود همچنين تلفات آب را بايد روزانه جبران كرد حجم محلول غذايي براي يك گياه (2 تا 4 گالن)9 تا 18 ليتر است 2- روش كلارك اين تكنيك براي مطالعه عناصر مورد نياز ذرت و سورگوم بكار رفته ولي روشهاي مديريت محلول غذايي آن را مي توان براي گياهان ديگر نيز بكار برد. در اين سيستم ريشه گياهان را به حالت ايستاده در محلول غذايي قرار مي دهند .كاهو و ديگر سبزيجات علفي رشد خوبي در اين سيستم دارند. 3- تكنيك فيلم غذايي مهمترين روش هيدروپونيك يك پيشرفت مهم در زمينه هيدرو پونيك در سال 1970 با ابداع تكنيك فيلم غذايي توسط آلن كوپر اتفاق افتاد از اين روش اغلب با عنوان NFT ياد مي شود. در اين روش ريشه گياهان به حالت معلق در يك آبشخور يا كانالي از محلول غذايي در يك سيستم بسته قرار مي گيرند و محلول غذايي در محيط گردش مي كند 4- آئروپونيك يك از تكنيك هاي خوش آتيه هيدروپونيك آئروپونيك است. در اين روش توزيع آب و عناصر ضروري به ريشه گياه توسط و سائل ريز كننده مثل مه پاش و ميست(يك نوع ريز كننده آب و محلول غذايي )انجام مي شود. مزيت اين روش تهويه مناسب ريشه ها است .در اين روش ريشه ها در هوا رشد مي كنند .اين روش به صورتي طراحي شده است كه امكان استفاده مناسب از آب و عناصر ضروري را فراهم مي كند . ريشه ها در اين روش بايد مرتبا در معرض ارسال محلول غذايي قرار گيرند.در اكثر سيستمهاي آئروپونيك در انتهاي ريشه ها يك مخزن كوچك آب قرار داده مي شود كه ريشه ها هميشه به آب دسترسي داشته با شند ب)سيستمهاي جذر و مد (فروكش – جريان ) محلول غذايي از اين نوع سيستمهاي رشد هيدروپونيك ساليان سال استفاده مي كردند . هر چند كه امروزه آنها به صورت اقتصادي بكار نمي روند و بيشتر كاربرد خانگي و مشغوليتي دارند.تركيب اين ساختار عبارت است از يك محيط ريشه اي خنثي از قبيل گراول، ماسه و پوكه معدني و ظروف رشد كه حجم هاي يكساني از محلول غذايي در داخل آنها وجود دارد و لوله هاي تغذيه كننده و دريچه ها و پمپ هاي مورد نياز ج)سيستمهاي قطره چكان، گلداني يا كيسه اي/آبشخور كانالي محلول غذايي اين سيستم رشد هيدروپونيك امروزه كاربرد معمول پيدا كرده است كه به صورت تجاري در كشت گياهان در يك محيط كيسه اي يا گلداني بكار مي رود در اين زمينه پرليت بيشترين كاربرد را دارد.در اطراف كيسه هاي بكار رفته سوراخهايي براي حركت پرليت ايجاد مي كنند همچنين براي اينكه به آب و محلول غذايي اضافي اجازه بدهند كه از محيط خارج شود و تهويه مناسب صورت بگيرد آب چكان هايي بر لبه كيسه ها قرار مي دهند .البته بعضا اصلاحاتي در اين سيستم براي تطبيق با محصولات مختلف بوجود آمده .براي مثال كيسه هاي عمودي آويزان براي كاهو و يا گياهاني كه در كناره كيسه ها قرار مي گيرند. براي مثال گياه توت فرنگي را در سوراخهاي كناره كيسه هاي پرليت قرار مي دهند و محلول غذايي از بالاي كيسه ها توسط قطره چكانهاي و يا آبشخور هاي نصب شده به طرف پايين سرازير مي شود د)سيستم مستقيم قطره اي، محلول غذايي راك وول امروزه راك وول در مناطق مختلف جهان براي توليد گوجه فرنگي، خيار و فلفل كاربرد بيشتري دارد. راك وول از يك ماده خنثي كه از مخلوط سنگ هاي آتشفشاني است درست شده .اين سنگها را با سنگ آهك مخلوط كرده و تا دماي 1500 تا 2000 درجه سانتي گراد گداخته مي كنند الياف نرمي آزاد مي شود كه آنها را به هم مي پيچند.سپس آنها را به صورت صفحات فشرده در مي اورند وآنها را در داخل صفحات پشم سنگ قرار مي دهند. صفحات را به صورت يكنواخت بر روي يك سطح قرار مي دهند همچنين بايد راه هايي براي عبور جريان محلول غذايي و آب در نظر گرفته شود و محلول غذايي بوسيله قطره چكان توزيع مي شود. تكنيك هاي كشت محيط كشت هيدروپونيك با يك محيط خارجي احاطه مي شود كه مي تواند گلدان يا كيسه نيز باشد. آب، شامل كودهاي افزودني با توجه به تقاضاي اتمسفري گياه بكار مي رود. در سيستم هايي كه گراول و ماسه در آن وجود دارد براي جمع آوري نمك هاي تجمع يافته احتياج به يك شستشو بوسيله آب است.

فلفل رنگي با دارا بودن ۱۲ برابر ويتامين c نسبت به پرتقال يكي از پر مصرف ترين سبزيجات در اروپا و آمريكا مي باشد كه با رنگ ها و طعم گوناگون به صورت خام و يا پخته مصرف مي گردد.چنانچه بتوان فلفل هاي رنگي را با كيفيت بالا توليد نمود با توجه به مصرف زياد آن در فصل زمستان مي توان مطمئن بود كه بازار خوبي در داخل و خارج از كشور براي اين محصول مهيا و آماده است. شروع کشت : كشت فلفل در خزانه شروع مي شود معمولا در اروپا از نيمه اكتبر تا نيمه نوامبر كشت در خزانه آغاز مي شود.يعني از مهر تا آبان ماه و پس از ۶۰ روز نشاء را به گلخانه اصلي منتقل مي كنند و براي يك سال از آن محصول برداشت مي نمايند.اين زمان كشت مي تواند براي مناطق شمال ايران در نظر گرفته شود و در مناطق جنوب از اوائل تيرماه مي توان كشت در خزانه را آغاز كرد البته بايد در مناطق جنوبي كشور كه هوا گرمتر است محيط مناسب را براي خزانه مهيا نمود.چنانچه ميزان نوردهي و دماي خزانه مطلوب و درست باشد نشاء پس از ۴۵ روز آماده انتقال به زمين اصلي است ، مشروط به آن كه دماي محيط خزانه در شب و روز بين ۲۵ تا ۲۶ درجه سانتي گراد باشد و براي جوانه زدن بذر رطوبتي در حد ۸۰ درصد ايجاد گردد.با اين شرايط مي توان اميدوار بود كه بذرها بين ۷ تا۱۰ روز جوانه بزنند در اين مرحله ميزان نور براي باروري بهينه جوانه ها بين ۱۶ تا ۱۸ ساعت در روز است.وقتي جوانه ها سر از خاك بيرون آورند دماي محيط را بايد بين ۲۳ تا ۲۴ درجه سانتي گراد و رطوبت محل را بين ۶۵ تا ۷۰ درصد تنظيم كرد در صورتي كه دماي بستر هم در حد ۲۱ درجه سانتي گراد باشد يك دوره دو هفته اي را به انتظار مي نشينيم. در محل خزانه تراكم بوته بايد به گونه ای باشد که بر روی يکديگر سايه نينداخته و از طرفی با رشد نشا همواره جای بيشتری را برای آنها در نظر گرفت از هفته پنجم دمای محيط را بر روی ۲۴ درجه در روز و ۲۲ درجه در شب تنظيم کرده و دمای محيط بستر را به ۲۰ درجه سانتی گراد می رسانيم چنانچه مقدار نور از ۱۸ ساعت به ۱۴ ساعت در روز تغيير يابد با توجه به وضعيت اقليمی پس از گذشت ۲ تا ۴ هفته گياه جوان به اندازه ۲۰ سانتی متر ارتفاع يافته و ۴ برگ حقيقی بر روی ساقه نمايان می شود.در اين حالت نشاء فلفل آماده انتقال به زمين است.فراموش نکنيم که قبل از انتقال نشاء گلخانه از هر حيث مهيا باشد تا به راحتی بتوان شرايط رشد گياه را مهيا نمود. در اينجا بايد تاکيد کرد که نبايد در انتقال نشاء به زمين اصلی زمان را از دست داد و تاخير نمود.زيرا اين بی توجهی باعث مشکلاتی در طول دوره رشد و باروری ايجاد می کند.از طرفی شرايط محيطی گلخانه بايد از نظر نور و دما مطلوب و قابل کنترل بوده و فضای خزانه عاری از هر گونه علف های هرز و آفات و بيماريها باشد تا گياه جوان بتواند مراحل اوليه رشد خود را در شرايط مساعدی انجام دهد زيرا گياهی که در وضعيت نامطلوب متولد می شود در ابتدا با مشکلات عمده ای مواجه خواهد شد و در صورتی که اين گياه زنده بماند هرگز نمی تواند يک گياه سالم و قوی در دوره رشد خود باشد. حال می توان با آرامش خاطر نشاء را با تراکم ۲ بوته در متر مربع کشت نمود در اين شرايط يعنی پس از انتقال نشاء به گلخانه دمای بستر بين ۱۸ تا ۲۰ درجه و دمای فضای گلخانه در شب ۱۹ درجه و در روز ۲۱ درجه سانتی گراد و رطوبت محل بين ۵۵ تا ۶۰ درصد بايد باشد با توجه به زمان کشت پس از گذشت ۴ تا ۶ هفته بوته دارای شاخه و برگ و گل می شود و ارتفاع آن به ۳۰ سانتی متر می رسد. وقتي بوته فلفل به ارتفاع ۳۰ سانتي متري رسيد کليه برگ ها و شاخه هاي فرعي و گل هاي آن را تا ارتفاع ۳۰ سانتي متري هرس مي کنيم وفقط اجازه مي دهيم ۲ تا ۳ شاخه فرعي رشد نمايد. شايان ذکر است اولين گلي که بر روي شاخه هاي فرعي رويش کرده است بايد حذف شود زيرا با تبديل اين گل به ميوه با توجه به اينکه در بين دو شاخه فرعي شکل گرفته و رشد کرده است علاوه بر اينکه به صورت بد شکل در مي آيد آسيب جدي به خود بوته نيز وارد مي نمايد. به عبارت ديگر به علت رشد ميوه و فشاري که به واسطه اين باروري به دو يا سه شاخه اوليه وارد مي شود اولين گل شاخه هاي فرعي بايد حذف شود. در صورتي که بوته فلفل به اندازه کافي رشد کرده باشد اجازه مي دهيم گل دوم به ميوه تبديل شود و اگر تمايلي به اين کار نداشته باشيم فرصت مناسبي براي رشد بيشتر شاخ و برگ و ريشه بوته را فراهم ساخته ايم و از طرف ديگر موقعيت را براي تبديل گل سوم به ميوه مهيا وآماده مي کنيم. بديهي است که بر روي ۲ يا ۳ شاخه مذکور تعدادي شاخه هاي فرعي رويش مي کند که به علت هجم برگ ها مي توانيم جوانه انتهايي اين شاخه هاي فرعي را بعد از برگ اول حذف کنيم و يا در صورتي که شاخه فرعي مزاحم شاخه هاي ديگر شد آن را به طور کلي حذف مي کنيم. توجه داشته باشيد که حذف شاخه هاي فرعي و هرس جوانه انتهايي شاخه هاي فرعي بايد به گونه اي باشد که در نهايت ميوه هاي فلفل در پوشش برگ ها قرار گرفته و بدين وسيله از آفتاب سوختگي در امان بماند خاطر نشان مي شود کشاورزان ماهر با توجه به فصل کاشت موقعيت بوته و تراکم بوته اجازه مي دهند بين ۵ تا ۷ گل به ميوه تبديل شود و انتخاب به دو شاخه فرعي يا به عبارتي سه شاخه فرعي تنها بر اساس ارتفاع گلخانه تجربه کشاورز و استعداد بوته مي باشد. بنابراين با داشتن ۲ تا ۳ شاخه فرعي بر روي هر بوته جمعاً ۵ تا ۷ گل تبديل به ميوه مي شود که با توجه به شکل ميوه و مرغوبيت آن در صورت نياز گل هاي اضافي را حذف مي کنيم تا ميوه هاي مرغوب تري برداشت کنيم اين روش تا پايان دوره کشت ادامه خواهد داشت. گل خانه داران عزيز بايد بدانند که در طول رشد گياه نبايد از وجود کنه غافل شويم و با مشاهده اولين مورد اقدامات لازم را براي ريشه کن کردن اين آفت مخرب به عمل آورد در اين رابطه ممکن است برخي از کشاورزان عوارض کنه را با ويروس اشتباه بگيرند که در اين مورد بايد دقت بيشتري به عمل آورد.مورد ديگري که باز در اين مرحله گياه را تهديد مي کند کرم برگ خوار است که خوشبختانه نمي تواند پنهان بماند و به خوبي قابل رويت است.موارد ديگر وجود شته سياه بر روي برگ فلفل - وجود شته سبز بر روي برگ فلفل - خساراتي که شته بر روي بوته و ميوه فلفل به جاي مي گذارد - خسارت کرم بر روي ميوه فلفل و وجود کرم بر روي ميوه فلفل و بد شکلي ميوه و ... بستن بوته فلفل: بوته فلفل بر خلاف بوته خيار و گوجه فرنگي به پايين کشيده نمي شود بلکه بر اساس ارتفاع مفيد گلخانه مي توان دو تا سه شاخه را انتخاب کرده و به انتهاي هريک از شاخه هاي فرعي نخ بسته و آنها را مانند شاخه هاي اصلي به دور نخ ها پيچيد زيرا در پايان دوره گياه در صورت سلامتي به اندازه ارتفاع مفيد گلخانه رشد مي کند. در کشت فلفل های رنگی مانند هر کشت ديگری نارسايی در رشد گياه بوجود می آيد که خوبست آنها را بشناسيم تا بهتر بتوانيم مشکلات را برطرف کنيم.بد شکلی ميوه زمانی صورت می گيرد که بعد از رويش گل٫ دما برای مدت طولانی مناسب گياه نبوده و در حد ۱۴ در جه سانتی گراد بوده است.لازم به ذکر است در ماه های سرد زمستان نيز اين مشکل برای گياه بوجود می آيد البته اين عارضه علت ديگری هم دارد و آن وجود حشرات موزی بر روی گياه است. اين حشرات معمولا شيره گياه را مکيده و باعث بد شکلی ميوه آن می شوند در صورتی که رطوبت گلخانه به ۸۵ درصد برسد و يا در مواقع شب هوای گلخانه سرد و اطراف آن گرم باشد و يا اينکه آبياری در طول روز دير شروع شود ميوه بوته فلفل ضخيم و در نهايت دو قسمت می شود.زمانی که ميوه در اندازه مناسب است ولی تغيير رنگ نمی دهد ميانگين دما در شبانه روز کم است بهتر است حداقل نيم درجه ميانگين را افزايش داد. جدا شدن ميوه از بوته قبل از رسيدن کامل: اين عارضه ممکن است در اول دوره اتفاق بيافتد و علت آن مربوط مي شود به برگ های اوليه که هنوز کوچک هستند و نمی توانند به مقدار کافی مواد لازم را توليد کنند با افزايش بر می توان اين نقص را برطرف کرد. تغيير رنگ ميوه در حالی اندازه ميوه کوچک است: علت اين مشکل يا بخاطر تعداد بيش از حد ميوه بر روی شاخه ها است و يا اينکه فاصله گره ها کم و برگ ها کوچک است.برای رفع اين نارسايی بهتر است ميانگين دمای گلخانه را ۱ تا ۲ درجه افزايش داده و گياه را وادار به رشد و رويش بيشتری بنماييم. به طور معمول فاصله بين گره ها بايد حدود ۶ تا ۷ سانتی متر با شد و شرايط گرم گلخانه نيز می تواند باعث ريز شدن ميوه ها گردد.در صورتی که انتهای ميوه فاسد و يا پوسيده شود کمبود کلسيم علت اساسی آن می باشد و از آنجا که ميزان نياز فلفل به کلسيم زياد بوده و کمبود آن مشکلات زيادی را برای توليد محصول فراوان و مرغوب ايجاد می کند می توان از نوعی کود کامل که دارای ۵/۲۲ درصد کلسيم می باشد و با نام کال ماکس عرضه می گردد استفاده نمود با اضافه کردن اين ماده به رژيم غذايی گياه می توان اين عارضه را بر طرف کرد.آفتاب سوختگی هم يکی از عوارضی است که به اثر تابش بيش از حد آفتاب بر روی ميوه بر مي گردد. برای اينکه فلفل دچار اين مشکلات نشود شما می توانيد با پوشش برگ ها بر روی ميوه از شدت تابش نور آفتاب بر روی ميوه جلوگيری کنيد و بالاخره آسيب های اين چنينی که بوسيله گنجشک ها بوجود مي آيد. فلفل های رنگی در طول زمان رشد خود دچار دگرگونی هايی می شود که لازم است گلخانه داران عزيز در اين مورد هم اطلاعاتی داشته باشند مثلا واريته بيانگا که به رنگ فسفری مشهور است در ابتدا به همين رنگ است و سپس به رنگ قرمز در می آيد و واريته زرو ابتدا به رنگ بنفش است و چنانچه چيده نشوند به رنگ قرمز تبديل می شود.در حقيقت به خاطر زودرسی اين دو واريته و تقاضای بيشتر فلفل های سبز در بازار برای شروع عرضه در بازار می توان از اين دو واريته استفاده کرد شايان ذکر است که واريته های ديگر فلفل های رنگی در ابتدا سبز هستند و رفته رفته به رنگ های زرد ٫ نارنجی ٫ قرمز و شکلاتی تبديل می گردد
. تحقيق و تجربه :حميد امير سيدی

نقل قول:

---

نوشته شده توسط tanha.bikas

ممنون از لطفت
من دنبال چند تا مطلب واسه يكي بودم تو همين تاپيك نيازم بر طرف شد
واقعا ممنون

---

خواهش مي كنم tanha.bikas جان بابا شرمنده مي كنيد :happy: :blush: به هر حال خوشحالم مفيد بوده.
هميشه موفق باشي دوست خوبم ;)
================================================== ===========
مقدمه:هيدروپونيک در عمل به معني کاشت گياهان در آب و محلول غذايي بدون استفاده از خاک مي باشد. کشت هيدروپونيک اين امکان را به کشاورز مي دهد که در زمان کوتاهتر با زحمت کمتر محصولي با راندمان بيشتر را کشت نمايد.علم هيدروپونيک ثابت کرده است که براي رشد گياهان به خاک احتياجي نيست اما به عناصري که در خاک موجود است( مواد معدني، موادآلي) احتياج است. هر گياهي را مي توان به صورت هيدروپونيک کشت کرد ولي بعضي از آنها موفقيت بيشتري در اين سيستم دارند. کشت هيدروپونيک براي ميوه هايي با محصولات مقاوم از قبيل گوجه - خيار - فلفل - گياهان برگي مثل کاهو - سبزي و گياهاني که رشد سريعي دارند ايده آل است.

امروزه از کشت هيدروپونيک براي توليد علوفه دام استفاده هاي زيادي مي شود و اين امر به يک راه اقتصادي و مناسب براي توليد علوفه دامداران تبديل شده است.

در کشت هيدروپونيک در صورتي مي توانيد پيشرفت کنيد که محلول غذايي صحيحي براي تامين احتياجات گياه تهيه کنيد. اغلب اعمالي که براي کشت هيدروپونيک انجام مي شود شبيه اعمال کاشت گياهان در خاک است. کشت تجاري هیدروپونیک شامل ترکيبي از تکنولوژي هيدروپونيک با کنترل عوامل محيطي براي رسيدن به بهترين کيفيت محصول مي باشد. در ساختار گلخانه شما با کنترل دما ، رطوبت و نور قادر به کشت در تمام طول سال مي باشيد.برخي از مزاياي کشت هيدروپونيک● به دليل نبود خاک و علف هرز عمليات هاي کشاورزي ساده تر است ● با حذف خاک آفات موجود در خاک نيز حذف مي شود. ● در کشت هیدروپونیک فقط درصدي از آبي که در کشت خاکي مصرف مي شود استفاده مي شود. زيرا آبها هدر نرفته و توسط علفهاي هرز نيز مصرف نمي شود. ● به طور کلي محصولات هيدروپونيکي از نظر غذايي محصولات بهتري نسبت به کشت خاکي هستند. و اين بدليل کنترل عناصر و موادي است که مورد مصرف گياه قرار مي گيرد.
ريشه گياه:ريشه گياهان دو وظيفه عمده دارند1- نگهداري گياه در محيط کشت2- انتقال آب و عناصر مورد نياز گياه به تمام قسمتهاي آن جذب آب بوسيله مکيدن آب از ريشه توسط فرايند تعرق انجام مي گيرد ولي چگونگي جذب يونها بطور دقيق مشخص نيست.آنچه ما مي دانيم جذب يونها توسط ريشه طي دو فرايند انتقال فعال و انتشار ساده صورت مي گيرد. خصوصيات فيزيکي ريشهدر کشت خاکي براي رشد ريشه محدوديت هايي وجود دارد که در کشت هيدروپونيک اين محدوديت ها نيست بنابراين ممکن است در اين کشت ريشه ها بيشتر از حجم شان رشد کنند. خصوصيات فيزيکي ريشه نقش مهمي را در جذب عناصر دارند همچنين در سيستمهاي هيدروپونيک رشد و توسعه ريشه در کار گياه تاثير گذار است. تهويه:تهويه يکي از مهمترين عوامل است که به رشد گياه و ريشه کمک مي کند. انرژي مورد نياز براي رشد ريشه و جذب يونها از فرايند تنفس سلولي تامين مي شود که اين فرايند به اکسيژن نياز دارد. حلاليت اکسيژن در آب تقريبا کم است و با افزايش دما کاهش پيدا مي کند. بنابراين با افزايش دما بايد به فکر تهيه اکسيژن بيشتري براي نياز گياه بود. يکي از مشکلات سيستم هاي هيدروپونيک عدم تهويه مناسب با رشد توده ريشه است. محيط ريشه:بعضي از گياهان اين توانايي را دارند که خودشان را با محيط اطراف تطبيق دهند. اغلب تغييرات محيطي تغيير در PH است. به علاوه بعضي از گياهان اين توانايي را دارند که با منتشر کردن موادي (مثل سيدروفوس) از ريشه هايشان عمل جذب را افزايش دهند و يونها را بي اثر کنند. اين ويژگي به کفايت آهن مشهور است. در مواردي که گياه نمي تواند خود را با محيط تطبيق دهد بايد دقت بيشتري در بالانس عناصر و کنترل PH محلول انجام داد. درجه حرارت:درجه حرارت، يکي از مهمترين عواملي است که در رشد ريشه و جذب آب و عناصر ضروري و يونها تاثير مي گذارد. درجه حرارت مطلوب ريشه در گونه هاي مختلف تغيير مي کند. ولي در کل درجه حرارت پايين تر از 20 درجه سانتي گراد تغييراتي در رفتار و رشد ريشه ايجاد مي کند. در کمترين درجه حرارت مطلوب ريشه، رشد و شاخه دهي ريشه کاهش مي يابد و ريشه خشبي مي شود. زماني که درجه حرارت ريشه ها کاهش پيدا کند گياه پژمرده مي شود و به خاطر نياز زياد هوا در روز، کمبود عناصر نمايان مي شود. در دماي کم کمبود عناصر فسفر ، آهن ، و منگنز بيشتر نمايان مي شود. حدود بالاي درجه حرارت هنوز به طور دقيق مشخص نيست. ريشه ها تا دماي 30 و حتي تا 35 درجه سانتي گراد را نيز مي توانند تحمل کنند. بنابراين درجه حرارت ريشه بايد بين 20 تا 30 درجه سانتي گراد تنظيم شود.
محيط هاي کشت هيدروپونيکاز سال 1930 تا 1950 معمولا از گراول و ماسه استفاده مي کردند. در واحدهاي کوچک هيدروپونيک به طور کلي از گراول، پشم سنگ يا هاديت استفاده مي شود. در سيستم هاي تجاري پريليت و پشم سنگ بيشتر بکار برده مي شود. محيط هاي کشت آلي که امروزه بکار مي روند عبارتند از پيت موس - پوست کاج- مخلوط پيت موس، پين بارک و مواد آلي از قبيل ورمي کولايت و پريليت .

چهار روش براي کشت هيدروپونيک
سيستمهاي جذر و مد(Ebb and Flow)قرار دادن گياهان در يک محيط کشتمحلول غذايي در دوره زماني معيني از مخزن به محيط کشت پمپ مي شود، گياهان بوسيله محيط کشت محلول غذايي را جذب مي کنند، و سپس آب با زهکشي به بيرون مي رود.
سيستم قطره چکاني(Drip System )مکعب هاي راک وولمحلول غذايي بر اساس يک برنامه زماني روي محيط کشت چکانده مي شود.مشروط بر اينکه آب تازه، مواد غذايي و اکسيژن فراهم باشد.
تکنيک فيلم غذايي (NFT)ريشه گياهان در کانالها رشد مي کنند. نوک ريشه ها در معرض هوا و ته آنها در معرض محلول غذايي است .
سيستم ايستا(Passive System)در اين روش گياه به صورت آزاد در محلول غذايي قرار دارد. اکسيژن بايد در پايين ريشه موجود باشد، که اغلب به وسيله يک پمپ انجام مي شود. تلفات آب بايد روزانه جبران شود.
سيستم هاي مختلف ديگري از جمله آئروپونيک نيز وجود دارد که در آن ريشه گياه در محيط معلق است و محلول غذايي بوسيله اسپري بر روي آن پاشيده مي شود.
به طور کلي در سيستم هيدروپونيک آنچه مهم است ، اکسيژن ، آب، شرايط محيطي و مهمترين آنها محلول غذايي است. که در يک سيستم موفق همه اين موارد بايد رعايت شود. سيستم هاي فوق آزمايش شده اند و موفقيت آنها به اثبات رسيده است.شما نيز با رعايت اين موارد مي توانيد يک سيستم کشت اختصاصي طراحي کنيد.

احتياجات گياه براي موفقيت در کشت هيدروپونيک بايد موارد زير را در نظر داشته باشيم
PH مناسب براي محلول غذاييمقدار آب مورد نياز گياهدما و نور مطلوب براي گياههواي تازهپناهگاه و تکيه گاهکنترل آفات و بيماريهاحل کردن مواد معدني مورد نياز گياه در آب(استفاده از محلول غذایی مناسب)

تغيير دادن PH:اگر تشخيص داديد که PH بيش از اندازه قليايي است مي توانيد خاصيت اسيدي آن را با افزودن اسيد سولفوريک يا پايين آورنده هاي PH افزايش دهيد. اگر تشخيص داديد که PH بيش از اندازه اسيدي است مي توانيد خاصيت قليايي آن را با افزودن جوش شيرين يا بالا آورنده هاي PH افزايش دهيد. هنگام تنظيم PH مهم است که مقادير را کم کم اضافه کنيم تا اينکه PH يکباره تغيير نکند و همچنين بدانيم که چه موقع به سطح PH مطلوب مي رسيم.
محدوده PH مناسب براي انواع محصولات باغي
لوبيا 5/8-6/2
کلم 6/3-6/5
خيار 5/7-6/2
بادمجان 5/7-5/9
کاهو 5/76/2
نخود 6/3-6/5
تربچه 5/8-6/2
گوجه 5/8-6
هندوانه 5/4-5/6
فلفل 5/8-6/2
توت فرنگي 5/8-6/2

PH مناسب: PH محيط يا محلول غذايي براي رشد گياه بسيار مهم است. هر گياهي محدوده PH خاصي دارد که خارج شدن از اين محدوده باعث کم شدن رشد يا حتي مرگ گياه مي شود. PHکمتر از 5/4 يا بيشتر از 9 صدمات سختي به ريشه گياه وارد مي کند و اثرات زيان آوري روي رشد گياه دارد. چنانچه سطح PH تغيير کند تاثير مستقيمي در دسترسي گياه به مواد غذايي مي گذارد. اکثر مواد مغذي در PH 6-7/5 در دسترس گياه مي باشند. وقتي که سطح PH خيلي زياد يا کم شود مواد مغذي در محلول قفل شده و از دسترس گياه خارج مي شوند. شما بايد PH محلول غذايي را هنگام ترکيب و استفاده و نيز هر چند روز يکبار اندازه گيري کنيد و آن را در حد مطلوب نگهداري کنيد. سه روش رايج براي آزمايش PH:کاغذ تورنسل : کاغذ تورنسل را در محلول فروبرده و رنگ آن را با جدول PH ها مقايسه کنيد. استفاده از کيت سنجش PHقلم PH يا PH متر
هواي تازه :گردش خوب هوا براي خنک سازي، گرم کردن، رساندن Co2 به گياه، خارج کردن گازهاي نامطلوب مانند اتيلن لازم و ضروري است. گياهان به گردش هواي کافي اطرافشان همچنين هواي مناسب اطراف قلمه و ريشه احتياج دارند. تهويه کم محيط باعث رشد قارچ هاي انگلي ، کپک و امراض گياهي مي شود. سيستم گردش شما بايد با سيستم هاي گرمايي ، خنک کننده و Co2 هماهنگ باشد تا به بيشترين بهره وري برسد. گلخانه هاي تجاري هيدروپونيک از فن هاي بزرگ براي گردش هوا و تهيه هواي تازه استفاده مي کنند.
دما:درجه حرارت محيط وابسته به نوع محصول انتخابي براي کشت مي باشد. دماي اکثر محصولات رايج باغي از قبيل :گوجه، خيار، کاهو، لوبيا و نخود در روز 25 و هنگام شب 17 درجه سانتي گراد باشد. سبزي هاي زمستاني از قبيل کلم و گل کلم بايد در دماي خنکي نگهداري شوند. گرماي بخش ريشه براي توليد بهينه اهميت خاصي دارد. براي اکثر محصولات باغي دماي 22 درجه دماي مطلوبي مي باشد.
نور:گياهان به منبع انرژي پايدار احتياج دارند که اين انرژي را از نور دريافت مي کنند. در طبيعت گياه اين نور را از خورشيد دريافت مي کنند. در گلخانه ممکن است احتياج به افزودن نور مصنوعي جهت تامين نور کافي براي رشد گياه باشد. انواع مختلف نور مصنوعي وجود دارد که با تغيير در طيف نور ايجاد مي شود. قبل از توضيح در مورد نور مصنوعي چگونگي استفاده گياه از نور در مراحل رشد اهميت ويژه اي دارد.فتوسنتز و تعرق دو فرايند مهم است که انرژي خود را از نور خورشيد دريافت مي کنند. در اين فرايندها مقدار زيادي از انرژي نور مصرف مي شود ولي فقط در فتوسنتز انرژي براي مصارف بعدي ذخيره مي شود.بعضي از فرايندهاي تحت تاثير نور عبارتند از: جوانه زني، مراحل رشد و توليد رنگ دانه که مقدار کمي از انرژي نور را مصرف مي کنند. انرژي گرفته شده از نور خورشيد آب ديواره هاي سلولي را به بخار تبديل مي کند که اين کار باعث گردش آب در گياه مي شود.طيف نور:نور سفيد خورشيد با امواجي به ترتيب طول موج از نور قرمز تا نور بنفش ترکيب شده است. اين نوار رنگي طيف نوري قابل مشاهده را تشکيل مي دهد که از طولاني ترين شعاع عبارتند از: قرمز ، نارنجي، زرد، سبز، آبي، نيلي و بنفشچشم ما قادر به ديدن بعضي از طول موج ها نمي باشد. بيشتر طول موج هاي قرمز، آبي ، نيلي و بنفش در فتوسنتز استفاده مي شوند.نشانه هاي کمبود نور:گياه به سمت منبع نور کشيده مي شود.کشيدگي ساقهوضع غير عادي گياهميوه هاي غير يکدست
اگر باغ هیدروپونیک شما در مسير نور خورشيد باشد گياه مقادير کافي از نور را دريافت کرده و طيف هاي مورد نياز خود را جذب مي کند.

طيف هاي نور مورد استفاده در هر مرحله
طول موج قابل ديدن با چشم فتوسنتز جوانه زدن
مادون قرمز
قرمز × × ×
نارنجي × ×
زرد × ×
سبز × ×
آبي × ×
نيلي × ×
بنفش × ×
ماوراي بنفش

نور مورد نياز:گياهان مختلف احتياجات نوري متفاوتي دارند.نور مورد نياز انواع محصولات مختلف
محصول نور مورد نياز
لوبيا متوسط - شديد
چغندر کم
گل کلم متوسط - شديد
کلم متوسط - کم
هويج کم
خيار شديد
کاهو کم
خربزه - هندوانه شديد
نخود متوسط - شديد
فلفل شديد
تربچه کم
پياز متوسط - شديد
اسفناج کم
گوجه شديد

نور مصنوعي (قرار دادن لامپ):لامپ مهتابي: لامپ مهتابي طيف رنگ وسيعي دارد و در انواع مختلف در دسترس مي باشد.لامپ متال هاليد: نور متال هاليد با طيف وسيع و نور آبي زياد براي رشد و نمو گياه مناسب است.لامپ سديم ( high pressure sodium Ligth): داراي پايداري طولاني و طيف قوي زرد - قرمز است. تنها اشکال آن طيف آبي نه چندان قئي براي رشد گياه مي باشد. نور سديم انتخاب مناسبي براي گياهان گلدار است. ترکيب نور متال هاليد و سديم طيف نوري وسيعي را ارائه مي دهد و ما مي توانيم هر جا که نور طبيعي وجود ندارد از آن استفاده کنيم.

اخيرا کشت بدون خاک بعنوان يک تکنولوژي نوين توسعه پيدا کرده و هم اکنون در کشور ما بطرق مختلف در حال گسترش مي باشد. با اين شيوه مي توان بخش اعظمي از نيازهاي خانوادها را در رابطه با پرورش سبزيجات برطرف کرد.

مزاياي اين روش براي شهروندان

1- اهداف زيست محيطي: افزايش جمعيت و نياز روز افزون جامعه به محصولات خوراکي و انگيزه هاي اقتصادي دست اندرکاران توليد باعث شده که همه منابع توليد با هرگونه آثاري بکار گرفته شود و توجهي به تبعات زيست محيطي آن نشود. جمعيت زياد و کمبود وقت مناسب و کثرت اطلاعات متاسفانه فرصت لازم را براي افراد جامعه فراهم نمي کند که از نظر زيست محيطي در مصرف محصولات خوراکي خود انديشه کنند که چه بر سر آنها مي آيد، در صورتي که اخيرا تکنولوزي هاي جديد توانايي انسان را در کاهش خسارتهاي زيست محيطي فزوني بخشيده و در نتيجه از اين طريق توانسته آثار زيانبار بر محيط زيست و سلامتي انسانها را کاهش دهد. بدين منظور در چند ساله اخير موضوع تامين نيازهاي جامعه از طريق توسعه پايدار بشدت در حال پيگيري است و طبيعتا کشور ما هم نمي تواند از اين مسئله جدا باشد و بايد روشهاي گونان دفع آثار زيانبار حاصله از توليدات کشاورزي را به هر شکل در دستور کار خود قرار دهد.

در شيوه توليدي که در اين مکتوب بدان اشاره مي گردد، مصرف سموم و کودهاي شيميايي و آب مصرفي بحداقل مي رسد و از مصرف فاضلابهاي شهري و صنعتي و آلودگي هاي فلزات سنگين و ميکروبي در آن خبري نيست. همچنين آثاري از مگسها و پشه هاي خاک گلداني و يا بوي تعفن وجود نخواهد داشت.

2- توسعه علوم نوين کشاورزي در جامعه: آشنايي افراد علاقه مند به کشت بدون خاک و توليد هر نوع سبزيجات خوراکي و يا پرورش گلهاي زينتي در هر زمان و حداقل مکان مورد نياز مي تواند شرايط مناسبي را براي سرگرمي و لذت از زيباييهاي طبيعت در محيط مسکوني بوجود آورد. بخصوص اگر با طرح ساير زيباييها ادغام گردد که مختصرا در مباحث بعدي بدان اشاره خواهد شد.

3- اشتغال زايي و صرفه جويي اقتصادي: حذف زمان لازم براي خريد سبزيجات از بيرون منزل، جنبه اشتغال زايي براي توليد کنندگان دستگاههاي آوند کشت و همچنين آشنايي افراد علاقه مند براي امکان توسعه در سطوح وسيعتر و بالاخره اينکه معادل سطوح توليد گلهاي زينتي و سبزيجات به اراضي زير کشت اينگونه محصولات اضافه خواهد شد.

الف) آوند کشت چيست؟ آوند بمعني ظرف و لوله است و آوند کشت نوعي بستر کشت ظرفي يا لوله اي مي باشد که شامل شبکه اي از لوله هاي مي باشد که شامل شبکه اي از لوله هاي سوراخ دار و يا شکاف دار و يا نيم لوله ها و يا ظرفي به اشکال مختلف مي باشد که در آن بذر يا نهال گلها و سبزيجات و صيفي جات کاشت مي گردد. اين شبکه ها با نصب روي چهارپايه اي براحتي قابل حمل و جابجايي مي باشند و از نظر اندازه سطوح مي توان هم از طول و هم از عرض آنها را توسعه داد. براي افزايش طول مي توان از لوله هاي بلندتر استفاده نمود و يا لوله هاي استاندارد شده کوتاهتر قابل اتصال شدن را سر هم نمود. براي افزايش عرض شبکه ها تنها بايد بر تعداد لوله ها افزئده و اخرين لوله را از هر طرف با زانو به طرفين شبکه محکم چسب نمود. قطر لوله هاي انتخابي بر حسب اندازه بوته ها از 40 ميلي متر تا 110 ميلي متر (اندازه هاي مختلف لوه پوليکا) متغير است مگر اينکه اختصاصا بر اساس نياز قالب ريزي شوند.

بر اساس يک برآورد نظري براي ساخت کوچکترين شبکه اي که بتوان يک فضاي سبز گلدار و يا توليد سبزيجات مورد نياز يک خانواده 5 نفري را تامين نمود، مي شود سطحي معادل 2 متر مربع در نظر گرفت. براي ابعاد بزرگتر مطابق يا خانواده هاي پر جمعيت مي توان از هر طرف بسته به علاقه مندي مجري آن را توسعه داد که البته علاوه بر توانايي مديريت و نگهداري آن، شرايط ديگري مثل نياز به نور لازم، فضاي کافي، در معرض ديد بودن يا نبودن و از اين قبيل را بايد در نظر گرفت آنگاه سيستم را طراحي و اماده نمود. بذر، غده، و قلمه و يا نهال در اين شبکه ها در سوراخها و يا شکافهاي تعبيه شده روي لوله ها کشت مي شود. داخل لوله از مواد مصنوعي مثل پريليت، ليکا، پشم سنگ، پيت ماس و يا ماسه درشت پر شده است و محلول غذايي با استفاده از شبکه لوله هاي باريکه از داخل ان عبور مي کند. اگر شيوه کاشت بدون خاک (هيدروپونيک) در لوله يا ظروف بدون مواد مصنوعي انجام گيرد در اصطلاح علمي آن را کشت بدون خاک در لايه هاي نازک محلولهاي غذايي يا اختصارا Nft مي نامند. اين لايه ها مي تواند در لوله يا نيم لوله هاي پي وي سي ، مجاري چهارگوش و يا ذوذنقه اي شکل، صفحات موجدار فايبر گلاس و از اين قبيل باشد. در اين روش محلول غذايي در عمق چند ميلي متري از کف اين لوله ها بصورت چرخشي عبور مي کند، ولي در روش مورد نظر مسير هاي کشت از مواد مصنوعي پر شده و بر اساس نياز رطوبتي ريشه گياه طبق برنامه دور آبياري اين مواد آبياري و خيس مي شوند. بر اين اساس کاشت در سيستم آوند کشت مورد نظر را ميتوان نوعي سيستم کشت تعديل شده ناميد که داراي متعلقات اضافه تر، از جمله سيستم فرمان آبياري مي باشد با اين وصف از اين سيستم در اين نوشتار بنام آوند کشت اسم برده خواهد شد. در سيستم آوند کشت ريشه ها درون شبکه هاي تعبيه شده که داراي پريليت يا ماسه و يا مخلوطي از اين دو يا پشم سنگ استقرار مي يابند، ولي قسمت ساقه و برگها در بالاي آن قرار مي گيرد که چنانچه همانند صيفي جات ارتفاع بلندي پيدا کنند انها را در بالاي آوند کشت مي توان داربست نمود.

ب) شبکه بندي سيستم: براي شبکه بندي سيستم مورد نظر لوله هاي شکاف دار يا سوراخ دار طراحي شده را به سه راهي هاي طرفين محکم چسب نمود تا ابعادمورد نظر بدست آيدف آنگاه آخرين لوله از هر طرف با استفاده از يک زانو به سه راهي مربوط وصل مي گردد. بهتر است شبکه آبرساني قطره اي داخل لوله همزمان وصل و آنگاه از مواد بستر مثل پرليت ، ماسه يا پشم سنگ پر شود.آخرين پيوستگي هاي شبکه کامل شده و پس از محکم شدن قسمتهاي چسب شده بر روي چهارپايه مخصوص نصب مي شود.

ج) تکيه گاه آوند کشت(ميز نگهداري): براي نگهداري و همچنين قابليت جابجايي و استفاده از نور و تهويه مناسب از تکيه گاهي بصورت چهارپايه استفاده مي شود بطوري که اين چهارپايه با استفاده از چرخهاي کوچک براحتي روي سطوح فرش قابل جابجا شدن باشد. در طرحهايي که کشت حاصله نياز چنداني به نور مستقيم خورشيد ندارند يا بتوان از نور مصنوعي استفاده کرد مي توان اين چهرپايه را در دو يا سه طبقه به فاصله 40 تا 60 سانتي متر بسته به ارتفاع گياهان کاشته شده تهيه نمود.ميزهاي نگهداري آوند کشت را مي توان از لوله هاي گالوانيزه و يا براي تزئين بيشتر منزل از شبکه هاي استيلي و يا پلاستيکي محکم تهيه کرد.

د) مواد مصنوعي براي بستر کشت: براي کاشت گياهان در داخل لوله ها يا نيم لوله هاي شبکه آوند کشت، لازم است درون آنها از مواد نگهدارنده و مرطوب کننده بذر و نهالها پر شود، بطوري که اين مواد کاملا خنثي و بدون اثر گذاري روي محلول هاي غذايي يا ديواره بستر يا ريشه گياه باشد. همچنين اين مواد بايد بتوانند رطوبت را بخوبي جذب و آنگاه در اختيار ريشه بگذارند و داراي فضاي لازم براي تهويه و رشد و توسعه ريشه ها باشند. و اثرات شيميايي خاصي روي محلولهاي غذايي نداشته باشند.

1- مواد معدني:اين مواد اگر چه انواع مختلفي دارندد ولي چهار نمونه از آنها که خصوصيات بهتري داشته و در اينگونه بستر ها استفاده مي شود نام برده مي شود.

پريليت – پشم سنگ – ليکا – ماسه

2- مواد آلي: اين مواد شامل انواع پيت موسها که منشا گياهي دارند و کاملا پوسيده اند مي باشند، آنها را مي توان به تنهايي و يا مخلوطي با هريک از مواد معدني فوق الذکر در سيستم هاي کشت بدون خاک استفاده نمود.

3- مواد پلاستيکي: اين مواد شامل انواع فومها و اسفنجهاي مخصوصي هستند که بعلت گراني و استفاده کمتر در سيستم هاي کشت بدون خاک از توضيح بيشتر آنها خودداري مي گردد.

و- شبکه آبياري:

1- مخزن محلول غذايي: مخزن محلول غذايي ظرفي است که داخل آن آب بهمراه عناصر غذايي مورد نياز گياه با غلظت مناسب وجود دارد جنس مخزن مورد استفاده مي تواند از نوع پلاستيک سخت، فايبر گلاس، شيشه، پلي اتيلن و يا سفال محکم و سبک باشد و ديواره آن تيره و يا با لايه تيره رنگي پوشيده شده باشد. اين مسئله باعث جلوگيري از ورود نور خورشيد بداخل محلول غذايي مي شود که مانع از تشکيل جلبک در آن خواهد شد.

حجم ظرف محلول غذايي بر حسب بستر گياهان کاشته شده متفاوت مي باشد و مي تواند از 20 تا 50 ليتر حجم داشته باشد. بر اين اساس روزانه به ازاء هر متر مربع از گياه کاشته شده حدود 2 تا 5/2 ليتر محلول غذايي رقيق شده مورد نياز مي باشد، بنابراين يک ظرف 20 ليتري مي تواند بطور متوسط تا ده روز يک فضاي يک متر مربعي از گل سبزيجات کشت شده را تامين کند همچنين نصب يک لوله مدرج شفاف روي مخزن که بتواند موجودي محلول غذايي را نشان دهد ضروريست. شکل مخزن نيز بر حسب اينکه در کجاي آوند کشت نصب شود و از چه جنسي انتخاب گردد، به ذوق و سليقه مجري بستگي دارد. چنانچه در آوند کشت بکارگيري شيوه هاي ديگر تزئيني مثلا آکواريوم نگهداري ماهي ها و از اين قبيل مورد نظر باشد مي توان مخزن محلول غذايي را در ادغام با موارد فوق طوري طراحي نمود که در آنها استتار شده و ديده نشود.

2- لوله هاي آبرساني: از جمله لوله هاي آبرساني لوله هاي حاوي قطره چکان هاي محلول رساني است. اين لوله ها را مي توان براي نصب در شبکه آبياري آوند کشت از محل بستر و پاي ريشه هاي گياه عبور داد. نوع لوله ها باريک و ماکاروني مانند خواهد بود و به قطر 2 تا 3 ميلي متر در نظر گرفته مي شود که از داخل بستر کشت و نزديک ريشه ها عبور داده مي شود. مي توان به ازاي محل هر نهال يک قطره چکان کوچک نصب نمود تا محلول غذايي از اين محل ها به پاي ريشه بوته ها چکيده شود. در روش ديگر لوله هاي ماکاروني را مي توان از روي بستر عبور داد و انگاه در محل يقه بوته ها يک قطه چکان نصب نمود. همچنين بايد انتهاي لوله را با گرم کردن مسدود نمود و طرف ديگر را از طريق يک شير کنترل آکواريومي به ورودي شيلنگ اصلي محلول رسان اتصال داد.

براي انجام آبياري يکنواخت و حفظ تعادل فشار محلول داخل لوله ها بهتر است 50 درصد لوله هاي ماکاروني به يک طرف سه راهي لوله اصلي محلول رساني و 50 درصد بقيه به طرف ديگر سه راهي متصل گردد.

در روش ديگر مي توان قطره چکانها را حذف و با کوتاه نمودن لوله هاي ماکاروني فقط سر اين لوله ها را به ابتداي هر بستر وارد نمود تا محلول غذايي با جريان ثقلي از ابتدا تا انتهاي هر مسير عبور نموده و مازاد آن با همراه شدن مازاد محلول غذايي ساير مسير ها يکي شده و در ظرف محلول غذايي برگشت داده شود. البته در اين روش ممکن است رديفهاي اوليه از مواد غذايي کاملتري برخوردار باشند. براي استقرار مسير اصلي محلول رساني لوله اصلي را به پمپ داخل مخزن وصل نموده و از طرف ديگر هم که به ابتداي سه راهي محلول رساني به لوله هاي ماکاروني وصل است. در طول مسير محلول رساني افراد علاقه مند مي توانند براي اندازه گيري مداوم Ec ، Ph اين وسايل اندازه گيري را نصب نمايند هر چند ممکن است با توجه به قيمت بالاي اين نوع دستگاه ها اقتصادي نباشد.

لوله هاي اصلي مورد مصرف، پلاستيکي، تيره رنگ و به قطر 5 تا 10 ميلي متر مناسب است و طول آن به اندازه نياز يعني فاصله محل مخزن تا تقسيم محلول به لوله ماکاروني خواهد بود.

3- پمپ محلول رساني: براي محلول رساني مسرهاي بستر آوند کشت با توجه به سطوح کوچک و امکان فضاي موجود مي توان از پمپ شناور الکتريکي کوچکي استفاده کرد. اين پمپ ها که مخصوص کار در آکواريوم ها مي باشد. آب را به روش سانترفيوژ با خروجي به قطر 10 ميلي متر و يا تغيير آن به دلخواه به بالا هدايت مي کنند و به راحتي به لوله اصلي متصل مي شوند و در انواع مختلف از نظر توانايي و دبي خروجي و همچنين کشور سازنده در بازار موجود است مجري مي تواند بهترين نوع آن را تهيه و استفاده نمايد.

از محاسن اين پمپ ها دوام طولاني، مصرف ناچيز برق و پوشش عايق ساخته شده از نوعي پلاستيک سخت مي باشد که در مقابل انواع محلولها نيز مقاوم بوده و دچار فرسايش نمي شود. همچنين اين پمپ داراي ----- هاي بلند است که با توجه به تميز بودن محلول غذايي مي توان آن را حذف نمود. نتيجتا پمپ براحتي کف مخزن چسبيده و محلول غذايي را تا آخر به بالا پمپ مي کند. از اين پمپ ها براي کارکرد منظم طبق برنامه اي که توسط دستگاه فرمان داده مي شود استفاده شده و محلول رساني مي کند. با وجود اين بهتر است هر از گاهي از چگونگي کارکرد پمپ مطمئن شد زيرا برخي اوقات ممکن است عواملي باعث اختلال در چرخش پمپ آن شده و موتور را از کار بيندازد.

4- دستگاه فرمان: جعبه فرمان يک دستگاه ديجيتالي کوچک مي باشد و کار آن روشن و خاموش کردن پمپ در ساعاتي است که مجري برابر نياز گياه به محلول غذايي آن را تنظيم مي نمايد. اين دستگاه که تقريبا کار زمان سنج (تايمر) را انجام مي دهد بايستي بتواند شبها کلا قسمت فرمان پمپ را خاموش و روزها نيز فواصل زماني معين دقايق مورد نياز براي روشن بودن و ساعاتي براي خاموش بودن پمپ را فرمان دهد.اين دستگاه بايد بتواند که در موقع قطع و وصل مجدد آن بطور اتفاقي برنامه هاي داده شده را ذخيره نمايد و نياز به تنظيم مجدد نباشددر اين صورت سيستم آبرساني براحتي کار خواهد کرد و تا زماني که مخزن داراي محلول غذايي است و اشکالي براي پمپ بوجود نيامده هيچ نيازي به سرکشي و اقدامات اضافي براي آبياري نخواهد بود و تنها لازم است در مراحل مختلف رشد گياه کاشته شده که ميزان نياز غذايي آن نيز تفاوت مي کند دستگاه فرمان مطابق با آن تنظيم شود تا الکترو پمپ محلول غذايي را در مسير کشت ها پمپ نموده و پس از خيس کردن مواد مصنوعي بستر مازاد محلول را به مخزن اصلي بازگرداند. در روش ديگر مي توان با استفاده از سنسورهاي حساس به رطوبت در داخل بستر نسبت به هوشمند نمودن محلول رساني سيستم اقدام نمود.
منبع: پارس بيولوژي-غلامحسين نصوحي